Ġstatistiksel Değerlendirme

ÇalıĢmanın istatiksel analizi için SPSS (statistical package for social sciences for Windows 18.0) programı kullanıldı. Veriler değerlendirilirken tanımlayıcı istatistiksel metodların (ortalama, standart sapma) yanı sıra niceliksel veriler için normal dağılım ve homojenlik göstermeyen parametrelerin gruplar arası karĢılaĢtırılmasında Mann Whitney U testi kullanıldı. Normal dağılım göstermeyen parametrelerin grup içi karĢılaĢtırmalarında ise Wilcoxon iĢaret testi kullanıldı. Niteliksel veriler değerlendirilirken Ki-Kare analizi (2x2 tablo düzeninde düzeltilmiĢ Yates düzeltilmiĢ ki-kare testi uygulanmıĢtır.) kullanıldı. Sonuçlar %95 güven aralığında, anlamlılık p<0.05 düzeyinde değerlendirildi.

3. BULGULAR

ÇalıĢmaya; Mayıs 2010 – Aralık 2010 tarihlerinde Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Servisine döküntü, kaĢıntı nedeniyle baĢvuran ve klinik ve laboratuvar bulgularına dayanılarak allerji tanısı alan, dıĢlanma kriterleri göz önüne alınarak rastgele seçilmiĢ 50 hasta [yaĢ ortalaması 30,20 ± 8,590 yıl; %48‟ i (n=24) erkek; %52‟ si (n=26) kadın] allerji grubu olarak alındı. Kontrol grubu olarak klinik ve laboratuar verilerine dayanılarak allerji dıĢlanmıĢ ve dıĢlanma kriterleri göz önüne alınarak Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji Polikliniğine baĢvuran 30 sağlıklı gönüllü birey [yaĢ ortalaması 30.90 ± 8.821 yıl; %50‟si (n=15) erkek; %50‟ si (n=15) kadın] olmak üzere toplam 80 hasta rastgele yöntem ile seçildi. Gruplar karĢılaĢtırıldığında cinsiyet, heredite ve yaĢ açısından istatistiksel anlamlı bir fark bulunmadı (p>0.05) (Tablo 1).

Tablo 1. Tanımlayıcı Ġstatistikler

DeğiĢken Grup0 Grup1 p

Cinsiyet (n, %) Kadın 15 (%50) 26 (%52) 0.99* Erkek 15 (%50) 24 (%48) Heredite (n, %) Var 12 (%40) 22 (%44) 0.907* Yok 18 (%60) 28 (%56) YaĢ (ort±s.s) 30.90 ± 8.821 30.20 ± 8.590 0.792** *: Yates DüzeltilmiĢ Ki-Kare Testi, **: Mann-Whitney U Testi

Grup0- Kontrol grubu, Grup1- Hasta grubu

Gruplar arasında laboratuar verilerine göre; hematokrit, üre, kreatinin, CKMB, kalsiyum, AST, ALT, BNP düzeyleri arasında istatistiki olarak anlamlı bir farklılık yoktu (p>0.05) (Tablo 2). Hasta grubunda lökosit, sodyum, potasyum serotonin ve histamin düzeyleri anlamlı düzeyde yüksekti (p<0.05).

Tablo 2. Bazal Ölçümlere Göre Gruplar Arası KarĢılaĢtırmalar

DeğiĢkenler Grup0 Grup1 p

Lökosit (K/uL) 6940 ± 1670 9859 ± 3790 0.001* Hematokrit (%) 44.71 ± 4.27 42.57 ± 5.09 0.07* Hemoglobin (g/dl) 15.28 ± 1.61 14.31 ± 1.82 0.03* ÜRE (mg/dl) 26.63 ± 6.04 28.02 ± 7.24 0.55* Kreatinin (mg/dl) 1.00 ± 0.16 0.89 ± 0.27 0.11* CKMB (U/L) 15.20 ± 4.07 15.48 ± 4.76 0.83* Sodyum (mmol/l) 139.90 ± 2.45 137.38 ± 2.73 0.001* Potasyum (meq/l) 4.33 ± 0.33 3.96 ± 0.37 0.001* Kalsiyum (mmol/l) 9.98 ± 0.46 9.76 ± 0.56 0.16* AST (U/L) 20.80 ± 7.17 19.98 ± 6.81 0.55* ALT (U/L) 22.67 ± 12.08 20.64 ± 16.58 0.84* Serotonin (mikrog/l) 92.43 ± 17.76 67.85 ± 26.12 0.001* Histamin (ng/ml) 0.54 ± 0.21 1.58 ± 0.76 0.001* BNP (mikrog/l) 33.37 ± 10.55 45.49 ± 26.28 0.85* *: Mann-Whitney U test

Grup0- Kontrol grubu, Grup1- Hasta grubu

Kontrol grubu ile hasta grubuna 0. gün yapılan ekokardiyografik inceleme sonuçlarını karĢılaĢtırıldığında mitral akım ilerleme hızı (Vp) ve E hızında anlamlı fark saptandı (p<0.05). Diğer ekokardiyografi parametreleri arasında anlamlı fark saptanmadı (Tablo 2).

Hasta grubunda akut allerji sırasında (0. gün) ve allerji tedavisi sonrası (5. gün) bakılan ekokardiyografi parametreleri karĢılaĢtırıldığında mitral akım ilerleme hızı (Vp), E hızında, E/A oranında, sistolik dalgada (Sm), erken diyastolik hızda (Em), triküspit pik gradyentte(TPG) anlamlı fark bulunmuĢtur (p<0.05) (Tablo 3).

Hasta grubunda akut allerji sırasında (0. gün) ve allerji tedavisi sonrası (5. gün) alınan kan örnekleri arasında lökosit, hemoglobin,hematokrit, sodyum, potasyum, üre, kreatinin ve CKMB düzeyleri arasında anlamlı fark saptandı (p<0.005) (Tablo 4). Diğer kan parametreleri arasında anlamlı fark bulunmadı.

Tablo 3. 0. Gün Ölçümlerine Göre Gruplar Arası KarĢılaĢtırmalar

DeğiĢkenler Grup0 Grup1 p

IVRT (msn) 78.13 ± 14.11 73.74 ± 16.35 0.19* DT (msn) 215.90 ± 33.69 211.26 ± 34.74 0.58* Vp (cm/sn) 54.93 ± 7.57 45.10 ± 11.03 0.001* E (m/sn) 2.81 ± 0.71 3.31 ± 0.88 0.001* A (m/sn) 1.8517 ± 0.87 2.16 ± 1.18 0.26* E/A 1.7080 ± 0.59 1.76 ± 0.56 0.65* Sm (m/sn) 0.540 ± 0.22 0.04 ± 0.02 0.25* Em (m/sn) 0.115 ± 0.05 0.11 ± 0.46 0.76* Am (m/sn) 0.0557 ± 0.03 0.7 ± 0.10 0.65* E/Em 0.299 ± 1.48 3.56 ± 3.31 0.37* EF 61.40 ± 3.51 61.42 ± 3.04 0.75* IVS (mm) 8.77 ± 0.72 8.80 ± 0.99 0.80* VAD (mm) 7.53 ± 0.62 7.52 ± 0.73 0.69* TPG (mmHg) 18.1 ± 4.66 20.10 ± 4.91 0.08* Sistol (mm) 25.97 ± 2.89 25.90 ± 2.03 0.84* Diyastol (mm) 43.3 ± 2.69 44.30 ± 3.05 0.16* *: Mann-Whitney U test

Grup 0- Kontrol grubu, Grup1- Hasta grubu

Tablo 4. Grup 1 Ölçümlerine Göre Grup Ġçi KarĢılaĢtırmalar

DeğiĢkenler 0. Gün 5. Gün p IVRT (msn) 73.74 ± 16.35 72.94 ± 10.77 0.93* DT (msn) 211.26 ± 34.74 208.90 ± 23.041 0.79* Vp (cm/sn) 45.10 ± 11.03 51.38 ± 6.86 0.001* E (m/sn) 3.31 ± 0.88 3.12 ± 0.88 0.03* A (m/sn) 2.16 ± 1.18 2.20 ± 0.98 0.79* E/A 1.76 ± 0.56 1.55 ± 0.49 0.02* Sm (m/sn) 0.04 ± 0.02 0.05 ± 0.01 0.005* Em (m/sn) 0.11 ± 0.46 0.10 ± 0.03 0.02* Am (m/sn) 0.7 ± 0.10 0.05 ± 0.01 0.38* E/Em 3.567 ± 3.31 3.561 ± 1.90 0.069* EF 61.42 ± 3.04 61.54 ± 2.87 0.38* IVS (mm) 9.10 ± 0.99 9.14 ± 0.92 0.07* VAD (mm) 7.86 ± 0.73 7.92 ± 0.66 0.082* TPG (mmHg) 20.10 ± 4.91 15.52 ± 4.69 0.001* Sistol (mm) 25.90 ± 2.03 25.64 ± 1.46 0.08* Diyastol (mm) 44.30 ± 3.05 44.28 ± 2.92 0.92* *: Wilcoxon Testi

E E/A Sm Em E2 E/A2 Sm2 Em2 0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50 (m/ sn)

ġekil 8. Hasta grubuna 0. gün ve 5. gün bakılan ekokardiyografik değerlerin karĢılaĢtırılması (E, E/A,

Sm, Em- 0.gün, E2, E/A2, Sm2, Em2- 5. gün)

Vp Vp2 0,00 5,00 10,00 15,00 20,00 25,00 30,00 35,00 40,00 45,00 50,00 55,00 (cm /sn)

ġekil 9. Hasta grubuna 0. gün ve 5. gün bakılan ekokardiyografik renkli M mod akım ilerleme

hızlarının (Vp) karĢılaĢtırılması (Vp- 0.gün, Vp2- 5.gün)

4. TARTIġMA

Kardiyovasküler hastalıkların insidansı ve prevelansı yıllar içinde artıĢ göstermiĢ ve günümüzde tüm toplumlar için en önde gelen mortalite ve morbidite nedeni olmuĢtur. Kardiyovasküler hastalıkların tanısı, takibi ve tedavisi ilerleyen teknoloji ile daha kolay hale gelmiĢtir. Tanı ve tedavide önemli mesafeler kat edilmesine rağmen bu yeterli olmamaktadır. Çoğu kalp hastalığının tedavisi küratif değildir. Modern tıbbın eğilimleri ile paralel olarak kardiyolojide de yeni bakıĢ açısı hastalıkları ortaya çıkmadan engellemek yani bir baĢka ifade ile koruyucu hekimlik yapmaktır. Bu durum kardiyologları kalp hastalıklarının risk faktörleri ile ilgilenmeye itmiĢtir. Diyabet, hipertansiyon, dislipidemi, sigara, aile öyküsü gibi klasik risk faktörleri yanında son dönemde allerjinin de kalp fonksiyonları üzerine etkili olup olmadığı ile ilgili birçok çalıĢma yapılmaktadır.

1991‟de Kounis ve Zarvas “allerjik angina sendromu” olarak allerjik reaksiyonu takiben göğüs ağrısı olan bir vaka bildirmiĢler (119). 1995 „de Constantinides olağan allerjik reaksiyonların bile plak rüptürüne sebep olabileceğini bildirmiĢ (120). 1998 „de Braunwald allerjiik reasiyonlarda histamin ve lökotrienlerin koroner damar düz kasları üzerine etki edebileceğine iĢaret etmiĢ (121). Allerjik ataklarda ve akut koroner sendromda inflamatuvar medyatörlerden histamin, nötral proteaz, araĢidonik asit ürünleri, trombosit aktive edici faktör ve daha birçok sitokinler ve kemokinlerin kan veya idrarda arttığı gösterilmiĢ. Bu medyatörlerin salınımı koroner arter spazmı ve aterom plağının rüptüre olması ile bağlantılı olduğu gösterilmiĢ (123-125). Gerek allerjik reaksiyon sonrası oluĢan medyatörlerin direk etkisi gerekse koroner spazm yaparak kalbin diyastolik fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilmektedir. Bizim çalıĢmamızda kontrol grubu ile allerji grubu arasında ekokardiyografik olarak mitral akım ilerleme hızı (Vp) ile erken diyastolik doluĢ hızı (E) arasında anlamlı fark vardı ( Vp kontrol grubu- 54.93 ± 7.57 cm/sn, Vp allerji grubu- 45.10 ± 11.03 cm/sn, E kontrol grubu- 2.81 ± 0.71 m/sn, E allerji grubu- 3.31 ± 0.88 m/sn, p<0.05) (Tablo5). Ayrıca allerjik diyastolik disfonksiyonu olan hastaların erken dönem takiplerinde diyastolik fonksiyonlarda belirgin düzelme olduğunu izledik (Vp 0. gün- 45.10 ± 11.03 cm/sn, Vp 5. gün- 51.38 ± 6.86 cm/sn, E 0. gün- 3.31 ± 0.88 m/sn, E 5. gün- 3.12 ± 0.88 m/sn, E/A 0.

gün- 1.76 ± 0.56, E/A 5. gün- 1.55 ± 0.49, Sm 0. gün- 0.04 ± 0.02 m/sn, Sm 5. gün- 0.05 ± 0.01 m/sn, Em 0. gün- 0.11 ± 0.46 m/sn, Em 5. gün- 0.10 ± 0.03 m/sn, p<0.05) (Tablo6).

Allerjik reaksiyonu olan hastalarda yapılan çalıĢmalarla sistolik kalp fonksiyonlarının koroner spazm, plak rüptürü ve sitokinler aracılığı ile bozulduğu daha önceden iddia edilmiĢti (124-127). Dolayısıyla benzer mekanizmaların, benzer yollar aracılığı ile diyastolik kalp fonksiyonlarını da bozması olasıdır. Bizim çalıĢmamız bu konuda yapılmıĢ ilk çalıĢma olup, bu teoriyi desteklemiĢtir.

Kalp dokusunda kardiyomiyositler serotonin için lokal kaynak olusturur. 5- hidroksitriptamin, reseptörleri aracılığıyla kardiyomiyositler üzerinde pozitif kronotropik, pozitif inotropik etki ve miyositler için mitojen etki yapar (52). Serotoninin kan damarları üzerine etkisi, endotel hücre tabakasının durumuna göre vazodilatör veya vazokonstriktör olabilir. Diğer vazokonstriktörlerin etkisini artırmaktadır. 5-hidroksitriptamin, kan damarları üzerine vazokonstriksiyon etkisi yanında damar düz kas hücresi ve endotel hücresi için mitojendir (55). Bu etkileriyle allerjik reaksiyon sırasında oluĢan medyatörlerden biri olan serotonin kalbin sistolik ve diyastolik fonksiyonları üzerine etki etmektedir.

Histamin, H1 reseptör aktivasyonu ile koroner spazma, aritmilere, H2 reseptör aktivasyonu ile de taĢikardiye, vazodilatasyona, miyokard kasılmasında artmaya neden olmaktadır. Bu etkileriyle dolaylı yoldan ya da direkt olarak kalbin sistolik fonksiyonları üzerinde etkili olduğu düĢünülmektedir. Serotonin ve histaminin yanı sıra allerjik reaksiyon sırasında salgılanan birçok medyatör de benzer etki mekanizmaları ile kardiyovasküler sistem üzerinde etkili olmaktadır (128-130).

ÇalıĢmanın sınırlılıkları olarak; hasta sayısının sınırlı olması, allerji sonrası uzun dönem takibin olmaması, hastaların allerji tedavisine olan uyumsuzluğu, hastaların allerjene olan maruziyetinin devam etmesidir.

Sonuç olarak allerji; vücudumuzun bağıĢıklık sisteminin çevremizde bulunan ve zararlı olmayan bazı maddelere karĢı sitokinler aracılığıyla aĢırı ve anormal bir reaksiyon vermesidir. Allerji çok sık karĢılaĢtığımız bir klinik tablodur. Allerji sırasında oluĢan medyatörlerin kalp fonksiyonlarını ne derecede etkilediği net olarak ortaya konulamamıĢtır. Diyastolik kalp yetmezliğinin mortalitesi her ne kadar

sistolik kalp yetmezliği kadar yüksek olmasa da halen önemli mortalite ve morbidite nedeni olup insanların hayat kalitesini önemli ölçüde etkilemektedir. Dolayısı ile allerjik reaksiyonların neden olduğu mortalite ve morbiditede diyastolik kalp yetmezliğinin de rol oynabileceğini çalıĢmamız göstermiĢ oldu.

ÇalıĢmamız bu konuda öncü çalıĢmalardan biri olup ileride yapılacak çalıĢmalara ıĢık tutacağı kanısındayız.

5. KAYNAKLAR

1. Patterson R, Gramer LC, Greenberger PA, Zeiss. Principles of imminologic