Örgüt Kültürünün Oluşumu ve Yöneticinin Rolü

Bir örgütün kurucuları, örgütün kültürünü başlatan kimselerdir. Bu kimselerin örgütün nasıl olacağına ilişkin görüş ve düşünceleri örgütün kültürünün oluşmasına etki eder. Kurucuların başlangıç döneminde işe aldıkları yöneticilerin tecrübeleri ve deneyimleri de örgüt kültürünün oluşmasına etki eder. Bu nedenle, örgüt kültürünün oluşmasında örgüt kurucularının düşüncelerinin yanında, örgütün gelişmesine katkıda bulunan örgüt yöneticilerinin deneyimleri de etkili olmaktadır (Türk, 2007: 43). Örgüt kültürü bir süreç sonucunda oluşur. Baytok(2006) yaptığı araştırmada örgüt kültürünün oluşum sürecini ve bu süreci etkiyen faktörleri şöyle açıklamıştır (Baytok, 2006: 29-34):

1. Kurucunun Etkisi: Örgütün kurucusu, örgüt kültürün ilk aşamasın temel belirleyici konumundadır. Çünkü örgütün vizyon ve misyonunu ne olması gerektiğini belirler. Kurucu önceki felsefe ve ideolojilerle kısıtlanmadığından sahip olduğu değerleri ve inançları örgüt kültürüne yansıtır.

2. İç Faktörler: Örgüt içi faktörler örgüt kültürünü oluşturulması ve yaşatılmasını sağlar. İç faktörler örgüt kültürünün oluşmasında önemli bir faktördür. Ancak örgüt içi faktörler kültürün oluşumunda tek belirleyici değildir. İç faktörler arasından yer alan yöneticilerin genel ve çalışma yaşamına ilişkin yaklaşımları, değerleri, tutumları ve davranışları zamanla örgüt ile özdeşleşmekte ve örgütsel değer ve ilkelere dönüşmektedir. İç faktörlerinden üretim konusu ve faaliyet alanı ile ilgili, örgüt içi ilişkiler, çalışma tarzı kullanılan dil, çalışma ortamının düzenlenmesi gibi birçok konu üretim ve faaliyet alanına göre şekillenir. Örgütün üretim teknolojisi bir diğer iç faktördür. Üretim teknolojisi, yeni kurulum sürecinde örgüt yapısının oluşturulmasında, örgüt içi görevlerin neler olacağının belirlenmesinde ve yönetimin

53

uygulayacağı yönetsel davranışlar üzerinde etkili olması yönüyle, kültür oluşumunda etkilidir.

3. Dış Faktörler: Örgütler dış çevre ile etkileşim içinde bulunan birer açık sistemdir. Bu nedenle başarılarının temel belirleyicilerinden birisi dış çevre ile uyumlarıdır. Dış çevre faktörleri aynı zamanda örgütün ve kültürünün oluşumunda önemli belirleyicidir. Örgüt kültürünün oluşumunda etkili olan dış faktörler arasında; toplum kültürü, devlet yapısı, tüketiciler, rakipler ve endüstri yapısı sayılabilir.

Yöneticiler örgüt kültürünün süreç içinde şekillenmesinde etkileri olduğu kadar örgütün ilk kurulduğundaki kültürün oluşmasında da büyük etkileri vardır. Örgütün kurucu yönetimi örgütün kültürünü yaratır ve örgüt de, yönetimin istediği imaja dönüşerek onun değerlerini, öncelikle yer verdiği şeyleri ve onun geleceğe ilişkin vizyonunu yansıtır. Böylece kurucu yönetimin kişisel görüşleri, örgütten ayrılmasından sonra da devam edecek paylaşılmış bir mirasa dönüşebilir (Akıncı, 1998: 72).

Yönetici ve liderler, örgütün geleceğini belirleyen ve şekillendiren stratejik kararların alınmasında ve hedeflerin belirlenmesinde etkin rol oynarlar. Yönetici ve liderlerin yönetim felsefeleri, çalışanları idare etmeleri yöntemleri, değişeme ve gelişmeye dair düşünceleri ve tutumları örgütsel değerlerin oluşumunu sağlayan temel unsurlardandır. Yani örgüt kültürü, lider ve yöneticilerin değer, düşünce kalıpları, ortak kültürel geçmişleri ve deneyimleriyle şekillenir (Güney, 2007: 213).

Örgüt üyelerinin hareket tarzları, örgütün kültürel ortamıyla (amaçlar, değerler, çıkarlar...) çatışabilir. Örgüt üyelerinin davranışlarıyla, kültürel ortamı uyuşturma görevini üzerinde bulunduran yönetici gerektiğinde personelinin davranışını etkilemek zorundadır. Başka bir ifade ile, yönetici personelinin kişiliğine, ihtiyaçlarına, inançlarına, değerlerine vs. (kültürün

54

temeli sayılan faktörlere) etki etmek zorunda kalacaktır. Her kültürde değerlerin düzen ve önemi değişik olacağından; kişilerin davranışlarına etki eden değerlerin sırası da kültürden kültüre değişiklik arz edecektir. Bu nokta; yöneticilerin kültürel analiz konusuna hakim olmalarının gereğini ve önemini ispat etmektedir (http://www.ikademi.com/orgut-sosyolojisi/459-yoneticilerin- orgutsel-kultur-uzerindeki-etkileri.html).

55

İKİNCİ BÖLÜM

2. YÖNETİMDE KARAR VERME STİLİ

2.1. YÖNETİM KAVRAMI

Yönetim, insanlığın ortaya çıkışından beri insanların bilinçli veya bilinçsiz kullandıkları bir bilimdir. Bilim insanları yönetimi ‘sanatların en eskisi bilimlerin en yeni’ olarak nitelendirmektedir (Sucu, 2010). Çünkü insanlığın ortaya çıktığından beri insanların her zaman amaçları ve hedefleri vardır. Bu cümlelerden yola çıkarak yönetimin kısa bir tanımın yapacak olursak yönetim, insanların amaçlarına ulaşması için kullandıkları, hareket ve uygulamalarının toplamıdır.

Belirlenmiş amaçları gerçekleştirmek üzere oluşturulan biçimsel bir örgütün amaçları, örgütteki insan ve maddi kaynakların amaçlar doğrultusunda yönlendirilmesi, denetlenmesi ve değerlendirilmesi gibi eylemlerin gerçekleştirilmesine yönetim denir (Aydın, 1998: 70).

Yönetim, örgüt amaçlarının etkili ve verimli olarak gerçekleştirilmesi maksadıyla, planlama, örgütleme, yürütme, koordinasyon ve kontrol fonksiyonlarına ilişkin, kavram ilke, teori, model ve tekniklerin sistematik ve bilinçli bir şekilde uygulanması için gösterilen faaliyetlerin tümüdür (Baransel, 1994: 25).

Yönetim bir grup faaliyeti olarak ortaya çıkmaktadır. İşte bundan dolayı yöneten ve yönetilen ilişkisini doğurmaktadır. Farklı bir ifadeyle yönetim, insan ve diğer kaynakları mümkün olan en iyi şekilde bir araya getirerek, örgütün amaçlarına etkin ve verimli bir şekilde ulaşma sürecidir. Yani yönetim işletmenin amaçlarına ulaşabilmesi için örgütün sahip olduğu sermaye, işgücü, makine, araç-gereç, bina, arsa ve bilgi kaynaklarının

56

koordinasyonudur (Tuan, 2008: 10). Yapılan bu açıklamalar incelendiğinde yönetimin; ortak bir amaç olmasına, bir grubun varlığına ve ortak amaca ulaşmak için grubun üyelerinin işbirliğinde bulunmalarına dikkat çektiği görülmektedir.

Yönetim, insanın en önemli etkinliklerinden birisidir. İnsanlar bireysel olarak ulaşamayacakları amaçları gerçekleştirmek üzere gruplaşmaya başladıklarından bu yana yönetim, bireysel çabaların koordinasyonunu sağlayıp sinerji etkisi için temel zorunluluk haline gelmiştir. Toplumlar artan bir şekilde grup etkinliğine ihtiyaç duymaktadır(Weihrich ve Koontz, 1993: 4). Binlerce yıldır bireylerin olduğu kadar, medeniyetinde başarısı için gerekli olan temel unsur yönetim olmuştur. Bugün etkili yönetim faaliyetleri ülkelerin gücü ile özdeşleşmiş olduğunu aynı zamanda, karşıt politik kuramlara sahip ülkelerin uzlaşma arayışında da tarafların aynı masada oturmasında etken bir unsur yönetimdir (Hodgets, 1998: 3). Bireylerin ve toplumların ihtiyaçlarının sebebi olarak yönetim bilimi gittikçe önem kazanmaktadır.

Ekonomistlere göre yönetim, toprak, sermaye, ve işgücü ile birlikte üretimin bir fonksiyonudur. Yönetim bilimcilere göre yönetimi bir otorite sistemi olarak kabul ederler. Toplumbilimciler ise yönetimi, bir sınıf ve saygınlık sistemi olarak nitelendirirler (Güney, 2007: 3). Sadece bu bilimler değil başka bilimlerde yönetimi farklı tanımlamaktadır. Yönetimin farklı tanımlanmasının sebeplerinden birisi tanımlamayı yapan her bilim insanı kendi çalışma alanı ve değer yargılarına göre yönetim konusunu tanımlamıştır. Diğer bir nedeni ise yönetimin uzun süreli bir iş olması ve yönetimin fonksiyonlarına göre tanımlamaların yapılmasıdır.

Yönetimi matematiksel olarak tanımlamak gerekirse;

Yönetim= f(yöneticiler, yönetilenler, amaçlar, yapılan iş, içinde etkinlikte bulunulan örgütsel sistem, ortam koşulları) (Sucu, 2010).

57

Yönetimin iki tür amaçları vardır. Bunlardan ilk teorik amaçlar, olgu ve olayların anlaşılmasını sağlamak ve yönetim süreci ve örgütsel davranışlarla ilgili olgu ve olayların önceden tahmin edilmesini mümkün kılmaktır. Diğeri ise pratik amaçlarıdır. Pratik amaçlarında ise yönetsel ve örgütsel etkinlik ve verimlilik sağlamaktır (Baransel, 1994: 34).