etmiştir. Bu farklılığın nedeni olarak farklı illerde ve farklı eğitim düzeylerindeki örneklemlerle çalışılmış olması gösterilebilir.
5.2.Öneriler
5.2.1 Araştırma Sonuçlarına Dayalı Öneriler
Öğrencilerin sınıf seviyesi sanal zorbalık ve sanal zorbalığa maruz kalma düzeylerinde bir farklılık oluşturmamış olmasına rağmen alanyazındaki bazı çalışmalar sınıfın anlamlı bir değişken olduğunu göstermektedir. Bu nedenle sanal zorbalık farkındalığı okullarda sadece 5. ve 6. Sınıflarda Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersinin bir konusu olarak kalmamalı tüm sınıf kademelerinde sanal zorbalığa karşı farkındalık, duyarlılık ve müdahale eğitimleri verilmesi önerilebilir.
Araştırmada ailenin internet stilinin çocukların sanal zorbalık yapma ve sanal zorbalığa maruz kalma düzeylerinde etkisi olduğu bulunmuştur. Bu nedenle sadece öğrencilere değil ailelere de bilinçli internet kullanımı, sanal zorbalık, sanal zorbalığa müdahale ve güvenli internet kullanımı konularında okullarda rehberlik servisleri ve halk eğitim merkezleritarafından eğitimler verilmesi önerilebilir. Medyanın toplum algısındaki etkisi göz önünde bulundurularak televizyonlarda bu konu ile ilgili kamu spotlarına yer verilebilir.
Okullarda psikolojik danışma servisleri yıl içi faaliyet planlarına sanal zorbalık konularını ekleyip, bu yönde önleme ve müdahale hizmetlerini geliştirebilirler.
Sanal zorbalık ve sanal zorbalığa maruz kalma erkek öğrencilerde kız öğrencilere göre daha büyük bir tehdit unsurudur. Bu araştırma ve alanyazındaki çoğu araştırma bu hususta tutarlılık göstermektedir. Ailelerin ve diğer okul paydaşlarının bu konuda bilgilendirilmeleri ve bu kapsamda yapılan önleme müdahale etkinliklerinde erkek öğrencilere daha fazla dikkat çekmeleri önerilebilir
Okullarda sanal zorbalık yapan veya sanal zorba davranışlara maruz kalan öğrencilerin öğretmenler tarafından fark edilebilmeleri için öğretmenlere “Sanal zorbalık nedir?”, Sanal zorbanın ve sanal mağdurun özellikleri nelerdir?” “Sanal zorbalığın nedenleri ve etkileri nelerdir?” konu başlıklarını içeren hizmet içi eğitimler düzenlenebilir. Bu sayede öğretmenlerin zorbalığı fark etme ve müdahale etme becerileri geliştirilebilir. Öğretmenlere verilecek eğitimlerin öğretmenlerin derslerini engellememek ve bilgi farklılıklarını dikkate alabilecek biçimde uzaktan eğitim ya da çevrimiçi öğrenme yoluyla yapılması önerilebilir.
51
Alanyazın incelendiğinde çocukların sanal zorbalık yapma nedenlerinden biri de can sıkıntısı ve eğlence arayışıdır. Bu durumda anne ve babalar çocuklarını internet dışında sanatsal ve sportif alanlara yönlendirebilir, okullarda destekleme ve yetiştirme kursları bünyesinde açılan enstrüman çalma, halk oyunları, akıl oyunları, basketbol, voleybol gibi alanlara yönlendirebilir.
Teknoloji merakı sebebiyle bilgisayar ve internet kullanım alışkanlıklarını arttıran öğrencilerin, bilişim etiğine aykırı davranışlara yönelmesini engellemek için stem ve robotik kodlama gibi eğitimlere katılımlarının sağlanması önerilebilir.
Müsamahakar tutum sergileyen ailelerin çocuklarının sanal zorba ve mağdur boyutlarının her ikisi içinde risk taşıdığı tespit edilmiştir. Buda bize ebeveynin internet denetimi sağlamasının ve internet kullanımıyla ilgili kurallar getirmesinin önemini vurgulamaktadır. Bu noktada ailelerin bilinçlenmesi için “İnterneti çocuklar için nasıl daha güvenilir hale getirebiliriz?”, “İnternette çocukları bekleyen tehlikeler nelerdir?” konularına benzer içerikler sağlayan eğitimlere ve seminerlere katılımları sağlanabilir.
Cyberbully (2015) gibi filmlerin ailecek izlenmesi önerilir. Bu sayede hem aile içi paylaşımlar artar hem de konu ile alakalı farkındalık oluşumu sağlanır.
5.2.2Gelecek Araştırmacılara Yönelik Öneriler
Araştırmanın bazı sınırlılıkları bulunduğundan bu sınırlılıklara yönelik önerilerde geliştirilebilir. Bunların başında çalışma sadece bir ilde ve bu ildeki sınırlı sayıdaki ortaokul öğrencisi ile gerçekleştirilmiştir. Bu yönüyle bundan sonraki çalışmalarda tüm Türkiye’yi genelleyebilecek bir örneklemle çalışma yapılabilir. Yine çalışmada sanal zorbalık olayları anket yoluyla nicel olarak incelenmiştir. Bundan sonraki çalışmalarda sanal zorba ve mağdurlar ve yaşanan olaylarla ilgili daha detaylı ve derinlemesine inceleme yapılabilmek için nitel çalışmalar yapılabilir.
Araştırma kapsamında dağıtılan kişisel bilgi formunda “İnternette bir sorunla karşılaştığınızda kimden yardım alıyorsunuz?” sorusuna katılımcılar, anne-baba-hiçkimse seçeneklerinden birini seçerek cevap vermiştir. Ancak formu uygularken katılımcıların bir kısmı abla ya da abisinden yardım aldığını sözlü olarak ifade etmiştir. Yine aynı şekilde “Evinizde internet bağlantısı var mı?” sorusuna öğrenciler, cep telefonlarının internet erişimini kullandıklarını bildirmişlerdir. Öğrencilerden alınan bu geri bildirimler ile gelecek araştırmacıların bu unsurları da çalışmalarına dahil etmeleri önerilebilir
52
KAYNAKLAR
Agatson, P.W., Kowalski, R., Limber, S. (2007). Students’ Perspectives on Cyber Bullying.Journal of Adolescent Health, 41,59–60. doi: 10.1016/j.jadohealth.2007.09.003
Arıcak, O. Tolga, (2009). Psychiatric Symptomatology as a Predictor of Cyberbullying Among University Students. Eurasian Journal of Educational
Research. Cilt: 34, 167 – 184. Erişim adresi:
http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.470.8432&rep=rep1&type =pdf
Ayas, T. ve Horzum, M. B. (2012). İlköğretim Öğrencilerinin Sanal Zorba ve Mağdur Olma Durumu. İlköğretim Online, 11 (2), 369-380. Erişim adresi: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ilkonline/article/view/5000037875/5000036733 Ayas, T. ve Horzum, M. B. (2017). Lise Öğrencilerinde Sanal Zorbalığın Yaygınlığı ve
Önleme Programının Etkililiği. YayımlanmamışTÜBİTAK 1001 projesi sonuç raporu.
Aoyama, I., Utsumi, S., & Hasegawa, M. (2012). Cyberbullying in Japan: Cases, government reports, adolescent relational aggression, and parental monitoring roles. Cyberbullying in the global playground: Research from international perspectives, 183-201. doi: 10.1002/9781119954484.ch9
Banks, R. (1997). Bullying in Schools.ERIC Clearinghouse on Elementary and Early Childhood Education. Champaign IL. Erişim adresi: http://www.vtaide.com/png/ERIC/Bullying-in-Schools.htm
Baumrind, D. (1971). Current Patterns of Parental Authority. Developmental Psychology,4(1p2), 1.doi: 10.1037/h0030372
Bayar, Y. (2010) Okul Sosyal İklimi ile Geleneksel ve Sanal Zorbalık Arasındaki İlişkiler: Genellenmiş Akran Algısının Alıcı Rolü. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi.(Tez No: 265233).
Baykal, F. (2016). Lise Öğrencilerinde Siber Zorbalık ve Mağduriyetin Ailedeki Koruyucu Etmenlerle İlişkisi: Afyonkarahisar İli Örneği.(Yüksek Lisans Tezi).YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi.(Tez No: 447709)
53
Belsey, B. (2008). Cyberbullying: An Emerging Threat to the always OnGeneration.
20.05.2019 Erişim adresi:
http://www.cyberbullying.ca/pdf/Cyberbullying_Article_by_Bill_Belsey.pdf
Belsky, J., Gilstrap, B., & Rovine, M. (1984). The Pennsylvania Infant and Family Development Project, I: Stability and change in mother-infant and father-infant interaction in a family setting at one, three, and nine months. Child Development, 692-705. doi: 10.2307/1130122
Beran, T., & Li, Q. (2005). Cyber harassment: A study of new method for an old behavior. Journal of Educational Computing Research, 32(3), 265-
277. Erişim adresi:
https://www.researchgate.net/profile/Tanya_Beran/publication/240793105_Cyber-Harassment_A_study_of_a_new_method_for_an_old_behavior/links/02e7e52d6b93
65ad15000000/Cyber-Harassment-A-study-of-a-new-method-for-an-old-behavior.pdf
Büyükşahin-Çevik, U., & Çelikkaleli, Ö. (2010). Ergenlerin arkadaş bağlılığı ve internet bağımlılığının cinsiyet ebeveyn tutumu ve anne baba eğitim düzeylerine göre incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(3),
225-240. Erişim adresi:
http://dergipark.ulakbim.gov.tr/cusosbil/article/view/5000001458/5000002149
Burnukara, P. (2009). İlk ve orta ergenlikte geleneksel ve sanal akran zorbalığına ilişkin betimsel bir inceleme. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi.(Tez No: 258361)
Büyüköztürk, Ş., Kılıç, Ç. E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (23. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Caplan,S. E. (2002) Problematic Internet use and psychosocial well-being: Devolopment of a theory-based cognitive-behavioral measurement instrument. Computers in
Human Behavior, 18, 553-575. Erişim adresi:
http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.419.7757&rep=rep1&type =pdf
Cho, C. H. & Cheon, H. J. (2005). Children’s exposure to negative internet content: Effects of family context. Journal of Broadcasting & electronic Media, 49(4), 488-509. doi: 10.1207/s15506878jobem4904_8
54
Coloroso, B. (2003). The Bully, The Bullied, and The Bystander. Erişim adresi: http://www.dev-resources.com/2015/nf_handouts/bcoloroso.pdf
Crouter, C A., Perry- Jeckins, M., Huston, T. L. ve Mchale,S. M. (1987). Process underlying father involvement indual-earner and single earner families. Developmental Psychology, 23(3), 431-440.doi: 10.1037/0012-1649.23.3.431
Çankaya, S., & Odabaşı, H. F. (2009). Parental controls on children's computer and Internet use. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 1(1), 1105-1109. doi: 10.1016/j.sbspro.2009.01.199
Çetinkaya, B. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinde siber zorbalığın yaygınlığı.(Yüksek Lisans Tezi), YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (Tez No: 264388).
Çelik, S., Atak, H., & Erguzen, A. (2012). The Effect of Personality on Cyberbullying among University Students in Turkey.Eurasian Journal of Educational Research,49, 129-150.Erişim adresi: https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1059925.pdf
Çiftçi, S. (2010). 9. Sınıf Öğrencilerin Siber Zorbalık Düzeyleri ile Empatik Eğilim Düzeyleri Arasındaki İlişki” (Yüksek Lisans Tezi), YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (Tez No: 264429)
Dilmaç, B. (2009) Cyber bullying: a Preliminary Report on College Students. Kuramve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(3) 1307-1325 Erişim adresi: https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ858926.pdf
Dilmaç, B. (2009). Sanal Zorbalığı Yordayan Psikolojik İhtiyaçlar: Lisans Öğrencileri için Bir Ön Çalışma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9 (3), 1291-1325. Erişim adresi: https://docplayer.biz.tr/10441677-Sanal-zorbaligi-yordayan-psikolojik-ihtiyaclar-lisans-ogrencileri-icin-bir-on-calisma.html
Dilmaç, B., & Aydoğan, D. (2010). Parental attitudes as a predictor of cyber bullying among primary school children. World Academy of Science, Engineering and Technology, 67, 167-171. Erişim adresi: https://pdfs.semanticscholar.org/6a79/57c0d42f19bf4ea4c75d00d115adecf5b2b7.pdf Eni, B. (2017). Lise Öğrencilerinin Dijital Oyun Bağımlılığı ve Algıladıkları Ebeveyn
Tutumlarının Değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (Tez No: 466096)
55
Erdur-Baker, Ö. ve Kavşut, F. (2007 ) Akran zorbalığının Yeni Yüzü: Siber Zorbalık.
Eğitim Araştırmaları, 27,31- 42. Erişim adresi:
https://www.researchgate.net/publication/324476306_Akran_Zorbaliginin_Yeni_Yu zu_Siber_Zorbalik_Cyber_Bullying_A_New_Face_of_Peer_Bullying
Genç, G, (2007). Genel Liselerde Akran Zorbalığı ve Yönetimi. (Doktora Tezi).YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (Tez No: 226994)
Harris, K.M. ve Morgan, S.P. (1991). Fathers, sons and daughters differential paternal involvement in parenting. Journal of marriage and the family, 53, 531-544. Doi:10.2307/352730
Hinduja, S. & Patchin, J.W. (2006). Cyberbullying emotional and psychological consequences. 12/02/2019 tarihindehttps://cyberbullying.org/cyberbullying-research-summary-emotional-and-psychological-consequences adresinden erişildi.
Hinduja, S. and Patchin, J.W. (2009). Responding to cyberbullying top ten tips for educators. 12.01.2019 tarihindehttps://cyberbullying.org/Top-Ten-Tips-Educators-Cyberbullying-Response.pdf adresinden erişildi.
Horzum, M. B., Ayas, T. (2011). Ortaöğretim Öğrencilerinin Sanal Zorba ve Mağdur Olma Düzeylerinin Okul Türü ve Cinsiyet Açısından İncelenmesi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 10 (20), 139-159. Erişim Adresi: https://docplayer.biz.tr/8520402- Ortaogretim-ogrencilerinin-sanal-zorba-ve-magdur-olma-duzeylerinin-okul-turu-ve-cinsiyet-acisindan-incelenmesi.html
Horzum, M. B., Ayas, T. (2013) İlköğretim Öğrencilerinin İnternet Bağımlılığı ve Aile İnternet Tutumu. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 4(39) 46-57 Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/download/article-file/200124
Huang, R. L., Lu, Z., Liu, J. J., You, Y. M., Pan, Z. Q., Wei, Z., He, Q., & Wang, Z. Z. (2009). Features and predictors of problematic internet use in Chinese college students. Behaviour & Information Technology, 28(5), 485-490. doi: 10.1080/01449290701485801
Ümmetler İlhan, A. (2016).Ortaöğretim Öğrencilerinin Siber Zorbalık ve İnternet Saldırganlık Düzeyleri İle Sosyal Medyaya İlişkin Tutumlarının İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No:440773)
56
Kaner, S. (2002). Suç davranışı ölçeği geliştirme çalışması. 1. Ulusal Çocuk ve Suç: Nedenler ve Önleme Çalışmaları Sempozyumu. (s. 79-90). Ankara, Türkiye Çocuklara Yeniden Özgürlük Vakfı.
Karagöz Bingöl, D.(2017). İnternet Bağımlılığı Ve Bilgisayar Oyun Bağımlılığı Yaygınlığının, İlişkili Etkenlerin İncelenmesi. (Uzmanlık Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (Tez No: 466694)
Keser, H. ve Kavuk, M. (2015). Okulda siber zorbalık farkındalık anketinin geliştirilmesi. Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 17-30. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/download/article-file/209888
Kavuk, M. (2011). İlköğretim öğrencilerinin sanal zorba ve sanal kurban olma durumlarının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tez), YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi.(Tez No: 306469)
Kavuk, M. (2016). Ortaokul ve liselerin siber zorbalık farkındalık profillerinin oluşturulması ve okul paydaşlarına yönelik siber zorbalık farkındalık eğitimi etkililiğinin değerlendirilmesi. (Doktora Tezi), YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (Tez No: 431277)
Keith, S. and Martin, M. E. (2005).Cyber-bullying: Creating a culture of respect in a cyber world. Reclaiming Children and Youth, 13(4), 224-228 Erişim Adresi: https://bienestaryproteccioninfantil.es/imagenes/tablaContenidos03SubSec/13_4_Kei th_Martin.pdf
Kocatürk, M.(2014). Ortaokul öğrencilerinde akran zorbalığı ile siber zorbalık arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek lisans Tezi), YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (Tez No: 370191)
Kopko, K. (2007). Parenting styles and adolescents. Ithaca, NY: Cornell University.Erişim Adresi: https://www.human.cornell.edu/sites/default/files/PAM/Parenting/Parenting-20Styles-20and-20Adolescents.pdf
Kowalski, R. M., P. Limber ve P.W.Agatston (2008), Bullying In The Digital Age, Blackwell Publishing, Boston
Kowalski, R. M. and Limber, S. P. (2007). Electronic Bullying Among Middle School Students. Journal of Adolescent Health, 41 (6), 22-30. Erişim Adresi:
57
http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.308.1827&rep=rep1&type =pdf
Kuzgun, Y., & Eldeleklioğlu, J. (1999). Ana baba tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Uludağ
Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1). Erişim adresi:
https://dergipark.org.tr/download/article-file/265767
Lei, L., & Wu, Y. (2007) Adolescents’ paternel attachment and internet use. Cyber Psychology & Behavior, 10(5),633-639. doi:10.1089/cpb.2007.9976
Lenhart, A . (2007,June), Cyberbullying, Erişim adresi: https://www.pewinternet.org/2007/06/27/cyberbullying/
Li, Q (2005). Cyber-Harassment: A study of a new method for an old behavior. Journal of educational computting research, 32(3), 265-277. doi: 10.2190/8YQM-B04H-PG4D-BLLH
Madell, D.,& Muncer, S. (2004). Gender differences in the use of the internet by english secondary school children. Social Psychology Education,7, 229-251. doi: 10.1023/B:SPOE.0000018552.85903.4d
Manap, A.(2012). İlköğretim İkinci Kademe Öğrencileri ve Siber Zorbalık: Samsun İli Örneği.(Yüksek Lisans Tezi).YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (Tez No: 311872)
Mason, K. L. (2008). Cyberbullying: A Preliminary Assessment for School Personnel. Psychology in the Schools, 45, 323-348. doi: 10.1002/pits.20301
Mishna, F., Cook, C., Gadalla, T., Daciuk, J., ve Solomon, S. (2010). Cyber bullying behaviors among middle and high school students. American Journal of Orthopsychiatry, 80(3), 362-374. Doi: 10.1111/j.1939-0025.2010.01040.x
Nelson, M. (2003). School Bullies Going High Tech.. Erişim adresi: http://canoe.ca/NewsStand/ LondonFreePress/2003/09/02/1744030. Olweus, D. (1993). Bullying at School: What We Know and What We Can Do. Malden,
MA: Blackwell Publishing. Doi: 10.1002/pits.10114
Ortega, R., Elipe, P., Mora-Merchan, J. A., Genta, M. L., Brighi, A., Guarini, A., Smith, P. K., Thompson, F., and Tippett, N. (2012). The Emotional Impact of Bullying and
58
Cyberbullying on Victims: A European Cross-National Study. Aggressive Behavior, 38, 342-356. doi: 10.1002/ab.21440
Örgün, K. S.(2000). Anne Baba Tutumları ile 8. Sınıf Öğrencilerinin Benlik Saygıları ve Atılganlıkları Arasındaki İlişki. (Yüksek Lisans Tezi), YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi.(Tez No: 102374).
Özbay, A. (2013). Ergenlerde siber zorbalık, siber mağduriyet, aleksitimi ve öfke ifadeetme biçimleri arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi), YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi.(Tez No: 333777).
Özer, H, (2016).Ortaokul ve Lise Öğrencilerinin Siber Zorbalık Tutum ve Duyarlılıklarının Drama Metoduyla İncelenmesi. (Doktora Tezi),YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi.(Tez No: 423394).
Patchin, J. W. and Hinduja, S. (2010). Cyberbullying and self-esteem. Journal of School
Health, 80, 614–21. Erişim Adresi:
https://www.researchgate.net/publication/47814422_Cyberbullying_and_Self-Esteem.
Razon. N.(t.y.) Çocuk Eğitiminde Babanın Rolü. 10/06/2019 Erişim adresi: https://www.ekipnormarazon.com/makalelerimiz/cocuk-egitiminde-babanin-rolu/ adresinden erişilmiştir.
Rigby, K. (2013). Bullying in Schools and Its Relation to Parenting and Family Life. Family Matters, 92, 61. Erişim adresi: https://aifs.gov.au/publications/family-matters/issue-92/opinion-bullying-schools-and-its-relation-parenting-and-family Sarak, Ö., 2012 “Lise Öğrencilerinde Siber Zorbalık”. (Yüksek
Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi.(Tez No: 294189).
Sengupta, A. and Chaudhuri, A. (2011). Are Social Networking Sites a Source of Online Harassment for Teens? Evidence from Survey Data. Children and Youth Services Review, 33 (2), 284-290. doi: 10.1016/j.childyouth.2010.09.011
Serin, H. (2012). Ergenlerde siber zorbalık/siber mağduriyet yaşantıları ve bu davranışlara ilişkin öğretmen ve eğitim yöneticilerinin görüşleri. (Doktora tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez no: 317225)
Sezer, Ö. (2000). Ergenlerin Kendilik Algılarının Anne Baba Tutumları Ve Bazı Faktörlerle İlişkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi Haziran 2010.
59
Cilt:VI1, Sayı:I, 1-19 erişim adresi:
http://efdergi.yyu.edu.tr/makaleler/cilt_VII/haziran_2010/2010_ozcan_sezer.pdf Slonje, R. ve SMITH, K. P., 2008. Cyberbullying: Another Main Type of
Bullying. Scandinavian Journal of Psychology. Cilt: 49, 147 – 154. doi: 10.1111/j.1467-9450.2007.00611.x
Smith, K. P. ve Arkadaşları, 2008. Cyberbullying: Its Nature and Impact in Secondary School Pupils. Journal of Child Psychology and Psychiatry. Cilt: 49, Sayı: 4, 376 – 385. doi: 10.1111/j.1469-7610.2007.01846.x
Smith, P.K. & Brain, P. (2000). Bullying in schools: lessons from two decades or research. Aggressive Behavior, 26, 1–9. doi: 10.1002/%28SICI%291098-2337%282000%2926%3A1<1%3A%3AAID-AB1>3.0.CO%3B2-7
Sourander, A., Brunstein-Klomek, A., Helenius, H., Ikonen, M., Lindroos, J., Luntamo, T., and Koskelainen, M. (2010). Psychosocial Risk Factors Associated With Cyberbullying Among Adolescents: A Population-Based Study. Archives of General Psychiatry, 67,720-728. doi: 10.1001/archgenpsychiatry.2010.79
Şahin, M. (2012). The relationship between the cyberbullying/ cybervictimization and loneliness among adolescent. Children and Youth Sevices Rewiev, 34, 834- 837. doi: 10.1016/j.childyouth.2012.01.010
Tokunaga, R. S. (2010). Following you home from school: A critical review and synthesis of research on cyberbullying victimization. Computers in Human Behavior, 26(3): 277-287. doi: 10.1016/j.chb.2009.11.014
Topçu, Ç. (2008). The relationship of cyber bullying to empathy, gender, traditional bullying, internet use and adult monitoring. (Yüksek Lisans Tezi, Middle East
Technical University), Erişim
adresi:https://toad.halileksi.net/sites/default/files/pdf/temel-empati-olcegi-toad_0.pdf Uysal, M., Çakıroğlu, Ü., Horzum, M. B., & Tarihi, M. G. Aile Tutumlarına Göre
Ortaöğretim Öğrencilerinde Çevrimiçi Bilgi Arama Stratejilerinin İncelenmesi Middle School Students Online Information Searching Strategies According to Internet Parenting Styles. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(6), 2095-2110. Erişim adresi:http://www.kefdergi.com/pdf/25_6/PDF/Kas%C4%B1m-2017.pdf
60
Ünver, H. (2016). Siber zorbalık ile problemli İnternet kullanımı ve riskli İnternet davranışı arasındaki ilişki ve bu değişkenlerin çeşitli demografik özellikler açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi.(Tez No: 450238).
Wade, A. and Beran, T. (2011). Cyberbullying: The New Era of Bullying. Canadian Journal of School Psychology, 26(1), 44-61. doi: 10.1177/0829573510396318
Valcke, M., Bonte, S., De Wever, B., & Rots, I. (2010). Internet parenting styles and the impact on Internet use of primary school children. Computers & Education,55(2), 454–464.doi: 10.1016/j.compedu.2010.02.009
Van den Eijnden, R., Spijkerman, R., Vermulst, A., Van Rooij, T. & Engels, R. (2010). Compulsive Internet use among adolescents: Bidirectional parentchild relationships. Journal of Abnormal Child Psychology, 38, 77-89 doi: 10.1007/s10802-009-9347-8 Vandebosch, H., Van Cleemput, K., Mortelmans, D., & Walrave, M. (2006).
Cyberbullying among youngsters in Flanders. Erişim Adresi: http://www.viwta.be/files/cyberbullying%20executive%20overwiev.pdf
Vandebosch, H. and Van Cleemput, K. (2008). Defining Cyberbullying: A Qulitative Research into the Perceptions of Youngsters. CyberPsychology & Behavior, 11 (4), 499,503.Erişimadresi:https://pdfs.semanticscholar.org/ee17/16f4ebdef031b32426233 5625a15d9c9f34b.pdf
Walker, J.L. (2010). The contextualized rapid resolution cycle intervention model for cyberbullying. (Yüksek Lisans Tezi, Arizona State University). Erişim adresi: https://search.proquest.com/openview/1f22c7fceccc63e2656f000e5b9eed5e/1?pq-origsite=gscholar&cbl=18750&diss=y
Wang, J., Iannotti, R. J. and Nansel, T. R. (2009). School bullying among adolescents in the United States: Physical, verbal, relational, and cyber. Journal of Adolescent Health, 45, 368–375. Doi: 10.1016/j.jadohealth.2009.03.021
Willard, N. E. (2006).Cyberbullying and cyberthreats: Responding to the challenge of online social cruelty, threats, and distress. Champaign Illinois. Center for Safe and Responsible Internet Use.
61
Williams, K. R. and Guerra, N. G. (2007). Prevalence and predictors of internet bullying. Journal of Adolescent Health, 41, 14–21. Doi: 10.1016/j.jadohealth.2007.08.018
Yaman, E. ve Peker, A. (2012). Ergenlerin siber zorbalık ve mağduriyete ilişkin algıları. Gaziantep Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (3), 819-833. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/download/article-file/223319
Yavuzer, H. (1986). Ana Baba ve Çocuk. İstanbul: Remzi Kitabevi
Ybarra, L.M. & Mitchell, K. J. (2004). Youth engage in online harassment: Associations with caregiver-child relationships, internet use, and personal characteristics. Journal of Adolescence, 27 (3), 319-336. doi: 10.1016/j.adolescence.2004.03.007
Ybarra, M. L., Espelage, D. L., & Mitchell, K. J. (2007). The co-occurence of Internet harassment and unwanted sexual solicitation victimization and perpetration: Associations with psychosocial indicators. Journal of Adolescent Health, 41, 31-41.doi: 10.1016/j.jadohealth.2007.09.010
Yelci, H., (2018). Ortaokul öğrencilerinde siber zorbalık ile saldırganlık ilişkisinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi.(Tez No: 503577.)
Yılmaz, H. (2011). Cyber-bullying in Turkish middle schools: An exploratory study. School Psychology International, 32(6), 645-654.doi: 10.1177/0143034311410262 Yörükoğlu, A. (1998), Gençlik Çağı, İstanbul. Özgü Yayınevi,
62 EKLER
EK 1: Kişisel Bilgi Formu Cinsiyetiniz :
( ) Kız ( ) Erkek Sınıfınız:
( ) 4 ( ) 5 ( ) 6 ( ) 7 ( ) 8 Annenizin Eğitim durumu:
( ) İlkokul ( ) Ortaokul ( ) Lise ( ) Üniversite ( ) Diğer: Babanızın Eğitim durumu:
( ) İlkokul ( ) Ortaokul ( ) Lise ( ) Üniversite ( ) Diğer: Evinizdeİnternet bağlantısı varmı?:
( ) Evet ( ) Hayır
İnternete nereden bağlanıyorsunuz?:
() Ev ( ) Okul ( ) İnternet Kafeden ( ) Diğer
İnternetle ilgili bir sorunla karşılaştığınızda kimden yardım alırsınız: ( ) Anne ( ) Baba ( ) Hiçkimse
İnterneti uzun süre kullandığınızda kimden uyarı alırsınız: ( ) Anne( ) Baba ( ) Hiç kimse
63 EK 2: İnternet Aile Stili Ölçeği
Sevgili Öğrencimiz;
Bu anket, aileniz ve sizin internet kullanımıyla ilgili düşüncelerinizi belirlemek amacıyla hazırlanmıştır. Aşağıdaki maddelerin her birini okuyarak, maddenin size ne kadar uygun olduğunu ifade eden yere X işareti koyunuz. Verdiğiniz cevaplar doğru ya da yanlış olarak değerlendirilmeyecektir. Anketi cevaplarken en doğru seçeneği işaretlediğiniz için teşekkür ederiz. Maddeler Hiç Ka tı lmıy oru m Ka tı lmıy oru m Kar ar sızım Katılıy or um T am am en katılıy or um
Ailem, internet kullanırken benim yanımda bulunur. ( ) ( ) ( ) ( ) ( )