Araştırma sonunda elde edilen bulgular ışığında; üstün yetenekliler eğitim programlarına yönelik öğretmen görüşlerinin genel olarak olumlu olduğu söylenebilir. Ancak, araştırma kapsamındaki öğretmenlerin üstün yetenekliler eğitimde karşılaştıkları sorunlar ve bu sorunların giderilmesine yönelik geliştirdikleri öneriler göz önünde bulundurularak programlara, öğretmenlere ve araştırmacılara şu önerilerde bulunulması uygun görülmüştür;
BĐLSEM’lerde gerçekleştirilen eğitim programları öğrencilerin bireysel ihtiyaçları göz önüne alınarak geliştirilmeli ve değerlendirilmelidir. Bu süreç esnasında üniversitelerle işbirliği sağlanmalı, üstün yeteneklilik konusunda uzman kişi, kurum ve kuruluşlardan destek alınmalıdır.
BĐLSEM yönergesi değiştirilmeli, yönetmelik hazırlanmalıdır.
BĐLSEM’lerde üstün yetenekliler eğitiminde kullanılan yöntem ve tekniklerden yeni yaklaşımlara daha fazla yer verilmelidir.
BĐLSEM’lerde öğrencilerin daha fazla zaman geçirebilmesi ve orta öğretimdeki öğrencilerin devamlılığının da artırılabilmesi için BĐLSEM’ler, tam zamanlı, hafta sonu ve yaz tatillerinde de hizmet verebilecek şekilde yasal düzenlemeler yapılmalıdır.
Bilim ve Sanat Merkezleri’nin fiziki ortamları, araç-gereç yeterlilikleri yeniden gözden geçirilmelidir. Teknik ve içerik olarak yerel ve bireysel özelliklere uygun materyal, malzeme, araç-gereç hususunda Türkiye’de yer alan tüm merkezlere düzenli, yeterli ve eşit olarak kaynak sağlanmalıdır.
BĐLSEM’lerde spor dalında özel ilgi ve yeteneği olduğu belirlenen öğrencilerin kapasitelerini geliştirerek en üst düzeyde kullanmalarını sağlayacak etkinliklere daha fazla yer verilmelidir.
Türkiye’de yer alan tüm BĐLSEM’lerin gerek proje çalışmaları için gerekse merkezlerin fiziki donanımlarının istenilen niteliklerde olması için düzenli bir gelir kaynağına sahip olması gereklidir. Böylece merkezde öğrenciler için fizik,
kimya, biyoloji, matematik, müzik, resim ve dil laboratuarlarının veya disiplin alanlarının öğretimini kolaylaştıracak uygun ortamlar oluşturulmalıdır.
Merkezlerde üstün yetenekli öğrencilerin gerçekleştirdikleri proje çalışmalarının uygulanma ve hayata geçirilme durumları araştırılabilir.
Öğretmenlere üstün yetenekli öğrencilerin eğitimi konusunda periyodik olarak hizmet içi eğitim verilmelidir. Hizmet içi eğitim öncesi merkezlerdeki öğretmenlerin ihtiyaçları göz önüne alınarak hizmet içi eğitim seminerlerinin içerikleri hazırlanmalıdır. Hizmet içi programlarının uygulanması ve değerlendirilmesinde üniversitelerden destek alınmalıdır.
Gerek branşlar bazında, gerekse karma şekilde düzenlenecek hizmet içi eğitim etkinliklerine yönelik çalışmaların yapılmasının, öğretmenlerin bu yöndeki performanslarını ne yönde artıracağına ilişkin çalışmalara yer verilebilir.
BĐLSEM’lerin karşılaşabileceği ve karşılaştığı problemlerin çözümünde velilerden daha fazla faydalanılmalıdır. Ayrıca BĐLSEM’lerin velileriyle olan işbirliğini güçlendirecek çalışmalar yapılmalıdır.
Merkezlerin tanıtım konusunda yetersiz kaldığını görülmektedir. Merkezler özellikle öğrencilerin devam ettikleri örgün eğitim kurumları ve velilere yönelik tanıtım seminerleri düzenlemeli, kendilerini tanıtmalıdır.
Öğretmen eğitimiyle veya üstün yetenekli öğrencilerin eğitimiyle ilgili olarak karşılaştırmalı deneysel çalışmaların yapılması bu alana hizmet etmede oldukça yararlı olacaktır.
KAYNAKLAR
Ablard, K. E. ve Parker, W. D. (1997). Parents Achievement Goals and Perfectionism in Their Academically Talented Children. Journal of Youth and Adolescense, 26 (6), 650-665.
Akarsu, F. (2000). Đstanbul Bilim ve Sanat Merkezi (BĐLSEM) Đçin Bir Öğrenme Modeli. Gifted and Talented Đnternational, 15 (2), 124-129.
Akarsu, F. (2001). Üstün Yetenekliler, Yetişemediğimiz Çocuklar: Üstün Yetenekli Çocuklar ve Sorunları. Ankara: Eduser Yayınları.
Akarsu, F. (2004a). Üstün Zihinsel Yeteneklilerin Eğitiminde Sorunlar, Üstün Yetenekli Çocuklar Seçilmiş Makaleler Kitabı. Đstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
Akarsu, F. (2004b). Enderun: Üstün Yetenekliler Đçin Saray Okulu, I. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi Seçilmiş Makaleler Kitabı. Đstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
Akkan, E. (2010). Orta Öğretimdeki Üstün Yetenekli Öğrencilerin Duygusal Zeka ve Yaratıcılık Düzeylerinin Yaşam Doyumlarını Yordama Gücü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
Akkanat, H. (1999). Üstün veya Özel Yetenekliler. Milli Eğitim Bakanlığı Dergisi, 103
Akkutay, Ü. (1984). Enderun Mektebi. Ankara: Gazi Üniversitesi Basın Yayın Yüksek Okulu Basımevi.
Akkutay, Ü. (2004). Osmanlı Eğitim Sisteminde Enderun Mektebi, Üstün Yetenekli Çocuklar Seçilmiş Makaleler Kitabı. Đstanbul. Çocuk Vakfı Yayınları.
Aktepe, V. ve Aktepe, L. (2009). Fen ve Teknoloji Öğretiminde Kullanılan Öğretim Yöntemlerine Đlişkin Öğrenci Görüşleri: Kırşehir BĐLSEM Örneği. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (1), 69-80.
Altun, F. (2010). Üstün Yetenekli Öğrencilerin Mükemmeliyetçilik Özellikleri, Okul Motivasyonları, Öğrenme Stilleri ve Akademik Başarıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Trabzon.
Arı, B. (2004). Osmanlı Devleti’nde Yüksek Bürokrasi Đçin Üstün Yeteneklerin Tespiti ve Sarayda Özel Eğitim Süreci, I. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi. Đstanbul: Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi.
Artvinli, E., Gülüm, K. ve Coşkun, S. (2010). Üstün Yetenekli Öğrencilerin Coğrafya Dersine Karşı Eğilimleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3 (14), 62-69.
Atabay, N. (2004). Üstün Yetenekli Olan ve Olmayan Ergenlerin Algıladıkları Anne Baba Tutumları ile Uyum Düzeyleri Arasındaki Đlişkinin Đncelenmesi. I. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi. Đstanbul: Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi.
Ataman, A. (1976). Üstün Zekalı Öğrencilerin Eğitsel Sorunları Ankara Fen Lisesinde Bir Araştırma. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Ankara.
Ataman, A. (1982). Ankara Đli Resmi Şehir Đlkokullarındaki Üstün Yetenekli Çocukların Fiziksel Gelişim Özelliklerinin Belirlenmesi. Yayınlanmış Doçentlik Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Ankara.
Ataman, A. (1984). Ankara Đli Resmi Şehir Đlkokullarındaki Üstün Yetenekli Çocukların Fiziksel Gelişim Özelliklerinin Değerlendirilmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
Ataman, A. (1996). Üstün Zekalı ve Üstün Özel Yetenekli Çocuklar, Eğitimimize Bakışlar, (Edt. Đ. Fındıkçı), Đstanbul: Kültür Koleji Eğitim Vakfı Yayınları. Ataman, A. (1997). Türkiye’de Özel Eğitime Yeni Yaklaşımlar. Milli Eğitim Dergisi,
136, 22-23.
Ataman, A. (1998). Üstün Zekâlılar ve Üstün Yetenekliler, (Edt. S. Eripek), Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları No:1018.
Ataman, A. (2003a). Üstün Zekalı/Yetenekli Çocuklar, (Edt. A. Ataman), Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
Ataman, A. (2003b). Üstün Yetenekli/Zekalı Çocuk ile Yaşamak. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 4. http://yayım.meb.gov.tr/dergiler/sayi39- 40/ataman.htm internet adresinden 15.10.2010 tarihinde indirilmiştir.
Ataman, A. (2004). Üstün Zekalı ve Üstün Özel Yetenekli Çocuklar. I. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi. Đstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
Ataman, A. B. (2008). Üstün Yetenekli Çocuklarda Aile Ortamının Bazı Demografik Değişkenler Açısından Đncelenmesi: Đstanbul Bilsem Örneği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Đstanbul.
Avcı, A. (2005). Anne - Babaların Üstün Yetenekli Çocuklarının Farkındalıklarına Đlişkin Görüşlerinin Đncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Aydın, S. (1994). Eğitime Farklı Bir Bakış. Đzmir: TÖV Yayınları.
Babaeva, J. D. ve Voiskounsky, A. E. (2002). IT- Giftedness in Children and Adolescents. Educational Technology & Society, 5 (1).
Baykoç-Dönmez, N. (2004). Bilim Sanat Merkezlerinin Kurulusu ve Đsleyisinde Yapılması Gereken Düzenlemeler. I. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi Bildiriler Kitabı. Đstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
Bilgili, A. E. (2000). Üstün Yetenekli Çocukların Eğitim Sorunu–Sosyal Sorumluluk Yaklaşımı. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi.
Bilgili, A. E. (2004). Bir Türk Eğitim Geleneği Olarak Enderun’un Yeniden Đnşası, I. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi. Đstanbul: Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi.
Boran, A. Đ. ve Aslaner, R. (2008). Bilim ve Sanat Merkezlerinde Matematik Öğretiminde Probleme Dayalı Öğrenme. Đnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (15), 15–32.
Boxtel, H. W. V. ve Monks, F. J. (1992). General, Social and Academic Self-Concepts of Gifted Adolescent. Journal of Youth and Adolescence, 21, 169-187.
Brumbaugh, E. (1994). An Investigation of The Implementation of the Collaboration Consultation Modela as a Service Delivery Option for Gifted 1st-6th Grade Students. West Virginia University, 184 pages; AAT 9427954.
Budak, Đ. (2007). Matematikte Üstün Yetenekli Öğrencileri Belirlemede Bir Model. Yayınlanmamış doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Đlköğretim Anabilim Dalı, Trabzon.
Budak, Đ. (2008). Üstün Yeteneklilik Kavramı ve Tarihsel Gelişim Süreci, Journal of Qafqaz University, 22.
http://www.qafqaz.edu.az/journal/20082216%20ustunyeteneklilik.pdf internet adresinden 03.10.2010 tarihinde indirilmiştir.
Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı: Đstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum (8. Baskı). Ankara: PegemA Yayıncılık.
Chan, D. W. (2001). Characteristics and Competencies of Teacher of Gifted Learners: Hong Kong Teacher Perspective. Roeper Review, 23 (4).
Colengelo, N., Assouline, S., ve New, J. (2001). Gifted Voices from Rural America, Disabilities and Gifted Education. U.S.; Texas.
Coşkun, B. (2007). Görsel Sanatlarda Üstün Yetenekli Çocukların Eğitimi ile Đlgili Öğretmen Görüşleri ve Değerlendirmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara.
Cutts, N. E. ve Moseley, N. (2001). Üstün Zekalı ve Yetenekli Çocukların Eğitimi (Çev: Đ. Ersevim). Đstanbul: Özgür Yayınları.
Çağlar, D. (2004a). Üstün Zekalı Çocukların Özellikleri, (Edt. M. R. Şirin, A. Kulaksızoğlu, A. E. Bilgili), Üstün Yetenekli Çocuklar Seçilmiş Makaleler Kitabı. Đstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
Çağlar, D. (2004b). Üstün Zekalı Çocukların Eğitim Modelleri, I. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi Bildiriler Kitabı. Đstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
Çağlar, D. (2004c). 1953–1993 Yılları Arasında Üstün Zekalı Çocuklar Konusunda Alınan Kararlar, Çalışmalar ve Uygulamalar. I. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi. Đstanbul: Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi.