5.1. 1/1/2006 Öncesinde İhraç Edilen Özel Sektör Tahvilleri 5.1.1. Faiz geliri
1/1/2006 öncesinde ihraç edilmiş olan özel sektör tahvillerinden TL cinsinden elde edilen faiz gelirinin %16,7 oranındaki 2010 yılı enflasyon indirimi uygulandıktan sonra kalan kısmı 22.000,00 TL’yi geçmiyorsa beyanname verilmez. Beyan sınırı olan 22.000,00 TL’nin hesabında özel sektör tahvil faizinin yanı sıra vergiye tabi diğer gelir unsurları elde edilmişse (örneğin 1/1/2006 öncesinde ihraç edilmiş DT ve HB faizi, kurumlardan elde edilen kâr payı/temettü ve stopaja tabi tutulmuş gayrimenkul sermaye iradı (örn. işyeri kira geliri), bu tutardan daha az bir özel sektör tahvil faizi elde edilse dahi beyan sınırının geçilebileceğini göz önünde tutmak gerekir. Bu şekilde hesaplanan tutar söz konusu gelir dilimini geçiyorsa tamamı beyan edilerek vergilenir.
Yabancı para cinsinden elde edilen faiz geliri için enflasyon indirimi yapılmaz. Bu durumda, 1/1/2006 öncesinde ihraç edilmiş olan özel sektör tahvillerinden 2009 yılında elde edilen yabancı para cinsinden faizin TL karşılığının 22.000,00 TL’yi geçmesi halinde tamamının beyan edilmesi gerekir. 22.000,00 TL beyan sınırının geçilip geçilmediğinin tespitinde, yabancı para cinsinden elde edilen faizin yanı sıra varsa yukarıda açıklandığı gibi vergiye tabi diğer gelirlerin vergi matrahına esas tutarları toplamı dikkate alınır.
Örnek:
2009 yılında aşağıdaki gelirler elde edilmiştir.
Gelir Türü Tutarı (TL)
1/1/2006 öncesi iktisap edilen (X) A.Ş. tahvilinin faizi (TL
cinsinden) 40.000,00
2008 yılının kazancından dağıtılan hisse senedi kâr payının gelir
vergisi stopajı öncesi tutarı (temettü)* 10.000,00 1/1/2006 öncesi ihraç edilen (Y) A.Ş. döviz cinsinden tahvilinden
elde edilen faiz (elde edildiği tarihteki TCMB döviz alış kurundan
hesaplanmış TL karşılığı) 20.000,00
* Söz konusu temettü % 15 gelir vergisi stopajına tabi tutulmuş, yatırımcının eline 8.500,00 TL geçmiştir.
Tahvil faizleri üzerinden işleme aracılık eden banka tarafından % 10 stopaj yapılmıştır. Buna göre beyanname verilip verilmeyeceği şöyle belirlenir.
(X) A.Ş. tahvil faizi (TL cinsinden):
a. Faiz tutarı 40.000,00 b. İndirim oranı (% 16,7*40.000) (6.680,00)
c. Net kazanç (a – b) 33.320,00 d. Beyan sınırında dikkate alınacak tutar (=c) 33.320,00
Hisse senedi kâr payı (temettü):
a. Elde edilen kâr payı (brüt) 10.000,00
b. Vergiden istisna edilen tutar (a / 2) (5.000,00) c. İstisna sonrası tutar (a – b) 5.000,00 d. Beyan sınırında dikkate alınacak tutar (=c) 5.000,00
20.000,00 TL’lik (Y) A.Ş. döviz cinsinden tahvil faizi enflasyon indiriminden yararlanamaz. Bu nedenle olduğu gibi dikkate alınacaktır.
Bu durumda, beyan edilecek toplam gelir aşağıda hesaplandığı gibidir.
a. (X) A.Ş. tahvil faizi (TL cinsinden) 33.320,00
b. Kâr payı (temettü) 5.000,00
c. (Y) A.Ş. tahvil faizi (Döviz cinsinden) 20.000,00 d. Beyan edilecek toplam gelir (matrah) (a+b+c) 58.320,00
e. Hesaplanan gelir vergisi 14.437,00
f. Temettü ve tahvil faizinden kesilen vergiler
(1.500+3.332*+2.000) 6.832,00
g. Ödenecek gelir vergisi (e – f) 7.605,00
*TL tahvil faizi üzerinden kesilen (40.000,00* % 10=) 4.000,00 TL gelir vergisinin tamamı değil enflasyon indiriminden sonraki kısma karşılık gelen ( = % 83,3*4.000,00 =) 3.332,00 TL beyannamede hesaplanan vergiden mahsup edilecektir (kesilen verginin enflasyon indirimine karşılık gelen kısmı mahsup edilemeyecektir).
Örnekte görüldüğü gibi 2009 yılında vergi kesintisine tabi tutulmuş menkul sermaye iratlarının indirim ve istisnalardan sonraki vergiye tabi gelir toplamı olan 58.320,00 TL, beyan eşiği olan 22.000,00 TL’yi aştığı için beyanname verilmesi gerekmiştir.
2010 Yılı Uygulaması
1/1/2006 öncesinde ihraç edilmiş olan özel sektör tahvillerinden TL cinsinden elde edilen faiz gelirinin 2010 yılı için tespit edilecek enflasyon indiriminden sonraki tutarı 22.000,00 TL’yi geçmiyorsa beyanname verilmez. Beyan sınırı olan 22.000,00 TL’nin hesabında özel sektör tahvil faizinin yanı sıra vergiye tabi diğer gelir unsurları elde edilmişse (örneğin 1/1/2006 öncesinde ihraç edilmiş DT ve HB faizi, kurumlardan elde edilen kâr payı/temettü ve stopaja tabi tutulmuş gayrimenkul sermaye iradı (örn.
işyeri kira geliri).
Bu tutardan daha az bir özel sektör tahvil faizi elde edilse dahi beyan sınırının geçilebileceğini göz önünde tutmak gerekir. Bu şekilde hesaplanan tutar söz konusu gelir dilimini geçiyorsa tamamı beyan edilerek vergilenir.
Yabancı para cinsinden elde edilen faiz geliri için enflasyon indirimi yapılmaz. Bu durumda, 1/1/2006 öncesinde ihraç edilmiş olan özel sektör tahvillerinden 2010 yılında elde edilen yabancı para cinsinden faizin TL karşılığının 22.000,00 TL’yi geçmesi halinde tamamının beyan edilmesi gerekir. 22.000,00 TL beyan sınırının geçilip geçilmediğinin tespitinde, yabancı para cinsinden elde edilen faizin yanı sıra varsa yukarıda açıklandığı gibi vergiye tabi diğer gelirlerin vergi matrahına esas tutarları toplamı dikkate alınır.
5.1.2. Alım – satım kazancı
1/1/2006 öncesinde ihraç edilmiş özel sektör tahvillerinden elde edilen alım-satım kazançlarından kaynaklanan vergi matrahı belirlenirken iktisap bedelinin bu tahvillerin elden çıkartıldığı ay hariç olmak üzere aylık ÜFE artış oranında artırılarak kazancın buna göre belirlenmesi mümkündür. Bu şekilde hesaplanan endekslenmiş kazanç tutarının 17.900,00 TL’si vergiden istisnadır Söz konusu istisna tutarının geçilip geçilmediği bu nitelikteki tahvillerden elde edilen kazançların yanı sıra aşağıdaki kazançların toplamı esas alınarak belirlenir:
- 1/1/2006 öncesinde ihraç edilen HB ve DT’ den elde edilen alım – satım kazançları, - 1/1/2006 öncesinde ihraç edilen Eurobondlardan elde edilen alım – satım kazançları, - 1/1/2006 öncesinde iktisap edilmiş diğer menkul kıymetlerden elde edilen alım – satım kazançları,
- GVK’ nun Mükerrer 80 inci maddesinin 2 ila 6 numaralı bentlerinde sayılan kazançlar.
2010 Yılı Uygulaması
1/1/2006 tarihinden önce ihraç edilen özel sektör tahvillerinden 2010 yılında elde edilen alım-satım kazancına ÜFE endekslemesi uygulandıktan sonraki tutarının (endeks artışı % 10’un altında kalsa bile maliyet revizesi yapılır.) 18.000,00 TL’ lik istisnayı aşan kısmı beyan edilecektir. Söz konusu istisna tutarının geçilip geçilmediği bu nitelikteki tahvillerden elde edilen kazançların yanı sıra aşağıdaki kazançların toplamı esas alınarak belirlenir:
- 1/1/2006 öncesinde ihraç edilen HB ve DT’ den elde edilen alım – satım kazançları, - 1/1/2006 öncesinde ihraç edilen Eurobondlardan elde edilen alım – satım kazançları,
- 1/1/2006 öncesinde iktisap edilmiş diğer menkul kıymetlerden elde edilen alım – satım kazançları,
- GVK’ nun Mükerrer 80 inci maddesinin 2 ila 6 numaralı bentlerinde sayılan kazançlar.
5.2. 1/1/2006 Tarihinden İtibaren İhraç Edilen Özel Sektör Tahvilleri 5.2.1. Faiz geliri
1/1/2006 tarihinden itibaren ihraç edilen özel sektör tahvillerinden banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla 2009 yılında elde edilen faizlerinden Geçici 67 hükmüne göre %
10 stopaj yapılacaktır. Bu şekilde stopaja tabi tutulan faiz için hiçbir şekilde beyanname verilmeyecek, stopaj nihai vergi olarak kalacaktır.
2010 Yılı Uygulaması
1/1/2006 tarihinden itibaren ihraç edilen özel sektör tahvillerinden banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla 2010 yılında elde edilen faizlerinden Geçici 67 hükmüne göre % 10 stopaj yapılacaktır. Bu şekilde stopaja tabi tutulan faiz için hiçbir şekilde beyanname verilmeyecek, stopaj nihai vergi olarak kalacaktır.
5.2.2. Alım – satım kazancı
1/1/2006 tarihinden itibaren ihraç edilen özel sektör tahvillerinin banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla elden çıkartılmasından sağlanan kazançlar üzerinden Geçici 67 hükmüne göre % 10 stopaj yapılacaktır. Bu şekilde stopaja tabi tutulan kazançlar için herhangi bir beyanname verilmeyecek, stopaj nihai vergi olarak kalacaktır.
1/1/2006 tarihinden itibaren yabancı para cinsinden ihraç edilen özel sektör tahvillerinden banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla elde edilen kazanca ilişkin stopaj matrahının tespitinde kur farkı dikkate alınmayacaktır. Stopaj matrahına esas olarak banka ve aracı kurumun işlem anında kullandığı kur, böyle bir kurun bulunmadığı durumda ise TC Merkez Bankası döviz alış kuru kullanılacaktır. Örneğin 100.000,00 ABD Dolarına satın alınan yabancı para cinsinden bir tahvil 110.000,00 ABD Dolarına satıldığında, stopaj matrahına esas kazanç 10.000,00 ABD Dolarının işlem tarihindeki kurla çarpılması sonucu hesaplanan TL karşılığı olacaktır.
2010 Yılı Uygulaması
Yukarıdaki esaslar, 1/1/2006 tarihinden itibaren ihraç edilen özel sektör tahvillerinden 2010 yılında elde edilecek alım – satım kazançları için de geçerlidir.