Özel Okullarda Yürütülen Sağlık Hizmetleri

Araştırma kapsamında olan üç özel okulda; kayıt aşamasındaki öğrencilerin genel sağlık durumlarını belgeleyen bir rapor sunmuş olmaları nedeniyle okul hemşireleri okula başlama dönemindeki çocukların fizik muayenelerinin

yapılmasına yönelik çalışma yürütmemektedir.

Öğrencilerin sağlık durumlarını değerlendirmek amacıyla periyodik sağlık

kontrollerinin yapılması araştırmaya katılan üç özel okulun tamamında

yürütülmeyen bir hizmet olarak belirlenmiştir.

Okul personelinin sağlık kontrollerinin yapılmasına ilişkin soruya okul

hemşirelerinin tamamı “bu hizmet yürütülmüyor” şeklinde cevap vermişlerdir. Öğretmen veya personel bireysel şikayetleri doğrultusunda okul hemşiresinden yardım istediği durumlarda kendilerine danışmanlık hizmeti yapıldığı, okul hemşireleri tarafından belirtilmiştir.

Okul sağlığına yönelik verilen hizmetlerin kayıtlarının tutulmasında okul hemşirelerinin tamamı, görev üstlendiklerini belirtmişlerdir. Revir hizmetlerine yönelik kayıtlar ile yemekhane çalışanlarının laboratuar sonuçları hemşirelerin tamamı tarafından tutulmaktadır. Tarama programlarının yürütüldüğü iki özel okulda, yapılan taramaların sonuçlarına ilişkin veriler, sağlık takip tartlarına işlenmektedir. Ayrıca bir özel okulda okul hemşiresi tarafından her bir öğrencinin kan grubu tespit edilmekte ve bu çalışmaya yönelik veriler öğrenci adına çıkarılmış olan sağlık takip kartlarına kaydedilmektedir.

Tarama programları araştırmaya katılan özel okullardan bir tanesinde

uygulanmazken, bir özel okulda; görme, işitme, büyüme-gelişme taramaları okul hemşiresi, ağız-diş sağlığı taraması ise diş hekimi tarafından yılda bir defa düzenli olarak yapılmaktadır. Bir özel okulda ise, okul yönetimi ve Halkla İlişkiler Birimi, uzman hekimlerle yapılması planlanan taramaya yönelik çalışma yürütmeleri yönünde iletişim kurmakta, yapılan taramalar sonucunda sağlık problemi belirlenen öğrenciler sağlık kurumlarına sevk edilmektedir.

Sağlık kurumlarına yönlendirilen öğrencilerin sevk işlemlerinin yapılması üç özel okulun tamamında hemşirenin görevi olarak belirlenmiştir.

Sevk gerektiren durumlarda aileyle iletişime geçen okul hemşireleri sevk edilen kurumun kararını yine aile kanalıyla öğrenmektedirler.

Bulaşıcı hastalıkların önlenmesi amacıyla bağışıklama programlarının

oluşturulması ve bu programın yürütülmesine ilişkin çalışma planı özel okullardaki hemşireler tarafından oluşturulmamaktadır. Yalnızca bağışıklama amacıyla okul ziyareti gerçekleştiren sağlık ocağı personeline talepte bulunmaları halinde uygulama aşamasında katkıda bulunulmaktadır.

Bulaşıcı hastalık vakasıyla karşılaşılması halinde; hasta birey, hemşire tarafından sağlık kuruluşuna sevk edilmekte ve hasta bireyle yakın ilişkide bulunduğu düşünülen öğrenciler hastalığın semptomları yönünden gözlem altında tutulmaktadır. Ayrıca, okul hemşirelerinin tamamı, bulaşıcı hastalıklarda yayılımın önlenmesi amacıyla, hasta olan bireyin okuldan uzaklaştırılması konusunda okul yönetimiyle işbirliği içinde çalıştıklarını belirtmişlerdir. Hasta bireyin okuldan uzak kalma süresi ise hekim tarafından verilen raporla belirlenmektedir.

Öğrenci, öğretmen ve velilere yönelik uygulanan sağlık eğitim programları sorgulandığında, bir okul hemşiresi; her yıl düzenli olarak anasınıfı öğrencilerine diş fırçalamanın önemi ve doğru diş fırçalama teknikleri konusunda eğitim verdiğini, ergenlikte karşılaşılan sorunlar ve çözüm yollarına ilişkin konularda ise konuyla ilgili hekimlerden yardım aldıklarını belirtmiştir. Diğer iki özel okulun hemşireleri ise, özel sağlık haftalarında öğretmenlerle entegre çalışarak eğitim içeriklerini hazırladıklarını, anlatılan konuyla ilgili broşür ve yazılara okul panosunda yer verdiklerini, ilk yardım konularında süreli kurslar düzenlediklerini ve üniteler içerisinde geçen sağlık konularını öğretmenlerden talep geldiği durumlarda öğrencilere anlattıklarını ifade etmişlerdir.

Veli ve öğretmenlere yönelik sağlık eğitim programlarının yürütülmediği, ancak öğretmen veya veli tarafından kişisel talep geldiği durumlarda konuyla ilgili kendilerine bilgi verildiği belirlenmiştir.

Yapılan sağlık kontrollerinin sonuçlarına göre elde edilen bulgular ışığında öğrenci, veli ve öğretmene danışmanlık hizmetinin sağlanması ile ilgili soruya bir okul hemşiresi “bu hizmet yürütülmüyor” şeklinde cevap verirken, sağlık taraması programı yürütülen iki özel okulda bu hizmet hemşire tarafından yürütülmektedir. Karşılaşılan istenmedik sonuçlar hem öğretmen hem de öğrenci ve ailesine bildirilmekte, karşılaşılan sorun ve uygulanabilecek çözüm yollarına ilişkin bilgiler verilerek, gerekli durumlarda sağlık kurumlarına yönlendirme yapılarak danışmanlık hizmetleri sağlanmaktadır.

Okul hemşirelerinin tamamı okul içinde ve çevresinde kazaya neden

olabilecek faktörlerin belirlenmesi ve bu konuda okul yönetimiyle işbirliği

sağlanması ile ilgili soruyu, böyle bir hizmet yürütmedikleri yönünde cevaplandırmışlardır. Konuya ilişkin gerekli önlemlerin alınmasında okul yönetiminin görev üstlendiği ve konuya gereken önemin verildiği belirtilmiştir.

Alınan tüm önlemlere rağmen, ilk yardım ve acil müdahale gerektiren durumlarla karşılaşılması halinde, kaza geçiren öğrenci veya okul personeline, okul bünyesinde bulunan sağlık biriminde okul hemşiresi tarafından ilkyardım girişimleri uygulanmaktadır.

Gerek duyulması halinde kaza geçiren öğrenci veya okul personeli sağlık kuruluşlarına sevk edilmekte, eğer kaza geçiren birey öğrenci ise nakil sırasında hemşire tarafından kendisine refakat edilmektedir.

Sınıf, tuvalet, kantin ve yemekhanenin temizliği üç özel okulun tamamında

hemşire tarafından denetlenmekte, çalışanlara haber verilmeden yapılan yemekhane denetimlerinde personelin bone, maske, önlük ve eldiven kullanma alışkanlıkları gözlemlenerek, gereken uyarılar yapılmaktadır.

Her üç hemşire, okul içinde ve önünde satılan besin maddelerinin kontrolünde aktif görev almaktadır. Kantinde satılan ürünlerin son kullanma tarihleri, açıkta sunulan besin maddelerinin sunum şekli, et ürünlerinde damga ve son kullanma tarihlerinin tespiti hemşireler tarafından yerine getirilen görevler arasında yer almaktadır. Bir özel okulda tanesinde yemeklerin kalori değerleri diyetisyen ve hemşire tarafından yürütülen ortak çalışmalarla belirlenmektedir. Ayrıca kantin ve yemekhanede görevli personelin akciğer grafisi ve portör muayenesi sonuçlarının takibi hemşire tarafından yapılmaktadır. Her üç okulda da, 3 aylık periyotlarla, günün yemeği halk sağlığı laboratuarında analiz edilmekte, kantinler ise Tarım İl Müdürlüğü ekiplerince 2 aylık periyotlarla denetlenmektedir.