Örgütsel Etkenler

Sanal kaytarmayı etkileyen öğelerin ilk sırasında yer alan örgütsel etkenler; örgütsel politikalar, kişisel internet kullanımındaki kesinlik, örgütsel özellikler ve örgütteki çalışma grubu normlarından oluşmaktadır.

3.4.1.1. Örgütsel Politikalar

Örgütsel politikalar örgütün varlığını sürdürmesi açısından önem arz etmektedir. Bu politikalar çalışanların mesai saatleri içerisinde sanal kaytarma davranışlarını olumlu mu yoksa olumsuz mu yönde etkilediğinin tespiti için önemlidir. Örgütün uyguladığı politikalar ise, internet kullanımını tanımlayan politikalar, çalışanların kurum içerisinde kişisel bilgisayarını kullanabilme özgürlüğü ve esnek çalışma saatleri şeklinde ifade edilmektedir (Doorn, 2011: 9).

İnternet Politikası: Günümüzde birçok kamu kurumu ve özel sektörde hizmet veren işletmelerin çoğunda çalışanlarının mesai saatleri içerisinde internet kullanımına ilişkin denetim ve filtre programlarıyla bazı sınırlamalar getirdiği görülmektedir. Çalışanların davranışlarını düzenlemek amacıyla geliştirilen internet politikalarının sanal kaytarma davranışları üzerinde önemli bir etkisi olduğu yapılan çalışmalarda kanıtlanmıştır (Lim ve Teo, 2005: 1082). Buna karşın, Blanchard ve Henle (2008)’e göre örgüt tarafından benimsenen bu politikalar çalışanların yakalanıncaya kadar bu davranışları yapmaya devam edecekleri ve bu davranışlarda azalma olmayacağı yönündedir (Karaca, 2018: 17).

Yapılan çalışmalardaki çelişkiler ise, örgütün sanal kaytarma davranışlarıyla nasıl mücadele edeceği ve hangi yolu izleyeceğini zorlaştırmaktadır. Anandarajan ve Simmers (2014) çalışanın denetlenmesinden çok özgür ve dengeleyici bir politikanın izlenmesinin önemli olduğunu savunmaktadır (Karaca, 2018: 17).

İş Yerinde Kendi Donanımını Kullan Politikası: Pratik açıdan yeni geliştirilen bir uygulamadır. Bu politika kurumun sağladığı donanım yerine verilen ek bütçe ile çalışanın kendine ait bir bilgisayar temin etmesidir. Kurumun bilgisayarlarını kullanan çalışanlara göre kendi bilgisayarlarını kullanan çalışanlar daha fazla sanal kaytarma davranışı yaptıkları tespit edilmiştir. Bu politika sanal kaytarma davranışlarına neden olan etkenler arasında kabul görmektedir (Doorn, 2011: 10).  

İş Dünyasındaki Yeni Çalışma Yolları: Çalışma hayatındaki mekânsal esneklik, daha önceki yapılan çalışmalarda zaman ve mekandan bağımsız olarak kurum dışında çalışma fırsatı olarak incelenmiştir. Bu tür uygulamaların sıkıntılarından bir tanesi çalışma ortamının kurallarını ve potansiyel risklerini daha önceden personellere bildirmemesidir (Kurland ve Bailey, 2000: 55).

Kurland ve Bailey (2000) tarafından çalışma ortamının esnekliğin meydana getirdiği problemler; iş koordinasyonu, başarı izleme ve yönetimsel kontrol olarak ifade edilmiştir. Bu üç faktör, gözlem yapma, akıl hocalığı ve danışmanlık gibi denetleme faaliyetlerinin yapılamaması gibi olumsuz durumları meydana getirmektedir (Akça, 2013: 17). Bu durum, sanal kaytarmada artışa veya personellerin daha farklı sanal kaytarma faaliyetleri yapmalarına neden olabilir (Doorn, 2011: 10).

3.4.1.2. Kişisel İnternet Kullanım Kuralları

Çalışan kurumun belirlediği kuralları iyi bilmesi kurum içinde internetten nasıl faydalanacağı ile ilişkilidir. Kurum çalışanların internet kullanımıyla ilgili kuralları hazırlar ve çalışana sunarak uygulamaya koyar. Sürekli olarak çalışma esnasında bu kuralları çiğneyerek internet kullanımı tespit ederse, bu kuralları gözden geçirerek daha sert ve katı kurallar getirebilir. Eğer kurumun internet kullanımına dair kuralları yoksa çalışanlar kendi kurallarını kendileri oluşturur. Kurum içinde çalışanların sanal

kaytarma davranışları yapmaları, denetleme ve kontrol eksikliğinden ziyade, örgütün kurallarına ve günlük çalışma koşullarına uyulacağı düşünülmesi ve kişisel internet kullanımıyla ilgili kesin ve net bir kuralın olmayışından kaynakladığı düşünülmektedir (Darley, 2001: 12). Çalışanların mesai saatleri içerisinde kişisel internetten yararlanma kuralları net bir şekilde beyan edilmezse bu durumla ilgili belirsizlik devam etmiş olur. İlişkisel bir değişken olan belirsizlik, devam ettiği sürece bilgi işleme ve karar vermedeki sıkıntılar devam etmiş olur (Lind ve Van den Bos, 2002: 190).

Bireyin doğasında var olan belirsizlik durumlarında belirsizlik ortadan kalkıncaya kadar birey kendi algılarıyla hareket ederek bu belirsizliğin oluşturduğu gerginliği azalmak için farklı davranışlar sergileyebilir. Bu belirsizliği gidermek için birey, bilgi edinme davranışlarıyla uğraşabilir. Bazen kural dışı olan bu farklı davranışlar, belirsizlikten kaynaklanan kuşkuyu azaltmak amacıyla yapılan bir yöntem olarak kabul görmektedir. Örneğin, çalışan yapılan denetim ve kontrollerin sonucunda bir belirsizlik hissediyorsa, çalışan kendi çıkarları doğrultusunda yaptığı davranışlarda hata yapma oranı artmaktadır. Kişisel internet kullanımıyla ilgili kurallar net olarak belli olmadığı zaman çalışan doğru davranışları nasıl sergileyeceği konusunda güvensizlik duygusuna kapılabilir. Bu durumda kişinin ahlaki yapısı nasıl davranacağını belirlemektedir. Örgüt normları bu belirsizlik durumlarında çalışanın kendine özgü yorumlarını ve nasıl davranacağını belirlemektedir. Bu belirsizlik durumu ortadan kalkıncaya kadar çalışan kendince doğru olan davranışları yapmaya devam edebilir (Berger ve Calabrese, 1975: 105; Bradac, 2001: 461; Hofstedevd, 2010: 209; Polzer-Debruyne, 2008: 69-70).

3.4.1.3. Örgütsel Özellikler

Blanchard ve Henle (2008) yaptıkları çalışmada, çalışanın kurumdaki yöneticilerinin ve iş arkadaşlarının sanal kaytarma davranışlarını destekleyen normlarının olması ile sanal kaytarma üzerinde etkisi olduğu sonucuna varmışlardır. Bu durumda örgütün normları ve iş arkadaşlarının sanal kaytarma davranışlarına bakışı bireyin

sanal kaytarma davranışını ve konuyla ilgili tutumlarını belirlemektedir (Yılmaz, 2018: 11).

Lim ve Teo (2005) yaptıkları araştırmada, katılımcıların büyük bir çoğunluğunun sanal kaytarma yaptıkları sonucuna ulaşmışlardır. Bunun nedeni ise kurumda çalışan diğer elamanlarında sanal kaytarma davranışlarını sergilemeleri ve bu davranışları normal görerek sıradan günlük davranışlar olarak değerlendirmeleridir (Woon ve Pee, 2004: 81).

3.4.1.4. Çalışma Grubu Normları

Normlar, bireylerin ideal davranış biçimlerini oluşturmaktadır. Bir iş yerinde, çalışanların kişisel internetten faydalanmalarına dair davranışları bireyin normlarına göre oluşmayıp, çalışma grubunun normları doğrultusunda oluşmaktadır. Bunun nedeni toplumsal ve grup normlarının bireyler tarafından benimsenerek davranışa dönüştürülmesidir. İş hayatını günlük hayatın bir parçası olarak gören bireyin iş ortamındaki davranışlarını belirleyen etkenler toplumsal normlar olarak kabul edilir (Sherif, 1961: 160).

Çalışma grupları, yapmış olduğu uygulama ve eylemlerle üyelerini etkisi altına almaktadır. Bu doğrultuda yöneticilerin ve iş arkadaşlarının tavırları çalışanın kişisel internet kullanımına etki etmektedir (Mahatanankoon vd., 2004: 94). Çalışanlar grup üyelerini ve çevresindeki çalışanları takip ederek nasıl bir sanal kaytarma davranışı sergileyeceğinin çıkarımını yaparlar. Gruptaki üyeler sanal kaytarma davranışı sergiliyorsa, grubun diğer üyeleri bunu normal bir davranış olarak değerlendirir ve onlarda sanal kaytarma davranışını yapabilirler (Greenberg ve Scott, 1996: 132).