ülkelerde, pek çok nüfus bilgisini elektronik ortamda oluşturmak mümkündür

• Türkiye’de de MERNİS Projesi’nin işlerlik kazanmasıyla 23 Şubat

S C

OĞRAF

YASI

Nüfus Sayımları: Soru Kağıdı, 2000 23

S C

OĞRAF

S C

OĞRAF

YASI

Türkiye’de Nüfus Sayımı

• Türkiye’de 1935’den 1990’a kadar sonu (0) ve (5) ile biten

yıllarda sayım yapılmıştır.

• Sayım periyodu 1990’dan sonra 10 yıla çıkarılmış ve 22 Ekim 2000 tarihinde son sayım gerçekleştirilmiştir.

• Ancak 30 Kasım 1997 tarihinde Genel Nüfus Tespiti adı altında, idarî sınırlardaki değişiklikler ve ülke içinde yaşanan önemli yer değiştirmeler nedeniyle, seçmen ve illerin çıkaracağı milletvekili sayılarına esas olmak üzere, daha dar kapsamlı bir tespit yapılmıştır.

• Türkiye’de 2006 yılında başlayan ve 2007 yılı sonunda

tamamlanan bir uygulamayla “Adrese Dayalı Nüfus Kayıt

Sistemi-ADNKS” denilen bir sayım yöntemine geçilmiştir.

o Nüfus sayımlarında de facto ve de jure denilen yöntemler kullanılır.

o Hazır nüfus anlamına gelen de facto, bir kişinin sayım günü

bulunduğu adrese kaydedildiği sayım yöntemidir.

o De jure, bir kişinin sayım günü nerede olursa olsun daimi ikametgâh

adresine kaydedildiği sayım yöntemidir. Buna göre kişiler, sayım

S C

OĞRAF

• Belirli bir zamanda nüfusa kesitsel bir bakış yapan ve bir istatistik olan sayımdan farklı olarak bir kayıt sistemi, hızla değişen olayları kaydeden bir dinamik bir yapıdır. Yaşamsal/hayati kayıtlar temel demografik veri kaynaklarındandır.

• Yaşamsal kayıtlar ve medeni kayıt sistemleri, doğum, ölüm, evlenme,

boşanma ve nüfus hareketleri gibi demografik olayları kaydeder ve demografik veriler için bir başka kaynak sağlar.

• Örneğin ölüm istatistikleri, nüfus projeksiyonlarında, ölüm nedeni ile ilgili bilgiler toplulukların sağlığını korumak için kullanılabilirken, gelecekteki bir süre içinde hayatta kalma ihtimalini hesaplamak için kullanılır.

• Kayıtlı bilgilerin çeşitliliği, ülkeden ülkeye değişiklik göstermekle birlikte, çoğu Avrupa ülkesinde yaşamsal olayların kayıt altına alınması için anayasalarında yasal hükümler bulunmaktadır ve bazı Avrupa ülkelerinde yaşamsal kayıt sistemleri çok daha geniştir.

S C

OĞRAF

YASI

• Türkiye’de yaşamsal istatistikler, olay meydana geldiğinde veya yakın bir zamanda kaydedilmiş ve derlenmiş; genellikle ölüm ve ölüm nedeni, intihar, doğum, evlenme ve boşanma olaylarını içermektedir.

• Yaşamsal olayları nüfus dairelerine bildirme yükümlülüğü, ana-babalara, akrabalara, doktorlara, ebelere, din görevlilerine, yerel kayıt memurlarına verilmiştir. 27 S C OĞRAF YASI Yaşamsal Kayıtlar

• Hollanda, Finlandiya, Belçika ve İskandinav ülkeleri gibi bazı ülkelerde yerel kayıt bürolarının her birey için bir kart tuttuğu yaşamsal kayıt sistemi bir bütündür.

• Temel demografik olaylar (evlilik, boşanma, oturma yeri değişikliği gibi) kart üzerine kaydedilmektedir ve bu bilgiye kolaylıkla erişilebilmektedir.

• Türkiye’de 2017 yılı başından beri ‘Akıllı Kimlik Kartları’ verilmeye ve kullanılmaya başlanmıştır.

S C

OĞRAF

• Adres standartlaştırılması: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)

• Adres ve Numaralama Yönetmeliği uyarınca belediye ve il özel idarelerinin

sorumluluk alanlarındaki tüm adresleri, numaralandırması ve bunların

TÜİK tarafından Ulusal Adres Veri Tabanı’na aktarılması

• Yerleşim yeri adreslerinin MERNİS kayıtlarıyla eşleştirilmesi.

• TÜİK görevlilerince hane ziyareti ve hanede daimi olarak ikamet eden

kişilerin kimlik bilgilerinin Hane halkı Bilgi Formuna kaydedilmesi.

S C

OĞRAF

YASI

. . .

.

Kurumlar NÜFUS

MD. ^NÜFUSMD. ^NÜFUSMD. İlçe Nüfus Müdürlükleri OLAĞANÜSTÜ YEDEKLEME SİSTEMİ KPS Kimlik Paylaşım Sistemi NÜFUS MD. SGK M.S.B

Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi (MERNIS)

NÜFUS ve VATANDAŞLIK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

ULUSAL ADRES VERİ TABANI

Belediye _İdaresi^{İl Özel}

Yıl Nüfus (kişi) Mutlak Artış Miktarı 2000 GNS* 67.803.927 -2007 ADNKS** 70.586.256 -2008 71.517.100 930.844 2009 72.561.312 1.044.212 2010 73.722.988 1.161.676 2011 74.724.269 1.001.281 2012 75.627.384 903.115 2013 76.667.864 1.040.480 2014 77.695.904 1.028.040 2015 78.741.053 1.045.149 2016 79.814.871 1.073.818 2017 80.810.525 995.654 31 S C OĞRAF YASI Türkiye Nüfusu, 2000-2019

S C

OĞRAF

YASI

TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU: Nüfus İstatistikleri

TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU: Temel İstatistikler, Nüfus ve Demografi 33

S C

OĞRAF

TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU: Nüfus ve Demografi Veri Tabanı

S C

OĞRAF

Örneklem Araştırmaları

• Bir sayımı gerçekleştirmek için gerekli süre ve masrafları nedeniyle örneklem araştırmalarına sıklıkla başvurulmaktadır.

• Kalitesi ve maliyeti açısından örneklem araştırmaları avantajlı olmakla birlikte; asıl endişe, örneklemin ele alınan nüfusu temsil yeteneği konusundadır.

• Demografik konularla ilgili pek çok örneklem araştırması, bazen sayım

bürolarının (Türkiye’de TÜİK) öncülüğünde, kamu kurumları, üniversiteler ve özel kuruluşlar tarafından yapılmaktadır.

S C

OĞRAF

• 2011 Nüfus ve Konut Araştırması (NKA) kapsamında işgücü ve istihdam, doğurganlık, göç ve göç nedeni, bebek, çocuk ve yetişkin ölümlülüğü, özürlülük ile bina ve konutlara ilişkin detaylı bilgiler geniş kapsamlı bir örneklem araştırması ile derlenmiştir.

• Araştırmanın örnek hacmi yaklaşık olarak 2,4 milyon hane halkıdır.

• Bu araştırma ile Türkiye genelinde hane halklarının yaklaşık %13’ünden bilgi derlenmiştir.

• Kurumsal yerlerde (askeri birlikler, üniversite öğrenci yurtları, ceza ve tutukevleri, ıslahevleri, yetiştirme yurtları, huzurevleri vb.) tam sayım gerçekleştirilmiştir.

S C

OĞRAF

YASI

2011 Nüfus ve Konut Araştırması

S C

OĞRAF

S C

OĞRAF

Türkiye’de Yapılan Demografik Örneklem Araştırmalarına Örnekler

S C

OĞRAF

S C

OĞRAF

• Nüfus coğrafyacılar tarafından nüfus sayımları ve ilgili ürünlerin ötesinde çok sayıda ikincil veri kaynağı da mevcuttur.

• Örneğin Amerika Birleşik Devletleri'nde, Sağlık ve Eğitim Bakanlıkları ve İşgücü İstatistikleri Bürosu gibi kurumlar, doğrudan ya da dolaylı olarak nüfus verilerini sağlayan istatistikler toplamaktadır.

• Türkiye’de göçmen nüfusa ilişkin olarak Göç İdaresi genel Müdürlüğü’nün kayıtları da ikincil veriye örnek oluşturmaktadır.

• Buna ek olarak, Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Birleşmiş Milletler(UN) [IOM,

World Bank, ILO, OECD vb.] ve ülkelere özgü istatistiksel ajanslar gibi diğer

organizasyonlar, nüfus verilerini toplayıp yaymaktadır.

• Center for International Earth Science Information Network (CIESIN)

uyduyla sayım da dahil ilginç veri uygulamaları sunmaktadır

[http://www.ciesin.org/index.html].

• Örneğin, Gridded Population of the World

• Analistler, nüfus bilgisi için daha az geleneksel ikincil veri kaynaklarına da dönebilir. Bazı araştırmacılar, küçük kırsal topluluklardaki hareketliliği

S C

OĞRAF

YASI

• Bazı durumlarda, ikincil kaynaklardan gelen veriler yetersizdir.

• Veriler örneğin eski olabilir, aynı zamanda belirli bir nüfus grubu için eksik olabilir veya yanlış coğrafi ölçeği temsil edebilir.

• Her durumda, araştırmacı kendi veri setini kurmaya zorlanmış olabilir.

• Bazı ülkelerde bireyselleştirilmiş veri setleri, bu sorunları aşmak için araştırmacıya örnekleme şemasını seçme, coğrafi kapsamı ve soruları tanımlama ve hem nitel hem de niceliksel bileşenlerini araştırmaya dahil etme gibi birtakım avantajlar sunmaktadır.

S C

OĞRAF

Göç İdaresi Genel Müdürlüğü ₄₃

http://www.goc.gov.tr/

S C

OĞRAF

• Tüm veri kaynakları eş değer olarak oluşturulmaz ve evrensellikleri, kalitesi,

mekânsal kapsamı, genellenebilirliği, geçerliliği, güvenilirliği ve

tekrarlanabilirliği bakımından farklılık gösterebilir.

• Herhangi bir veri setindeki hatalar, veri toplama süreci de dahil olmak üzere birden fazla şekilde ortaya çıkmaktadır.

• Bir sayımın genel olması için herkesin sayılması gerekir, ancak evsizler

gibi bazı bireylerin veya grupların sayılması zor olabilir.

• Örneğin, herhangi bir nüfus sayımında daima az sayımda bulunulmasına

rağmen, ABD’deki 1990 posta yoluyla nüfus sayımında yaklaşık dört milyon kişi eksik sayılmıştır. Bu sayımda, evsizler, yoksul azınlık erkekler ve Yerli Amerikalılar eksik sayılmıştır.

• Türkiye’de de 1997 Genel Nüfus Tespitinde nüfus miktarı olduğundan fazla çıkmıştı.

• Az veya çok sayılma, kentler için özellikle önemlidir. Örneğin, milletvekili sayısı, kentin alacağı ödenekler nüfusa bağlı olarak hesaplandığı için temsil veya alınacak ödenekler gerçekte olması gerekenden sapabilir.

S C

OĞRAF

• Katılımcılar, verilerin kalitesini etkileyerek hatalara neden olabilir.

• Bazı durumlarda, ankete katılanlar bir soruya ya da soru setine cevap

ver(e)meyebilir, gelirle ilgili sorular, çoğunlukla düşük beyan edilmiş olabilir.

• Cevaplayıcıların yanlış bilgi vermesi konusunda yaş önemlidir, birçoğu gerçeğe kıyasla daha genç bir yaş belirtme eğilimindedir.

• Geçmişteki olaylarla ilgili sorular, olayların, tarihlerin veya olayların tam

doğrulukla hatırlanmadığı ve hafızaya bağımlı olduğu için "geri çağırma

yanlılığı"na tabidir.

• Sıkça karşılaşılan sorunlar arasında yanlış kayıt, bilgilerin kopyalanması veya yanlış anlaşılan soru cümlecikleri de bulunur.

• Göç ve uyumla ilgilenen araştırmacılar için, zamanlama farklılıkları önemli sonuçlar doğurabilir.

• Son olarak, istatistik kurumları, verilerin gizliliğini korumak adına (özellikle küçük nüfuslar veya küçük alanlar için) verilerin yayınlanmasını

engelleyerek veri kalitesini değiştirebilir.

S C

OĞRAF

YASI

S C

OĞRAF

TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU: Nüfus Yayınları ₄₇

S C

OĞRAF

S C

OĞRAF

S C

OĞRAF

YASI

S C

OĞRAF

S C

OĞRAF

YASI

52 http://www.who.int/research/en/ http://data.worldbank.org/ S C OĞRAF YASI

53 http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/statistics/search_database http://www.census.gov/population/international/data/ S C OĞRAF YASI

S C

OĞRAF

S C

OĞRAF

YASI

Nüfusla İlgili Bazı Web Siteleri-1

Association of Population Centers http://www.popcenters.org/ The Population Council http://www.popcouncil.org/ Population Reference Bureau http://www.prb.org/

United Nations Population Information Network http://www.un.org/popin/ Food and Agriculture Organization (UN) http://www.fao.org

Population Fund (UNFPA) http://www.unfpa.org/ Census Bureau (USA) http://www.census.gov/ Hacettepe Üniversitesi

Nüfus Etütleri Enstitüsü

http://www.hips.hacettepe.edu.tr/ Türkiye İstatistik Kurumu http://www.tuik.gov.tr/

Türkiye İstatistik Kurumu : Linkler http://www.tuik.gov.tr/PreLinkler.do

Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü http://www.nvi.gov.tr Göç İdaresi Genel Müdürlüğü http://www.goc.gov.tr/ Dünya Bankası http://www.worldbank.org/

S C

OĞRAF

Nüfusla İlgili Bazı Web 2

İstanbul Bilgi Üniversitesi

Göç Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi

http://goc.bilgi.edu.tr/ Koç Üniversitesi Göç Araştırmaları Programı http://www.mirekoc.com

Nüfusbilim Derneği http://www.nd.org.tr/

International Organization for Migration (IOM) http://www.iom.int/jahia/jsp/index.jsp University of Oxford The International Migration Institute (IMI) http://www.imi.ox.ac.uk/

United Nations High Commissioner for Refugees http://www.unhcr.org/cgi-bin/texis/vtx/home

Alphabetic Index of Websites of the United Nations System of Organizations http://www.unsystem.org/ 57 S C OĞRAF YASI

Birleşmiş Milletler Sistemi

S C

OĞRAF

YASI

Referanslar

• Foulkes, M., Newbold, K.B. (2008). Using alternative data sources to study rural migration: Examples from Illinois. Population,

Space, and Place 14(3), 177–188.

• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (2012). http://www.hips.hacettepe.edu.tr/

• Koç, İ.; Eryurt, M.A.; Adalı, T.; Seçkiner, P. (2010). Türkiye’nin Demografik Dönüşümü. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü.

• Newbold, K.B. (2014). Population Geography: Tools and Issues. (2nd edition). Lanham, Maryland- USA : Rowman and Littlefield Publishers.

• Peters, G. L., Larkin, R.P. (2005). Population Geography, Problems, Concepts, and Prospect, Eighth Edition, Dubuque: Kendal/Hunt Publishing Company.

• Türkiye İstatistik Kurumu –TÜİK (2012). http://www.tuik.gov.tr/

• United Nations (2004). World Population to 2300. United Nations Department of Economic and Social Affairs/Population Division, New York.

S C

OĞRAF

Belgede Nüfus VerisiPopulationData (sayfa 22-59)