Bu araştırmada incelenen dördüncü sınıf Türkçe ders kitabından elde edilen sonuçlar doğrultusunda şu öneriler geliştirilmiştir:
1. Türkçe ders kitaplarında yer alan dört zorunlu temanın dışındaki temaların öğretmenlerin görev yaptığı bölgeler göz önünde bulundurularak seçilmelidir.
2. Temalara konulacak metin türleri Türkçe dersi öğretim programında da belirtildiği gibi mümkün mertebe eşit şekilde seçilmelidir.
3. Temalara konulan metinlerin uzunlukları ve kelime sayıları tema içinde birbirine yakın sayılarda olmalıdır. Tema içine alınan metinlerin biri çok uzun
53
diğerinin kısa olması, uzun metinleri işlerken öğrencilerin bu metinlere karşı olumsuz tutum geliştireceği düşünülmektedir.
4. İlk temadan son temaya doğru tema içi toplam kelime sayılarında artan bir eğilim olmalıdır. Sene başından sene sonuna doğru artan bir grafikte kelime öğretimi hedeflenmelidir.
5. Metinler seçilirken metnin içerdiği kelime sayılarına dikkat edilmesinin yanında aynı zamanda kelime türlerinin dağılımı da dikkate alınmalıdır. Bu amaçla her sınıf için kelime listeleri oluşturulmalı, oluşturulan bu kelime listeleri kelime türlerine göre tasnif edilmeli ve Türkçe ders kitapları bu listeler göz önünde bulundurularak sınıf kademelerine göre artan sayılarda ve sene başından sene sonuna doğru artış gösterecek şekilde hazırlanmalıdır.
6. Kelime öğretimi metinlerin içinden rastgele kelimelerin seçilerek yapılması şeklinde değil, metinlerin içinde belirli bir plan dâhilinde yerleştirilmiş kelimeler alınarak yapılmalıdır.
7. Anadilin doğru ve etkili bir şekilde öğretimi için kelime hazinesi kavramının önemi üzerinde başta eğitimde karar vericiler olmak üzere yeterince durulmalıdır. Türkçe öğretim programında metinlerin sahip olması gereken nitelikler belirlenirken metinlere yönelik kullanılacak kelimelerin de tavsiye edilmesi gerekmektedir.
8. Türkçe ders kitaplarındaki kelime çalışmalarında metin içinde geçen kelimeler kullanılmakta, bu kelimeler öğrencilere öğretilmeye çalışılmaktadır. Kitaplara konan metinler yazar/yazarların tercihine bırakılmış dolayısıyla kazandırılacak kelimeler de yazarların kişisel tercihine bırakılmıştır. Bunun yerine Türkçe sıklık sözlükleri kullanılarak ve öğrencilerin sınıflara göre sahip olduğu kelimeler belirlenerek sınıf seviyelerine göre kazandırılacak kelime listeleri ivedilikle oluşturulmalıdır. Böylelikle kelime öğretiminde rastgele yaklaşımdan vazgeçilmiş olacaktır.
54
9. İlkokulda kazanılan kelime hazinesinin ana dilin temeli olduğu, ana dilini etkili ve yeterli kullanan bireylerin o oranda diğer derslerde ve sosyal hayatta başarılı olacağı unutulmamalıdır.
10. Aynı sınıf seviyelerindeki öğrencilerin ülke genelinde ortak kelime hazinesine sahip olması açısından kelime listelerinin hazırlanması önem arz etmektedir.
11. Alan araştırmacılarının sınıf seviyelerine göre aktif ve pasif kelime hazinelerini tespit etmeleri gerekmektedir.
55
KAYNAKÇA
Adalı, O. (1983). Anadili olarak Türkçe öğretimi üstüne. Türk Dili Dergisi,47(379- 380), 31-35.
Aksan, D. (1975). Anadili. Türk Dili Dergisi, 31(285), 423-434.
Aksan, D. (1995). Dil bilim tarihine bir bakış. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Akyol, H. (2006). Yeni programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri (1. baskı). Ankara: Kök Yayıncılık.
Akyol, H. (2007). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi (6. baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Aru, S. A. (2013). İlköğretim programına göre hazırlanan Türkçe ders kitaplarında
kelime hazinesini geliştirmeye yönelik planlamanın incelenmesi. Yüksek
Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Banguoğlu, T. (1986). Türkçenin grameri (2. baskı). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Baş, B.,& Karadağ, Ö. (2012). Söz varlığı üzerine yurt dışında ve Türkiye‟de yapılan temel araştırmalar. Milli Eğitim, 193, 81-105.
Bay, Y. (2014). ABD‟nin anasınıfı ve ilköğretim birinci sınıf okuma kitaplarının kelime öğretimi açısından incelenmesi. Turkish Studies, 9(12), 17-30.
Benzer, A. (2004). Türkiye’de ana dili eğitimi müfredat programları 1913-1981. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Canlı, S. (2015). Türkçe ders kitaplarına seçilecek metinlerin belirlenmesinde çocuğa görelik ilkesi. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 1(1), 98-123.
56
Coşkun, E., & Taş, S. (2008). Ders kitaplarının metin seçimi açısından Türkçe öğretim programlarının değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(10), 59-74.
Çeçen, M. A. (2002). İlköğretim öğrencilerinde kelime hazinesinin geliştirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya. Çeçen, M. A. & Çiftçi Ö. (2007). İlköğretim 6. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer
alan metinlerin tür ve tema açısından incelenmesi. Milli Eğitim, 173, 39-49.
Çetişli, İ. (2006). Edebiyat eğitiminde edebi metnin yeri ve anlamı. Milli Eğitim, 169, 74-84.
Delice, H. İ. (2012). Sözcük türleri nasıl tasnif edilmelidir? Turkish Studies, 7(4), 27- 34.
Delice, A., Aydın, E., & Kardeş, D. (2009). Öğretmen adayı gözüyle matematik ders kitaplarında görsel öğelerin kullanımı. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen
Bilimleri Dergisi, 8(16), 75-92.
Demir, C. (2006). Türkçe/Edebiyat eğitimi ve kişisel kelime Serveti. Milli Eğitim,
169, 207-226.
Demirbüken, S. (2011). İlköğretim 1. kademe Türkçe ders kitabının sözcük türleri
bakımından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Dilaçar, A. (1954). Türkçemizde kelime hazinesi ve kelime öğretimi. Türk Dili Dil
ve Edebiyat Dergisi, 3(34), 570-574.
Durmuşçelebi, M. (2007). Türkiye ve Almanya’da ilköğretimde anadili öğretimi-
eğitim programları ve ders kitapları açısından bir karşılaştırma-. Doktora
Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Epçaçan, C., & Erzen, M. (2008). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programının değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(4), 182-202.
57
Epçaçan, C., & Okçu, V. (2010). İlköğretim Türkçe ders kitaplarının öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Milli Eğitim, 187, 39-51.
Ergin, M. (2009). Türk dil bilgisi (4. baskı). İstanbul: Bayrak Basım/Yayım/Dağıtım.
Gökmen, S. (2005). Okul öncesi eğitim kitapları görsel materyallerinde kullanılan kavramların kavram alanlarına göre dağılımı. Dil Dergisi, 129, 7-22.
Gökmen, S. (2007). 4;0, 6;0 yaş (48-72 aylar) arasındaki çocukların ad-eylem kullanımları. Dil Dergisi, 137, 18-29.
Güleryüz, H. (2002). Yaratıcı çocuk edebiyatı. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Güneş, F. (2009). Türkçe öğretiminde günümüz gelişmeleri ve yapılandırıcı yaklaşım. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,
6(11), 1-21.
Güneş, F. (2013). Türkçe öğretiminde metin seçimi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 1-12.
İmer, K., Kocaman, A., & Özsoy, A. S. (2011). Dilbilim sözlüğü (1. baskı). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
Karadağ, Ö. (2005). İlköğretim I. kademe öğrencilerinin kelime hazinesi üzerine bir
araştırma. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
Ankara.
Karadağ, Ö., & Kurudayıoğlu, M. (2010). 2005 Türkçe programına göre hazırlanmış ilköğretim birinci kademe Türkçe ders kitaplarının kelime hazinesi. Türklük
Bilimi Araştırmaları Dergisi, 27, 423-436.
Karakuş, İ. (1996). Metinlerle ana dili öğretimi. Bilge Dergisi, 10, 4-10.
Karakuş, İ. (2000). Türkçe, Türk dili ve edebiyatı öğretimi. Ankara: Sistem Ofset Yayınları.
58
Karasar, N. (2004). Bilimsel araştırma yöntemi (13. baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Karatay, H. (2007). Kelime öğretimi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(1), 141-153. Koçak, A. (2005). İlköğretim öğrencilerinin yazılı anlatım becerileri üzerine bir
araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Bolu.
Kolaç, E. (2009). İlköğretim Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin tür açısından değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 594- 626.
Korkmaz, Z. (1992). Gramer terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Korkmaz, Z. (2008). Cumhuriyet dönemi kültür politikasında Türk dilinin yeri. Türk
Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 96(682), 291-299.
Korkmaz, Z. (2009). Türkiye Türkçesi grameri (3. baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Kurudayıoğlu, M. (2005). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin kelime hazinesi
üzerine bir araştırma. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri
Enstitüsü, Ankara.
Kurudayıoğlu, M., & Karadağ, Ö. (2005). Kelime hazinesi açısından kelime kavramı üzerine bir değerlendirme. GÜ Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 293- 307.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (1995). Milli Eğitim Bakanlığı ders kitapları yönetmeliği. T.C. Resmi Gazete, 22297.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2009). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı ve
59
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). Türkçe dersi öğretim programı. Ankara: MEB.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2007). Milli Eğitim Bakanlığı ders kitapları ve eğitim araçları yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair yönetmelik. Milli
Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, 70(2597), 422-440.
Ölker, G. (2011a). Yazılı Türkçenin Kelime Sıklığı Sözlüğü (1945-1950 arası). Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Ölker, G. (2011b). Sözlük türleri ve kelime sıklığı sözlüğü üzerine. Dil
Araştırmaları, 9, 45-60.
Özalp, B. (2011). İlköğretim 1. ve 2. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin kelime sayısının kişisel kelime servetine katkısının değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Özbay, M., & Melanoğlu, D. (2008). Türkçe eğitiminde kelime hazinesinin önemi.
Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 30-45.
Özdemir, E. (1983). Anadili öğretimi. Türk Dili Dergisi, 47(379-380), 18-30.
Solak, M., & Yaylı, D. (2009). İlköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitaplarının türler açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(9), 444-453.
Şahin, A. (2010). İlköğretim ikinci ve üçüncü sınıf Türkçe ders kitabı, öğrenci çalışma kitabı ve öğretmen kılavuz kitabının öğretmen görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi. Milli Eğitim, 185, 48-65.
Tan, Ş. (2007). Öğretimi planlama ve değerlendirme (11. baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
60
Tolğay, N. (2011). İlköğretim 4. ve 5. sınıf Türkçe ders kitaplarında bulunan
metinlerdeki kelimelerin çeşitliliği bakımından incelenmesi. Yüksek Lisans
Tezi. Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Tosunoğlu, M. (1999). Kelime servetinin eğitim öğretimdeki yeri ve önemi. Milli
Eğitim, 144,71-73.
Türkben, T. (2018). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin tür ve tema açısından incelenmesi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,
11(3), 2152-2166.
Ünal, E. (2006). Öykülerin Türkçe öğretimindeki işlevi ve 6, 7, 8. sınıf Türkçe ders
kitaplarındaki yerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
Ünsal, H. (2005). İlköğretim 5. ve 8. sınıflar ile ortaöğretim 11. sınıfların sözlü
anlatımdaki aktif kelime hazineleri/ Afyon merkez örneği. Yüksek Lisans
Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
Üründü, V. (2011). 6-8. sınıf Türkçe ders kitaplarının tema ve metin türü yönünden
incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri
Enstitüsü, Konya.
Vardar, B. (2007). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü (2. baskı). İstanbul: Multilingual Yabancı Dil Yayınları.
Yalçın, S. K. (2005). İlköğretim 1. ve 5. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığı
unsurlarının eğitsel açıdan değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Fırat
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
Yapıcı, Ş. (2004). Çocukta dil gelişimi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1(1), 1- 17.
Yavuz, K., Yetiş, K., & Birinci, N. (2003). Üniversite Türk dili ve kompozisyon
61
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi.
Yıldırım, K., Yıldız, M., & Ateş, S. (2011). Kelime bilgisi okuduğunu anlamanın anlamlı bir yordayıcısı mıdır ve yordama gücü metin türlerine göre farklılaşmakta mıdır? Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(3), 1531- 1547.