Üniversitenin Tokat İlinde Faaliyet Gösteren İşletmelere Katkısı Araştırmada yer alan üçüncü ve son grup Tokat ilinde bulunan ve

üniversite ile doğrudan ve dolaylı olarak ilişkisi bulunan işletmeleri kapsamaktadır. Öğrenci ve personelin cevapları doğrultusunda işletmeler 10 değişik faaliyet alanına göre gruplandırılmıştır. Söz konusu işletmelerin faaliyet alanları; iletişim, ulaşım, giyim, gıda, sağlık, kırtasiye, spor, kuaförlük ve kafe işletmeciliğidir.

Üniversite ile doğrudan ve dolaylı ilişkisi olan işletmelerin sayıları, ilgili meslek odalarından alınarak ana kütle oluşturulmuştur. Buna göre belirlenen bu faaliyet alanları öğrenci ve personelle yapılan anket çalışması neticesinde belirlenen harcama çeşitleri esas alınarak araştırmacılar tarafından gruplandırılmıştır. Daha sonra gruplardaki işletme sayılarının ağırlıklarına göre örnek kütle oluşturulmuştur.

Gıda ve giyim harcama çeşidine göre belirlenen faaliyet alanları, günlük tüketim malları satışı (bakkal, manav vb.) şarküteri, büyük süpermarketler, lokanta, toptancı, hazır giyim ve bay-bayan ayakkabı satışı yapan işletmelerdir.

Anket yapılan sektörlerdeki işletmelerin %82’si şahıs işletmesi, %10’u kolektif şirket ve %8’i limitet şirkettir. Üniversite öğrenci ve personelinin Tokat’ta faaliyet gösteren işletmelerle olan ilişkilerinin çeşitli açılardan değerlendirilmesi yapılmış ve sonuçlar Tablo8’de verilmiştir.

119

Tablo 8: Üniversite Öğrenci ve Personelinin İşletmelerle Olan İlişkilerinin Çeşitli Açılardan Değerlendirilmesi

Frekans Yüzde Öğrenci ve Personelin Satışlara Katkısı

Çok az 26 13,0

Az 48 24,0

Orta 68 34,0

Fazla 38 19,0

Çok fazla 20 10,0

Toplam 200 100,0

Öğrenci ve Personelin Alışverişte Şikâyetleri

Fiyat yüksekliği 49 24,5

Çeşit azlığı 13 6,5

İstenilen markalı ürünün yokluğu 10 5,0

Sorun yok 127 63,5

Diğer 1 0,5

Toplam 200 100,0

Öğrenci ve Personelin Ödeme Şekilleri

Nakit 113 56,5

Taksit 11 5,5

Kredi kartı vb. 38 19,0

Hepsi 38 19,0

Toplam 200 100,0

İşletmelerin Üniversiteden Beklentileri

Yeni bölümler açılması 32 30,0

Tokat ekonomisinin geliştirilmesi 59 54,0

Yeni iş imkânlarının oluşturulması 9 8,0

Diğer 9 8,0

Toplam 100 100,0

Tablo8’de görüldüğü gibi, işletmeler üniversite öğrenci ve personelinin satışlarına katkısının olduğunu kabul etmektedirler. Araştırmaya katılan işletmelerin %63’ü üniversite personel ve öğrencisinin satışlarına orta ve daha yüksek düzeyde katkısı olduğu görüşünü benimsedikleri tespit edilmiştir.

Ankete cevap veren söz konusu işletmeler, üniversite öğrenci ve personelinin talep ettiği mal ve hizmetleri karşılamada ortaya çıkan sorunlardanilk sırayı fiyat yüksekliği (%24,5) ve ikinci sırayı ise çeşit azlığının (%6,5)aldığı görülmektedir. Ayrıca işletmelerin yaklaşık %64’ünün de herhangi bir sorunla karşılaşmadığı görülmektedir.

İşletmelerden alışverişte bulunan üniversite öğrenci ve personelinin genel olarak nakit ödeme şeklini (%56,5) benimsedikleri görülmektedir. Kredi kartı ile ödeme yapan bireylerin oranı da %19 olarak belirlenmiştir.

Tokat’ta faaliyet gösteren işletmelerin üniversiteden beklentileri içerisinde ilk sırayı Tokat ekonomisinin geliştirilmesi için çaba göstermesi (%54,0) alırken, ikinci sırayı yeni bölümlerin açılması (%30,0) ve üçüncü sırayı ise yeni iş imkânlarının oluşturulması (%8,0) almaktadır.

120 4. Genel Değerlendirme ve Sonuç

Üniversitelerin sağladığı faydalar bireysel, sosyal ve ekonomik olarak üç ana gruptatoplanmaktadır. Bu faydalar tek yönlü olmayıp karşılıklıdır.

Üniversiteler bireye, topluma, şehre katkılar yarattığı gibi bireyler, toplum ve şehir de üniversitelerin gelişmesine katkı sağlamaktadır. Üniversiteler, eğitim sağlayan yerler olarak önem taşısalar da ekonomiye doğrudan ve dolaylı yollardan önemli katkılar sağlayan, kentsel alanların oluşumunda rol oynayan, devlet ve sanayi ile yapılan işbirlikleri sonucunda ticaret, sanat, sağlık ve bilim alanlarında büyük gelişmelere katkıları olan kurumlardır.

GOÜ, 03.07.1992 tarih ve 3837 sayılı kanun ile Tokat ilinde kurulmuştur.

Kurulduğu yörede gelişimini büyük bir hızla sürdüren üniversite, bu noktadan hareketle, Gaziosmanpaşa Üniversitesi’nin Tokat iline katkısının ekonomik boyutu araştırılmıştır. Bu sebeple, üniversitede istihdam edilen akademik ve idari personel ile eğitim gören öğrenciler dikkate alınmıştır. İlde faaliyet gösteren işletmelerin farklı açıdan üniversite personeli ve öğrencisi ile olan ilişkileri de değerlendirilmiştir.

Üniversite personeline yapılan toplam net ödemeler ile mal, hizmet, sermaye ve transferharcamaları doğrudan etkiler, GOÜ öğrencilerinin harcamaları ise dolaylı etkiler olarak tanımlanabilir (Sürmeli, 2008:77).

Gaziosmanpaşa Üniversitesi’nin Tokat ekonomisine bir yıllık katkısı yaklaşık aşağıdaki gibi hesaplanabilir:

Yaklaşık Toplam Etki= (Toplam Öğrenci Etkisi) + (Toplam Personel Etkisi +Toplam Yatırım Etkisi)

Toplam Öğrenci Etkisi= (İl Dışından Gelen Öğrenci Sayısı x İl İçinde Aylık Ortalama Öğrenci Harcamaları x (Ortalama Yıllık Öğrenim Süresi) + İlde Sürekli Yaşayan Öğrenci Sayısı x İl İçinde Aylık Ortalama Öğrenci Harcamaları x (Ortalama Yıllık Öğrenim Süresi))

Toplam Öğrenci Etkisi= (17.147 x 572,22 x ( 9 ay) + 3.512 x 572,22 x (12 ay)) Toplam Öğrenci Etkisi=112.422.346,70 TL

Toplam Personel ve Yatırım Etkisi=(İl İçi Aylık Personel Harcama ve Tasarruf Tutarı x Personel Sayısı x 12 ay ) +( 2012 Yılı Personel Hariç Bütçe Ödenek Tutarı)

Toplam Personel ve Yatırım Etkisi=(2.427,11 x 1.789 x 12 ay) + (109.353.861,46)

Toplam Personel ve Yatırım Etkisi = (52.105.197,48) + (87.792.831,81) Toplam Personel ve Yatırım Etkisi = 139.898.029,30 TL

Yaklaşık Toplam Etki= 112.422.346,70 + 139.898.029,30 Yaklaşık Toplam Etki=252.320.376TL

Bütün bu hesaplamalar sonucunda, Gaziosmanpaşa Üniversitesi’nin Tokat ili ekonomisine önemli ölçüde katkı sağladığı bir gerçektir. İldeki sivil toplum kuruluşları, özel sektör sanayi kuruluşları ve diğer kamu kuruluşlarının birlikte hareket etmesi ve var olan sorunların en kısa sürede çözülmesiyle;

sağlanan ekonomik, sosyal ve kültürel katkıların daha da artırılabileceği mümkün olabilecektir.

121 Kaynakça

Akçakanat, T., Çarıkçı, İ. ve Dulupçu, M.A. (2010), Üniversite Öğrencilerinin Bulundukları İl Merkezine Ekonomik Katkıları ve Harcama Eğilimleri:

Isparta 2003–2009 Yılları Örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:22,165-178.

Arap, S. K.(2010), Türkiye Yeni Üniversitelerine Kavuşurken: Türkiye’de Yeni Üniversiteler ve Kuruluş Gerekçeleri, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 65, Sayı:1, 1-29.

Atik, H. (1999), Üniversitelerin Yerel Ekonomiye Katkıları: Teori ve Erciyes Üniversitesi Üzerine Bir Uygulama, Erciyes Üniversitesi İ.İ.B.F.Dergisi, Sayı:15, 99-109.

Aydın, İ.(2002), Üniversitenin Ekonomik Faaliyetlere Etkisi, Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı: 5, İstanbul, 187-199.

Çalışkan, Ş. (2010), Üniversite Öğrencilerinin Harcamalarının Kent Ekonomisine Katkısı (Uşak Üniversitesi Örneği), Elektronik Sosyal

Bilimler Dergisi, Kış, 9(31), 169-179.

http://www.esosder.org/dergi/31169-179.pdf, (Erişim Tarihi:

24.03.2013).

Çatalbaş, N.(2007), Üniversite-Yerel Ekonomi İlişkisinde Kutuplaşma Teorisi İyi Bir Model Olabilir mi?,Selçuk Üniversitesi Karaman İ.İ.B.F. Dergisi, Yerel Ekonomiler Özel Sayısı, Mayıs.

Çınar, R. ve Emsen, Ö. S.(2001), Eğitim ve İktisadi Gelişme: Atatürk Üniversitesi’nin Erzurum İl Ekonomisi ve Sosyal Yapısı Üzerindeki Etkileri, Atatürk Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt:15, Sayı:1-2, Mart, 91-104.

Dalgar, H., Tunç, H. ve Kaya, M.(2009), Bölgesel Kalkınmada Yükseköğretim Kurumlarının Rolü ve Bucak Örneği, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:1, Sayı:1, 39-50.

Ergün, E.(2003), A.K.Ü. Bolvadin Meslek Yüksekokulu’nun Bolvadin’in Sosyo-Kültürel Yapısına ve Ekonomisine Katkıları, Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt: V, Sayı:1, 63-78.

Ertaş, F. C., Yayar, R., Erol, Y. ve Güleç, İ. (1999), Gaziosmanpaşa Üniversitesi’nin Tokat İl Ekonomisine Etkisi Üzerine Bir Araştırma,GaziosmanpaşaÜniversitesiMeslek Yüksekokulu Yayınları, No:1 Araştırma Serisi No: 1, 1-53.

Gaziosmanpaşa Üniversitesi (2013), Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı ve Öğrenci İşleri Daire Başkanlığı Kayıtları, Tokat.

122

Görkemli, H. N.(2009), Selçuk Üniversitesi’nin Konya Kent Ekonomisine Etkileri, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:22, 169-186.

Gözener, B. ve Sayılı, M. (2012), Tokat İli Turhal İlçesinde Yükseköğretimin Genel Olarak Değerlendirilmesi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, Cilt:7, Sayı:2, 169-185.

Işık, Ş.(2008), Türkiye’de Üniversitelerin Kentleşme Üzerine Etkileri, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:10, Sayı:3, 159-181.

Kaşlı, M. ve Serel, A.(2008), Üniversite Öğrenci Harcamalarının Analizi ve Bölge Ekonomilerine Katkılarını Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, Cilt:15, Sayı:2, 99-113.

Özek, H. Z.(2010), Çerkezköy’de Üniversite, Kent ve Sanayi Etkileşimi, Tekirdağ İli Değerleri Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 18-21 Ekim 2010, Çerkezköy, Tekirdağ, s. 100-115.

Özer, H., Akan, Y. ve Çalmaşur, G. (2010), Atatürk Üniversitesi Öğrencilerinin Gelir-Harcama İlişkisi, Cumhuriyet Üniversitesi İ.İ.B.F.Dergisi, Cilt:11, Sayı:1, 231-249.

Öztürk, S., Torun, İ. ve Özkök, Y.(2011), Anadolu’da Kurulan Üniversitelerin İllerin Sosyo-Ekonomik Yapılarına Katkıları, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:8, Sayı:11, 145-158.

Patır, S., Güven, M., Başar, E. E. ve Yüksel, S.(2012), Bingöl Halkının

Üniversite Algısının Araştırılması,

http://www.bingol.edu.tr/dokumanlar/Bing%C3%B6l%20Halk%C4%B1 n%C4%B1n%20%C3%9Cniversite%20Alg%C4%B1lamas%C4%B1.pdf , (Erişim Tarihi: 23.03.2013).

Sürmeli, F. (Ed.). (2008). Anadolu Üniversitesinin Eskişehir’e Etkileri ve Şehrin Üniversiteyi Algılayışı, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, Ekim.

Tarı, R., Çalışkan, Ş. ve Bayraktar, Y. (2006), Kocaeli Üniversitesi Öğrencilerinin Gelir ve Tüketim İlişkisi Üzerine Ekonometrik Bir İnceleme,Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi ,Cilt:11, Sayı: 1,168-179.

Yılmaz, S. ve Şeker, M.(2011), Üniversitelerin Bulundukları Bölgelere Sosyo-Ekonomik Etkileri, Uluslar Arası Yükseköğretim Kongresi: Yeni Yönelişler ve Sorunlar, 27-29 Mayıs 2011, 3. Cilt, Bölüm XV, s. 2285-2291.