Örnekleme Alanlarının Belirlenmesi ve Örnekleme Süresi

UOB konsantrasyonlarının ulusal ve uluslararası standartlarda belirlenen sınır değerlerden yüksek olması durumunda canlılar üzerinde olumsuz sağlık etkilerine neden olduğu literatür taramaları ile açık bir şekilde görülmüştür. Dolayısıyla UOB konsantrasyonunun sürekli izlenmesi ve konsantrasyonlarda azalma sağlayacak önlemlerin alınması kaçınılmaz bir durumdur. Emisyonlarda önlem alınması, büyük ölçüde izlenen kirleticiler ile ilgili doğru tahminlerin yapılması ile sağlanabilmektedir. Doğru tahminlerin yapılması ise büyük ölçüde doğru örnekleme ile bağlantılıdır.

Çalışmada çocuk oyun alanlarında önemli kirleticilerden olan UOB seviyelerini belirlemek amacıyla yol kenarında kurulmuş olan 18 çocuk parkı, kentsel olanda bulunan 10 çocuk parkı ve kırsal alanlarda kurulmuş 2 çocuk parkı olmak üzere toplam 30 çocuk oyun alanı örnekleme işlemlerinin gerçekleştirilmesi için belirlenmiştir. Yol kenarında yer alan parklar için “R”, kentsel alanlarda kurulu olan parklar için “U”, kırsal alanlarda bulunan parklar için “S” simgeleri kullanılmıştır. Bu simgelerin yanında belirtilen rakamlar ise park numaralarını göstermektedir. Bu parklara ait haritalar Ek-1‘de yer almaktadır. Belirlenen çocuk parklarına ait koordinatlar Tablo 3.1’de verilmiştir. Örnekleme yapılan parkların yirmisinin zemini kum ile kaplı olup, onunda zemin döşemesi kullanılmıştır.

Tablo 3.1. Çocuk parklarına ait koordinatlar

Park Numarası-Adı Koordinatlar

R1-Sefa Sirmen Caddesi Parkı 40

0 _{46ˈ 33.85ʺ N}

290 59ˈ 22.42ʺ E

R2-Yuvam 2. Etap Parkı 40

0

46ˈ 46.74ʺ N 290 59ˈ 10.72ʺ E

R3-Çoruh Sokak Parkı 40

0

46ˈ 36.38ʺ N 290 _{58ˈ 54.12ʺ E}

R4-Bağdat Caddesi Parkı 40

0 46ˈ 20.93ʺ N 290 59ˈ 4.99ʺ E R5-Alikahya Parkı 40 0 46ˈ 20.11ʺ N 300 0ˈ 0.09ʺ E R6-Cumhuriyet Parkı 40 0 _{46ˈ 0.31ʺ N} 290 55ˈ 41.62ʺ E R7-Acısu Parkı 40 0 45ˈ 51.99ʺ N 290 55ˈ 24.76ʺ E

R8-Saat Kulesi Parkı 40

0

45ˈ 47.43ʺ N 290 _{55ˈ 10.15ʺ E}

R9-Şehit Fahrettin Mutaf Parkı 40

0

45ˈ 45.28ʺ N 290 55ˈ 26.28ʺ E

40

Tablo 3.1. (devam) Çocuk parklarına ait koordinatlar

Park Numarası-Adı Koordinatlar

R10-Dr.Erten Okançay Parkı 400 46ˈ 0.07ʺ N

290 54ˈ 26.60ʺ E

R11-Bayındırlık Parkı 40

0

48ˈ 0.64ʺ N 290 57ˈ 13.87ʺ E

R12-Cahar Dudayev Parkı 40

0 46ˈ 31.94ʺ N 290 _{56ˈ 58.44ʺ E} R13-Anıtpark Parkı 40 0 46ˈ 0.47ʺ N 290 56ˈ 27.23ʺ E

R14-Öğrenci Yurdu Parkı 40

0

46ˈ 6.08ʺ N 290 58ˈ 9.69ʺ E R15-Yahya Kaptan Yürüyüş Yolu Parkı 40

0 _{45ˈ 41.46ʺ N}

290 58ˈ 18.95ʺ E

R16-İsmet Paşa Parkı 40

0 44ˈ 34.32ʺ N 300 2ˈ 33.22ʺ E R17-Arslanbey Parkı 40 0 42ˈ 16.76ʺ N 300 _{1ˈ 32.72ʺ E} R18-Çuhane Parkı 40 0 44ˈ 57.69ʺ N 290 59ˈ 30.22ʺ E

U1-Sebahattin Yıldırım Parkı 40

0

46ˈ 9.25ʺ N 290 55ˈ 17.43ʺ E

U2-Şehitler Korusu Parkı 40

0 _{46ˈ 32.90ʺ N}

290 55ˈ 44.21ʺ E

U3-Çukurbağ Mahallesi Parkı 40

0 46ˈ 5.34ʺ N 290 55ˈ 53.78ʺ E U4-Körfez Parkı 40 0 46ˈ 14.60ʺ N 290 _{45ˈ 29.62ʺ E} U5-Derince Parkı 40 0 45ˈ 40.24ʺ N 290 49ˈ 47.28ʺ E U6-İhsandede Parkı 40 0 _{47ˈ 7.20ʺ N} 290 56ˈ 41.86ʺ E

U7-Ömer Türkçakal Parkı 40

0

46ˈ 18.52ʺ N 290 58ˈ 29.52ʺ E

U8-Hobi Bahçeleri 2 Parkı 40

0 46ˈ 9.14ʺ N 290 58ˈ 33.37ʺ E U9-Tanyeli Parkı 40 0 45ˈ 48.65ʺ N 290 58ˈ 5.40ʺ E U10-Bahçelievler Parkı 40 0 44ˈ 36.26ʺ N 300 2ˈ 22.06ʺ E S1-Soğuksu Parkı 40 0 40ˈ 0.68ʺ N 290 55ˈ 26.28ʺ E S2-Akmeşe Parkı 40 0 50ˈ 56.73ʺ N 300 11ˈ 43.38ʺ E

 R1 parkı: Konum itibariyle deniz seviyesinden daha yüksek bir yerleşim alanında ve yol kenarından 10 m uzaklıkta bulunmaktadır. Yanında yer alan yol işlek olmasının yanı sıra, eğimli olması nedeniyle yüksek taşıt emisyonlarına neden olmaktadır. Deniz seviyesinde inşa edilmiş, parkı etkilemesi muhtemel olan, paktan yaklaşık 1 km uzaklıkta lastik ve enerji üreten fabrikalar ile yaklaşık 700 m uzaklıkta E-80 otobanı yer almaktadır.

 R2 parkı: Konum itibariyle deniz seviyesinden daha yüksek bir yerleşim alanında ve yol kenarından 50 m uzaklıkta yer almaktadır. Deniz seviyesinde inşa

41

edilmiş, parktan yaklaşık 1,5 km uzaklıkta parkı etkilemesi muhtemel olan lastik ve enerji üreten fabrikalar, 600 m uzaklıkta E-80 otobanı ve 3 km kadar uzağında atık yakma ve depolama tesisi bulunmaktadır.

 R3 parkı: Üç tarafı yapılarla çevrili olan çocuk oyun alanının 20 m ilerisinde işlek bir ara yol geçmekte olup, E-80 otobanına yaklaşık 170 m bir mesafeye kurulmuştur.

 R4 parkı: E-80 otobanına yaklaşık 100 m mesafede bulunan yerleşim alanında kurulmuş olan parkın aynı zamanda iki tarafından ara yol yer almaktadır. Ayrıca otobanın diğer tarafında parka yaklaşık 800 m mesafede çeşitli sanayi kuruluşları yer almaktadır.

 R5 parkı: Parkın çevresinde yaklaşık 200 m mesafede E-80 otobanı, 2,5 km

mesafede atık yakma tesisi, 3 km mesafede sunta, 500 m mesafede lastik, enerji üreten fabrikalar ve 100 m mesafede yerleşim alanları yer almaktadır.

 R6 parkı: Şehir içinde yer alan parkın en dikkat çekici özelliği ağaçlarla çevrili olmasına karşın, günün her saati yoğun trafiğe sahip olan yola ve dolmuşların ana güzergâhlarından biri üzerinde bulunan durağa yaklaşık 90 m mesafede bulunmasıdır. Ayrıca etrafında yoğun yerleşim alanları bulunmaktadır.

 R7 parkı: Şehir merkezinde yer alan çocuk oyun alanının içinde bulunduğu parkın yaklaşık 30 m uzaklıktan geçen cadde yoğun şehir trafiğine sahiptir. Çocuk oyun alanının en dikkat çeken özelliği çevresinin yüksek binalarla ve bu binaların altında yer alan nargile salonları ve çay bahçeleri ile çevrilmiş olmasıdır. Bu kafelerin nargile ve sigara içilen bölümlerinin çocuk oyun alanının 3 m yakınına kadar masalarını konumlandırdıkları dikkat çekicidir. Çocuk oyun alanında oynayan çocuklar doğrudan tütün ürünlerinin dumanlarına maruz kalmaktadır.

 R8 parkı: Şehir merkezinde yoğun trafik akışının olduğu ana caddelere yaklaşık 90 m mesafede bulunan ve 150 m. mesafede D-100 karayoluna komşu olan çocuk oyun alanının 10 m uzağından geçen caddenin eğimli ve tek çıkış yönlü olması, yakıt tüketiminin artmasına ve yoğun egzoz emisyonu salınımına neden olmaktadır.

 R9 parkı: Şehir merkezinde yoğun trafiğe sahip D-100 otoyoluna yaklaşık 50 m mesafede bulunan çocuk parkıyla aynı hizada trafik ışıkları yer almaktadır.  R10 parkı: Şehir merkezinde üç tarafı yapılarla çevrili olan parkın diğer tarafından yaklaşık 40 m uzaklıkta D-100 otoyolu geçmektedir.

42

 R11 parkı: Deniz seviyesinden yüksekte bir alana inşa edilmiş olan konutların yanında ve yoğun trafiğe sahip yoldan 20 m uzaklıkta bulunmaktadır. Ayrıca parktan yaklaşık 400 m uzaklıkta tarım arazileri bulunmaktadır.

 R12 parkı: Her biri yaklaşık 10 m uzaklıkta yoğun trafiğin gözlendiği iki cadde arasında kalan parkın batısında, parka 40 m mesafede mezarlık ve yeşillik alan, parkın doğusunda yer alan ve parka 20 m mesafede konutlar bulunmaktadır.  R13 parkı: Şehir merkezinde, parka yaklaşık 50 m mesafede bulunan işlek yol kenarında yer almaktadır.

 R14 parkı: Yerleşim alanında bulunan bir çay bahçesinde yer alan çocuk oyun alanı, 40 m uzaklıkta orta ölçekli trafik akışının gerçekleştiği ara yola komşu olup, yaklaşık 150 m uzağında E-80 otobanına bağlanan işlek bir yol bulunmaktadır.

 R15 parkı: Yahya kaptan mahallesine paralel uzanan anayola yaklaşık 80 m

mesafede yer alan yürüyüş alanında bulunmaktadır.

 R16 parkı: Yaklaşık 20 m mesafede bulunan ara yola ve 70 m mesafede yer

alan otobana komşu konumdadır. Parka yaklaşık 250 m mesafede tarım yapılmaktadır.

 R17 parkı: Kartepe beldesinde, yoğun trafiğe sahip yolun 80 m uzağında bulunan park, ayrıca aynı semtte yaklaşık 1700 m uzaklıkta yer alan çeşitli sanayi kuruluşlarına ve yaklaşık 500 m mesafede yer alan tarım arazilerine komşuluk etmektedir.

 R18 parkı: Adapazarı-Kocaeli demiryoluna yaklaşık 130 m, işlek bir ana caddeye 30 m ve alçı üretim tesisine 200 m uzaklıkta yer alan çocuk oyun alanının çevresinde yerleşim yerleri de mevcuttur.

 U1 parkı: Yerleşim yerinde ara sokakta yer alan parkın 50 m uzağında orta ölçekli trafik yoğunluğuna sahip bir cadde, yaklaşık 100 m mesafede şehir mezarlığı ve 900 m mesafede mesire alanı bulunmaktadır.

 U2 parkı: Çocuk parkı, şehir mezarlığına 150 m ve yerleşim alanlarına 50 m mesafede yer almaktadır.Parkın 120 m uzağından yol geçmektedir. Şehitler Korusu adı ile bilinen bir mesire alanında yer alan çocuk parkı ağaçlık, açıklık, rüzgâr alan bir alanda kurulmuş olmasına karşın, mesire alanında trafiğin yanı sıra kafe, restoran, mangal yapılabilen piknik alanları gibi kirletici kaynakları da mevcuttur.

 U3 parkı: Şehir merkezinin üst kısımlarında bulunan yerleşim alanında mahalle arasında kurulmuş olan çocuk oyun alanının etrafı binalarla çevrilidir.

43

 U4 parkı: Körfez bölgesinde, parka yaklaşık 500 m mesafede sanayi kuruluşlarının yoğun olarak bulunduğu yörede, konutların arasında, otoyola yaklaşık 200 m. mesafede yer alan bir alanda bulunmaktadır.

 U5 parkı: Yerleşim alanında konumlanmış olan park mahalle mezarlığına ve

trafik yükü oldukça düşük olan ara yollara komşudur.

 U6 parkı: Anadolu otoyolunun ayaklarında bulunan ve toplu konut alanlarına 150 m mesafede yer alan parkın, iki tarafında orta ölçekli trafik yüküne sahip ara yollar geçmektedir. Parka yaklaşık 200 m mesafede tarım arazileri bulunmaktadır.  U7 parkı: Yahya Kaptan Mahallesinde yer alan çocuk oyun alanının etrafında hafif trafik akışına sahip ara yollar, konutlar yer almaktadır. Ayrıca yaklaşık 700 m mesafe uzaklıkta ise E-80 otobanı, 1500 m uzaklıkta lastik ve enerji fabrikaları bulunmaktadır.

 U8 parkı: Yahya Kaptan Mahallesinde yerleşim alanında yer alan çocuk oyun

yerleşim alanlarına yaklaşık 50 m uzaklıkta bir alanda kurulmuştur. Komşu olduğu ara yoldan orta ölçekli trafik akışı gerçekleşmektedir. Ayrıca yaklaşık 800 m uzaklıkta ise E-80 otobanı, 1 km uzaklıkta lastik ve enerji fabrikaları bulunmaktadır.  U9 parkı: Toplu konut alanında bulunan park, işlek caddelere yaklaşık 150 m mesafede olmasına karşın dört tarafı yüksek binalarla çevrilmiştir.

 U10 parkı: Bahçelievler Mahallesinde yer alan çocuk oyun alanının etrafı yapılarla çevrili olup, 40 m uzağından geçen ara yolda çok fazla araç geçişi olmamakla beraber belli aralıklarla toplu taşıma araçları geçmektedir.

 S1 parkı: Şehir merkezinden yaklaşık 10 km uzakta kırsal bir alanda bulunan restoranın bahçesinde kurulmuştur. Parkta özellikle hafta sonları restorana gelen müşterilerin sayılarındaki artış nedeniyle araç trafiğinin arttığı gözlemlenmiştir.  S2 parkı: Şehirden yaklaşık 25 km uzaklıkta kırsal alanda bulunan çocuk oyun alanı hafif ölçekte trafiğe maruz kalan cadde kenarında konumlandırılmıştır. Parktan yaklaşık 250 m uzaklıkta tarım arazileri mevcuttur.

Çocukların parkta oynadıkları zamanlar dikkate alınarak 10.08.2010-27.08.2010 tarihleri arasında yaz örneklemesi, 23.10.2010-06.11.2010 tarihleri arasında sonbahar örneklemesi yapılmıştır. USEPA Method TO-17’ye göre 1-4 L hacminde örnek, en az 1 saat süre ile debi aralığı 16,7-66,7 ml/dk olacak şekilde toplanmalıdır. Yapılan ön çalışmalar ile örnekleme işlemi 16,7 ml/dk debiye ayarlanmış pompa yardımıyla

44

60 dk hava akışı altında gerçekleştirilmesi uygun görülmüştür. Böylece her bir örnekleme işlemi 16,7 ml/dk debi akışı altında 1 saat olacak şekilde yaklaşık 1 L hava örneklemesi gerçekleştirilmiştir.