Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Faktörleri

Fitness/spor merkezlerinde çalışan antrenörlerin örgütsel vatandaşlık davranışı düzeylerini etkileyen faktörleri değerlendirmek için toplam 19 ifadeye yer verilmiştir.

Bu ifadelerin gruplandırılması, sınıflandırılması ve ana faktörlere dönüştürülmesi maksadıyla Açıklayıcı Faktör Analizi (Explanatory Factor Analysis) uygulanmıştır.

Elde edilen analiz sonuçlarına ilişkin bulgular Çizelge 4.6.’da gösterilmiştir.

Büyüköztürk (2009, s. 100) Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) testi ile açıklayıcı faktör analizinde örneklemden elde edilen verilerin yeterli olup olmadığının belirlenebileceğini ifade etmiştir. KMO, elde edilen değerin 1’e yaklaştıkça mükemmel, 0.50’nin altında kaldığında ise kabul edilemeyeceğini göstermektedir. Tavşancıl (2006) yapılan açıklayıcı faktör analizinde evrendeki dağılımın normal olması gerektiğini ifade etmiştir. Ergin (1995) ise elde edilen verilerin çok değişkenli normal dağılımdan gelip gelmediğini belirlemek için Bartlett testi ile test edilmesi gerektiğini vurgulamıştır.

Buna ilaveten, verilerin normal dağılım sergileyip sergilemediğini ortaya koymanın bir başka yolu ise verilerin basıklık ve çarpıklık katsayılarının belirlenmesidir. Basıklık ve çarpıklık katsayılarının ±2 ve ±7 arasında olması gerektiğini ifade etmektedir (Şencan, 2005, Hızal; 2016). Örgütsel vatandaşlık davranışı, iş tatmini, yaşam tatmini ve psikolojik iyi oluş ölçeklerine faktör analizinin uygulanabilmesi için örneklem yeterliliğine bakılmış ve yeterliliğe karar vermek için KMO testinden faydalanılmıştır.

Yapılan bu araştırmada KMO 0.955 olup, faktör analizinin uygulanabilmesi için bu oranın yeterli olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bartlett Test for Sphericity ise (BTS) 6866.069 (p<0.00) olarak saptanmıştır.

Faktör analizi uygulanmadan önce tüm ölçeklere ilişkin ifadelerin normallik dağılımının göstermesi gerektiği ön koşul olarak belirtilmektedir. Bu araştırmada normallik varsayımı, tüm maddeler için çarpıklık (skewness) ve basıklık (kortosis) istatistikleri kullanılarak incelenmiştir. Pek çok bilimsel çalışmada ifade edildiği gibi

64

çarpıklık ve basıklık değerlerinin sıfır (0) noktasına yakın olması arzu edilmesine karşın, uygulamada referans değerin ± 2’den küçük olması gerektiğinin (Şencan, 2005) altı çizilmektedir. Bu konuda farklı yaklaşımların olduğu da görülmekle birlikte buna göre değişkenlerin çarpıklığı ± 2'den küçük ve basıklığı ise ± 7'den küçük olmalıdır (West vd., 1995; Curran vd., 1996). Bu çalışmada çarpıklık için en yüksek değer -1.761, basıklık için ise 4.741 olarak hesaplanmış, bu değerlerin kabul edilebilir değerler içerisinde değerlendirilmesi mümkündür. Elde edilen tüm faktörler için özdeğer (eigen value) 1’den büyük olarak saptanmıştır. Faktör analizinde dikkat edilecek bir diğer safha ise faktörlerin birbirinden bağımsız olup olmadığını belirlemektir. Bu araştırma kapsamında faktörlerin ayrışıklığı korelasyon analizi ile belirlenmeye çalışılacaktır.

Çizelge 4.6. Örgütsel vatandaşlık davranışı faktör analizi

Faktörler Faktör

Yükleri

Özdeğer Açıklanan Varyans Diğergamlık

-Günlük izin alan bir çalışanın o günkü işlerini ben yaparım.

-Kurum yapısında yapılan gelişmelere destek olurum.

-Kurum içinde çıkan çatışmaların çözümlenmesinde aktif rol alırım.

-Yeni gelen bir çalışanın işi öğrenmesine yardımcı olurum.

-Beklenmeyen problemler oluştuğunda diğer çalışanları zarar görmemeleri için uyarırım.

-Görevle ilgili problemlerde elimde bulunan malzemeleri diğerleri ile paylaşmaktan kaçınmam.

-Zamanımın çoğunu kurumumla ilgili faaliyetlerle geçiririm.

-Üst makamlarca yayımlanan duyuru, mesaj ya da kısa notları okurum ve ulaşabileceğim bir yerde bulundururum.

-Kurumum için olumlu imaj yaratacak tüm faaliyetlere katılmak isterim.

-Aşırı iş yükü ile uğraşan bir kurum çalışanına yardım ederim.

-Kurumun sosyal etkinliklerine kendi isteğimle katılırım.

-Önemsiz sorunlar için şikayet ederek vaktimi boşa harcamam.

-Mesai içerisinde kişisel işlerim için zaman harcamam.

-Mesaide yaşadığım yeni durumlara karşı gücenme ya da

-Diğer çalışanların hak ve hukukuna saygı gösteririm.

-Mesai ortamı ile ilgili olarak problemlere odaklanmak yerine olayların pozitif yönünü görmeye çalışırım.

-Kurumda görev yaptığım diğer çalışanlar için problem

65

Bu çalışmada örgütsel vatandaşlık davranışı üç faktörle ifade edilmiştir. Birinci faktör sekiz ifadeden oluşmakta olup “diğergamlık”, ikinci faktör sekiz ifadeden oluşmakta olup “katılım ve aidiyet”, üçüncü faktör üç ifadeden oluşmakta olup

“centilmenlik ve nezaket” şeklinde isimlendirilmiştir.

Faktör yükleri için alt sınır 0.50 olarak belirlenmiş olup, üç faktöre ait faktör yüklerinin en düşük değeri 0.556 iken en yüksek değer ise 0.834 olarak Çizelge 4.6.’da gösterilmektedir. Sınıflandırılmış olan üç faktörün toplam varyansın %71.488’ini açıkladığı görülmektedir.

Birinci faktör olan “diğergamlık” toplam varyansın % 29.348’ini açıklamaktadır.

Bu faktörü oluşturan ifadeler; günlük izin alan bir çalışanın o günkü işlerini ben yaparım, kurum yapısında yapılan gelişmelere destek olurum, kurum içinde çıkan çatışmaların çözümlenmesinde aktif rol alırım,yeni gelen bir çalışanın işi öğrenmesine yardımcı olurum, beklenmeyen problemler oluştuğunda diğer çalışanları zarar görmemeleri için uyarırım, görevle ilgili problemlerde elimde bulunan malzemeleri diğerleri ile paylaşmaktan kaçınmam, her türlü geliştirici faaliyet icra eden araştırma ve proje gruplarının içerisinde yer alırım, görev esnasında sorunla karşılaşan kişilere yardım etmek için gerekli zamanı ayırırım şeklindedir. Bu faktör içerdiği ifadeler doğrultusunda “diğergamlık” olarak isimlendirilmiştir.

İkinci faktör olan “katılım ve aidiyet” toplam varyansın %26.705’ini açıklamaktadır. Bu faktörü oluşturan ifadeler; zamanımın çoğunu kurumumla ilgili faaliyetlerle geçiririm, üst makamlarca yayımlanan duyuru, mesaj ya da kısa notları okurum ve ulaşabileceğim bir yerde bulundururum, kurumum için olumlu imaj yaratacak tüm faaliyetlere katılmak isterim, aşırı iş yükü ile uğraşan bir kurum çalışanına yardım ederim, kurumun sosyal etkinliklerine kendi isteğimle katılırım, önemsiz sorunlar için şikayet ederek vaktimi boşa harcamam, mesai içerisinde kişisel işlerim için zaman harcamam, mesaide yaşadığım yeni durumlara karşı gücenme ya da kızgınlık duymam şeklindedir. Bu faktör içerdiği ifadeler doğrultusunda “katılım ve aidiyet” olarak isimlendirilmiştir.

Son olarak üçüncü faktör olan “centilmenlik ve nezaket” toplam varyansın

%15.435’ini açıklamaktadır. Bu faktörü oluşturan ifadeler ise;diğer çalışanların hak ve hukukuna saygı gösteririm, mesai ortamı ile ilgili olarak problemlere odaklanmak yerine olayların pozitif yönünü görmeye çalışırım, kurumda görev yaptığım diğer çalışanlar için problem yaratmamaya gayret ederim gibi ifadelerinden oluşmaktadır.

66

Bu faktör içerdiği ifadeler doğrultusunda “centilmenlik ve nezaket” şeklinde isimlendirilmiştir.

4.3. Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Faktörlerine İlişkin Güvenilirlik Katsayıları