Evren ve Örneklem

YÖNTEM

Bu bölümde araştırma modeli, evren ve örneklem, ölçme aracının hazırlanması, uygulanması, verilerin toplanması ve verilerin analizinde kullanılan teknikler yer almaktadır.

3.1.Araştırma Modeli

Öğrencilerin internet tabanlı ÖEDD uygulaması ile ilgili algı, görüş ve önerilerini alt problemleri doğrultusunda ortaya çıkarmayı amaçlayan bu çalışma, tarama modelinde betimsel bir araştırmadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Nitel araştırma, gözlem görüşme ve doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı, algıların ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik nitel bir sürecin izlendiği araştırma olarak tanımlanır (Yıldırım ve Şimşek, 2006: 19).

Bu çalışma, hali hazırda var olan bir durumu olduğu şekilde betimlemeyi amaçladığından (Karasar, 2000) tarama modelinde desenlenmiştir. Betimsel çalışmalar genellikle tarama (survey) çalışmaları şeklinde ele alınmaktadır (Erkuş, 2005: 73).

Bu araştırmada internet tabanlı ÖEDD uygulamasına en az bir kez katılmış öğrencilerin uygulamaya ilişkin algı, görüş ve önerilerinin kendi koşulları içinde ve olduğu gibi tanımlaması amaçlanmıştır. Araştırmaya konu olan ÖEDD uygulamasının, öğrencilerin gözüyle nasıl algılandığının ortaya konmasında, herhangi bir değişkeni değiştirme ya da etkileme çabası gösterilmemiştir.

3.2.Evren ve Örneklem

Araştırmanın alt problemleri dikkate alındığında, uygulama hakkında görüşleri alınacak öğrencilerin daha önce ÖEDD uygulamasına en az bir kez katılmış olması gereği gözetilerek evren ve örneklem seçimi yapılmıştır.

Araştırmanın örneklemi oluşturulurken, araştırma problemlerinin olası çözümlerine ulaşmak için araştırmaya katılan öğrencilerin fiziki ya da psikolojik baskı altında bırakılmaması, katılıma zorlanmaması, araştırma amacının gizlenmemesi, bilgisi ya da izni olmadan araştırmaya alınmaması gibi etik kurallara uyulmuştur.

Araştırmanın gerçekleştirilmesi için gerekli izin, örnekleme alınan öğrencilerin öğrenim gördüğü Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nden alınmıştır. Bunun için Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü’ne başvurulmuştur. Başvuru sonucunda, araştırmanın etik kurallara uygun olduğuna karar verilmiştir.

Araştırmanın evrenini Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesinde 2010-2011 öğretim yılında öğrenim gören öğrenciler oluşturmaktadır. Belirtilen genel evrenden çalışma evreninin ve örneklemin seçiminde Karasar’ın (2006) belirttiği işlem basamakları dikkate alınarak; çalışma evreni tanımlanmış, evrendekiler listelenmiş, örneklem türü belirlenmiş ve örneklem alınmıştır. Bu doğrultuda gerçekleştirilen işlemler için gerekli açıklama aşağıda sırasıyla verilmiştir.

Genel evrende yer alan fakültelerden, araştırmacının örnekleme ulaşabilirliğine uygun olması göz önünde bulundurularak; Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi bünyesindeki anabilim dallarında öğrenim görmekte olan tüm öğrenciler araştırmanın çalışma evreni olarak tanımlanmıştır. Araştırmanın çalışma evreni aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 5: Gazi Üniversitesi Çalışma Evrenini Oluşturan Bölüm ve Anabilim Dalları GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ BÖLÜM VE ANABİLİM DALLARI

Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Bölümü

Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Anabilim Dalı (ABD) Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü

Müzik Eğitimi ABD Resim-İş Eğitimi ABD İlköğretim Bölümü

Okulöncesi Eğitimi ABD Sınıf Öğretmenliği ABD Fen Bilgisi Eğitimi ABD İlköğretim Matematik ABD Sosyal Bilgiler Eğitimi ABD

Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Bölümü Matematik Eğitimi ABD

Kimya Eğitimi ABD Biyoloji Eğitimi ABD

Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Bölümü Coğrafya Eğitimi ABD

Felsefe Grubu Eğitimi ABD Tarih Eğitimi ABD

Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi ABD Özel Eğitim Bölümü

Zihinsel Engelliler Eğitimi ABD Görme Engelliler Eğitimi ABD Türkçe Eğitimi Bölümü

Türkçe Eğitimi ABD Yabancı Diller Eğitimi Bölümü

Alman Dili Eğitimi ABD Arap Dili Eğitimi ABD Fransız Dili Eğitimi ABD İngiliz Dili Eğitimi ABD

Çalışmanın örneklem seçiminde, farklı bölümlerde eğitim alan farklı sınıftaki öğrencilerin algılarının betimlenmesi için, seçkisiz (olasılıklı/tesadüfî) olmayan örnekleme yöntemlerinden biri olan amaçsal örnekleme yönteminin bir alt boyutu, ‘maksimum çeşitlilik’ örnekleme yöntemi kullanılmıştır.

Amaçsal örnekleme yöntemi, “çalışmanın amacına bağlı olarak bilgi açısından zengin durumların (information-rich cases) seçilerek derinlemesine araştırma yapılmasına olanak tanır” (Büyüköztürk ve diğerleri, 2008: 78). Bu yöntemde, “öğeler, örnek için çalışma evreninden rastgele değil, belli özelliklerinden dolayı ve/veya araştırmacının kendi kararı/sağduyusuna göre seçilirler” (Böke, 2009: 125).

Maksimum çeşitlilik örneklemesi, evrende incelenen problemle ilgili olarak kendi içinde benzeşik farklı durumların belirlenerek çalışmanın bu durumlar üzerinde yapılmasını ifade eder. Buradaki amaç, göreli olarak küçük bir örneklem oluşturmak ve bu örneklemde çalışılan probleme taraf olabilecek bireylerin çeşitliliğini maksimum derecede yansıtmaktır (Büyüköztürk ve diğerleri, 2008: 79; Yıldırım ve Şimşek, 2006: 108). Bu bilgiler doğrultusunda,

Çalışma evreninde belirtilen üniversite içerisinde maksimum çeşitleme ilkelerine uygun olarak ulaşılabilen farklı bölüm ve anabilim dallarından seçilen ve araştırmaya katkıda

bulunak adına; uzun ve vakit alabilecek görüş bildirme sürecini kabul eden “istekli” öğrencilerden örneklem oluşturulmuştur.

Böylece araştırmanın örneklemini; “Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi” , “Güzel Sanatlar” ve “Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi” bölümlerinden ikişer olmak üzere; toplam altı ana bilim dalındaki iki, üç ve dördüncü sınıflarda öğrenim görmekte olan 150 öğrenci oluşturmaktadır.

Birinci sınıf öğrencilerinin seçilmeme nedeni henüz internet tabanlı anket uygulamasına katılmamış olmaları ve/veya yeterli tecrübeye sahip olmamalarıdır. Üst sınıfların seçilme nedenleri ise hem kâğıt kalem tabanlı hem de internet tabanlı ÖEDD anket uygulamalarına sıklıkla katılmış olmalarıdır. Tablo 6 de araştırmanın örneklemini oluşturan alanlar, anabilim dalları, sınıf düzeyleri ve ulaşılabilen öğrenci sayıları gösterilmiştir.

Tablo 6

Araştırmanın Örneklemini Oluşturan Alanlar, Anabilim Dalları, Sınıf Düzeyleri ve Öğrenci Sayıları

Alan Anabilim Dalı Sınıf Düzeyi Öğrenci Sayısı

Ortaöğretim Fen ve Matematik

Alanları

Matematik Eğitimi 4 30

Fen Bilgisi Eğitimi 3 33

Güzel Sanatlar Resim-İş Eğitimi 2 37

Müzik Eğitimi 4 49 Ortaöğretim Sosyal Alanlar Coğrafya Eğitimi 3 30 Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi 2 21

Toplam Veri Alınan Öğrenci Sayısı 150

Tablo 6 incelendiğinde araştırmanın örneklemi, “Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Bölümü”nden seçilen 63 öğrenci, “Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü” nden seçilen 86 öğrenci, “Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Bölümü” nden seçilen 51 öğrenci ve “Yabancı Diller Eğitimi Bölümü” nden seçilen 50 öğrenci olmak üzere

toplam 150 öğrenciden oluşmaktadır. Bu öğrencilerin 87’si ikinci sınıf, 63’ü üçüncü sınıf, 100 öğrencinin ise dördüncü sınıf öğrencisi olduğu görülmektedir.

3.3. Veri Toplama Araçlarının Hazırlanması ve Verilerin Toplanması

Araştırmanın verilerini görüş ve düşünce türünde olan yargısal veriler oluşturmaktadır. Yargısal türdeki veriler, özneldir. Karasar (2006) görüş ve düşünce türünde yargısal verileri “görüş ve düşünceler, kişisel olup, kişilerin, belli konular hakkında neler düşündüklerinin bir ifadesidir ve ayrıca yorumu gerektirirler.”(s.133) şeklinde açıklamıştır.

Yargısal türdeki bu veriler, internet tabanlı öğretim elemanı ve ders değerlendirme uygulamasının birinci dereceden uygulayıcısı olan öğrencilerin görüşlerinden oluşmaktadır. Örneklemde yer alan öğrenciler araştırmanın birincil veri kaynaklarıdır. Bu kaynaklardan kaliteli verilere ulaşmak amacıyla hazırlanan veri toplama aracındaki soruların belirlenmesinde, yanlı cevaplara neden olmamak adına anlaşılırlık, açıklık ve anlamlılık ilkeleri gözetilmiştir.

3.3.1. Alt Problemler İçin Verilerin Toplanması

Uygulama öncesi her bir anabilim dalında uygulamaya katılan sınıfların ders programları incelenerek en uygun oldukları gün ve saatin seçilmesine özen gösterilmiş ve ilgili saatteki öğretim elemanından ayrıca özel izin alınarak anket formu sınıf içerisinde uygulanmıştır.

Araştırmanın alt amaçları doğrultusunda hazırlanan anket formu iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde görüşme yapılan katılımcıların kişisel bilgileri ile ilgili sorular bulunmaktadır. İkinci bölümde ise; ÖEDD uygulamaları hakkında öğrencilerin görüş ve önerilerini almak üzere açık uçlu 5 soru bulunmaktadır.

Anket formunun açık uçlu sorulardan oluşturulmasındaki amaç, öğrencilerin görüşlerinin ayrıntılarına ulaşabilmektir. Öğrenci görüşlerine ulaşmak için geliştirilen