Ġlköğretim, resmi eğitim sistemi içerisinde yer alan ve alınması zorunlu olan ilk sekiz yıllık dönemi kapsayan süreçtir. Bu dönemde müzik dersleri zorunludur ve her öğrenci bu dönemde müzik eğitimi almaktadır. Dersler ilk yedi yarıyıl süresince, sınıf öğretmenleri tarafından yürütülür. Bu dönemde dersler, kulaktan öğretim yoluyla çalgı çalma ve Ģarkı söyleme temelinde yürütülür. Dördüncü sınıfın ikinci yarısından itibaren dersler, branĢ öğretmenleri tarafından yürütülür ve bu dönemde nota ile çalgı çalma ve Ģarkı söyleme öğretimi temelli bir ders iĢleme süreci vardır.
Bu dönemde alınan müzik eğitimi, temel boyutuyla genel müzik eğitimi ile iliĢkilidir. Bu süreçte öğrencide hem müzikal davranıĢ değiĢikliği, hem de biliĢsel yönden ilerleme olması beklenir.
Uçan (1999)‟a göre Ġlköğretimde müzik eğitimi ve öğretimi, ilköğretim öğrencilerinin tümü için gerekli ve zorunlu bir eğitim ve öğretimdir. Bu durum en temelde ilköğretim çağı öğrencilerinin yapısından, yapılarına uygun eğitim-öğretim alma gereksinimlerinden, bu gereksinimlerini karĢılamaya dönük eğitim-öğretim programlarının oluĢturulmasından, ilköğretim kurumlarının bu programları [etkili biçimde] uygulamakla görevlendirilmesinden ve bu görevin yasal ve yönetmeliksel güvenceye bağlanmıĢ olmasından kaynaklanmaktadır. ÇağdaĢ ilköğretimde müzik eğitimi ve öğretimi öğrenci merkezlidir ya da öyle olmayı gerektirir. Bu durum ilköğretimde müzik eğitimi ve öğretimini öğrenci merkezli bir anlayıĢ ve yaklaĢımla ele almayı zorunlu kılmaktadır.
Ġlköğretim çağı çocuğu doğal, toplumsal ve kültürel bir çevrede yaĢar. Çocuk hem kendisiyle hem çevresiyle yoğun bir iliĢki, iletiĢim ve etkileĢim içindedir. Çocuğun kendisiyle ve çevresiyle iliĢki, iletiĢim ve etkileĢiminde ses ve müzik baĢta gelen öğelerdir. Ġlköğretim çağı çocuğunun yaĢadığı çevre de yer alan doğal, toplumsal ve kültürel öğeler
arasında ses çok ayrı ve çok önemli bir yer tutar. Çocuk, âdeta seslerden örülü bir ağ içindedir. Bu ağ doğal sesler, toplumsal sesler ve kültürel seslerden örülüdür. Çocuğun kendisini kuĢatan ses ağı ve bu ağın örüldüğü ses çevresi içinde müzik ve müziksel çevre öbürlerinden bambaĢka özellikler taĢımaktadır (Uçan, 1999).
Ġlköğretim çağı çocuğunun yaĢamında müziğin çok önemli yeri ve iĢlevleri vardır. Bu iĢlevler; bireysel, toplumsal, kültürel, ekonomik ve eğitimsel olmak üzere çok yönlü ve çok boyutludur. Bunlardan her biri kendi içinde zengin birçokluk ve çeĢitlilik gösterir. Müziksel iĢlevler çocuğun gerek kendi yaĢamında, gerek kendisini çevreleyen insanlar ve diğer varlıklarla iliĢkilerinde ve gerekse onlara katkılarında çok etkin ve belirleyici rol oynamaktadır (Uçan, 1999).
Ġlköğretim, çocuğun dıĢ dünya ile iletiĢime baĢladığı ve kiĢilik yapısının oluĢtuğu sürecin temellerinin atıldığı dönem olması nedeniyle çok önemlidir. Açıklamalarda da belirtildiği üzere bu süreç içerisinde müzik olgusu ve çocuğun müzikal geliĢimi, bireysel ve toplumsal olarak geliĢimi üzerinde aktif rol oynamaktadır. Sadece bir öğretim alanı olması sebebiyle değil, aynı zamanda bir öğretim aracı olması sebebiyle de ciddi bir Ģekilde üzerinde durulması gereken ve çocuğun geliĢimine her yönden destek olacak bir olgu olduğu unutulmamalıdır.
Ġlköğretim çağı çocuğu, yaĢamının baĢlangıcından itibaren, hatta daha ana karnındayken seslere duyarlıdır. Ġlk duyarlı olduğu seslerin baĢında annesinin kalp-nabız atıĢ sesleri gelir. Doğarken bu duyarlılığa kendi çıkardığı sesi eklenir. Doğduktan sonra, ses duyarlığı hızla geliĢir, duyarlılaĢtığı ses alanı hızla geniĢler, duyarlılaĢtığı ses tür ve çeĢitleri hızla artar. ĠĢitme organı çok geliĢkindir ve sürekli açıktır. Kendi ses organından çıkardığı seslerin yanı sıra, baĢta annesi olmak üzere çevresinden gelen, kaynağı, türü ve iĢlevi değiĢik sesleri algılar, yorumlar, çözümler ve iĢler. Seslerle belirli anlatım, iletiĢim ve etkileĢim biçimleri oluĢturur. Bunları giderek baĢka anlatım, iletiĢim ve etkileĢim biçimlerine dönüĢtürür (Uçan, 1999).
Çocuğun; doğum öncesindeki belirli oluĢumlara temellenen müziksel gelişimi doğumdan sonra çoğu kez doğrudan gözlenebilen bir biçim alır, adım adım ilerler, belirli aĢamalardan geçer ve ilköğretim çağına doğru yeni bir aĢamaya ulaĢır. Çocuğun bu süreç
içindeki müziksel geliĢimi her aĢamada çok hızlı bir seyir izler. Çocuğun müziksel geliĢimi çok yönlü, çok boyutlu bir bütünlük gösterir. Bu bütünlük ilköğretim çağına geldiğinde müziksel devinme, müziksel iĢitme, müziksel söyleme, müziksel çalma (kendi bedenini ve çevresindeki belirli nesneleri çalgı gibi kullanma ve onlarla müzik yapma) ve müziksel beğenme davranıĢlarıyla belirginleĢen ve somutlaĢan bir açılım içindedir. Bu geliĢim ve açılım müziksel zekâ, müziksel yetenek ve müziksel edim-eylem boyutlarıyla birlikte ve iç içe yürümekte, gerçekleĢmektedir (Uçan, 1999).
Müziğin ilköğretim çağı çocuğunun yaĢamındaki vazgeçilemez yeri ve önemi nedeniyledir ki müzik; ilköğretimde hem sağlam bir eğitim temeli, hem anlamlı bir eğitim boyutu, hem kullanıĢlı bir eğitim aracı, hem etkili bir eğitim yöntemi, hem de önemli bir eğitim alanıdır. Müzik eğitimi, bireye, kendi yaĢantısı yoluyla amaçlı olarak belirli müziksel davranıĢlar kazandırma, bireyin müziksel davranıĢlarını kendi yaĢantısı yoluyla amaçlı olarak değiĢtirme, dönüĢtürme, geliĢtirme ve yetkinleĢtirme sürecidir (Uçan, 1999). Ġlköğretimde müzik eğitiminin en önemli boyutunu müzik öğretimi oluĢturur. Ġlköğretimde müzik eğitimine iliĢkin tasarlamalar, düzenlemeler ve uygulamalar daha çok müzik öğretimi üzerinde odaklanır, özeklenir. Ġlköğretimde müzik öğretimi Devletin gözetimi ve denetimi altında yapılmaktadır (Uçan, 1999).
AnlaĢılıyor ki, ilköğretim müzik eğitimi kendisi, çevresi, toplumu ve dünyası ile sağlıklı iliĢkiler kurabilen bireyler yetiĢtirilmesi noktasında, öğretmenler için kullanılabilir bir öğretim aracı ve biliĢsel yönden de diğer alanlara önemli katkıları olan bir olgudur. Bu noktadan hareketle ilköğretim müzik eğitimi bireysel, ulusal ve evrensel öğeleri barındırması boyutuyla önemlidir ve gereklidir.
Ġlköğretim müzik eğitimi her lise öğrencisinin yaĢadığı bir süreçtir. Bu süreç içerisinde üstünde durulması gereken unsur, ilköğretim müzik eğitiminin niteliği ve öğrencinin müzikal yaĢantısı üzerinde ne düzeyde etkili olduğudur. Bu sebepten ötürü, lise öğrencilerinin ilköğretim müzik eğitim yaĢantıları önemli görülmekte ve çalıĢma içerisinde yer alması gerektiği düĢünülmektedir.