6. SONUÇ VE ÖNERİLER
6.2. Öneriler
Araştırmanın sonuçları doğrutusunda;
x Bağışıklamaya ilişkin güncel bilgilerin takibi ve bağışıklamanın başarı ile sürdürülmesi için sağlık ekip üyelerinin hizmet içi eğitimlerinin artırılması, x Birinci basamak sağlık kuruluşlarında ebeveynler için aşılara ilişkin (içerik, yan
etki, yararları, yapılmadığında karşılaşılabilecek durumlar vd.) düzenli seminer, eğitim vb. aktivitelerin planlanması,
x Medya, internet gibi kanallarla bağışıklamanın öneminin vurgulanması için farklı kurumlarla ortak projeler geliştirilmesi,
42
KAYNAKLAR
1. Derince D. Eskişehir ili inönü merkez sağlık ocağı 0-59 aylık çocuğu olan
annelerin bağışıklama konusundaki bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi (Tez). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri
Enstitüsü Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Yüksek Lisans Tezi; 2006. 2. Gülgün M, Fidancı K, Karaoğlu A, Güneş Ö, Kesik V, Altun S, Babacan O,
Saldır M. “Bir askeri hastanenin çocuk polikliniğine başvuran çocukların 0-24 ay arasındaki aşılama durumlarının değerlendirilmesi”, Gülhane Askeri Tıp
Dergisi, 2014, 56: 13-16.
3. Bozkurt G. “ İmmün sistem ve Bağışıklama”, Genç RE, Özkan H. Ebeler için
Yenidoğan Sağlığı ve Hastalıkları Kitabı, Birinci Basım, Nobel Tıp Kitapevi,
2016: 393.
4. Özkan Ö, Çatıker A. “Bolu il merkezi’ndeki çocukların aşılılık durumları ve engelleri”, STED, 2006, 15(10): 171-177.
5. Yiğitalp G, Ertem M. “Diyarbakır ilinde 0-12 aylık çocukların aşıya devamsızlık nedenleri”, TAF Preventive Medicine Bulltein, 2008, 7(4): 277-284.
6. Taşar MA, Daller YB. “Ankara’da sosyoekonomik düzeyi düşük olan bölgede kaçırılmış aşı fırsatlarının irdelenmesi”, TAF Preventive Medicine Bulletin, 2015, 14(4): 279-283.
7. Akçakaya N. “Aşılama ve Prensipleri”, Camcıoğlu Y, Gür E, Akçakaya N, Öztürk R. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi
Etkinlikleri Kitabı, Birinci Basım, Doyuran Matbaası, İstanbul, 2010: 7-9.
8. Güner E. Sağlık çalışanlarının aşıyla korunabilen hastalıkları ve aşılama ile
ilgili farkındalıkları ve aşılama durumlarının belirlenmesi (Tez). Sağlık
Bakanlığı, İzmir Güney Bölgesi Kamu Hastaneleri Birliği Sağlık Bilimleri Üniversitesi Bozyaka Eğitim Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı Uzmanlık Tezi; 2016.
43 9. Arvas A. “Çocuklarda aşılamanın önemi”, Klinik Gelişim Dergisi, 2012, 25: 1-3. 10. Aydın TK. Van ilinde Hastane personelinin ve toplumun erişkin aşıları
hakkındaki farkındalıklarının ve mevcut aşılama durumlarının tespiti ve değerlendirilmesi (Tez). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği
Anabilim Dalı Uzmanlık Tezi; 2016.
11. WHO. UNİCEF. Word Bank. “State of the Word’s Vaccines and
Immunization”, 3rd ed. Geneva, Word Health Organization, 2009
12. Hacettepe Üniversitesi. “Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2013”, www.hips.hacettepe.edu.tr/TNSA2013/rapor/TNSA_2013_ara_rapor_pdf/ Erişim Tarihi: 23 Ocak 2018.
13. Sağlık Bakanlığı.“Sağlık İstatistikleri Yıllığı". https:www.sağlık.gov.tr/ sağlıkistatistikleriyıllığı_2016. Erişim tarihi: 29 Eylül 2017.
14. Göksugür SB. Annelerin aşı bilgi düzeyleri, çocukların aşılanma durumu ve
bunları etkileyen faktörler (Tez). T.C Sağlık Bakanlığı Haydarpaşa Numune
Hastanesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Kliniği Uzmanlık Tezi; 2006.
15. Tenşak D. “Bir sağlık ocağı bölgesinde çocukların bağışıklama durumu ve
bunları etkileyen faktörler”. (Tez). Mersin Üniversitesi. Sağlık Bilimleri
Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi; 2010.
16. WHO. “Global Immunization Data 2014”.
http://www.who.int/immunization/monitoring surveillance/global immunization data.pdf. Erişim Tarihi: 05 Şubat 2018.
17. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu. “Beş yaş altı ölüm hızları raporu”. www.Unicef.Org.Tr./Basınmerkezi/10.2017. Erişim tarihi: 20 Aralık 2017.
18. Gencer MZ, Alıcıoğlu F, Arıca S, Arıca V. “24-72 ay çocukları olan ebeveynlerin sosyo-demografik özellikleri ve rutin aşılar hakkındaki bilgi düzeyleri: Doğu-Batı karşılaştırması”, Konuralp Tıp Dergisi, 2015, 7(3): 141-145.
44 19. Argüt N, Yetim A, Gökçay G. “Aşı kabulünü etkileyen faktörler”, Çocuk
Dergisi, 2016, 16: 16-24.
20. Reading R, Surridge H, Adamson R. “Infant immunization and family size”,
Journal Public Health, 2004, 26(4): 369-71.
21. Karataş H. Saglık personelinin parenteral aşı uygulama tekniği ve bölge seçimi
konusunda bilgilerinin incelenmesi (Tez). T.C. Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık
Bilimleri Enstitüsü Yükseklisans Tezi; 2007.
22. İnenli BU. 18 yaş üstü erişkinlerin, erişkin aşıları konusundaki bilgi, tutum ve
görüşleri ile aşı yaptırma oranlarının değerlendirilmesi (Tez). Akdeniz
Üniversitesi Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği Anabilim Dalı Uzmanlık Tezi; 2016. 23. Sağlık Bakanlığı, Genişletilmiş bağışıklama programı genelgesi,
https:www.saglik.gov.tr/TR./genişletilmişbağışıklama-programı-genelgesi/2009. Erişim tarihi: 02 Ocak 2018.
24. Özmert EN. “Dünya'da ve Türkiye'de aşılama takvimindeki gelişmeler”, Çocuk
Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 2008, 51: 168-175.
25. Ceyhan M. “Pediatrik aşılarda güncel yaklaşımlar”, Hacettepe Üniversitesi Tıp
Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Ankem Dergisi, 2013,
33-37.
26. Akşit S. “Çocukluk çağında aşı takvimi”, Türk Pediatri Arşivi, 2007, 42: 26-35. 27. Mengüç Y. 6 ay-24 ay arasındaki çocuklarda aşılanma oranları ve ailelerin
sosyodemografik verileri (Tez). T.C Sağlık Bakanlığı Haydarpaşa Numune
Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Aile Hekimliği Uzmanlık Tezi; 2007.
28. Altun Ş. 6-14 yaş arası çocuklarda aşılanma oranı ve ailelerin aşılarla ilgili
bilgi düzeyi (Tez). Sağlık Bakanlığı Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve
Araştırma Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Uzmanlık Tezi; 2008.
29. Beyazova U, Aktaş F. “Çocukluk çağı aşılamalar ve erişkin bağışıklaması”, Gazi
45 30. Bozkurt G, Erdim L. “Güvenli bağışıklamada ebe ve hemşirelerin
sorumlulukları”, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2004, 8(3). 31. Gökçay G, Konukoğlu R. “Aşı uygulamalarında genel prensipler ve sık
rastlanan sorunlar”, Klinik Gelişim, 2005, 18(3): 4-10.
32. Yıldız O. Yaşlılarda bağışıklama durumu hekimlerin yaşlı bağışıklaması
konusundaki tutumları ve yaşlı bağışıklamasını iyileştirebilecek önlemler (Tez).
T.C. Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği Anabilim Dalı Uzmanlık tezi; 2015.
33. Kara A. “Adölesan immünizasyonu”, Ankem Dergisi, 2009, 23: 86-95.
34. Otar G, Yıldız İ, Kılıç A, Varkal MA, Devecioğlu E. “Boğmacada korunma prensipleri”, Çocuk Dergisi, 2014, 14(2): 52-59.
35. Kurugöl Z. “Boğmaca aşısı ve sorunları”, Ankem Dergisi, 2011, 25: 212-217. 36. Sağlık Bakanlığı. “Aşı takvimi”,
https://www.saglik.gov.tr/TR21088/sağlıga-aşılama.html. Erişim tarihi: 25 Aralık 2017.
37. Öztürk R. “Erişkinde Bağışıklama”. Camcıoğlu Y, Gür E, Akçakaya N, Öztürk R. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi
Etkimlikleri. Çocuk ve Erişkinlerde Aşılama Kitabı, Birinci Basım, Doyuran
Matbaası, İstanbul, 2010: 76-77.
38. Törüner EK, Büyükgönenç L. “Enfeksiyon Süreci ve Bağışıklama”, Koçak H.
Çocuk Sağlığı Temel Hemşirelik Yaklaşımları Kitabı, Birinci basım, Göktuğ
Yayıncılık, Ankara, 2013: 271-289.
39. Tezer H. “Dünya'da polio'da son durum”, Journal Pediatr İnfectious, 2017, 11: 60-65.
40. Sağlık Bakanlığı, “Çocuk Felci Destek Aşılama Çalışmaları”, https://www.saglik.gov.tr/TR,1281/cocuk-felci-destek-asilama-calismalari.html. Erişim Tarihi: 04 Mart 2018.
46
41. WHO. 2002 Polio-Free Zone Certificcate. www.who.int/mediacentre/news/releases/releaseeuroo2/en/. Erişim Tarihi: 09
Mart 2018.
42. Gür E. “Adölesanlarda aşılama: difteri-boğmaca-tetanoz,
kızamık-kızamıkçık-kabakulak ve suçiçeği aşıları”. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Sürekli Tıp
Eğitimi Etkinlikleri Adölesan Sağlığı Sempozyum Dizisi. 2008, 63: 85-88. 43. Kostakoğlu U, Yılmaz G. “Difteri”, Türkiye Klinikleri Journal Infectious
Dis-Special Topic, 2015, 8(3): 1-5.
44. Waters V, Halperin S. “Bordetella pertussis”, eds: Mandell GL, Bennet JE, Dolin R. Mandell, Douglas and Bennett’s Principles and Practise of Infectious
Diseases, 7th ed. Philedephia, Churchill Livingstone Elsevier, 2010: 2955-2964.
http://dx.doi.org/10.1016/b978-0-443-06839-3.00230-7. Erişim Tarihi :01 Ocak 2018.
45. Kahyaoğlu İ, Kahyaoğlu S, Moraloğlu Ö, Çiçek N. “Gebelikte immünizasyon”,
The Journal Of Gynecology-Obstetrics And Neontology, 2012, 8(33):
1380-1384.
46. Murphy TV, Slade BA, Broder KR, Kretsinger K, Tiwari T, Joyce PM, Iskander JK, Brown K, Moran JS. “Prevention of pertussis, tetanus, and diphtheria among pregnant and postpartum women and their infants”, Recommendations Of
Advisory Committee On Immunization Practices (ACIP), 2008, 57(4): 47-51.
47. Kaya Ş, Deveci Ö, Çelen MK, Tardu A, Ukil F, Beyazıt Ü, Kaya S, Çil H, Kaya Ş, Elaldı N. “Aşıya rağmen gelişen bir tetanoz vakası: Erken başlangıç ve iyi seyir”, Cumhuriyet Tıp Dergisi, 2014, 36: 555-557.
48. Türk Halk Sağlığı Kurumu. “İstatistik verileri”, www.thsk.gov.tr/component/k2/353-istatistiksel-veriler/aşı-ile-onlenebilir-hastalıklar-dire-başkanlığı-istatistiksel-verileri.html. Erişim Tarihi: 12 Aralık 2017.
49. Ayvaz A, Nur N, Engin A, Çetinkaya S. “Sivas il merkezinde yaşayan ilkokul birinci sınıf öğrencisi çocuklarda Hepatit B ve Hepatit C yaygınlığı”, Türk
47
Pediatri Arşivi, 2010, 45: 132-6.
50. Alter MJ. “Epidemiology of hepatitis B in Europe and wordwide”, Journal
Hepatol, 2003, 39: 64-9.
51. Hatipoğlu N, Hatipoğlı H, Kuzdan C, Şanlı K, Engerek N, Şiraneci R. “Kızamık”, Jinekoloji Obstetrik Pediatri Dergisi, 2013, 5(3): 105-113.
52. Şengöz M. Sağlık personelinde kızamık, kızamıkçık, kabakulak ve suçiçeği
seroprevalansının değerlendirmesi (Tez). Bülent Ecevit Üniversitesi, Tıp
Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Uzmanlık Tezi; 2015.
53. Bulut A, Özdemir BN, Çetin S, Gül YG, Dereağzı E. “İstanbul İli Sınırları İçindeki Bir Devlet Hastanesi Çalışanlarının Kızamık Seronegatifliğinin Belirlenmesi”, Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2015, (3): 140-143.
54. Özkök S. “Kızamık, kızamıkçık, kabakulak, suçiçeği ve aşılamalarda güncel durum”, Okmeydanı Tıp Dergisi, 2016, 32: 20-23.
55. Türk Halk Sağlığı Kurumu. “Kızamık Eliminasyonu”. www.thskgov.tr/kızamıkeliminasyonprogramı /Erişim Tarihi:10 Temmuz 2017. 56. Camcıoğlu Y. “Ergenlik çağında yeni aşılar”, Türk Pediatri Dergisi, 2011, 46:
39-42.
57. Kutlu R, Çivi S,Aslan R. “Tıp fakültesi kız öğrencilerinde kızamık, kızamıkçık, kabakulak ve hepatit b seroprevalansı”, TAF Preventive Medicine Bulletin, 2011,10(5): 549-556.
58. Gür E. “Adolesanlarda bağışıklama ve önemi”, Klinik Gelişim, 2012, 25: 12-15. 59. Bican M, İnan M, Karakuş YT. “Kabakulak ve trombositopenik purpura
olgusu”, Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Dergisi, 2005, 6(3): 49-50.
60. Hamborsky J, Kroger A, Wolfe S. “Heamophilus İnfluenza Tip B, Centers for Disease Control and Prevention”, Epidemiology and Prevention of
Vaccine-48
Preventable Diseases, 13 th ed, Washinton D.C. Public Health Foundation,
2015: 119-134.
61. Vaughn JA, Miller RA. “Update on immunizations in adults”, Am Fam
Phiysician, 2011, 84: 1015-20.
62. Dilli D, Dalar Y, Önde U, Doğan F, Yağcı S. “Ergenlerde kızamık, kızamıkçık, kabakulak, suçiçeği seroprevelensı”, Çocuk Dergisi, 2008, 8(3): 172-178. 63. Köse Ü, Özgüven AA, Ecemiş T, Akçalı As, Lağarlı T, Onağ A. “Manisa ilinde
yaşayan 7-15 yaş grubundaki çocuklarda suçiçeği seroprevalansı”. Ege Tıp
Dergisi. 2011, 50(3): 187-191.
64. Külcü NU, Say A, Güven FM, Sezer RG, Değirmenci S, Şahin E. “Bir eğitim araştırma hastanesinde suçiçeği ve komplikasyonları sebebiyle yatırılan hastaların değerlendirilmesi”, Journal Pediatr İnfectious, 2012, 6: 12-17.
65. Ünsal E, Çelik T, Buyrukçu AT, Kızılay O, Eltutar K. “Suçiçeğine bağlı keratokonjonktivit; Olgu sunumu”, İstanbul Mend Journal, 2013, 14: 294-296. 66. Bayhan C. Suçiçeği nedeniyle hastanede yatan çocuklarda pnömoko aşılaması
(Tez). T.C. Hacattepe Üniversitesi, Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Uzmanlık Tezi; 2013.
67. Türk Halk Sağlığı Kurumu.“Su Çiçeği”. www.thskgov.tr/suçiçeği/ Erişim Tarihi:10 Temmuz 2017.
68. Hancıoğlu G. Suçiçeği ve suçiçeği komplikasyonları nedeniyle çocuk enfeksiyon
servisinde yatırılarak izlenen hastaların değerlendirilmesi (Tez). Ondokuz
Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Uzmanlık Tezi; 2015.
69. Kara İH. “Akut viral Hepatit A”, Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 2007, 11(4): 177-184.
70. Gür E. “Adolesanda Aşılama”, Camcıoğlu Y, Gür E, Akçakaya N, Öztürk R.
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkimlikleri, Çocuk ve Erişkinlerde Aşılama Kitabı, Birinci Basım, Doyuran Matbaası,
49 İstanbul, 2010: 32-35.
71. Turker K, Balcı E, Satı S, Hasçuhada M, Savaş E. “Ülkemizde Hepatit A enfeksiyonunun değişen epidemiyolojisi”, Türk Mikrobiol Cem Dergisi, 2011, 4(4): 143-148.
72. Yoldaş Ö, Bulut A, Altındaş M. “Hepatit A enfeksiyonlarına güncel yaklaşım”,
Viral Hepatit Dergisi, 2012, 18(3): 81-86.
73. Hu YI, Li Q2, Chen Y3. “Timelliness of Childhood Primary Immunization and Risk Factors Related with Delays: Evidence from the 2014 Zhejiang Provincial Vaccination Coverage Survey”, International Journal Environ Research Public
Health, 2017,14(9): 20-26.
74. Kocabaş E, Dayar T. “Rotavirüs aşıları”, Journal Pediatr İnfectious, 2015, 9: 166-74.
75. Pickering LK, Baker CJ, Long SS. “Active and passive ımmunization”, Report of the Committee on ınfections Diseases Red Book, 28th ed, Elk Grave Village IL. American Academy of Pediatrics. 2009, 1-98: 203-733.
76. Bal H. Mersin ilindeki bir aile sağlığı merkezine kayıtlı altmış beş yaş ve üstü
bireylerin erişkin aşılama durumları ve etkileyen faktörler (Tez). T.C.Mersin
Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı; 2016.
77. Yemişen M. “Hpv, Kızamık, Kızamıkcık, Kabakulak, Sarı humma, Suçiçeği, Zona aşıları”, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp
Eğitimi Etkimlikleri Çocuk ve Erişkinlerde Aşılama Kitabı, 1.Basım, 2010:
45-46.
78. Bilgül M, “Difteri, Tetanoz, Boğmaca, Meningokok, BCG, Tifo ve Şarbon aşıları”, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi
Etkimlikleri Çocuk ve Erişkinlerde Aşılama Kitabı, 1. Basım, 2010: 129-131.
79. Abulandan M, Çalık M,Oymak Y,Almaz V,Kaya C,Eren E,İşcan A. ‘‘Çocuklarda Menenjit:92 oldu değerlendirilmesi’’, Dicle Tıp Dergisi, 2013, 10(1): 15-20.
50
80. Kondro W. “Mandatory vaccinations: The international ladscape”, Canadian Medical Associotion, 2012, 184(13): 1456-7.
81. WHO. “What Influences Vaccine Acceptance: A Model of Determinants of VaccineHesitancy”.http://www.who.int/immunization/sage/meetings/2013/april/ 1_Model_analyze_driversofvaccineConfidence_22_March.pdf). Erişim Tarihi: 08 Mart 2018.
82. Sağlık Bakanlığı. “Aşı reddi ile ilgili düzenleme”, www.e-saglik.gov.tr/TR,6090/asi-uygulamalarinin-reddi-ile-ilgili-düzenleme.html. Erişim Tarihi: 09 Mart 2018.
83. Kurçer MA, Şimşek Z, Solmaz A, Dedeoğlu Y, Gülel R. “Şanlıurfa harrankapı sağlık ocağı bölgesi’nde 0-2 yaş çocuk ve gebelerde aşılanma oranları ve aşılanmada sorunlar”, Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 2005, 2(2): 10-15.
84. İşler A, Esenay FI, Kurugöl Z, Conk Z, Koturoğlu G. “Annelerin aşılar
konusundaki bilgi ve davranışları”, Ege Pediatri Dergisi, 2009, 14(1): 1-17. 85. Ataç Ö, Aker AA. “Aşı karşıtlığı”.
http://www.sdplatform.com/Dergi/777/Asi-karsitligi.aspx). Erişim Tarihi: 17 Şubat 2018.
86. Khaliq A, Sayed SA, Hussaini SA, Azam K, Qamar M. “Missed ımmunization opportunities among children under 5 years of age dwelling ın karachi city”,
Journal Ayub Med Coll Abbottabad, 2017, 29(4): 645-649.
87. Erdem Ö, Tektaş İ, Celepoğlı T, Demir V. “Mop-Up oral polio aşı kampanyasında aşıyı reddetme nedenleri: bir aile sağlığı merkezi deneyimi”,
Konuralp Tıp Dergisi, 2017, 9(11): 19-23.
88. Farren EM, Even M. “The basic of pediatric immunizations newborn and infort”, Nursing Reviwes, 2004, 4(1): 5-14.
89. Babadağlı F, Gökçay G, Ertem HV, Bulut A. “Yalova Devlet Hastanesine başvuran 12-36 ay arası çocuklarda aşı eksiklikleri ve bunu etkileyen faktörleri”,
51
Çocuk Dergisi, 2007, 7(4): 233-239.
90. Kürtüncü M, Alkan I, Bahadır Ö, Arslan N. “Zonguldak’ın kırsal bölgesinde yaşayan çocukların aşılanma durumu hakkında annelerin bilgi düzeyi”,
Elektronic Journal of Vocational Colleges-October, 2017, 8-17.
91. Ayçiçek A. “Şanlıurfa kırsal alanında 2-23 aylık çocukların aşılanma hızlar”,
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 2004, 47: 183-188.
92. Uzuner A, Akman M, Altıokka Ö, Çelik U, Varol A. “Yeni doğum yapmış annelerin çocukluk çağı aşları hakkındaki bilgi düzeyi”, Türkiye Klinikleri
Journal Pediatr, 2005, 14: 1-9.
93. Kumar D, Aggarwal A, Gomber S. “Immunization status of children admittet to a tertiary-care hospital of North India: reasons for partial ımmunization or non-immunization”, Journal Population Nutrition, 2010, 28(3): 300-304.
94. Odusanya OO, Ewan FA, Francois PM and Vincent IA. “Determinants of Vaccination Coverage in Rural Nigeria”, BMC Public Health, 2008, 8: 381. 95. Tagbo BN, Eke CB, Omotowo BI, Onwuasigwe CN, Onyeka EB, Mildred UO.
“Vaccination Coverage and Its Determinants in Children Aged 11-23 Months in an Urban District of Nigeria”, World Journal of Vaccines, 2014, 4: 175-183. 96. Ms. Mereena, Mrs. Sujatha, R. “A Study on Knowledge and Attitude Regarding
Vaccines among Mothers of Under Five Children attending Pediatric OPD in a Selected Hospital at Mangalore”, IOSR Journal of Nursing and Health Science, 2014, 3(5): 39-46.
97. Lodha N, Bhavsar S, Patel M, Sarkar A, Mehta JP, Parmar DV. “ Immunization status of 12-23 month children of urban Jamnagar”, Journal Reseach Medical
Den Sciences, 2014, 2(1): 51-4.
98. Payne S, Townend J, Jasseh M, Lowe Jallow Y, Kampmann B. “Achieving comprehensive childhood immunization: an analysis of obstacles and opportunities in The Gambia”, Health Policy And Planning, 2014, 29(2): 193-203.
52 99. Schoeps A, Ouédraogo N, Kagoné M, Sié A, Müller O, Becher H. “
Socio-demographic determinants of timely adherence to bcg, penta3, measles, and complete vaccination schedule in burkina faso”, Vaccine, 2013, 32(1): 96-102. 100. Sharma B, Mahajan H, Velhal GD. “Immunization coverage: role of
sociodemographic variables”, Advances İn Preventive Medicine, 2013, 4(2):3-5. 101. Kassahun MB, Biks GA, Alemayehu ST. “Level of immunization coverage and
associated factors among children aged 12–23 months in lay armachiho district, north gondar zone, northwest Ethiopia: a community based cross sectional study”, BMC Research Notes, 2015, 8: 239-241.
102. Adisa OP, Akinleye CA, Obafisile CI, Oke OS. “Childhood immunization perception and uptake among mothers of under-five children attending in Osogbo, South Westera, Nigeria ”, Research Journal of Health Science, 2016, 4(3): 186.
103. Rehman US, Siddiqui AR, Ahmed J, Fatmi Z, Shah SM, Rahman A, Yousafzai MT. “Coverage and predictors of routine immunization among 12-23 months old children”, International Journal Health Science, 2017, 11(1): 1-6.
104. Sandhofer MJ, Robak O, Frank H, Kulning J. “Vaccine hecitancy in Avustria: A cross-sectional survery”, Wiener Klinische Wocherschn, 2017, 129(1-2): 59-64. 105. Chan HK, Soelar SA, Md Ali SM, Ahmad F, Abu Hassan MR. “Trends in
Vaccination Refusal in Children Under 2 years of age in Kedah, Molaysio:A4-year Review from 2013 to2016”, Asia Pac Journal Public Health, 2017.
106. Bülbül M, Ergüven M, Yasa D, Tombalak NA. “Sağlam çocuk polikliniğimizde başvuran çocukların rutin aşı ve diğer aşıların uygulama oran ve düzeninin değerlendirilmesi”, Göztepe Tıp Dergisi, 2013, 28(4): 171-178.
107. Lim WY, Amar-Singh HSS, Jeganathan N, Rahmat H, Mustafa NA, Yusof FM, Rahman R, Itam S, Chan CH, N-Julia MS. “Exploring immunisation refusal by parents in the Malaysian context”,Cogertt Medicine, 2016,3:1-4.
53 108. American Academy of Pediatrics. “Frequently Asked Questions American
Academy of Pediatrics Immunization Resources Addressing Common Concerns
of Vaccine-Hesitant Parents”. 2010
https://www.aap.org/enus/Documents/immunization_reducingvaccineliability.pd f). Erişim Tarihi: 19 Ocak 2018.
109. Smailbegovic MS, Laing GJ, Bedford
H.“Why do parents decide against immunization? The effect of health beliefs and health professionals”, Hild Care Health Dev, 2003, 29(4): 303-311.
110. İncili DH. Çocuk polikliniklerimize başvuran çocukların annelerinin aşılar ile
ilgili bilgi düzeyleri (Tez). Sağlık Bakanlığı Dr. Sadi Konuk Eğitim ve
Araştırma Hastanesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları kliniği Uzmanlık Tezi; 2009. 111. Mengüç Y. 6ay-24ay arasındaki çocuklarda aşılanma oranları ve ailelerin
sosyodemografik verileri (Tez). Haydarpaşa Numune Eğitim Ve Aaraştırma
Hastanesi, Uzmalık Tezi; 2007.
112. Ebot JO. “Place matters: community level effects of women's autonomy on Ethiopian children's immunization status”, Afr Popul Stud, 2014, 28: 1202-1215. 113. Owais A, Hanif B, Siddiqui AR, Agha A, Zaidi AK. “Does improving maternal knowledge of vaccines impact infant immunization rates? A community-based randomized-controlled trial in Karachi, Pakistan”, BMC Public Health, 2011, 11: 239-242.
54 EKLER
Ek-1
Bu araştırma 0-24 aylık bebek/çocukları olan ebeveynlerin bağışıklamayı sıklık ve red etme nedenlerini belirlemek amacı ile yapılmaktadır. Araştırma elde edeceğimiz sonuçlar sizlere daha iyi hizmet sunmamıza yardımcı olacaktır. Sizlerden elde ettiğimiz bilgiler bilimsel amaçlar dışında kullanılmayacak ve kesinlikle gizli tutulacaktır. Sonuçların güvenilirliği için lütfen tüm soruları yanıtlayınız.
Araştırmaya katıldığınız ve zaman ayırdığınız için teşekkür ederiz.
Hemşire:Esengül HAZIR Danışman: Yrd. Doç. Dr. Gülzade UYSAL
I.Bebek/Çocuk ve Ebeveynlere İlişkin Tanıtıcı Bilgiler
1-Bebek/Çocuk Cinsiyet □ Kız □ Erkek
2-Yaşı : ………./aylık
3-Kilo: ………. 4-Boy:………..
5-Kardeş Olma Durumu :
□ Yok □ Var…………
6-Aile Tipi:
□ Çekirdek aile □ Geniş aile □Parçalanmış aile/boşanmış 7-Sağlık güvencesi
□ SGK
□Özel Sağlık Sigortası □Özel Hasta
□Diğer………..
8-Sosyo ekonomik durum □ Gelir giderden az
□Gelir gidere eşit □Gelir giderden fazla 9-Görüşme yapılan ebeveyn
□ Anne
□ Baba
10-Görüşülen Ebevenin Yaşı:………
11-Çalışma Durumu: □ *Çalışıyor
□ Çalışmıyor
12-Eğitim Durumu:
□ Okur yazar değil
□İlkokul/ortaokul mezunu
□ Lise mezunu □ Üniversite mezunu
□ Diğer ……….
55 II. Aşı ve Bağışıklamaya İlişkin Bilgiler
1. Bebeğinizin/çocuğunuzun aşılarını düzenli yaptırıyor musunuz? □Evet □Hayır
□Bazı aşıları yaptırmıyorum...(yaptırmadığınız aşıların adını yazınız)
EVET İSE;
2. Bebeğinize ve çocuğunuzun aşılarını düzenli yaptırma nedenleriniz nelerdir? □Aşıların gerekli olduğuna inandığım için
□Aşıların yararlı olduğunu düşündüğüm için □Hastalıklardan koruduğunu düşündüğüm için □Çevremdeki herkes aşıları yaptırdığı için □Zorunlu olduğunu düşündüğüm için □Diğer……….. HAYIR İSE;
3. Bebeğinize aşı yaptırmama kararı vermede kim/kimler etkili oldu? (Birden fazla seçenek işaretlenebilir)
□ Kendim □ Eşim
□ Aile büyükleri (Babaanne/anneanne, dede, amca, dayı, teyze vb) □ Arkadaşlar
□ Din adamları
□ Diğer (Yazınız).………..
4. Bebeğinize/çocuğunuza aşı yaptırmayı reddetme nedenlerinizi belirtiniz (birden fazla neden belirtilebilir)
o İçeriğindeki maddelerin zararlı yan etkileri olduğunu düşünüyorum o Ücretli aşıları maddi açıdan ödeyemiyorum
o Dini inanışlarımdan dolayı günah olduğunu düşünüyorum o Aşı için bebeğimin/çocuğumun küçük olduğunu düşünüyorum o Aşının yararlı olduğuna inanmıyorum
o Aşıların gerekli olmadığını düşününüyorum
o Aşıların ilaç firmalarına para kazandırmak amaçlı olduğunu düşündüğüm için o Aşılara bağlı ileride başka hastalıklar çıkabileceğinden korkuyorum
o Diğer (Açıklayınız)………... 5. Yan etkisi/zararlı etkisi olduğunu düşündüğünüz aşılar var mı?
□Evet □Hayır
6. Cevabınız evet ise bu aşılar hangilerdir?
………..
7. Aşıların ne tür zararlı etkileri olduğunu düşünüyorsunuz? (Birden çok etki yazabilirsiniz?)
... ... ...
56 8. Aşı yaptırmayı reddediyorsanız (Yaptırmayı reddettiğiniz aşılar için) bu aşı ile korunulduğu söylenen hastalıklardan bebeğinizi/çocuğunuzu hangi yöntemlerle koruyorsunuz?
………... ... 9. Aşıl ile ilgili bilgi kaynaklarınızı belirtiniz (Birden fazla kaynak belirtilebilir)
□ Ebe /Hemşireler □ Doktorlar □ Komşular/arkadaşlar □ Din adamları □ Medya □ Kitaplar □ Diğer……….
10. Aşı yaptırmayı red ettiğinizde sağlık çalışanları aşı olma/ bağışıklama hakkında size bilgi verdi mi?
□Evet □Hayır
11. Evet ise bu bilgi yeterlimiydi?
□Yeterli □Kısmen yeterli □Yetersiz
12. Aşı/ bağışıklama ile ilgili sağlık kurumlarından daha detaylı bilgi almak/seminerler/eğitimler vb. katılmak ister misiniz?
□Evet □Kararsızım □Hayır
Katılımınız için teşekkürler
57 Ek-2 BİLGİLENDİRİLMİŞ ONAM FORMU
Bağışıklama bir mikroorganizmaya karşı vücuda antijen verilmesi sonucu ortaya çıkan immün yanıttır. İmmünolojik yanıt elde edebilmek için yapılan işlem ise aşılama olarak adlandırılmaktadır. Aşılanmamış çocuklarda hastalık, sakatlık ve ölümler, aşılanmış çocuklara göre çok sık görülmektedir.
Bu araştırma 0-24 ay bebek ve çocuk ebeveynlerinin aşı red sıklığı ve nedenlerini belirlemek amacıyla yapılmaktadır.
Bu bağlamda çalışmada aşı yaptırmak istemeyen ailelerin bebek ve çocuklarını