Özkaynaklar

Özkaynak; bankaların ana sermaye ve katkı sermayeleri toplamından, sermayeden indirilen değerlerin çıkarılması şeklinde hesaplanır. Bu terim, hem başlangıçta veya sonradan ortaklar tarafından bankaya konan sermayeyi hem de karların banka bünyesinde bırakılması suretiyle sağlanan kaynakları içerir (Akgüç, 1995: 173).

35

Özkaynaklar ödenmiş sermaye, yedek akçeler, yeniden değerleme fonları, değerleme farkları, dönem karı veya zararından oluşur (Takan, 2001: 184).

Sermaye Hesabı:

Bankaların nominal sermayesini gösteren bir hesaptır. Bankanın kuruluşunda mali ihtiyaçlara göre tespit edilen sermayeye nominal sermaye denir (Akgüç, 1995: 175). Nominal sermaye belirlenmiş azami sermaye tutarını gösterir. Sermaye hesabı altında gösterilen tutar ile banka ortaklarının fiilen bankaya yatırmış oldukları değerlerin tutarları arasında fark olabilir. Bir başka ifadeyle nominal sermayenin tamamının ödenmemiş olduğu durumlar vardır. Nominal sermaye bankaların kuruluşundan sonra birkaç muhasebe dönemini içine alan bir sürede ödenebilmektedir. Kuruluşta hemen ödenmeyen sermaye hesapları Özkaynaklar hesabının altında Ödenmemiş Sermaye hesabı içerisinde gösterilir.

Ödenmemiş Sermaye Hesabı:

Ortaklar tarafından taahhüt edilen sermayenin kaydedildiği bir hesap olup; sermaye ile ödenmemiş sermayenin farkı ödenmiş sermayeyi oluşturur. Ödenmemiş sermaye hesabı değer düzeltici bir hesaptır; bilançonun pasif tarafında yer alan nominal sermaye hesabını düzenlemektedir (Akgüç, 1995: 176).

Yedek Akçeler:

Elde edilen karın dağıtılmayarak banka bünyesinde alıkonan kısmıdır. Kanuni yedek akçeler ve ihtiyari yedek akçeler olmak üzere ikiye ayrılır. Kanunu Yedek Akçeler, yıllık kardan ayrılan yedek akçelerin kaydedildiği pasif karakterli bir hesaptır. İhtiyari yedek akçeler ise yıllık vergi sonrası kar üzerinden kanuni yedek akçelerin ayrılmasından sonra genel kurul kararıyla ayrılan yedek akçelerdir. Birikmiş zararlar bu hesaptan mahsup edilir (Tevfik, 1997: 194).

Yeniden Değerleme Fonu:

Özsermayeyi düzeltici niteliktedir. Yeniden değerlemeye tabi tutulan sabit kıymetlerin net defter değerinde meydana gelen yükselişlerin kaydedildiği pasif karakterli bir hesaptır. Benzer şekilde iştirak ve bağlı kuruluşların yaptıkları yeniden değerleme sonucunda bedelsiz hisse senedi vermeleri nedeniyle aktiflerde ortaya çıkan artışlar da aynı hesap grubuna kaydedilir (Takan, 2001: 185). Ayrıca menkul ve

36

gayrimenkullerin satışında maliyet bedelinin yeniden değerleme oranında arttırılması, bunun sonucunda ortaya çıkan, vergi kapsamı dışında tutulan kar, maliyet artış fonu hesabına alacak olarak kaydedilir. Maliyet artış fonu hesabı da yeniden değerleme hesap grubu içerisinde bulunur.

Değerleme Farkları:

Menkul değerler ve iştiraklerin borsa değerlerinin maliyet bedelini aşması sonucunda oluşan pozitif fark menkul değerler artış hesabına borç, bu hesaba ise alacak yazılır.

Zarar:

Belli bir hesap döneminde bankanın giderler toplamının o dönemde elde edilen gelirlerle karşılanamamış kısmını gösterir (Akgüç, 1995: 192). Bankaların geçmiş yıl zararı ve dönem zararı bu hesapta izlenir.

Dönem Karı Hesabı

Bankanın bir bilanço döneminde faaliyetlerinden elde ettiği vergi öncesi karından, vergi karşılığı düşüldükten sonra kalan dönem karını gösteren pasif karakterli bir hesaptır (Tevfik, 1997: 194). Bilanço analizi yapılırken kar hesabının ödenecek vergiler, yedek akçeler, muhtemel zarar karşılıkları ve dağıtılacak karlara aktarılması gerekir.

Mevduat pasifin ilk kalemi iken, kar pasifin son kalemidir. Kar, bilançoda ‘geçen yıldan devreden kar ve ‘bilanço yılı karı’ olmak üzere iki alt kalem şeklinde kamuya açıklanmaktadır. Tüm dağıtımlardan sonra bankada kalan kar, ‘geçmiş yıllar karları hesabı’nda izlenir. Ancak ‘geçen yıldan devreden kar’ sermayenin içine dahil edildiği için net olarak görünmemektedir (Karacan, 1983: 283).

37

Tablo 2.2.: ABC Bankası A.Ş.'nin Bilançoları (Pasif Kalemler)

ABC BANKASI A.Ş. KONSOLİDE OLMAYAN BİLANÇOLARI (FİNANSAL DURUM TABLOSU)

BİN TÜRK LİRASI

CARİ DÖNEM ÖNCEKİ DÖNEM

PASİF KALEMLER 31.12.2016 31.12.2015

I MEVDUAT 177.359.976 153.802.426

1.1 Bankanın Dahil Olduğu Risk Grubunun Mevduatı 6.282.801 5.918.656

1.2 Diğer 171.077.175 147.883.770

II. ALIM SATIM AMAÇLI TÜREV FİNANSAL BORÇLAR 799.583 927.974

III. ALINAN KREDİLER 30.884.697 28.408.499

IV. PARA PİYASALARINA BORÇLAR 20.592.835 20.089.147

4.1 Bankalararası Para Piyasalarına Borçlar 3.251.535 0

4.2 İMKB Takasbank Piyasasına Borçlar 0 0

4.3 Repo İşlemlerinden Sağlanan Fonlar 17.341.300 20.089.147

V. İHRAÇ EDİLEN MENKUL KIYMETLER (Net) 22.465.201 19.761.129

5.1 Bonolar 4.556.635 7.479.177

5.2 Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler 0 0

5.3 Tahviller 17.908.566 12.281.952

VI. FONLAR 0 0

6.1 Müstakriz Fonları 0 0

6.2 Diğer 0 0

VII. MUHTELİF BORÇLAR 8.602.506 6.850.381

VIII. DİĞER YABANCI KAYNAKLAR 2.111.535 2.117.105

IX. FAKTORİNG BORÇLARI 0 0

X. KİRALAMA İŞLEMLERİNDEN BORÇLAR 0 0

10.1 Finansal Kiralama Borçları 0 0

10.2 Faaliyet Kiralaması Borçları 0 0

10.3 Diğer 0 0

10.4 Ertelenmiş Finansal Kiralama Giderleri (-) 0 0

XI. RİSKTEN KORUNMA AMAÇLI TÜREV FİNANSAL BORÇLAR 0 0

11.1 Gerçeğe Uygun Değer Riskinden Korunma Amaçlılar 0 0

11.2 Nakit Akışı Riskinden Korunma Amaçlılar 0 0

11.3 Yurtdışındaki Net Yatırım Riskinden Korunma Amaçlılar 0 0

XII. KARŞILIKLAR 7.544.609 7.093.746

12.1 Genel Karşılıklar 3.073.861 2.851.829

12.2 Yeniden Yapılanma Karşılığı 0 0

12.3 Çalışan Hakları Karşılığı 629.147 553.067

12.4 Sigorta Teknik Karşılıkları (Net) 0 0

12.5 Diğer Karşılıklar 3.841.601 3.688.850

XIII. VERGİ BORCU 373.974 585.054

13.1 Cari Vergi Borcu 373.974 585.054

13.2 Ertelenmiş Vergi Borcu 0 0

XIV. SATIŞ AMAÇLI ELDE TUTULAN VE DURDURULAN FAALİYETLERE İLİŞKİN DURAN VARLIK BORÇLARI (Net)

0 0

14.1 Satış Amaçlı 0 0

14.2 Durdurulan Faaliyetlere İlişkin 0 0

XV. SERMAYE BENZERİ KREDİLER 4.930.016 4.047.133

XVI. ÖZKAYNAKLAR 35.960.981 32.034.990

16.1 Ödenmiş Sermaye 4.500.000 4.500.000

16.2 Sermaye Yedekleri 6.900.854 6.934.794

16.2.1 Hisse Senedi İhraç Primleri 3.694 3.694

16.2.2 Hisse Senedi İptal Karları 0 0

16.2.3 Menkul Değerler Değerleme Farkları 3.026.223 3.038.097

16.2.4 Maddi Duran Varlıklar Yeniden Değerleme Farkları 2.254.187 2.279.090

16.2.5 Maddi Olmayan Duran Varlıklar Yeniden Değerleme Farkları 0 0

16.2.6 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller Yeniden Değerleme Farkları 0 0

16.2.7 İştirakler, Bağlı Ortaklıklar ve Birlikte Kontrol Edilen Ortaklıklar (İş Ortaklıkları) Bedelsiz Hisse Senetleri

26.692 26.692

16.2.8 Riskten Korunma Fonları (Etkin kısım) 0 0

16.2.9 Satış Amaçlı Elde Tutulan ve Durdurulan Faaliyetlere İlişkin Duran Varlıkların Birikmiş Değerleme Farkları

0 0

16.2.10 Diğer Sermaye Yedekleri 1.590.058 1.587.221

16.3 Kar Yedekleri 19.825.929 17.507.958

16.3.1 Yasal Yedekler 2.714.077 2.483.718

16.3.2 Statü Yedekleri 0 0

16.3.3 Olağanüstü Yedekler 17.057.785 15.018.038

16.3.4 Diğer Kar Yedekleri 54.067 6.202

16.4 Kar veya Zarar 4.734.198 3.092.238

16.4.1 Geçmiş Yıllar Kar/Zararı 32.992 9.547

16.4.2 Dönem Net Kar/Zararı 4.701.206 3.082.691

38