Bu çalışmada, konuşma becerisinin gelişimine dair alt amaçlar belirlediğinden, ölçme değerlendirmesinin de hayli zorlayıcı ve sürece dayalı olması gerektiğinden katılımcı sayısı sınırlı tutulmuş, ancak veri toplama araçları çeşitlendirilmiş ve sayıca da fazla tutulmuştur. İleride bu yönde çalışma yapacak araştırmacılara, 6. Sınıflarla yapılmış olan bu araştırmanın, diğer seviye ve gruplarda da yapılması önerilmektedir.
Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 12, Sayı: 33, Aralık 2019
Söylem üretirken, başka bir deyişle, konuşurken ve yazarken, söylemlerin amaca, asıl vurgulanmak ya da göz ardı edilmek istenene, hedef kitleye göre farklılıklar göstereceği, dolayısıyla her üretimin kendine özgü bir mimari yapısının ve dil hususiyetinin olduğunun kavratılması ve konuşurken buna göre seçimlerin yapılması gerektiğinin öğretilmesinde söylem çözümlemesinden yararlanılabilir. Böylelikle öğrencilerin hem konuşma becerilerinde, hem iletişim ve yaratıcılık becerilerinde gelişim sağlanabilir.
Bir konuşma yaparken fikirlerin ya da olayların organize edilmesinde söylem çözümlemesi yöntemi; başta dil kullanımı, söylemin cümleye atfettiği anlamlar, dilbilimle olan ilişkisi, dilbilgisel yapılar ve bunların kullanımıyla ilgili perspektifi gibi geniş alanlar sunmaktadır. Özellikle üretim sürecinde konuya uygun düşüncelerin oluşturulması ve bunların ne şekilde verileceği, planlamanın yapılması gibi süreçlerde, söylem çözümlemesinin önemli önermelerinden, bunları konuşma uygulamalarında imkâna dönüştürülmesi yoluyla yararlanılabilir.
Konuşma süreçleri ve becerilerinin ‘anlama’ süreçleri ile birlikte yürütülmesi gerekmektedir. Söylem çözümlemesi, hem anlama, değerlendirme, eleştirme ve yaratıcılık gibi üst düzey düşünme becerilerinde hem de anlatma noktasında önemli iddiaları olan ve bu becerilerin bir arada kullanımasını sağlayan bir yöntem olarak, beceri merkezli bir ders olan Türkçe derslerine olumlu yönde katkılar sunacaktır.
Tüm bu üretimsel süreçleri yürütecek olan, yardımcı, kolaylaştırıcı ve rehber niteliğindeki öğretmenin, söylem çözümlemesi yönteminin ilkeleri, işlevsel dilbilim ve edimbilim alanlarına hâkim olması, hem onun süreci yönetebilmesine hem de öğrencilerin de metinleri tam anlamıyla anlamalarına ve çözümlemelerine, dolayısıyla da konuşma süreçlerine olumlu yönde etki edeceği düşünülmektedir.
Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 12, Sayı: 33, Aralık 2019
KAYNAKÇA
Antaki, C. (2008). Discourse analysis and conversation analysis. Alasuutari. P., Bickman L, ve Brannan, J. (ed.). The SAGE handbook of social research methods, 431-446. London: Sage
Arhan, S. (2007). Öğretmen görüşlerine göre ilköğretim okulları ikinci kademede konuşma eğitimi (Ankara ili örneği). Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Arslan, A. (2012). Üniversite öğrencilerinin “topluluk karşısında konuşma” ile ilgili çeşitli görüşleri (Ağrı İbrahim Çeçen üniversitesi örneği). Turkish Studies, 7 (3), 221- 231.
Aşıcı, M. (1996). İlkokul 4-5. sınıflarda anadili öğretiminde karşılaşılan problemler ve öneriler. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Baki, A. ve Gökçek, T. (2012). Karma yöntem araştırmalarına genel bir bakış. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (42), 1-21
Bozkurt, B, Ü. (2017). Türkçe anadili konuşucuları için konuşma becerisi değerlendirme çerçevesi önerisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(4), 924-947. Burns, A., Joyce, H., ve Gollin, S. (1996). I see what you mean: Using spoken
discourse in the classroom.
Sydney: National Center for English Language Teaching and Research, Macquaire University.
Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 12, Sayı: 33, Aralık 2019
Ceran, D. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının konuşma eğitimi dersine yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 5 (8),337-358.
Cook, G. (1989). Discourse. Oxford: Oxford University Press.
Creswell, J. W. (2003). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage
Çevirme, H. ve Gerçek, Ş. (2016). The Construction of Children at the Primary Education Turkish Language Teaching Programme. Research On Social Studies (ss 57-67 içinde). Bern: Peter Lang GmbH, ISBN (Yayın) No: 3783631675281.
Demirel, Ö. (1999). İlköğretim okullarında Türkçe öğretimi. İstanbul: MEB Yayınları
Demirel, Ö ve Şahinel M. (2006). Türkçe ve sınıf öğretmenleri için Türkçe
öğretimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Dülger, M. (2011). Konuşma becerisinin ilköğretim öğrencilerine öğretimi üzerine bir inceleme. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir
Güneş, F.(2014). Konuşma öğretimi yaklaşım ve modelleri. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (1), 1-27
Gür, T. (2011). Türkçe öğretmen adaylarının dil tutumları ve kullanımlarının söylem çözümlemesi yöntemi ile betimlenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 12, Sayı: 33, Aralık 2019
Johnson, R. B. ve Onwuegbuzie, A. J. (2004). Mixed methods research: A research paradigm whose time has come. Educational Researcher, 33(7), 14-26
Kavcar, C., Oğuzkan, F. ve Sever, S. (1997). Türkçe öğretimi. Ankara:Engin Yayınları.
Kaya, M. (2004). Üniversite öğrencilerinin Türkçede yanlış ünlü sesletimleri. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, (1), 89-97.
Koç, G. ve Demirel, M. (2004). Davranışçılıktan yapılandırmacılığa: Eğitimde yeni bir paradigma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 27, 174- 180.
Kroesbergen, E. H. ve Van Luit, J. E. H. (2005). Constructivist mathematics education for students with mild mental retardation. European Journal of Special Needs Education, 20(1), 107-116
Kurudayıoğlu, M. (2003). Konuşma eğitimi ve konuşma becerisini geliştirmeye yönelik etkinlikler. TÜBAR, XIII, 287-309.
McCarthy, M. (2002). Discourse analysis for language teachers. Shanghai: Shanghai Foreign Language, Education Press.
Miles, M. B. ve Huberman A. M. (1994). An expanded sourcebook: Qualitative data analysis. Thousand Lake. CA: Sage Publications
Sağlam Yeşiltepe, Ö. (2010). 7. Sınıf öğrencilerinin hazırlıksız konuşma becerileri üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 12, Sayı: 33, Aralık 2019
Sargın, M. (2006). İlköğretim öğrencilerinin konuşma becerilerinin değerlendirilmesi Muğla ili örneğinde. Yüksek Lisans Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
Seçer, İ. (2017). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi. Ankara: Anı Yayıncılık Sever, S., Kaya, Z. ve Aslan, C. (2006). Etkinliklerle Türkçe öğretimi. İstanbul:
Morpa Yayınları
Spigner-Littles, D. ve Anderson, C. E. (1999). Constructivism: A paradigm for older learners. Educational Gerontology. 25, 203-209.
Tashakkori, A. ve Teddlie, C. (1998). Mixed methodology: Combining qualitative and quantitative approaches. Applied Social Research Methods Series, 46. Thousand Oaks, CA: Sage
Temizyürek, F. (2004). “Türkçe öğretiminde konuşma eğitiminin yeri ve önemi”. XII. Eğitim Bilimleri Kongresi’nde sunulmuş bildiriler, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Temizyürek, F. (2007). Progressing speaking ability in second level of elementary education. Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, 40(2), 113-131
Temizyürek, F., İlhan, E. ve Temizkan, M. (2017). Konuşma eğitimi, (7. Bs). Ankara: Pegem Akademi.
Topçuoğlu Ünal, F. ve Köse, M. (2014). Türkçe dersine yönelik tutum ölçeği geliştirilmesi: bir geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 233-249
Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 12, Sayı: 33, Aralık 2019
Topçuoğlu Ünal, F. ve Özer, D. (2017). Ortaokul öğrencileri için konuşma becerisi tutum ölçeği: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması, International Journal of Language Academy, 5 (6), 120-131
Ünalan, Ş. (2003). Kişisel gelişim teknikleriyle sözlü anlatım. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Ünveren Kapanadze, D. (2018). Toplumsal Bellek Bağlamında Kültür, Dil ve Öğretimi (Ed. Oğuz Kutlu). Eğitim Bilimleri (ss.299-322) içinde. Ankara: Akademisyen Kitabevi
Yalçın, A. (2002). Türkçe öğretim yöntemleri yeni yaklaşımlar. Ankara: Akçağ yayınları
Yangın, B. (1994). İlkokul öğretmenlerinin Türkçe dersindeki davranışları. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 12, Sayı: 33, Aralık 2019
EXTENDED ABSTRACT