Örgütler Açısından Kurumsallaşmanın Nedenleri, Sonuçları ve

Kurumsallaşma farklı nedenlerden kaynaklanabileceği gibi, işletmeler için çok farklı sonuçlar da doğurabilir. Bu bölümde kurumsallaşmanın nedenleri, sonuçları, faydaları ve örgütlerde kurumsallaşmayı engelleyen unsurlara yer verilmiştir.

1.4.1.1. Kurumsallaşmanın Nedenleri

Örgütleri kurumsal olmaya yönelten en temel nedenleri, aşağıdaki şekilde maddelendirmek mümkündür (Minareci, 2007, 19):

• Örgütleri, kişisel beklenti ve algılamaların etkilerinden tamamen kurtarmak. • Örgütleri, yaşamlarını kişilere göre değişmeyecek kurallarla devam ettirebilecek

duruma getirmek.

• Örgütleri belirsizliklerin olumsuz etkilerinden korumak.

• Örgütlere, dış çevreye (değişim ve gelişmelere) daha kolay adapte olabilir bir yapı kazandırmak.

• Örgütlere meşru, dengeli ve sağlam bir yapı kazandırmak.

Aslanbay (2008; 2), işletme açısından bir değerlendirme yapmış ve işletmenin kuruluşunda belirlenmiş olan amaç ve hedeflere ulaşabilmesi için belirli bir yol izlemesi gerektiğini belirtmiştir. Kurumsallaşmanın da bu noktada önem taşımaya başladığını savunmuştur. Aslanbaya göre kurumsallaşma; çevre, formalleşme, standartlaşma ve toplumsallaşma gibi unsurlarla sistemin tüm parçalarının düzenli, uyumlu ve sürekli çalışmasını sağlayan bir yapılaşmadır ve bu nedenle de işletmeler için gereklilik arz etmektedir.

Gündüz’e (2008, 44) göre örgütler, davranışları ve bu davranışlara anlam veren belirli kuralların belirlediği eylemlerle kurumlaşırlar. Bu kurallar göreceli olarak değerleri, görüşleri, beklentileri ve kaynakları yansıtırlar. Her örgüt bir geçmişe sahiptir ve belirli zamanda hangi işin önemli olduğu, hangi sonuçların iyi olduğu ve bu sonuçlara nasıl ulaşılacağı konusunda kabul ettiği fikirleri geliştirir. Bu doğrultuda ise belirli standart davranış kalıpları belirleyerek, uygulamalarını bu şekilde gerçekleştirir. Bunlar hem iç müşteri hem de dış müşteri için belirlenen çeşitli standart davranışlardır ve bu sayede

kurum içinde farklı uygulamalar oluşması önlenmektedir. Bu standardizasyon ise hem çalışanların hem de müşterilerin güven oluşturmalarını ve daha fazla bağlılık sergilemelerini sağlamaktadır ve bütün bu gelişmelerin sağlanabilmesi için kurumsallaşmaya gerek duyulabilmektedir.

1.4.1.2. Kurumsallaşmanın Sonuçları

Kurumsallaşma çeşitli şekillerde açıklanmıştır. Buna karşın sonuçları konusunda belirli bir anlaşmaya varılamamıştır. Yine de kurumsallşamanın pek çok fayda sağladığı araştırmacılar tarafından belirtilmektedir. Kurumsallaşmanın işletmeler üzerindeki en muhtemel pozitif sonuçları şunlardır. (Minareci, 2007, 20; Hacısalihoğlu, 2007, 35-39; Gündüz, 2008, 61):

• Örgütler arasında giderek artan bir benzerlik gelişir.

• Devlet ve özel sektör tarafından sunulan fırsatları değerlendirme şansı yakalanır. Ayrıca riskler daha çabuk fark edilip sıfır ya da minimum zararla atlatılır.

• Gerektiğinde diğer örgütlerle daha kolay birleşme sağlanır.

• Kurumsallaşmış örgütlerin, daha sağlıklı ve istikrarlı politika, fiyat, maliyet ve yatırım stratejileri takip ettikleri görülmektedir. Böylece yaşama şansı yüksek ve uzun ömürlü olurlar.

• Ayrıca kurumsal örgütler sadece bugünkü koşullara uyumu düşünmemekte, geleceğe yönelik de hazırlıklar yapmaktadırlar.

• Kurumsal örgütler, iç müşteri açısından bakıldığında, çalışanlarının sorunlarıyla daha fazla ve yakından ilgilenmekte, ayrıca örgüt hakkında tam bilgiye sahip olmaları sağlanmaktadır.

• Örgütlerinin amaçlarını, mevcut durumunu, politika ve değerlerini bilen çalışanlar ise bu açıdan daha sorumlu davranmaktadırlar.

• Bir diğer sonuç da, belirli bir sisteme göre yönetildiğini hisseden çalışanlarda, örgütsel adalet inancı gelişecektir. Bunu sağlayan en önemli etmenlerden biri de kurumsal örgütlerin özelliklerinden olan tutarlılıktır.

• Kurumsallaşan örgütlerde, birimler arası iyi bir iletişim ve işbirliği mekanizması vardır.

• Kurumsal yapıya kavuşmuş örgütlerde, kişisel meseleler ile örgüt meseleleleri birbirinden ayrı tutulur.

• Kurumsallaşmış örgütlerde örgüt dışı profesyoneller istihdam edilir ve bunların sorumluluk alanları önceden belirlenir.

• Kurumsal örgütlerler, değişime açıktırlar ve kolay adapte olurlar.

• Kurumsal örgütlerde yönetimin el değiştirmesini planlayan, önceden hazırlanmış bir devir planı bulunmaktadır. Ayrıca kurumsal örgütlerde, sahiplik ve yönetim hakları gibi konuları düzenleyen bir örgüt anayasası vardır.

Minareci (2007), yalnızca kurumsallaşmanın değil, kurumsallaşamamanın da sonuçları üzerinde durmuştur. Minareci’ye göre kurumsallaşmayı başaramamış işletmelerin karşılaşması muhtemel sonuçlar şunlardır (Minareci, 2007, 26-27):

• Maliyetleri kontrol edememe,

• Piyasa ve rakiplerdeki değişimleri gözlemleme ve tahmin etmede yetersiz olma, • “Herkes her işi yapar” mantığından dolayı, hiçbir işin tam olarak yapılamaması, • İyi bir belge ve bilgi akışı sağlayamama,

• Yeni ürün ve iş modelleri geliştirmede plansızlık ve bu sebeple karşılaşılan güçlükler,

• Kötü yönetim alışkanlıkları ve çalışanların küstürülmesi,

• Şirket içi raporlamada yetersizlikler ve hesap vermedeki eksiklikler, • Şirketin geleceğe intikal edememesi,

• Profesyonel kadronun elde tutulamaması, • İşletme içi çatışmaların artması,

• İşlerin sürekli uzaması ve bitmeyen mesai saatleridir. 1.4.1.3. Örgütlerde Kurumsallaşmayı Engelleyen Unsurlar

Kurt ve Hacısalihoğlu’na göre kurumsallaşmayı engelleyen hususlar şöyle sıralanabilmektedir (Hacısalihoğlu, 2007, 32-35; Kurt, 2009, 124-127):

• Değişen çevre koşullarına gösterilen direnç,

• Yeniliğe ve değişime açık olmayan yönetim anlayışı nedeniyle girişimcilerin hemen faaliyete geçememesi,

• Stratejik düşünceden yoksun olma,

• Örgüt içi uyumun sağlanamaması, • Tek patron hakimiyeti,

• Kararların, modern işletmecilik anlayışına göre değil de kişisel ilişkilere ve dengelere göre alınması,

• Güçlü bir kurum kültürünün oluşturulamamış olması. • Hiyerarşinin ihlal edilmesi,

• Yöneticilerin denetim alanının geniş olması ve şirket yapısının sadece girişimciye bağlı olması, bir başka ifadeyle biçimsel ve profesyonel yapının eksikliği,

• Girişimcinin şirketin tamamını ilgilendiren konularda tek başına karar alması, • Aile üyeleri için piyasa koşullarını ve performans değerleme sonuçlarını dikkate

alan ücretlendirme sisteminin olmayışı,

• Profesyonel yöneticilerin yeterince dikkate alınmaması, • İş akışlarının açık bir biçimde ifade edilmemiş olması, • Raporlama sisteminin sağlıklı işlememesi,

• Disiplin sisteminin olmayışı, • Çatışmaların yönetilememesi,

Kurumsallaşmayı engelleyen bu hususların tesbit edilmiş olması, bu engellerin ortadan kaldırılarak kurumsallaşma sürecinin hızlandırılması açısından önemlidir.