Üyeler

Yürütme kurulu tarafından çemberler için pilot bölge ilan edilen tüm bölüm ve atölyelerde çalışanlar, gönüllü olarak çember üyesi olabilirler. Çok fazla sayıda gönüllü olduğu takdirde ise, bir seçim yapılarak, bir kısım gönüllüler ilk etap çemberlere, diğerleri de daha sonra kurulacak çemberler için beklemeye alınmaktadır.

Üyelerin seçimi tamamen gönüllülük temelindedir. Hiçbir kimse kalite çemberlerine zorla katılmamaktadır. Üyelerin sahip olması gereken özellikler arasında en önemlileri, başkalarıyla bir arada çalışırken, onların görüşlerini dinleme, eleştirilere açık olma, hoşgörüsüne sahip olmak, alınacak kararları oluşturmada görüşlerini ortaya koyacak cesarette olmak, üstlendiği işi zor da olsa başarmaya çabalamak, yani bir sorumluluk duygusuna sahip olmaktır (Öztürk, 1993:135-136).

Kalite çemberi üyelerinden beklenen görevler şunlardır (Alptekin, 1993:84): 1. Bütün toplantılara devam etmeleri,

2. İstatistik teknikleri öğrenmeleri,

3. Davranış tüzüğüne göre hareket etmeleri, 4. KÇ programını tanıtmaları,

5. İlkeler çerçevesinde hareket etmeleri, 6. Çemberler için yeni üyeler bulunması, 7. Sorun çözmeye katılmaları,

3. 2. 6. Kalite Çemberlerinin İşleyişinde Kullanılan Başlıca Teknikler

Kalite çemberlerinin sorunları belirleme, inceleme ve çözme işlevini yerine getirebilmesi için, çember üyelerine birtakım tekniklerin öğretilmesi gerekir. Eğitim, rehber tarafından yürütülür. Öncelikle rehber tarafından lider eğitilir. Lider de, rehberin de yardımıyla üyelerini eğitir.

Sorun çözme ve önleme çalışmalarında kullanılan teknikler, temelde işgücünün yaratıcı fikirlerini ortaya çıkarmak ve bunlardan yararlanmak amacına yöneliktir. Bu tekniklerden en önemlilerini şu şekilde inceleyebiliriz (Öztürk, 1993:145).

Beyin Fırtınası Yöntemi:

Grup çalışmalarında uygulanabilecek en etkili yöntem “Beyin Fırtanası”dır. Beyin fırtınasının uygulama amaçları şunlardır (Kavrakoğlu, 1997:21-22):

2- Herkese eşit fırsat vermek, yararlı ve yaratıcı fikirlerin oluşmasını sağlamak, 3- Zamanı en verimli biçimde kullanmak,

4- Grubun ortak sorunlarını ortaya çıkarmak,

5- Sorunlara ilişkin olarak hangi verilerin toplanacağına karar vermek,

6- Sorunu ortadan kaldırmaya yarayacak önerileri oluşturmak ve uygulamalarına karar vermek,

7- Yeni bir uygulamada çıkabilecek olası sorunları önceden belirlemek.

Grup üyelerinin tam bir serbesti içinde, belirli kurallara uyarak, bir sorun hakkında fikir üretmeleri esasına dayanan bu yöntem, yaratıcılığı teşvik etmesi nedeniyle, Japon bilim adamları ve yöneticileri tarafından kalite çemberlerinin çalışmaları kapsamına alınmıştır. Beyin fırtınası en az 3, en fazla 12 üyeli (bazen biraz daha kalabalık) gruplara uygulanır (Öztürk, 1993:146).

Beyin Fırtınası aşağıdaki gibi uygulanır (Kavrakoğlu, 1997:22-23):

1- Görüşülecek konu belirlenir ve tahtaya yazılır. (Tercihen “Flip-Chart”, yani büyük ebat kağıtlar kullanılmalıdır. )

2- Toplantı konusu “sorun belirleme” ise, grup üyeleri olası sorunlar için önerilerde bulunurlar. Konu bilinen bir sorunu çözümlemekse üyeler çözüm önerirler. 3- Gruptaki her üye sıra ile söz alarak fikir belirtir. Her söz alışta sadece bir fikir

açıklanır. O konuda aklına bir fikir gelmeyen üye “pas” geçer. Tüm fikirler yazılır.

4- Fikirler belirtildiğinde üzerinde kesinlikle tartışma yapılmaz, ancak anlaşılmadı ise açıklama talep edilir.

5- Tüm fikirler ortaya koyulduktan sonra –herkes pas geçince- ilk tur oylamaya geçilir. Fikirler tek tek oylanır, üyeler istedikleri her öneriye oy verebilirler.

6- İlk tur oylama sonucu en çok oy alan öneriler daire içine alınır ve bunlar üzerinde tartışılır. Yine üyeler sıra ile söz alır. Tüm üyeler pas geçince ikinci tur oylamaya geçilir.

7- İkinci tur oylama sonucu öneriler önem sırasına göre belirlenmiş olur.

Beyin fırtınası bazı konularda çember üyelerinin işine yarar. Bunları başlıklar halinde şöyle belirtebiliriz (Öztürk, 1993:148).

- Herşeyden önce çember, çeşitli konular hakkında liste elde eder.

- Çember, bir sorunun incelenmesi evresinde yeni düşünceler ortaya çıkarmak için: • Olayları araştırma,

• Nedenleri araştırma, • Çözümleri araştırma,

• Ortaya konan araçları araştırma fırsatını bulur.

- Çeşitli fikir ve bilgilerin elde olmaması halinde kalite çemberini devreye sokmak mümkün olur. Bir konu hakkında fikir üretmek ve belli bir liste elde etmek için kalite çemberi yeni toplantılarla beyin fırtınasında bulunabilir.

Beyin fırtınası yönteminin uygulandığı oturumda, çember dışından ziyaretçiler (uzmanlar, rehberler, işletme yetkilileri v. s. ) de hazır bulunuyorsa, onlarda beyin fırtınasına katılmaya davet edilebilirler. Bir beyin fırtınası seansının iki saati geçmemesine dikkat edilir. Genellikle, sonuç veren etkili bir seans için uzmanlar tarafından tavsiye edilen minimum zaman yarım saattir (Öztürk, 1993:149).

3. 2. 7. Kalite Çemberlerinin Sürekliliği Ve Başarısı İçin Bazı Koşullar

• Bir işletmede kalite çemberlerinin başarılı olabilmesi için çemberlere geçiş zamanı çok iyi saptanmalıdır,

• Ayrıca her kuruluş kendi modelini oluşturmalıdır.

• Bir birimde kurulan çemberin başarılı olabilmesi için üst yönetim dahil tüm birimlerin katılımı gerekir,

• En iyi çember aynı vardiyada çalışan işçilerden oluşmaktadır. Eğer farklı vardiyalardan üyeler varsa çalışmalar zaman zaman aksayabilir.

• Bir çemberde ideal üye sayısı 7-8’dir. Bu sayı aşıldığı zaman toplantı seyri zorlaşabilir. Altına düşüldüğünde izinler nedeniyle katılım azalıp, çalışmalara ara verilebilir.

• En alt seviyeden yukarıya doğru tüm birimler eğitimden geçmelidir. • Grupların oluşturulmasında gönüllük ilkesi esas alınmalıdır.

• Çemberler ilk ele aldıkları sorun üzerinde dikkatle durmalıdır. İlk çalışmanın isabetli olması süreklilik için gereklidir.

• Sunuşlar yapılırken idari personelin yanında işçilerden katılım sağlanmalıdır. • Çember faaliyetlerinde sendika desteği de muhakkak sağlanmalıdır.

• Moral unsuruna dikkat edilmelidir. Gerçekleşen çember öneriler panolarda duyurulmalı verilecek ödüller dikkatle seçilmelidir (Alptekin, 1993:87).