øúgücü østatistiklerinde “Teknik Düzeltmenin” Yan Sra “Yapsal Düzeltme” Gereklili÷

Bu çalúma kapsamnda gerçekleútirilen “teknik” düzeltmelerin yan sra, tarm ve tarm dú boyutunda iúgücü istatistiklerinde ayrca bir “yapsal” düzeltmenin yaplmas gerekmekte- dir. Bu düzeltmenin yaplmas iki açdan önemlidir.

Birincisi, yaplan düzeltmelerle birlikte tarm istihdamnn toplam istihdamdaki pay 1988- 99 döneminde resmi olan orandan ortalama yüzde 6.6 puan daha az çkmaktadr. Bu dö- nemde resmi oran ortalama yüzde 44.2 iken “düzeltilmiú oran” sadece yüzde 37.6’dr. Bu da oldukça ciddi bir düzeltmedir. økincisi, tarm istihdam ve iúgücü yapsal ve “ölçümsel” olarak tarm dú istihdam ve iúgücünden önemli ölçüde ayrúmaktadr. Daha önce ve bir önceki bölümde geniú bir úekilde bahsedildi÷i üzere tarm istihdamndan ve iúgücünden kast edilen úey tarm dúndakinden oldukça farkldr.

Bu minvalde, tarmsal iúgücüne katlm tarm dúna kyasla çok daha yüksek “tahmin edi- lirken”, tarm iúgücü ile istihdam arasndaki makas da tarm dúna göre çok dardr. Baúka bir deyiúle, tarm dú iúsizlik oran yüzde 10’larn üzerinde tahmin edilirken, tarm iúsizlik oran yüzde 0.5 veya 1 düzeylerinde tahmin edilmektedir. Bu açdan, tarm istihdamnn oransal olarak oldu÷undan çok daha fazla tahmin edilmesi iúsizlik oran rakamn da ciddi ölçüde çarptmaktadr. Bu açdan, en temel verilere dayanmasa da, yani mikro verisel bir tabana sahip olmasa da, söz konusu düzeltilmiú oran yardmyla iúgücü istatistiklerini ayrca “düzeltmek” mümkündür. Bu “yapsal düzeltme” oldukça keyfi varsaymlara dayanmak zorunda olsa da Türkiye’de iúgücünün gerçek seyrinin ortaya çkarlabilmesi noktasnda önemlidir.

øúgücü østatistiklerini Geriye Do÷ru Düzeltme Denemesi ya da “østihdamsz Büyüme” Diye Bir ùey Neden Olmad: øúgücü østatistiklerini Yeniden Düúünmek

5.6. “De÷iútirilmiú” øúgücü østatistiklerinden Hareketle “De÷iútirilmiú øúsizlik Orannn” Hesaplanmasnda Karúlaúlan Problem

Bu makalede iúgücü ve istihdam verilerinde önemli düzeltmeler gerçekleútirilmiútir. Bu düzeltmeler neticesinde iúgücüne katlma oran da önemli düzeyde güncellenmiútir. Fakat bu de÷iútirilmiú verilerden hareketle bir “de÷iútirilmiú iúsizlik oran” raporlanmamútr. Zira, bu çalúma kapsamnda yaplan düzeltmelerin do÷as buna izin vermemektedir. Bu durumun iki temel sebebi bulunmaktadr. ølk olarak, bu çalúma kapsamnda yaplan dü- zeltmeler “genel” niteliktedir ve baúlangç koúullarna karú hassasiyet göstermektedir. ùöyle ki, 1988-2003 dönemi için yaplan düzeltmede, tarm dú iúgücü “a÷rl÷nca” 1.593 milyonluk bir kesintiye tabi tutulurken, tarm dú istihdam “a÷rl÷nca” 1.044 milyonluk bir kesintiye tabi tutulmuútur.

Bu durum da aradaki farkn (0.549 milyon) 1988-2003 döneminde “a÷rl÷nca” iúsiz say- sndan çkarlmas anlamna gelmektedir. øúsizlik orannn yüzde 10’lar seviyesinin hiçbir úekilde üstüne çkmad÷ bu süreçte, bu düzeltme tablosu kaçnlmaz bir úekilde tarm dú iúsizlik orann tüm yllar için aúa÷ çekecektir. Vurgulanmas gerekir ki bu durum gerçekte

ne yaúand÷ndan ba÷msz bir úekilde yaplan düzeltmelerin do÷as gere÷i ortaya çkmak-

tadr. Buna benzer bir durum tarm iúsizlik orannda da karúmza çkmaktadr.

økinci olarak, do÷as gere÷i iúgücü ve istihdam rakamlar iúsiz rakamlarndan çok daha büyüktür. Bu açdan, iúgücü ve istihdamn tahmini noktasnda yaplacak yüzde 5’lik bir hatann –ki bu oldukça iyi bir orandr- dahi iúsizlik rakamndaki yansmas oldukça ciddi boyutlarda olacaktr. Bu açdan, söz konusu düzeltilmiú istihdam ve iúgücü istatistikleri kendi içinde de÷erlendirilmeli, birbirleriyle karúlaútrlmamaldr. Zira, eldeki veriler ve düzeltmeler ú÷nda 2004-05 öncesi dönemde “gerçek iúsizlik oran aslnda neydi” soru- suna anlaml bir cevap verebilmek pek olas de÷ildir.

6. Sonuç

Bu makalede 2000’li yllarda önemli revizyonlar ve metodolojik de÷iúiklikler yaúayan iúgücü istatistikleri geriye do÷ru düzeltilmeye çalúlmú, böylece iúgücü istatistiklerinde 2000’li yllarda yaúanmú olan krlma ortadan kaldrlmaya çalúlmútr. Bunun yan sra, hzla yap de÷iútiren Türkiye ekonomisinde tarm ve tarm dú ayrmnn iúgücü istatistik- leri üzerindeki etkisi de vurgulanmútr. Yaplan düzeltmelerle birlikte de ortaya çok daha bütüncül iúgücü serileri çkmútr. Böylece iúgücü istatistiklerinde 1990’lar ile 2000’leri daha iyi úartlarda karúlaútrma olana÷na sahip olunmuútur.

Bu makale kapsamnda yaplan düzeltmeler ú÷nda “yeni iúgücü istatistiklerine” bakld- ÷nda ortaya resmi iúgücü istatistiklerinin anlatt÷ndan çok daha farkl bir hikâye çkmak- tadr. Öncelikli olarak, yaplan düzeltmelerin büyük ksm tarm kesiminde gerçekleúti÷in- den, resmi ve düzeltilmiú iúgücü istatistikleri arasndaki en büyük fark da bu kesimdedir. økinci olarak, düzeltilmiú iúgücü istatistikleri ú÷ndan bakld÷nda 2000’li yllarda popüler hale gelen “istihdamsz büyüme” söylencesinin çok büyük oranda bir yanlsama oldu÷u net bir úekilde görülmektedir. Üçüncü olarak, yaplan metodolojik de÷iúikliklerden ve reviz- yonlardan ba÷msz olarak, dönüúmekte olan Türkiye ekonomisinde tarmn a÷rl÷nn giderek azalmas ve úehirleúmenin giderek artmas iúgücü istatistiklerinin tarihsel seyrini izlemeyi zorlaútrmaktadr. Zira, metodolojik nedenlerden ötürü tarm iúgücü tarm dú iúgücünden çok daha yüksek “hesap edilmekte”, tarm iúsizlik oran da tarm dú iúsizlik oranna kyasla çok daha düúük “çkmaktadr.” Bu açdan, yaplacak iúgücü analizlerinde bu noktann hesaba katlmas gerekmektedir.

Sonuç olarak, Türkiye’de iúgücünün genel durumu ve tarihsel seyri hakknda anlaml bir fikir sahibi olmak istiyorsak mevcut iúgücü istatistiklerini “oldu÷u gibi” kullanmaktan çok daha fazlasn yapmak zorundayz. øki makaleden oluúan bu çalúma iúte bu yönde bir moti- vasyonla ortaya çkmútr. Bu çalúma kapsamnda ortaya çkarlan ve “ekler” ksmnda yer alan düzeltilmiú istatistikler eldeki veriler ú÷nda ancak birer tahmin olmakla birlikte iú- gücü istatistiklerinin tarihi seyrinin anlaúlmas noktasnda bir ilk adm niteli÷indedir. Bun- dan sonraki süreçte bu yönde gerçekleútirilecek çalúmalar bu önemli konuyu aydnlatma noktasnda önemli birer yere sahip olacaklardr.

Kaynakça

AKÇAROöLU, Alparslan; (2010), “Employment, Economic Growth and Labor Market Performance: The Case of Turkey”, Ekonomik Yaklaúm, 21(77), pp. 101-114.

ALTUNTEPE, Nihat ve Tu÷ba Güner; (2013), “Türkiye'de østihdam-Büyüme øliúkisinin Analizi (1988-2011)”, Uluslararas Alanya øúletme Fakültesi Dergisi, 5(1), ss. 73-84.

ARI, Ayúe; (2016), “Türkiye’deki Ekonomik Büyüme ve øúsizlik øliúkisinin Analizi: Yeni Bir Eúbütünleúme Testi”, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araútrmalar Dergisi, 4(2), ss. 57-67.

AY, Sema; (2012), “Türkiye’de øúsizli÷in Nedenleri: østihdam Politikalar Üzerine Bir De÷erlendirme”, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi øktisadi ve ødari Bilimler

Fakültesi Dergisi, 19(2), ss. 321-341.

AYDEMøR, Cahit; (2013), “Türkiye'de øúgücü Yaps, øúsizlik ve Krsal Alan”, Atatürk Üniversitesi

øktisadi ve ødari Bilimler Dergisi, 27(1), ss. 115-138.

BARIùIK, Salih, E. øsmail Çevik ve Nüket Krc Çevik; (2010), “Türkiye’de Okun Yasas, Asimetri øliúkisi ve østihdam Yaratmayan Büyüme: Markov-Switching Yaklaúm”, Maliye Dergisi, 159(2), ss. 88-102.

øúgücü østatistiklerini Geriye Do÷ru Düzeltme Denemesi ya da “østihdamsz Büyüme” Diye Bir ùey Neden Olmad: øúgücü østatistiklerini Yeniden Düúünmek

BHORAT, Haroon ve Morne Oosthuizen; (2008), “Employment Shifts and The ‘Jobless Growth’ Debate”, Andree Kraak ve Karen Press (Ed.), Human Resources Development Review, HSRC Press, South Africa, ss. 50-68.

ÇAùKURLU, Eren; (2014), “østihdamsz Büyüme (østihdamsz øyileúme) Sorununa Karú Kamusal Politikalar ve Önemi: Türkiye Açsndan Bir De÷erlendirme”, Amme ødaresi Dergisi, 47(2), ss. 43-76.

DEMøRBAù, Erkan and M. Veysel Kaya; (2015), “Impact of GDP Growth on Unemployment During The Expansion Periods: A Study on Okun’s Law for Turkey”, Dumlupnar Üniversitesi Sosyal

Bilimler Dergisi, (46), pp. 84-95.

ERTUöRUL, Hasan Murat ve Ayhan Uçak; (2013), “Ekonomik Büyüme østihdam øliúkisi: Türkiye için Dinamik Bir Uygulama”, International Journal of Human Sciences, 10(1), ss. 661-675. FEI, John C. H. ve Gustav Ranis; (1964), Development of The Labor Surplus Economy: Theory and

Policy, Irwin.

GÜRSEL, Seyfettin ve Barú Soybilgen; (2013), “Turkey Is On The Brink Of Middle Income Trap”,

Betam Research Brief, 13(154).

KESøCø, Mehmet Rauf; (2010), “Türkiye Ekonomisinin Yüksek Büyüme Evresinde østihdam ve øúsizlik”, øú, Güç, Endüstri øliúkileri ve ønsan Kaynaklar Dergisi, 2(3), ss. 7-26.

KHEMRAJ, Tarron, Jeff Madrick ve Willi Semmler; (2006), “Okun’s Law and Jobless Growth”,

SCEPA Policy Note Series, no. 3.

KORKMAZ, Suna ve Metehan Ylgör; (2010), “2001 Krizinden Sonra Türkiye'de Büyüme ve østihdam Arasndaki øliúki”, Yönetim ve Ekonomi Araútrmalar Dergisi, 8(14), ss. 169-176. LEWIS, W. Arthur; (1954), “Economic Development with Unlimited Supplies of Labour”, The

Manchester School, 22(2), ss. 139-191.

MIHÇI, Sevinç ve Emre Atlgan; (2010), “øúsizlik ve Büyüme: Türkiye Ekonomisi için Okun Katsaylar”, øktisat øúletme ve Finans, 25(296), ss. 33-54.

MURATOöLU, Yusuf; (2011), “Büyüme ve østihdam Arasndaki øliúki: Türkiye Örne÷i”,

International Conference On Eurasian Economies, Bishkek-Kyrgyzstan.

OKUN, Arthur M.; (1963), Potential GNP: Its Measurement and Significance, Yale University, New Haven.

ONARAN, Ozlem; (2008), “Jobless Growth in the Central and East European Countries: a Country- Specific Panel Data Analysis of the Manufacturing Industry”, Eastern European Economics, 46(4), ss. 90-115.

ÖZDEMøR, Bilge Ka÷an ve Selim Yldrm; (2013), “Türkiye’de Ekonomik Büyüme Ve østihdam Arasndaki Nedensellik øliúkisinin Analizi: Özçkarml Dalgack Yaklaúm”, Dumlupnar

Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (38), ss. 97-116.

ROBINSON, Warren C.; (1969), “Types of Disguised Rural Unemployment and Some Policy Implications”, Oxford Economic Papers, 21(3), ss. 373-386.

ùAHøN, Afúin, Aysit Tansel ve M. Hakan Berument; (2014), “Output–Employment Relationship Across Employment Status: Evidence From Turkey”, Macroeconomics and Finance in Emerging

Market Economies, 7(1), pp. 99-121.

TAKIM, Abdullah; (2010), “Türkiye'de Ekonomik Büyüme ile øúsizlik Arasndaki øliúki: Granger Nedensellik Testi”, Dumlupnar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (27), ss. 315-324.

TATLIYER, Mevlüt; (2017), “Metodolojik Dönüúümler ve Revizyonlar Iú÷nda øúgücü østatistikleri: øúgücü østatistiklerini Yeniden Düúünmek”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Dergisi, 21(3), ss. 1181-1208.

TøMUR, Caner ve Zehra Do÷an; (2015), “østihdam Yaratmayan Büyüme: Türkiye Analizi”, Ardahan

Üniversitesi øktisadi ve ødari Bilimler Fakültesi Dergisi, (2), ss. 231-247.

UMUT, Gökhan; (2012), “2001 Sonrasnda Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve østihdam: Türkiye’deki øúsizli÷in Dinamikleri”, ønsan & Toplum Dergisi, 1(2), ss. 111-133.

URAS, ÖMÜR; (2016), “Türkiye Ekonomisindeki østihdamsz Büyümenin Ekonometrik Analizi”,

Ekonometri ve østatistik Dergisi, (24), SS. 94-108.

UYSAL, Do÷an ve Volkan Alptekin; (2009), “Türkiye Ekonomisinde Büyüme-øúsizlik øliúkisinin Var Modeli Yardmyla Snanmas (1980-2007)”, Dumlupnar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, (25), ss. 69-78.

øúgücü østatistiklerini Geriye Do÷ru Düzeltme Denemesi ya da “østihdamsz Büyüme” Diye Bir ùey Neden Olmad: øúgücü østatistiklerini Yeniden Düúünmek

EKLER

Tablo E1. Resmi ve Düzeltilmiú Nüfus ve øúgücü Serileri (Bin Kiúi)

Yl Resmi 15+ Yaú Nüfus Düz. 15+ Yaú Nüfus Resmi øúgücü Düzeltilmiú øúgücü Resmi østihdam Düzeltilmiú østihdam 1988 33.746 32.240 19.391 16.080 17.755 14.817 1989 34.315 32.783 19.931 16.564 18.222 15.234 1990 35.601 34.012 20.150 16.657 18.539 15.439 1991 36.869 35.223 21.010 17.393 19.288 16.078 1992 37.984 36.288 21.264 17.537 19.459 16.152 1993 38.957 37.218 20.314 16.492 18.500 15.108 1994 40.038 38.251 21.877 17.948 20.006 16.520 1995 41.176 39.338 22.286 18.246 20.586 17.001 1996 42.243 40.357 22.697 18.552 21.194 17.516 1997 43.299 41.366 22.755 18.507 21.204 17.434 1998 44.295 42.318 23.385 19.039 21.779 17.922 1999 45.311 43.288 23.878 19.432 22.048 18.103 2000 46.211 44.149 23.078 19.592 21.581 18.644 2001 47.158 45.053 23.491 19.934 21.524 18.527 2002 48.041 45.897 23.818 20.194 21.354 18.301 2003 48.912 46.729 23.640 19.950 21.147 18.038 2004 47.544 47.544 22.016 20.561 19.632 18.645 2005 48.356 48.356 21.691 21.691 19.633 19.633 2006 49.275 49.275 21.913 21.913 19.933 19.933 2007 50.177 50.177 22.253 22.253 20.209 20.209 2008 50.982 50.982 22.899 22.899 20.604 20.604 2009 51.833 51.833 23.710 23.710 20.615 20.615 2010 52.904 52.904 24.594 24.594 21.858 21.858 2011 53.985 53.985 25.594 25.594 23.266 23.266 2012 54.961 54.961 26.141 26.141 23.937 23.937 2013 55.982 55.982 27.046 27.046 24.601 24.601 2014 56.986 56.986 28.786 28.786 25.933 25.933 2015 57.854 57.854 29.678 29.678 26.621 26.621 Kaynak: TÜøK ve yazarn kendi hesaplamalar. Resmi iúgücü verileri 2014 revizyonu sonrasndaki en güncel verileri yanstmaktadr. Düzeltilmiú iúgücü serileri de 2014 revizyonu baz alnarak yaplan düzeltmeler neticesinde ortaya çkan serileri göstermektedir. Ekteki di÷er tablolar için de ayn durum geçerlidir.

Tablo E2. Resmi ve Düzeltilmiú øúgücü Serileri (Bin Kiúi) Yl Resmi Tarm øúgücü Düzeltilmiú Tarm øúgücü Resmi Tarm Dú øúgücü Düzeltilmiú Tarm Dú øúgücü 1988 8.287 6.056 11.104 10.024 1989 8.735 6.467 11.195 10.097 1990 8.767 6.414 11.383 10.243 1991 9.266 6.829 11.744 10.564 1992 8.771 6.260 12.493 11.277 1993 7.908 5.333 12.406 11.159 1994 8.847 6.200 13.030 11.748 1995 9.214 6.492 13.072 11.754 1996 9.306 6.513 13.391 12.038 1997 8.874 6.011 13.881 12.495 1998 9.073 6.145 14.312 12.894 1999 8.895 5.900 14.982 13.532 2000 7.847 5.840 15.231 13.752 2001 8.154 6.106 15.337 13.827 2002 7.565 5.479 16.253 14.715 2003 7.420 5.296 16.220 14.655 2004 5.794 4.946 16.222 15.615 2005 5.069 5.069 16.622 16.622 2006 4.718 4.718 17.195 17.195 2007 4.615 4.615 17.637 17.637 2008 4.680 4.680 18.219 18.219 2009 4.835 4.835 18.874 18.874 2010 5.164 5.164 19.430 19.430 2011 5.476 5.476 20.118 20.118 2012 5.362 5.362 20.779 20.779 2013 5.266 5.266 21.781 21.781 2014 5.533 5.533 23.253 23.253 2015 5.548 5.548 24.130 24.130 Kaynak: TÜøK ve yazarn kendi hesaplamalar.

øúgücü østatistiklerini Geriye Do÷ru Düzeltme Denemesi ya da “østihdamsz Büyüme” Diye Bir ùey Neden Olmad: øúgücü østatistiklerini Yeniden Düúünmek

Tablo E3. Resmi ve Düzeltilmiú østihdam Serileri (Bin Kiúi) Yl Resmi Tarm østihdam Düzeltilmiú Tarm østihdam Resmi Tarm Dú østihdam Düzeltilmiú Tarm Dú østihdam 1988 8.249 6.019 9.506 8.798 1989 8.639 6.371 9.583 8.863 1990 8.691 6.338 9.848 9.101 1991 9.212 6.775 10.076 9.303 1992 8.718 6.208 10.741 9.944 1993 7.862 5.287 10.638 9.821 1994 8.813 6.167 11.194 10.354 1995 9.080 6.359 11.506 10.642 1996 9.259 6.468 11.935 11.049 1997 8.837 5.976 12.367 11.459 1998 9.039 6.112 12.740 11.810 1999 8.856 5.861 13.193 12.242 2000 7.770 5.802 13.811 12.842 2001 8.089 6.081 13.435 12.446 2002 7.458 5.412 13.896 12.888 2003 7.165 5.082 13.982 12.956 2004 5.713 5.015 13.919 13.630 2005 5.014 5.014 14.619 14.619 2006 4.653 4.653 15.280 15.280 2007 4.546 4.546 15.663 15.663 2008 4.621 4.621 15.983 15.983 2009 4.752 4.752 15.863 15.863 2010 5.084 5.084 16.774 16.774 2011 5.412 5.412 17.854 17.854 2012 5.301 5.301 18.636 18.636 2013 5.204 5.204 19.397 19.397 2014 5.470 5.470 20.463 20.463 2015 5.483 5.483 21.138 21.138 Kaynak: TÜøK ve yazarn kendi hesaplamalar.