Öneriler 166

Çalışmanın önerileri iki grupta toplanabilir. Bunlar tarih öğretmenlerinin yetiştirilmesine ilişkin olanlar ve okul tarih programlarına ilişkin olanlardır. Aşağıda bu öneriler kısaca açıklanmıştır.

1. Tarih Öğretmenlerinin Yetiştirilmesine İlişkin Olanlar

Tarih öğretmenlerinin sanat tarihi öğretiminde karşılaştıkları problemler, üniversitelerdeki tarih bölümlerinde var olan kültür medeniyet tarihi derslerinin saatlerini artırarak veya sanat tarihine ait dersler konularak giderilebilir. Çünkü gerek Türkiye’deki Fen-Edebiyat fakültelerinin tarih bölümlerinde olsun, gerekse tarih öğretmenliği ana bilim dallarında olsun birkaç istisna dışında, günümüz üniversite tarih programları, sanat tarihi, mimarlık tarihi ve müzecilik gibi dersleri ya hiç koymamaktadır ya da bu dersleri programlarında seçmeli olarak bulundurmaktadır. Örneğin; Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Tarih Eğitimi bölümü programında (1997 rehberine göre) Türk Sanatı Tarihi ve Avrupa Sanatı Tarihi adları altında bir dönemlik seçmeli dördüncü sınıf dersi olarak görülmektedir. Uludağ Üniversitesi Tarih bölümüne (1993-1994 kataloğuna göre) üçüncü sınıfta Osmanlı Sanatı mecburi seçmeli olarak konmuştur. Gaziantep Üniversitesi Tarih Bölümü programında (1997 1999 kataloğu) üçüncü dönemde Türk Sanat, Bilim ve Mimari

167 Tarihi ve Anadolu Sanat ve Mimari tarihi dersleri görülmektedir. Boğaziçi Üniversitesi Tarih bölümünde, dördüncü sınıfta Tarih ve Mimari, Tarih ve Şehircilik, Tarih ve Arkeoloji, Osmanlı Mimarisi, Cumhuriyet Türkiye’sinde Mimari gibi dersler seçmeli ders olarak okutulmaktadır. Nitekim araştırmada lisans eğitiminde sanat tarihi ile ilgili ders almış olan tarih öğretmenlerinin, bu alana ait isim, eser ve kavramlara ait hâkimiyetlerinin, bu alanla ilgili ders almamış olanlara nazaran daha iyi olduğu kanıtlanmıştır.

Tarih öğretmeni adaylarının var olan kültür medeniyet tarihi derslerinin uygulamalı olarak yapılması dersin akıcılığı ve etkililiği üzerinde faydalı olabilir. Çünkü ülkemizde pek çok kültüre ait tarihi ve sanatsal değeri tartışmasız büyük olan yapıtlar bulunmaktadır. Bu yapılar sanat tarihinin mimari, süsleme, el sanatları, plastik sanatlar ve güzel sanatlar gibi alanlarındaki pek çok örneği bir arada barındırmaktadır.

Kıdemli tarih öğretmenlerinin ise bu alandaki eksikliği, sanat tarihi konularına ilişkin hizmet içi eğitim ile giderilebilir.

2. Okul Programlarına İlişkin Olanlar

Okul tarih programlarında kültür medeniyet konularına ve sanat tarihi konularına ayrılan ders saatleri artırılmalıdır. Nitekim bu konuda gelişmiş Avrupa ülkelerinden olan Almanya’da öğrencilere altıncı sınıftan itibaren güzel sanatlar dersi adı altında sanat tarihi ile ilgili konular anlatılmaktadır. Bu dersler sırasında müze ve yakın çevredeki tarihi mekanlar gezilmekte, geçmiş kültür ile şimdiki kültür arasında bağ kurulmaya çalışılmaktadır. Yine Fransa’da sanat tarihi dersleri, tarih dersleri ile paralel işlenmekte, bu derslerde tarihin en can alıcı dönemleri aracılığıyla büyük sanatsal yapıtlar incelenmektedir.

Türkiye’deki okul tarih programlarında bu konuların hak ettiği yeri bulamaması ve tarih öğretmenlerinin bu konulara yeterince değer vermemesi hâkim tarih görüşünün bir yansımasıdır. Bu nedenledir ki; ortaöğretimden yükseköğretime geçmiş hatta üniversitelerin tarih bölümlerinden mezun olmuş bir öğrenci hala Dolmabahçe sarayının hangi dönemde yapıldığını; Mimar Kemalettin, Itri gibi çok önemli isimlerin ne iş yaptığını dahi bilememektedir.

Tüm bu öneriler göz önünde bulundurulup tarih öğretimine farklı bir perspektif kazandırılabilir ve tarih öğretmenlerinin sanat tarihine ilişkin sorunları çözümlenebilir.

KAYNAKÇA

Alkış, S. ve Oğuzoğlu, Y. (2005). İlköğretim Öğrencilerinin Tarihi Çevre Bilgisinin Değerlendirilmesi. (Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi). Cilt:18. Sayı:1.

Altuner, H. 2007. Türkiye Ortaöğretim Müfredatındaki Sanat Tarihi Derslerinin Tarihi

Süreç İçinde Değerlendirilmesi ve Avrupa Birliği Ülkeleriyle

Karşılaştırılması(Gazi Üniversitesi, Doktora Tezi). Ankara Arseven, C. E. 1998. Sanat Ansiklopedisi. İstanbul

Ata, B. 2002. Müzelerle ve Tarihi Mekânlarla Tarih Öğretimi: Tarih Öğretmenlerinin "Müze Eğitimine" İlişkin Görüşleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, 2002). Ankara

2007. Kıdemli ve Aday Tarih Öğretmenlerinin Tarih Dersini Sevmeyen Lise Öğrencisine Yönelik Yaklaşımları. TSA/Yıl:11. S:2. Ağustos

Atıl, E. 1998. Osmanlı Sanatı ve Mimarisi. Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi, C.II. İstanbul: İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi Yayınları, S. 447-486 Aysan, Ş. 2008. Sanat Tanımı Topluluğu (Kavramsal Sanat), Eczacıbaşı Sanat

Ansiklopedisi. İstanbul

Ayvazoğlu, B. 1989. Türkiye'de Sanat Tarihi ve Estetikle İlgili İlk Çalışmalar. Erdem (Atatürk Kültür Merkezi Dergisi). Ankara : TTK Basımevi (1991) Cilt 5 , Sayı 15, Sayfa 977-992

Batur, A. ve diğerleri. 2002. "Türkiye'de Sanat Tarihi Eğitimi ve Sorunları", Sanat Dünyamız. İstanbul

Belting, H. 1987. The End Of The History of Art.(Christopher S.Wood), London: The University of Chicago

Boland, Beth M. (2002). Historic Places: Common Graund for Teachers and Historians. OAH Magazine of History. Vol.16. No:2.

169 Boydaş, N ve BALCI. Y.B. 1997. Eğitim Sanat İlişkisi: Sanat Eğitimi. Eğitim Bilimine

Giriş. Ankara: Gazi Kitabevi

Buyurgan, S.-U. 2007. Sanat Eğitimi ve Öğretimi. Ankara

Candan, A. S. 1998. Kavramlara Dayalı Tarih Öğretimi (Yükseklisans Tezi, Gazi Üniversitesi, 1998). Ankara

Cezar, M. 1973. Mimarlık ve Resim Öğretimine Gidiş. VII. Türk Tarih Kongresi(25-29 Eylül 1970) Bildirileri. II. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. Sayfa 733-760

1998. 17. Yüzyıl Osmanlı Kaynaklarında Sanat Tarihi İle İlgili Noktalar. 17. yy. Osmanlı Kültür ve Sanatı(19-20 Mart 1998 Sempozyum Bildirileri). İstanbul: Sanat Tarihi Derneği Yayınları 4, sayfa 41-54

Cicioğlu. H. 1982. Türkiye Cumhuriyeti'nde İlk ve Orta Öğretim(Tarihsel Gelişim). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi

Cimi, M. B. T. 1990. Ülkeyi Kucaklayan Adam, İstanbul: Akyüz Yayınevi

Demircioğlu, İ. H. 2006. Avrupa Birliği Ülkeleri ve Türkiye’de Tarih Öğretiminin Genel Amaçlarının Karşılaştırmalı Bir Değerlendirmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. C:16. S:2. Syf:133-146

2012. Tarih Öğretiminde Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı. Pegem Akademi. Ankara. S:2

Diez, E. 1947. Josef Strzygowski. Felsefe Arşivi. İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi,

Dilek, D. 2002. Tarih Derslerinde Öğrenme ve Düşünme Gelişimi. Ankara: PegemA Yayıncılık.

Ducan, P. L. 2000. TwHP and Local History: A Possitive Partnership. CRM: Creative Teaching with Historic Places. Vol.23. No.8. p.27.

Egeli, M. H. 1959. Atatürk’ten Bilinmeye Hatıralar. İstanbul: Ahmet Halit Yaşaroğlu Kitapçılık.

Erden, M. 1996.Eğitimde Program Değerlendirme. Ankara: Pegem A Yayıncılık Gombrich, E. 1983. Hegel ve Sanat Tarihi(Çev. G. Nalbantoğlu). Mimarlık.Ankara:

Pan Matbaası. Sayı193, Yıl21. Sayfa 22-27

Gülensoy, Prof. Dr. T. 1995. Türkiye'de Sanat Tarihçiliği ve Sanat Tarihi ile İlgili İki Kitap, Türk-İslam Mimarisinde Erzurum Evleri ve Rize. Kayseri

Güler, A. 1983. Milli Eğitim Şuraları Üzerine Tahlili ve Mukayeseli Bir Araştırma.(Doktora tezi). Elazığ. Syf:25.

Güvenli, Z. 1960. Sanat Tarihi. İstanbul

Harper, M. 1993. Being Selective: Documents and Lesson Plans. CRM: Teaching with Historic Places. Vol. 16. No:2. p.14.

Hunter, K. 1993a. Teaching with Historic Places. ERIC Digest, EDO-SO-93-7. September.

Işık, H. 2002. Yerel Tarih Konularının Sosyal Bilgiler 6.Sınıf Programı Tarih Üniteleri İle İlişkilendirilmesine Yönelik Bir Uygulama: Pasinler Örneği. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü(YayımlanmamışYüksek Lisans Tezi ). İnan, A. A. 1959. Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler. Ankara: TTK Yayınları 1981. Cumhuriyet'in İlk On Yılında Eğitimimizin Durumu ve Belirgin

Özellikleri, Atatürk ve Eğitim (Türk Eğitim Derneği V. Eğitim Toplantısı). Şafak Matbaası

Kınay, C. Sanat Tarihi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.1993.

Kırışoğlu, O. T. 2002. Sanatta Eğitim (Görmek, Anlamak, Yaratmak). Ankara: Pegem A Yayıncılık

Kiriş, A.-Keleş, H. 2010. Tarihsel Tartışma ve Tarihsel Tartışma Metni Yazma. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. C:11. S:1. Syf:187-205.

171 Koçak, K. 1998. Cumhuriyetten Günümüze Tarih Anlayışı ve Ortaöğretim

Kurumlarında Tarih Öğretimi(1923-1992)(Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi,1998). Ankara

MEB (Milli Eğitim Bakanlığı). (1981). 10. Milli Eğitim Şurası (23-26 Haziran 1981). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.

(1989). 12. Milli Eğitim Şurası (18-22 Temmuz 1988). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.

(1994). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (1983- 1993). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.

MEB 2 (Milli Eğitim Bakanlığı). (1991). 4. Milli Eğitim Şurası (22-31 Ağustos 1949). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.

MEB 6 (Milli Eğitim Bakanlığı). (1991). Sanat Tarihi Dersi Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi

Mülayim, S. 1983. Sanat Tarihi Metodu. İstanbul: Anadolu Sanat Yayıncılık 1994. Sanat Tarihi Metodu. İstanbul: Bilim Teknik Yayınevi.

Oruç, Ş. 2002. İlköğretim Okulu İkinci Kademede Görev Yapan Tarih Öğretmenlerinin Savaş Konularının Öğretimine İlişkin Tutumları(Yüksek lisans Tezi, Gazi Üniversitesi,2002). Ankara

Özdemir, N. 1997. Anadolu Halk Kültüründe Resim, Heykel ve Müziğin Yeri, Önemi. Ankara: Nurol Matbaacılık

Paykoç, F. 1991 Tarih Öğretimi.

Renda, G. 2001. Cumhuriyet Döneminde Sanat Tarihi Bilimi, Atatürk'ün ölümünün 62. yılında Cumhuriyet Türkiye'sinde Bilimsel Çalışmalar Sempozyumu (8-10 Kasım 2000). Ankara Hacettepe Üniversitesi Basımevi.107-115.

Shiner, L. 2004. Sanatın İcadı, Bir Kültür Tarihi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları Sözen, M.-Tanyeli, U. 2011. Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü. İstanbul

Ankara. ss.52-59

Şahin, B. 2009. Atatürk Devrinde Sanat Tarihi Çalışmalarının Gelişimi(Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi,2009). Ankara

TBMM Zabıt Ceridesi, c.18, s.8

TCM(Türkiye Cumhuriyeti Maarif). 1960. Lise Müfredat Programı. Ankara: Maarif Basımevi

TCMV(Türkiye Cumhuriyeti Maarif Vekilliği). 1991. 2. Maarif Şûrası(15-21 Şubat 1943). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi

Turan, A. 1993. Sanat Terimleri Sözlüğü. İstanbul

Tüfekçİ, G. 1983 Atatürk’ün Okuduğu Kitaplar. İstanbul: İş Bankası Yay. Türkiye Uluçay, Ç. 1958. Çevre İncelemeleri Tarih Öğretimi. İstanbul Öğretmenler Derneği

Yayınları.

Ulusoy, K. 2005. Tarih Dersinde Ahlâkî Değerlerin Aktarımı “Bir Okuma Parçası Örneği”.

Milli Eğitim. S:168. Syf:126-133.

Yediyıldız, B. 2002. Tarih Araştırmaları ve Öğretimi. Türk Yurdu. C:22. S:175. Syf:51 Yılmaz, L. III. Uluslararası Tarih Kongresi: Tarihçilikle Müzeciliğin Keyifli Buluşması

“Toplumsal Tarih “

Yücel, H. A. 1946 "Türkiye Büyük Millet Meclisinde, Vakit Cetveli, kitap ve Programlar Hakkında" Cumhurbaşkanları, Başbakanlar ve M. Eğ. Bak. Milli Eğitimle İlgili Söylev ve Demeçleri. Ankara: MEB Basımevi, syf: 281-288.

173

EK 1. 1952-1955 Yılları Arasında Uygulanan Dört Yıllık Lise Müfredat