ġeyh Ġbrahimcan Akkorganî’nin ĠrĢad Faaliyetleri

Şeyh İbrahimcan Akkorganî 1959 yılından itibaren iki pîrin; Halife Abdulvahid Sayramî ve Halife Abdullah Kârî hizmetinde olmuştur. Şeyhi Halife Abdulvahid

153 Anonim, Hazrat İbrahimcan İşan (k.s.)…, a.g.e., s. 3-4.

154 Muhammed Talgat Fahriddin, Piri Bardın Ne Kamı Bar, Cedel Basu Yay., Almata 2015, s. 187.

155 Anonim, Hazrat İbrahimcan İşan (k.s.)…, a.g.e., s. 5.

46

Sayramî de iki Pîr‟e Halife Muhammed Emin ve Halife Muhammed Salih‟in hizmetinde olmuştur. ¹⁵⁶

1966‟da Hokand‟da bir mescitte imamlık görevine başlamıştır. Bir yıl geçmeden komünizm baskısı nedeniyle imamlığı bırakmış ve Kolhoz¹⁵⁷‟da traktör sürücüsü olarak çalışmıştır. Sık sık Kuşçu-Ata (Güney Kazakistan‟da)‟ya mürşitle görüşmeye gittiği nakledilir.¹⁵⁸

Şeyh Abdulvahid Türkistanî 1967 yılında seksen yedi yaşında vefat edince, tarikat şeyhliği Taşkent Koyluk‟ta yaşayan Abdullah Kârî‟ye intikal edtmiştir. İbrahim İşan Abdullah Kârî‟ye 1976‟da vefat edinceye kadar hizmet etmiştir.¹⁵⁹ 1976‟dan 1984‟e kadar merhum Abdullah Kârî‟nin dergâhında kalır. Şeyh Abdullah Kârî‟nin halefi olarak 1985 yılında kendi doğduğu köyüne giderek vazifeye başlar.

Kapısında büyük harflerle “Zekât, öĢür, fitre, sadaka kabul edilmez. Okunmaz (üfürükçülük yapılmaz)” yazısı mevcuttur. Tasavvuf eğitimi, sohbet üzerinedir.

Yolunun muhabbetullah olduğunu sürekli beyan etmiştir. Kendi arazisi üzerine çeltik, buğday ve üzüm yetiştirerek geçimini sağlamıştır. Kim para getirdiyse orada bulunan herkese eşit olarak dağıtmıştır. Sık sık “Şeriat selamet, tarikat melamettir” demiştir.¹⁶⁰ Sohbet meclislerinde İslam, iman, tarikat, sülûk konusu hakkındaki her türlü soruya, kaidelerini Kur‟an ve Hadis ile delil göstererek, yeri geldikçe büyük zatların beyitleriyle devam etmiştir.

156 Anonim, Hazrat İbrahimcan İşan (k.s.)…, a.g.e., s. 5.

157 Eski Sovyetler Birliğinde tarım üretim kooperatifi.

158 Bahtiyar Babadjanov, “İbrahim Hazrat”, İslam na territorii bıvşey Rossiyskoy imperii:

Ensiklopediçeskiy Slovar‟, Ed.: S.M.Prozorov, Vost. Lit. Yay., Moskova 2006, s. 655.

159 İnayatulla Hidayet (d.1966) ile yapılan röportajdan, (2 Ekim 2017) tarikat üyesi.

160 Bahriddin Ahrarov Bahramoğlu (d.1973) ile Kuala Lumpur, Malezya‟da yapılan röportajdan, (25 Şubat 2017), tarikat üyesi.

47

Çok sayıda müridine rağmen her birinin ismini tek tek hatırlaması hafıza kuvvetini göstermesi açısından önemlidir.¹⁶¹ İbrahim İşan, toplumun hemen her kesiminden müridler edinmiştir. Çiftçiler, küçük ve orta dereceli tüccarlar, öğretmenler, medrese öğrencileri, imamlar, cami görevlileri, küçük ve orta dereceli işletmeciler, işçiler… Millet olarak Özbek, Tacik, Kırgız, Kazak, Tatar, Çuvaş ve İslam‟ı kabul eden Ruslar‟dan oluşmuştur.

İbrahimcan İşan irşad döneminde tıpkı Yusuf Hemedanî (ö. 535/1141) gibi müridlerini ziyaret etmiştir. Her sene Ramazan ayında Türkistan‟dan başlayarak, Semerkant, Buhara, Taşkent ve Şahimerdan‟a kadar bölgenin manevî büyüklerinin türbelerini ziyaret ederek oradaki mescitlerde gece yatsı namazından sabah namazına kadar ibadet ve zikir icra etmiştir¹⁶². Güzergâh üzerindeki müridlerine irşadda bulunmuş, mürid olmak isteyenlerin beyatını almış, sorularını cevaplamış, sohbetler, hatm-i Kur‟an, Hatm-i Hâcegân‟ı gerçekleştirmişlerdir.

1991 yılında bağımsızlık sonrası ülkeye dışarıdan dinî akımlar gelerek faaliyetlerine başlamış olup bu akımlardan biri Vehhabilik‟tir. İbrahimcan İşan, Vehhabiliğin radikal eğilimini tasvip etmemiştir. Fikir farklılığından ötürü Vehhabi temsilcileri İbrahim İşan‟ı kendilerine hasım olarak görmüşlerdir. Dinî bilgiye sahip olmayan manevî bir boşluk içinde ve dine hasret duyan kitleler, tabir yerindeyse elinde Kur‟an bulunan herkese kucak açıp ve güvenmişlerdir. Ancak radikal grupların etkisiyle ailesini tekfir ile suçlayıp terk edenler günümüzde de bulunmaktadır.

16 Şubat 1999 Taşkent‟teki Vehhabi saldırısı sonrası, tüm dinî kurumlarda olduğu gibi İbrahimcan Hazret müridleri de ülke istikbali için tehdit unsuru olarak algılanmış bazı faaliyetlerine sınırlamalar getirilmiştir. Fakat İbrahimcan Hazret devletin er ya da

161 Anonim, Hazrat İbrahimcan İşan (k.s.)…, a.g.e., s. 3.

162 Anonim, Hazrat İbrahimcan İşan (k.s.)…, a.g.e., s. 15.

48

geç tasavvufî düşünceyi ulusal bir hazine kabul edilen “Altın Miras” çerçevesinde değerlendirileceği umudunu taşıdığını belirtmiştir.¹⁶³ Nitekim 13 Kasım 2017 tarihinde Mir Arap Medresesi bünyesinde açılan Bahaeddin Nakşbend Tasavvuf İlmi Mektebi¹⁶⁴ resmi faaliyete başlamıştır. Mektep Nakşbendî tarikat ekölünü devlet tarafından belirlenen program içerisinde mahallî ve uluslararası ilmî araştırmalar çerçevesinde erkek talebeler yetiştirmeye yöneliktir.

Özbekistan sınırları içerisinde 1996 ve 1999 yılları arasında dinî grupların başkaldırma olayları sonrasında devlet politikası olarak titizlikle yürütülen inceleme neticesinde yerli ve yabancı dinî teşkilâtların faaliyetine son verilirken başta İbrahim Hazret olmak üzere diğer Nakşî kollarının özünden kopmadığı müddetçe faaliyetlerini yürütmelerine devam etmesine izin verilmesi, bu umudun bir neticesi olarak düşünülebilir.

Şeyh İbrahimcan Hazret‟e bağlı olduğunu söyleyen bazı grupların 2007-2009 tarihleri arasında devlet tarafından araştırma ve takibe alındığı görülmüştür. Aslında bu isimlerin, başka dinî gruplara üyeliği olup kendilerini gizledikleri ortaya çıkmıştır.

İbrahimcan Hazretin müridlerinin çoğunluğu vilayetin Buvayda, Yazyavan, Altıarık bölgelerindendir. İbrahimcan Hazret bölgede müridlerinin çokluğu, müridlerini bir yere toplayabilmesi ve etki alanının büyüklüğü ile diğer kollardan ayrılır.

İbrahimcan Hazret‟in bölgede bu denli nüfuz sahibi olmasında ziyaret yerlerinin

163 B.Babadjanov, a.g.md., s. 655.

164 Mektep ders programı tasavvuf şeyhleri, özellikle Nakşbendiyye şeyhlerinin hayatı, yaşam tarzı hakkındaki kitaplar okutulur. Tarikat pirlerinin nasihat bazında söylediği hikmetler şerh edilir. Manevî terbiyeye ait kitaplar okutulur. Arapça ve Farsça öğretilir. Günümüz tasavvuf dersinde ilmi araştırmalar okutulur. Özbekistan‟da yetişmiş mutasavvıf âlimler Aziz Kayumov, Arif Usman, Najmiddin Kamilov, Hamidjan İslamî, Sadriddin Salim Buharî, Abdugafur Razzak Buharî, B.Babajanov, E.Karimov; Rusya‟lı âlimler O.Akimuşkin, E.Bertels, N.Semenov, A.Hismayulin; Türkiye‟li alimler Necdet Tosun, Mahmud Esad Coşan, Hasan Kamil Yılmaz; Batı‟lı Müsteşriklerden Yu. Paul, J.Gross, J.Trimingem gibi ilmi araştırmalar okutulur.

49

tamiratı, sosyal tesislerin inşası, buralara maddî imkânlar sağlanması gibi uygulamalar etkili olmuştur. İbrahim Hazret‟in kendi evi de müridler için merkez konumundadır.

Hazretin yanında her zaman yirmi otuz civarında müridinin bulunduğu nakledilir.¹⁶⁵ İbrahimcan İşan hayatı boyunca özellikle Sovyetler Birliği döneminde müridlere İslam dinini öğretme alanında büyük hizmetler vermiştir. Hizmetlerim yasaklı olduğu zamanlarda marangozluğundan ötürü usta çırak ilişki çerçevesinde irşad faaliyetlerinde bulunmuştur. Bağımsızlık sonrası Arap dünyasından gelen Vehhabî ve diğer Selefî akımlara karşı durduğu, müridlerini muhafaza ettiği görülmüştür.