Aşağıda bulunan tabloda (3.1) çalışmamızda kullandığımız şirketlerin faaliyet gösterdiği sektörler bulunmaktadır. Çalışmamızda 208 tane başarılı şirket bulunmaktadır. 33 şirket ise başarısız olarak sınıflandırılmıştır.
Araştırmada kullanılacak olan veri setini oluştururken verinin ait olduğu dönemi ve şirketlerin bağımsız denetimden geçmiş mâli tablolarına erişilebilirliğini göz önünde
bulundurduk. Araştırmamızda geliştirdiğimiz modelin data setini oluşturma sırasında Türkiye’ye ya da şirketlere özgü bir takım sorunlar nedeniyle kullanılan veriler kısıtlanmıştır. Bu nedenle çalışmamız 2000-2014 yılları arasında 60 çeyrek- dönemi kapsamaktadır. Buna ek olarak çalışmamızda 2000 yılını başlangıç seçmemizin temel nedeni bu yıldan önce Türkiye’de uygulanan muhasebe dipnotlarında standartların sık değişmiş olmasıdır. Ayrıca ilgili dönemden önce Vergi Usul Kanunu genel tebliğ uyarınca uygulanan 4-5 yıllık amortisman süreleri uygulaması terk edilerek yararlı ömür uygulamasına geçilmiştir. Bu değişikliklere ek
32 olarak yeniden değerleme fonu, finansman fonu gibi uygulamalar yürürlükten kalkmıştır. Tablo 3.1’de çalışmamızda kullandığımız sektörlerin listesi ve başarılı – başarısız şirket sayısı bulunmaktadır.
Tablo 3.1 Analizlerde Kullanılan Sektör Listesi İmalat Sektörü Firma
çeyrek Firma sayısı Başarısız şirket sayısı Başarısız Bilişim 642 15 1 7% Diğer 178 4 2 50%
Dokuma giyim eşya ve deri 1.390 30 12 40%
Elektrik gaz su 200 4 0 0%
Gıda içki tütün 1.369 30 8 27%
İnşaat ve bayındırlık işleri 112 2 0 0%
Kâğıt ve kâğıt ürünleri basım yayın
708 14 0 0%
Kimya petrol kauçuk plastik ürünleri
1.209 25 4 16%
Madencilik 188 4 0 0%
Metal ana sanayi 777 14 1 7%
Metal eşya makina gereç yapım
1.374 28 3 11%
Mobilya 60 1 0 0%
Orman ürünleri ve mobilya 60 1 0 0%
Savunma 60 1 0 0%
Tarım orman ve balıkçılık 27 2 1 50%
Taşa toprağa dayalı sanayi 1.581 28 1 4%
Tekstil 80 5 0 0%
Toplam 10.015 208 33 16%
2000 yılı ayrıca iktisadi açıdan da önemli bir yıldır. Nisan 1999 genel ve yerel seçimlerinden sonra Aralık 1999 itibariyle Uluslararası Para Fonu (IMF) ile niyet
mektubu imzalanmıştır. Enflasyonu düşürme programı olarak adlandırılan bu programın temel amacı tüketici enflasyonunun düşürülmesi ve ekonomideki büyümede istikrar sağlanmasıydı.
33 Borsa İstanbul sanayi sektöründe faaliyet gösteren ve payları işlem gören, 2000-2014 yılları arasında bağımsız denetimden geçmiş bilanço, gelir tablosu, nakit akım tablosu ve öz kaynak değişim tablosu aracılığıyla bu firmalar için değişkenler üretilmiştir.
Bu süre zarfında payları borsada işlem görmüş 243 firma bulunmakta olup,
bunlardan 2000-2014 dönemine ait çalışmada kullanılacak 208 adet şirket bulunmaktadır. Diğer bir anlatımla 208 adet şirketin finansal tabloları birbirine uyumlu hale getirilerek çalışmaya uygun hale getirilmiştir.
Analizimizde öncelikle bu şirketler başarılı ve başarısız olarak iki gruba ayrılmıştır. Gruplar içerisinde başarısız olarak tanımlanan şirketler 1, gözlem süremiz boyunca faaliyetlerini sürdüren firmalar 0 ile ifade edilmiştir. Tablo 3.1’de veri setimizde kullanılan şirketlerin firma – çeyrek olarak başarılı ve başarısız ayrımı bulunmaktadır.
Çalışmamızda otel ve lokanta, enerji sektörleri örnek seçim kısıtları nedeniyle ana kütlemizde bulunmamaktadır. Ayrıca veri setinin çeyreklik frekansta olması nedeniyle geçmiş dönemlere ait bazı şirketlerde veri eksiklikleri oluşmuştur. Bu eksiklikleri gidermek için aynı çeyrek dönemde bulunan dolu verilerin ortalaması alınmıştır. Örneğin cari oran değişkeni için 10 gözlemden 9’unun ortalaması 2 ise boş kalan dönem içinde 2 oranı ile boş olan veri doldurulmuştur. Ancak 10 gözlemde sadece 4 ve daha az dönemi dolu olan şirketleri ise doldurmak yerine veri tabanımızdan çıkarmayı tercih ettik. Aynı çeyrek-dönemi tercih etmemizin temel
34 Çalışmamızda bulunan bazı şirketlerin diğer olarak sınıflandırılmasının nedeni ise firma ve çeyrek dönem bazında gözlem sayısının düşük olmasıdır. Yukarıdaki
tabloda bilişim sektöründe 15 adet firma bulunmakta olup gözlem dönemi boyunca sadece 1 adet şirket başarısız görünmektedir. Dokuma giyim eşya ve deri sektöründe ise gözlem dönemi boyunca 30 adet firma bulunmakta olup bunların 12’si başarısız olmuştur. Kâğıt ve kâğıt ürünleri basım yayın imalatında ise gözlem dönemi boyunca tüm firmalar başarılı olmuştur. Şekilde metal ana sanayi sektöründe 14 adet firma bulunmakta olup gözlem dönemi boyunca sadece 1 adet şirket başarısız olmuştur.
Şekil 3.1 Örneklem Kümesi
Taşa toprağa dayalı sanayi imalatında ise 28 adet firma bulunmakta olup gözlem dönemi boyunca sadece 1 adet şirket başarısız olmuştur. Gıda, içki ve tütün sektöründe ise gözlem dönemi boyunca 30 adet firma bulunmakta olup bunların 8’i başarısız olmuştur. Kimya, petrol, kauçuk ve plastik ürünlerinde ise gözlem dönemi
boyunca 25 adet firma bulunmakta olup bunların 4’ü başarısız olmuştur. Metal eşya makina gereç yapım sektöründe gözlem dönemi boyunca 28 adet firma bulunmakta olup bunların 3’ü başarısız olmuştur.
0 50 100 150 200
35 Yukarıda bulunan şekil 3.1’de ise kullanılan örneklem kümesinde başarılı ve başarısız şirket dağılımı zamana bağlı olarak bulunmaktadır. Mavi renkli sütun başarılı şirketleri bordo renkli sütun ise başarısız şirketleri göstermektedir. Gözlem dönemimizdeki ilk dönem olan 2000 yılının ilk çeyreğinde başarılı şirket sayısı 132 adet, başarısız şirket sayısı 26 adettir. Böylelikle ilk çeyrek dönem için toplam 158 şirket gözlemimizde bulunmaktadır. Bu şekilde de görüldüğü üzere başarılı şirketler gözlem döneminde hep bulunduğundan dolayı mavi sütun yükselmekte, bordo sütun ise zamanla azalmaktadır. Bunun temel nedeni ise başarısız şirketlerin faaliyetlerini durdurması nedeniyle zamanla gözlemimizden çıkmasıdır.