Ülkelerin talep koĢulları birbirinin aynı olmasa da benzerdir DıĢ ticaret

talep nedeniyle değiĢmez (http://www.deu.edu.tr, 2015).

7.14. James Edward Meade’den Ġlginç Örnek Metinler

AraĢtırma süresi boyunca James Edward Meade‟nin birçok çalıĢmasına ulaĢılmıĢtır. Burada önemli olan birkaç tanesi verilmiĢtir.

Gümrük Birliği Teorisi; Gümrük Birliği sorununu sistematik bir Ģekilde ilk

inceleyen Viner‟in Gümrük Birliği Teorisi‟ni geliĢtirmiĢtir. Viner‟in bu teorisinin özünde, gümrük birliklerinin ticaret yaratıcı ve ticaret saptırıcı olarak adlandırdığı iki etkisinin olmasıdır. Ticaret yaratıcı etki refahı artırıcı etki, ticaret saptırıcı etki ise refahı azaltıcı etkidir. Eğer birliğin ticaret yaratıcı etkisi, ticaret saptırıcı etkisinden büyük ise refah artar, tersi durumda ise refah azalır.

Meade bu teoriyi geliĢtirerek baĢka bir boyuta taĢınmasına yol açmıĢtır. Meade‟ye göre teorinin zayıf yönleri bulunmaktadır. Örneğin refah artırıcı etkinin refah saptırıcı etkiden nasıl fazla olduğunu açıklamada bu teori yetersiz kalmıĢtır. Meade yaratılan ticaret ve sapan ticaretin büyüklüğünü hesaplayabilmek için marjinal koĢullardan hareket etmiĢ ve tüketicinin faydasını gösteren bir mala ödediği paranın gümrük vergisi kadar satıcının yararını aĢtığından hareketle, ticarettteki marjinal artıĢaların zorunlu olarak refahı artıracağını; azalıĢların ise azaltacağını savunmuĢtur.

82

Pm, M malına yapılan marjinal harcama yani malın alıĢ fiyatı, Qm, o malın satıĢından elde edilen marjinal gelir yani satıĢ fiyatı,

Dm, M malından yapılan alıĢveriĢ iken, refah (tdm) aĢağıdaki Ģekilde elde edilebilir.

(PM,-qM).dM= (tdM)

Burada (tdm) birim baĢına refahın ölçüsü olabilecek gümrük vergisidir. (tdm) varlığı ticaretteki artıĢın zorunlu olarak refahı artıracağını; harcamalardaki azalıĢların ise refahı azaltacağı sonucunu verir. Gümrük vergilerinde meydana gelen marjinal azalıĢ yapılan harcamaların yeniden düzenlenmesine yol açacaktır. Kimi mallara yapılan harcamalar artarken, kimi mallara yapılan harcamalar azalacaktır. Bu artıĢ ve azalıĢları her birinin tarifelerle ağırlıklandırılması sonucu, refahtaki artıĢ ve azalıĢ saptanarak gümrük birliğinin refah üzerindeki etkisi ortaya konabilir (http://iktisatcilar.blogcu.com, 2008).

7.15. Herbert Alexander Simon’dan Ġlginç Örnek Metinler

AraĢtırma süresi boyunca Herbert Alexander Simon‟un birçok çalıĢmasına ulaĢılmıĢtır. Burada önemli olan birkaç tanesi verilmiĢtir.

Simon‟un Ġktisadi TeĢkilatlanma Sürecinde Karar Alama konusundaki çalıĢmaları, örgütteki her bireyin birer karar verme mekanizması olduğunu yönündedir. Chester Barnard‟ın savunduğu ‘Örgütün amaçlarının gerçekleĢmesi

ve birey ihtiyaçlarının karĢılanması verimdir ve örgütün ömrü buna bağlıdır.’

görüĢüne benzer bir Ģekilde ve bu görüĢü destekler nitelikte olan ‘Bireylerin,

katkıları karĢılığında beklediği doyum, örgütten ayrıldığı takdirde elde edeceği doyumdan çok olduğu sürece örgütte kalır.’ görüĢünü savunmuĢtur. Özellikle bu

düĢüncesiyle görüĢlerindeki Ġktisat Bilimi izlerini gözler önüne sermiĢtir (YetiĢ, 2009, 2).

83 7.16. Theodore William Schultz’den Ġlgin Örnek Metinler

AraĢtırma süresi boyunca Theodore William Schultz‟un birçok çalıĢmasına ulaĢılmıĢtır. Burada önemli olan birkaç tanesi verilmiĢtir.

Schultz‟un Ġnsan Sermayesi Kuramı ilk kez 1960 yılında ortaya çıkardığı

BeĢeri Sermaye; Biçimsel ve biçimsel olmayan eğitim ve yetiĢtirme süreçleri ile

oluĢturulan üretkenliği sağlayan biliĢsel ve devinsel birikim anlamına gelmektedir. Bu tanım ıĢığında Ġnsan Sermayesi Kuramı‟na göre bireyin üretkenliğini artıran her türlü etkinlik beĢeri sermaye, bu sermayeyi geliĢtirmeye yönelik harcamalarda yatırım harcamasıdır. Sağlığı koruma, eğitim, göç gibi faktörler insan sermayesini geliĢtirir. Bu faktörler ile sermayeye yatırım sağlanması farklılık yaratacaktır ve bu farklılık ücretlerin artması, gelirin artması kalkınmanın sağlanması Ģeklinde geliĢmeye sebep olacaktır (Tural, 2000, 114).

7.17. Sir William Arthur Lewis’dan Ġlginç Örnek Metinler

AraĢtırma süresi boyunca Sir William Arthur Lewis‟ın birçok çalıĢmasına ulaĢılmıĢtır. Burada önemli olan birkaç tanesi verilmiĢtir.

7.17.1. Sınırsız Emek Arzı Teorisi ve Ġkili (Dual) Ekonomi Modeli

Az geliĢmiĢ ya da geliĢmekte olan ülkelerde, bir yandan nüfusun büyük bir bölümünün istihdam edildiği ve geleneksel tarzda üretimin gerçekleĢtiği geniĢ bir

Geleneksel (Kırsal, Tarım) Sektör bulunmakta, bir yandan da sanayi üretimi

gerçekleĢtiren piyasa merkezli Modern (Kentsel, Endüstriyel) Sektör bulunmaktadır. Lewis, Ġkili Ekonomi Modeli‟nde, ülke ekonomilerinin asıl gücünün, sanayi sektöründen kaynaklandığını ileri sürmektedir. Geleneksel sektörde çalıĢır gibi görünen fazlalık sınırsız emek arzı vardır. Bu sektörde verim düĢüktür. Yatırım ve tasarruf azdır. Modern sektörde ise düĢük ücret ile iĢçi çalıĢtırılır ve dolayısı ile kar elde edilir. Elde edilen bu kar yatırımlara dönüĢtürülür. Lewis‟e göre geleneksel sektöre sahip olan ülkelerde, fazla olan iĢgücü sektörden çekildiğinde, toplam hâsılada herhangi bir değiĢiklik olmayacaktır. Çekilen bu fazlalık modern sektöre aktarılırsa az geliĢmiĢ ülkelerin büyüme ve kalkınma süreci baĢlayacaktır (Özdemir, 2010, 11).

84 7.17.2. Ekonomik Büyüme YaklaĢımı

Lewis‟e göre, geliĢmiĢ ülkeler, az geliĢmiĢ ve geliĢmekte olan ülkelerin büyüme oranları üzerinde bir etkiye, hatta kontrol gücüne sahiptir. Bunu ticaret yoluyla gerçekleĢtirirler. GeliĢmiĢ ülkeler hızlı büyüdükçe, bu büyümeyi sağlayan motordan yayılan ‘titreĢim’ dünyanın geri kalan ülkelerine de ulaĢmakta ve her birini ekonomik geliĢme düzeylerine uygun olarak pozitif bir Ģekilde etkilemektedir. Özlü bir Ģekilde ifade edilecek olunursa, imalat üretiminin artması sonucunda ekonomik olarak büyüyen geliĢmiĢ ülkeler, artan ihracatları yanında daha fazla oranda ithalat da gerçekleĢtirirler. Hızlanan ithalatın artıĢ oranına paralel bir Ģekilde az geliĢmiĢ ülkeler de daha fazla ihracatta bulunurlar. Böylece, ortaya çıkan ekonomik büyümeden, uluslararası ticaret yoluyla geliĢmiĢ ülkeler yanında az geliĢmiĢ ve geliĢmekte olan ülkeler de istifade ederler (Özdemir, 2010, 16).

7.18. Lawrence Robert Klein’den Ġlginç Örnek Metinler

AraĢtırma süresi boyunca Lawrence Robert Klein‟in birçok çalıĢmasına ulaĢılmıĢtır. Burada önemli olan birkaç tanesi verilmiĢtir.

Ekonometrik modellerin baĢlıca yaratıcısı ve savunucusu olan Lawrence Robert Klein‟e göre, gerçekliğin basitleĢtirilmiĢ bir tasarımı olan böyle bir model, ekonomik etkenlerin ve kurumsal mekanizmaların davranıĢlarını ifade eden bir denklemeler bütününden oluĢur. Bu modeller, ulusal bir ekonomi içindeki karmaĢık bağlantıları hesaba katmak için en etkili araçlardır. Kuramsal bir bütün olan ve istatistik yöntemlerini kullanan Ekonometri, öne sürülen bağıntıların geçerliliğini denetlemeye ve katsayılarını, sayısal olarak değerlendirmeye olanak verir. BasitleĢtirici niteliklerine karĢın, ekonometrik modeller, ancak biliĢimin geliĢmesiyle matematiksel bir iĢlem durumuna gelebilirler (http://hakkindabilgial.com, 2015).

85 DÖRDÜNCÜ KESĠM: GENEL DEĞERLENDĠRME