Açılır elbet nesîm-i nev-bahâr essin hele

Bend-i dil muhkem değil bend-i nikâbından senin”

(Onan, 1991: ss. 370-373).

M. Besimi’nin diğer şiiri Tanzir başlıklı beş beyitli bir naziredir. “-ından senin” redif, “âb” zengin kafiyedir. Aa xa xa xa xa şeklinde yazılmıştır. Nedim’in şiirine nazire olarak yazılmıştır.

“ “Tanzir”

1. Mest olur cana gönül-i nazın hitabından senin Ruh eder gûyâ tebessüm-i la’l-i tâbından senin

2. Menba’-ı sevda mısın bilmem nesin? Ey mihr-i nâz!

36 Neşet isimli şairin dokuzuncu sayıda bir tane iki dörtlükten oluşan şarkısı vardır. Aaaa bbba kafiye şeması vardır. Şarkının tema’sı ayrılık acısıdır.

İstanbuldan Rakti, isimli şairin dokuzuncu sayıda üç kıtadan oluşan “Nâle-i Teessür” başlıklı muhammes şiiri vardır. Şiirin kıt’aları rakamla gösterilmiştir. Şiirin tema’sı hayata küsme ve darılmadır. Şiir, Klasik edebiyatın özelliklerini taşıyan bir şiirdir. Dergide şu şekilde yer almaktadır:

“Bugün gönülde bu rütbe niçin melâlim var Neden aceb bilemem inkisâr-ı bâlim var Nizâri-i dili mu’lin ne gamlı hâlim var Müfekkiremde te’essürlü bir hayâlim var

Hayâta muğber olan bir melek-i cemâlim var “ (S. 9, s. 131).

İstanbul’dan Kıyasîzâde A. Refîk’in Eskişehirli Rasih Efendi’ye yazdığı “Cuşuş-i Tesîrât” başlıklı bir makalenin içerisinde yer alan mersiye sekizinci sayıda yer almaktadır. Klasik şiiri geleneği dışına çıkan, halk şiiri tarzında yazılan bir şiirin dergide yer alması bir çeşitlilik oluşturmuş. Bir gencin, hüzünlü bir rüya görmesi sonucu önceki yıl kaybettiği bir çocuğunun ölümü çok tesir etmiştir. Tema ölüm sonucu hissedilen acıdır.

“Mihr-i nâzeninim unutmam seni Aylar, günler değil geçse de yıllar Telhgâm eyledi firakın beni

Çıkar mı hatırdan o tatlı diller! “ (S. 8, s. 119).

Çocuklar için yazılan mersiyeler insanlara en acı veren mersiyelerdir. Günahsız bir çocuğun acı ve kederi çok derin duygularla anlatılır.

Sekizinci sayıda mersiyeden hemen sonra Adanalı Seyûsizâde Hüseyin Talat tarafından yazılan ve on iki dörtlükten oluşsn “Bir Şehidi Ziyaret” adlı şiir yer almaktadır.

37 “Bir Şeihidi Ziyaret

1

Merhaba ey şehîd-i âli-şân Ey Hudâ’nın garîk-i gufrânı Dinse olmaz mı sanki cesbân

Vatanın ser-ferâz-ı kurbânı” (S. 8, s. 119).

İlk dört dörtlük abab, cdcd şeklinde çapraz kafiye ile yazılmıştır. Dördüncü dörtlükten sonra sarmal kafiye, çapraz kafiye şeklinde devam etmektedir. Bütün dörtlükler on birli hece ölçüsüyle yazılmıştır. Şiir şehit olan bir askerden bahsetmektedir. Teması şehitliktir.

Me’mûrîn-i mülkiyye komisyonu hulefâsından İbnü’l-Hamdi Âtıf da altıncı sayıda bir gazel yazmıştır. Gazel (Naziredir) başlıklı şiir ağırlıklı olarak Farsça yazılmıştır. Yedi beyittir. Aa ba ca da ea fa ga şeklindedir. Tema’sı aşktır. Anlam ağı terkiplerle doludur. “ na-şad, aşk-ı çenin, Serdâde-i şimşîr, şeh-i aşkım, fark-ı zehûn, cevher-i tıynem, farig-i şidde-i kâr, câm-ı muhabbet, aşk-ı hakikat örneklerinde olduğu gibi.

Diğer şiir Mehmet Enver’in “Ahmet Vefa Bey’in Bir Gazelini Terbî” başlıklı şiiridir. Şiir yedinci sayıda yer almaktadır. Terbî, sözlük anlamı dörtleme demektir. Bir gazelin her beytinin önüne aynı vezin ve kafiyede iki mısra getirilerek yapılan murabba’lara da edebiyatta terbî denilmiştir. Bu durumda her bendin sonundaki mısralar terbi yapılan mısralardır. Eklenen mısralara zamîme denmiştir” (İpekten, 1997: s. 87).

“ Ey peri! Bir lahzacık gelmez misin imdâdıma? Tesliyyet virmez misin kalb-i elem-i mu’tâdıma? “Çâre ya Râb olmaz mısın derd-i dil-i nâşâdıma?”

38 Beş beyitlik bir terbî’dir. Terbî’lerin üstünde rakam konulmuştur. Ve gazeller tırnak içerisine alınmıştır. Aruzun kalıbıyla yazılmıştır. Kafiye şeması, aa (aa), bb (ba), cc(ca), dd(da), ee(ea) şeklindedir. Teması Allah’tan yardım ve rahmet dileme, derdine çare aramadır. Ve sevgiliye yalvarmaktadır. Terbî yapılan şiirin bir dörtlüğü aşağıda verilmiş olup diğer terbiler bu tarzda ve özellikte yazılmıştır.

“Ey peri! Bir lahzacık gelmez misin imdâdıma? Tesliyyet virmez misin kalb-i elem-i mu’tâdıma?

“Çâre ya Râb olmaz mısın derd-i dil-i nâşâdıma?”

“Merhamet etmez misin sensin sebeb-i feryâdıma?” (S.7, s.102).

Şimdiye kadar ele aldığım şiirler şekil olarak Klasik edebiyatının bütün özelliklerini barındaıran şiirlerdir. Mecaz, hakikat, aşk, âşık, mâşuk, sâki, bâde, kadeh, hurşid, cemşid, kaf dağı, hüthüt vb. Klasik edebiayın özelliklerini barındıran, şiirler yazılmıştır. Şiirler genellikle gazel, kaside, naat, şarkı, mersiye, terkib-i bend tarzlarında yazılmıştır. Şule-i edep gibi bir dergide ağırlıklı olarak ye alması Klasik edebiyat çizgisinde olduğunun bir göstergesidir. Şule-i Edep dergisi on dokuzuncu yüzyılda yeniliklere çok az yer verdiği açıkça görülmektedir. Geleneği devam ettiren bir tarzdadır. Birkaç tane hukuk ve fen ile ilgili makale ve bir tane tiyatrodan başka fazla yeni türlere yer vermemiştir. Tasavvuf ile ilgili şiirlere de geniş yer vermiştir. Özellikle Mevlâna, Sultan Veled, Muallim Nâcî, İzzet Molla, Tokadizâde Mehmet Şekîb gibi büyük şairlerin şiirlerine yer vermiştir. Bu şiirlerin çevirisi Türk edebiyatına yeni konular, muhtevalar kazandıracağı kanısındayım.

39 Tablo 2.3. Şiirin Temalarına Göre Dağılımı

Tema Sayı Adet

Aşk 1,2,3,6,7,8,9,11 23 Ölüm 7,8,11 10 Kahramanlık 6,7 3 Tasavvuf 7,8,11 12 Peygamber 7 1 Eleştiri 7,11 2 Övgü 2,6,7,8,9 10 Şikâyet 6,7,8,9 10 Üzüntü 6,7,9 6 Ayrılık 1,6,7,8,9,10 7 Yalvarış 1,9 2 Nasihat 11 4 Güzel ahlak 10 1 Akıl 9 4 Alay 11 1 Merhamet 10 2 Cehalet 10 2 Yardım 10 1 Kutadgu bilig 11 1 Dünyanın Fâniliği 7,8 2 Sır 1 1 Tevekkül 7 1 Şehitlik 8 1

40 2.2.2. Mensur Şiir

Tablo 2. 4. Mensur Şiirde Yer Alan Temalar

Şule-i Edep dergisinde mensur şiir örneklerine yer verilmiştir. Üç adet mensur şiir örneği vardır. Birincisi padişaha övgü, ikinci ve üçüncü mensur şiir bir çocuğun ölümü üzerine yazılan şiirdir.

Birinci sayıda Mehmet Necati ve Mehmet Şekîb tarafından yazılan “Tahdis-i Nimet” başlıklı yazının son paragrafında “Tezyin-i Lisân” beyanıylapadişah övgüsü yer almaktadır. Kullanılan kelimeler duygu ve şekil bakımından mensur şiire örnektir. Duygu ve düşünceler Osmanlı Sultan II. Abdülhamit’in tahta çıkışı ile ilgili övgüler yer almaktadır. Nazım nesir karışık bir yazıdır.

“O demgehi baht-ı devlet-i yâveri Osmanîyân oldu. Şehinşâh muazzam-ı câlis örnek şân oldu. O sultân-ı kerem gösterdi feyz-i âyan oldu… (S. 1, s. 16).

Kayserili Mustafa İbn-i Musa tarafından yazılan “Bir Müteverrimin Ferzend-i Naimine Hitabı” adlı düzyazı mensur şiire örnektir. Teması ise ölümdür. Ve sürekli uyu tekrarıyla duygu ve muhteva bakımından mensur şiir örneğidir.

“…Uyu! Ey kudretin efuzec letâfeti olan nevzadım! Uyu! Uyu! Tıfl-ı melekşânım, hurşid-i ikbâlim! Uyu! Uyu ki şimdi, zihnin tefekkürât-ı dakîka, tasavvurat-ı amîkâ ile memlû değil. Uyu!” (S. 5, ss.69-70).

Diğer mensur şiir örneği altıncı sayıdaki İzzetli Mustafa Nedim Bey Efendi yazılan “Sevgilimin Bahçesinde” adlı sevgilinin ölümü üzerine duygularını anlatan yazıda yer almaktadır. Dergide şu şekilde geçmektedir: “Şafak söktü. Uyanmaz mısın?

Temalar Sayı Adet

Padişaha övgü 1 1

Ölüm 5,6 2

41 Saba, saçlarını okşamak için goncaların arasında seni arıyor. Çiçekler, çemenler, jaleler ayaklarını takabil edemedikleri için mahzûn oluyorlar…” (S. 6, s. 87).

Mensur şiir, daha önce Tanzimat döneminde kullanılan bir türdür. Şule-i Edep dergisi mensur şiirle edebiyat dünyasına bir yenilik getirmemiş sadece yeniliğe açık olduğunu göstermek ve yeni türleri kullanmakla dergi içerisinde bir çeşitlilik sağlanmıştır.

2.2.3 Hikâye

Tablo 2. 5. Hikâyelerin Konulara Göre Dağılımı

Konular Sayı Adet

Ayrılık 5 1

Aşk 7 1

Hikâye Doğu kökenli bir türdür. Şule-i Edep dergisinde iki tane hikâye mevcuttur. Birinci hikâye “Defter-i Htırattan Komşu Nine” hikâyesi’dir Yazarı Torpido Mülazımlarından Selim Sırrı’dır. Hikâye iki parça halindedir. Birinci parça beşinci sayıda yer alı ve hikâyenin sonunda mabâdı var şeklinde bitirilmiştir. Hikâyenin devamı altıncı sayıdadır.

Diğer hikâye ise yedinci sayıda yer alır. “Küçük Hikâyeler” başlığı altında “Vefasız “ alt başlığı ile yer alır. Yazarı Birgili İstavri Fikri’dir.

“Defter-i Hatırattan Komşu Nine” hikâyesi, giriş bölümünde mekân tasviriyle karşılaşırız. Mekân, Üsküdar iskelesi üzerinden yukarı doğru bir yerde Hamam Caddesi’dir. Oğlunun odası tasvir edilirken burada bazı özelliklerle imgeler kullanılmıştır. “Servet-i Fünûn veya Ma’lûmât gazeteleri sahifelerinden ittihâb edilip kesilmiş, duvara çivilenmiş kız resimleri. Burası galiba küçük beyin odası olacak ” (S. 5, s.70). Yenilikçi bir edebiyatı savunan bir düşünce sezilir.

42 “…burada iki levha asılı biri sülüs yazı ile Ziya Paşa’nın, kırmızı atlas üzerine işlemeli

“İnsana sadâkat yakışır görsede ikrâh”

“Yardımcısıdır doğruların hazret-i Allah” (S. 5, s. 70).

Ziya Paşa, Tanzımat edebiyatı yenilikçi aydınlardan biridir. Beyitte inanç duygusu sezilir. Bu da bir dönem yazarın Klasik edebiyat çizgisinde olduğu anlaşılmaktadır. Nine Sıtkı’ya dönerek “Ya Sıdkıcığım, Salih’imizi kaçırıyoruz!”(S. 5, s.71). Sözünü sürekli tekrarlar. Salih, kadının gözünde Klasik edebiyatı temsil etmektedir. Burada kaybolan bir kültürü anlatmıştır. Salih, Sıtkı, ihtiyar, sülüs, Ziya Paşa, vapur, mektep, iskele, kalpli pantolon birer imge olarak kullanılmıştır. Hikâyede dil anlaşılır bir dildir.

Diğer hikâye yedinci sayıda yer alan Birgili İstavri Fikri’nin yazdığı “Küçük Hikâyeler” başlığı altında “Vefasız” hikâyesidir. Hikâye dört bölümden oluşmuştur. Konu iki gencin arasında geçen bir aşk hikâyesidir. Genç, kıza aşkını bir örnek hikâye ile anlatmıştır. Hikâyenin kahramanları Sülün ve Fani adlı kişilerdir. Sülün gurbette kazandığı parayla düğün yapmak ister lakin Annesine onu görmeye gideceğini söylemesi üzerine annesi: Fâni’ye ve zevcine selam söyle deyince bu söz Sülün’ün beynine yıldırım gibi çakılmıştır. Fâni, Mösyö Diyomidi ile evlenmiş ve Sülün, “Âh işte şimdi ümîdlerim, istikbâlim her şeyim mahvoldu. Beş seneden beri onun yoluna düçar olduğum meşakkatlerin, mihnetlerin mükâfâtı! Ah vefâsız ah!” (S. 7, s. 112).

Hikâyenin ana fikri güvensizlik ve vefasızlıktır. Konusu ise iki genç arasında geçen bir aşk hikâyesidir. Klasik aşk hikâyesine örnek bir metindir. Gurbet, kavuşamama, zenginlik, fakirlik gibi temalar geleneksel hikâyelerde olduğu gibi modern hikâyelerde de işlenmektedir.

43 2.2.4. Tiyatro

Tablo 2. 6. Tiyatro Metinlerinin Konulara Göre Dağılımı

Konular Sayı Adet

Fotoğrafçılık 3, 5 2

Şule-i Edep dergisinin üçüncü sayısındayer alır. Olay, Osmanlı sınırları dışında Paris’te gerçekleşmiştir. Konusu fotoğrafçılık ile ilgili bir tiyatro oyunudur. Oyun bir perde on bir tane meclis vardır. Üçüncü sayıda üç tane meclis yer alır. Birinci mecliste Bladen, Kuvertal, Radulev yer alır. Fotoğrafçı Bladen elindeki fotoğrafı göstererek fotoğrafın güzel olduğunu anlatmaktadır. Ve köşe başındaki fotoğrafçıyla rekabet halindedir. Tam elli frank kazanmayı düşünür ve perde kapanır. Oyunun kahramanları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Tablo 2. 7. Tiyatro Metinlerinin Kahramanları ve Rolleri

Kahramanlar Rolleri

Bladen Fotoğrafçı

Ritorino Ev sahibi

Kasurev Bakkal

Dudular Kunduracı

Antuvan Blade’nin amcası

Kuvertal Blade’nin dostları

Radulev Blade’nin dostları

Rapne Bladen’in çırağı

Felvie Aşçı

44 İki Kavas Felvie’nin Oğulları Nikola Timelon Filippin Narsis

Fotoğrafçılık gelir getiren bir kazanç değildir. Sonu tembellik, sefalet, açlık ve mahcubiyettir. Ve onbirinci mecliste Antuvan amcası gelir duruma şaşırır. Sana marangoz, çilingir ol dedim der. Sanatkârlığa vurgu yapar. Borçlarını öder, Bladen minnetkar kalır ve marangoz olmaya karar verir perde iner, oyun son bulur. Son perdenin metnini vermekte fayda vardır.

“On Birinci Meclis

Antuvan – Yeğenim bu hâl nedir (Bladen amcasının boynuna sarılır) Bu neyi iş’ar ediyor. Bir muhassar ha demek sefâlet içindesin.

Bladen – Ah amcacığım sözünüzü hiç tutmadım.

Antuvan – Sana marangoz yahud çilingir ol dedim sözümü sem’-i i’tibâra almadın. Artist oldun! İşte inâdın ataletin neticesi böyle olur. Belki şimdi aklın başına gelmiştir. Ritorno’yu göstererek: İşte borçlarını şimdi tesviye ediyorum lakin marangoz olmalısın ha!

Bladen – Ah lutfkâr amcacığım, bundan böyle çalışacağım arzu ettiğiniz gibi yakin vakitte bir mahir marangoz ustası olacağım.” (S. 5, s. 81).

45 2.3. Kurmaca Dışı Metinler

2.3.1. Makale

Tablo 2. 8. Makale Metinlerinin Konulara Göre Dağılımı

Konular Sayı Adet

Din 1 1 Hukuk 1, 2, 4, 5, 9 9 Tarih 1 1 Fil 2 1 Kırlangıç 3 1 Fen Bilimleri 4, 5 2

Hipnoz (Usul-ü Tenvim) 4 1

Niyagara Şelalesi 6 1 Hayal Gücü 5 1 Muhabbet 8, 9 2 Sariğ (Kedi) 7 1 Eski edebiyat 6, 7 2 Fazilet, Huy 9 1 Coğrafya 1 1

Şule-i Edep dergisinde yirmi beş tane makale vardır. Din, hukuk, resim, muhâdarât, fil, tarih, İslam âlemi, fen, kuvvayı hayâliyye, sanayi, asır, huylar ve ahlak, aile, mersiyeler, muhabbet, akıl, hakikat, mütâlaa, İslam edebiyatı, Arap edebiyatı, Fars edebiyatı, muharrirler ve bend-i mahsusadır.

Birinci sayıda Ramazan başlıklı makale yer almaktadır. Ramazanın güzelliğinden, iyiliğinden, insana fayadasından bahseder. “Ramazan öyle mukaddes bir şehirdir ki hulûliyle beraber herkes münhebâattan tebriye-i nefs ederek errahmerrâhîmîn olan cenâb-ı Allah’tan niyâz-ı mağfirete şitâbân olur.” (S. 1, s. 3).

46 Kadızâde İbrahim’in “Cihet-i Cezaiyede Salâhiyet Meselesi” adlı hukuk makalesidir. Vazife Salahiyet nedir açıklık getirmektedir. “Vazîfe ve salâhiyet meselesi: Bir dâirenin muîn olan bu madde veya bu mes’eleye mudahele ve vuzuî yed edip etmek hususunda, haiz-i iktidâr olup olmadığı tâ’yinden ibarettir. Vazîfe-i ve salâhiyet-i dâire-i âdliyede ekseriyâs ve devâir-i sâire-i hükümetin cümlesinde her ân ve zamân mevzû’u bahs olur. ” (S. 1,s. 9). Tanzimat Fermanı birçok alanda yenilik getirmiştir. Bunların başında da hukuki olarak insan hakları ve sosyal düzen gibi konularda birçok haklar ve yenilikler şeri hukukun yanında örfi hukukun da ıslahatlarla birlikte düzeltildiği görülmektedir. Derginin amacı da bir bakıma kişinin, hak ve hukukunu öğrenmesi için ele alınmış bir makaledir.

Diğer makale birinci sayıda yer alır. “Resimlerimiz” başlığı altında tarihle ilgili bir makaledir. Batı Anadolu’da yer alan krallar ve bazı tanrı ve tanrıçaların heykellerine ait araştırmalarla ilgili makaledir. Makalenin bir kısmı dergide şu şekilde yer almaktadır: “(Apit’in) resmi. Mermerden mâ’mul olup Apit namındaki delikanlının başını erâih ederki (Sekupas) tarafından hak edilmiş (Veteze) mâbedi takımından ifrâz olunmuştur. Bu baş, el hâlet-i hâza (Atena) Müzehânene-i merkeziyesinde mahfuzdur.” (S. 1, s. 15). Bu şekilde on sekiz başlık altında araştırması yapılmış tarihi bilgiler yer almaktadır.

Hakkî tarafından kaleme alınan makale “Bir Söz” başlıklı makaledir. Konusu Muhâdarât ilmidir. “İlm-i Muhâdarâtın azâmet-i kadrini anlaltmaak için muhadarat kitaplarının her satırı bilge, her cümlesi bir ders hikmetindedir“ (S. 2, s. 5).

Ahmet Bey Efendi’nin makalesi ikinci sayıda “Hukuk” başlığı ile verilmiştir. Konusu hukukla ilgilidir. Kanunun gücünden bahsetmiştir. Tanzimat Fermanı ile başlayan anayasal süreçte kişi hak ve hürriyetlere dikkat çekilmiştir.

Muharirîn Şule’den M. M. isimli yazara ait olan “Tarih-i Tabi’i den Fil” makalesi dergimizin ikinci sayısında yer alır. Makale’nin konusu Hindistan fili ile Afrika fili hakkında soy ve şekil bilgisi verilmiş ve iki filin kıyaslaması yapılmıştır. “Fil, Hindî ve Afrikî nâmlarıyla iki nev’iye ayrılır. Fil-i Hindî’nin cüssesi büyük, başı mustedil, alnı maku’r, kulakları uhsusa, gözleri vücuduna nispetle gâyet küçük derisi pek kalın

47 buruşuk ve toptan ârî olup kısa ve kalın olan bacakları da o vücudu azimi kaldırmağa sahih dört adet metin-i amûd makamındadır.” Fil-i Afrika’ya gelince: Bunun dahi ahvali sairesi fil-i Hindiye müşabbe ise de cismi daha küçük, dişleri ve hortumu büyük, kuyruğu kısadır” (S. 2, s. 8).

“Tarih-i Tabi’den “Kırlangıç”makalesi derginin üçüncü sayısında yer alır. Kırlangıç kuşu tanıtılarak özelliklerinden bahseder. Sonra dağ kırlangıcı ve sallangan adlı kırlangıcın yaşadığı yerden coğrafi özelliklerinden bahseder. “Kırlangıçların vücutları nârin gagaları sivri burunları kısa, kanatları tavîl ve uçları sivri, kuyrukları uzun ve iki çatal olup karınları beyaz ve sâir cihetleri parlak ve siyah, garip lacivert renkli tüylerle mesturdur… Birçok nev’i kırlangıçlar vardır ki en meşhurları: Dağ kırlangıcı, Afrika kırlangıcı, çoban aldatan ve sallangandır.” (S. 3, s. 7).

Diğer makale, Yenişehirlizâde Halit Eyyüb’ün “Âlem-i İslamiyet Hindistan Gazetelerinden Muktebes” adlı makalesidir. İngiltere’deki Şeriat-ı Muhammediye ve Maarif-i İslamiyye adlı okulun inşaası ve Cemat-i İslamiyye’nin terki’isi için Bibisağra Hanım tarafından toplanan yardımdan bahsetmektedir.

Yenişehirlizâde Halit Eyyüb’ün diğer makalesi “Muhasebe-i Fenniyye”dir. Mekteb-i Âli’nin önemi anlatılmaktadır. Hukuk, hukukî düvel, hukukî idare, hukukî ceza, ticaret kanunları, nikâh kitabı, usûl-ü muhakeme, usûl-i fitne, gibi hukuk çeşitleri güçlü hocalar tarafından Hukuk mektebinde okutulmaktadır. Burada hukukun çok elzem bir ders olduğunu belirtmektedir. “ Hukuk ise öyle bir fendir ki elzemiyyeti herkes, her sınıf halka şâmildir. Bu ilmin efrad-ı ahaliye olan lüzûmu tâbabete, fenn-i harbe, mühendisliğe, baytarlığa, zirâ’ate, ticârete kıyas kabul eder derecede değildir” (S. 4, s. 67).

Kadızâde İbrahim’in “Cihet-i Cezaiyede Salâhiyet Meselesi” ikinci sayıda devam etmektedir. Makalenin konusu ceza hukukunda görev meselesidir. Mahkemenin teşkliat-ı esasiye hâkimlerin asil görevlerine bağlılıkları anlatılmaktadır. Dergide şu şekilde anlatılmıştır: “Vazîfe meselesi muhakemin teşkilat-ı esasiyesine hikâmın vezâif-i asliyesine tâ’alluk ve irtibat-ı tami bulunmak hasebiyle hukuk-u umûmiyeden

48 olup dava ve muhakemenin her bir derecesinde dermeyan edilebilir. Zat-ı maslahat ve esas davadan dolayı vazîfe itirazı hakkında hem müddeî aleyhi ve ham de müddeî’nin aleyhi hakkı talebi vardır.” (S. 2, s. 9).

Mehmet Remzi’nin “Kuvve-i Hayâliyye”adlı makalesi beşinci sayıda yer almaktadır. “Hayal ve tasavvur nedir? Hafıza ve hatıra kuvveti ile bu hassa-i celile-i hayâliyye arasında fark var mıdır?” (S. 5, s. 73). Sorularına cevap verilerek hayâl icad-ı eşkâlden ibarettir ve bütün eserler bu söze mâl edilmektedir. Hayâl gücünün edebiyatın cevheri olduğu görüşü savunulmaktadır.

Mehmet Mecit Alaaddinîn’nin dördüncü ve beşinci sayıda yer alan makalesi “Makale-i Fenniyye”dir. İnsanoğlunun yaradılışından itibaren akıl, zekâ, ziraat, yeme, içme, ihtiyaç, kıyafet, barınma gibi birçok alanlarda birçok işleri yapması anlatılmıştır. Bu durum dergide şu şekilde belirtilmiştir. “İnsanlar ihtiyacât-ı maddiyye ve maneviyyeyi def için akıl ve zekâyla meftûr olduğundan yiyip içmek için ziraat ve felâhatı giyinip kuşanmak için sanayi nasıl bâziçe-i amel edinmişse medeniyeti madde-i mâneviyenin asıl esası olsan maarifin esbâb-ı terkîyesini istikmâl içinde her bir unsuru bin türlü ihtiyacımızı def’i kıyafeti vücuduyla müspet olan seniyye-i râzı tahrîye’ye varıncaya kadar elden geleni yapmışlardır.” (S. 4, s. 2).

“İzmir Sanayi Mektebi” başlıklı isimsiz makalede İzmir sanayi okulunda okuyan öğrenci sayıları ve milletleriyle birlikte verilmiştir. Okul yedi senelik olup üç ilkokul dört ortaokul olarak eğitim vermektedir. Okulun içeriği hakkında şu ekilde bilgiler verilmiştir. “Kunduracılık, marangozluk, terzilik, çulhalık, kazmırcılık, çorapçılık, kalıçacılık, dökmecilik, müretteblik, mücellidlik, sanatları tahsil ve şâkirdâna muktedir mu’allimler tarafından musiki dahi ta’lîm edilir.” (S. 5, s. 79). Yenileşme sürecinde olan Osmanlı Devleti kurumlarının birçok sanat ve meslek dallarıyla ilgili bilgilere yer vermesi sanayileşmede ve sanatta bilime önem verdiğini gösterir.

Yenişehirlizâde Halit Eyyüb, altıncı sayıda “Niyagara Şelalesi”,“Niyagara’nın Mevki’i”,“Niyagara’nın Tarihi” adlı üç farklı makale yazmıştır. Niyagara Şelalesi’nin tarihi, yeri ve önemi ile ilgili bir makaledir. Klasik edebiyatta seyahatnâmenin yeri gezi yazısı şekliyle yerini almıştır.

49 Muharririn Şule’den M. M ismiyle kaleme alınan makale “Tarih-i Tâbi’den(Sarig)” başlıklı yazıdır. Konusu sariğ isimli bir hayvan hakkında bilgiler vermektedir. Sariğ’in yaşadığı yer ve soyu ile ilgili özellikleri anlatmaktadır. Makale dergide şu şekilde geçmektedir: “Sarig bir kedi cesâmetinde olup heyet-i mecmu’ası âdetâ bir büyük fareyi andırır. Yani başı küçük, burnu sivri, bıyıkları dik, kulakları büyük ve anlı, ayakları kısa ve maymun ayağı gibi el şeklinde kuyruğu uzun sert tüylü ve istediği mahalle sarılıp tutunmağa kâbiliyetli, tüyleri kısa ve boz renktedir.” (S. 7, s. 103).

Mehmet Şekîb’ in “Makale – Muhabbet” başlıklı yazı derginin sekizinci sayısında yer alır. Makalenin konusu muhabbettir. Giriş kısmında muhabbet kısmı şu şekilde yer almaktadır: “Muhabbet öyle ulvî bir mevhibedir ki herhangi rûha şeref-bahş olsa onu fıtratı mehtâb gibi, şafak gibi, seher gibi bedâyi’-i rûh-efzâsından vücûda gelmiş bir cihân o fasîhin şa’şa’alı bulutlarla müzeyyen ufuklarında per-güşâ-yı sereyân eder.” (S. 8, s. 119).

Yazar sonra aşktan bahseder. Kız babalarının kızların rızası olmadan zengin kişilerle evlendirilmemeleri gerektiğinden bahsetmiştir ve görücü usulü ile evliliği eleştirmiştir diyebiliriz.“Babası kendisini esâsen meziyetini değil servetini, endâm ve kıyâfetini beğendiği bir adama vermiş, alan adam da bir muhabbet neticesi