Bu çalışmada; kentsel tasarım ve planlama süreçlerine toplum katılımının sağlanmasının gerekliliğini ortaya koymak, bilgisayar desteği ile toplumun kolayca katılabileceği bir model yaratmak ve Üsküdar örneklemi üzerinde sınamak amaçlanmıştır. Bu amaç kapsamında, toplum katılımını bilgisayar desteği ile sağlayan TKCBS (PPGIS) yöntemleri geliştirilerek farklı bir yöntem olarak tez çalışmasına uyarlanmıştır. TKCBS (PPGIS) yöntemlerinin, yaşam çevresi ile ilgili söz sahibi olmak isteyen her bireyin karar verme mekanizmaları içinde bulunmasını ve mekânsal görüşlerin birebir aktarılmasını sağlamayı amaç edinmesi tez kapsamındaki kentsel tasarım projesine toplum katılımının sağlanması için uygun olduğunu göstermektedir. Tez kapsamında Coğrafi Bilgi Sistemleri ile toplum katılımının sağlanmasında temel girdilere sahip olan dünyadaki örnek çalışmaların öne çıkan özellikleri bir arada kullanılarak özgün bir yöntem geliştirilmiştir. İncelenen dünyadaki örnek çalışmalardan farklı olarak oluşturulan modelin özgün bir tasarım projesinde kullanılması bu konuda bir yenilik getirmekte ve yapılacak çalışmalara katkı sağlayacağına inanılmaktadır. Katılımcıların mekânsal fikirlerinin alınabilmesi için geliştirilen model: proje öğeleri, teknik altyapısı ve mimarisi, bilgilendirme ve tartışma platformları, düzenleme araçları ve raporlama olarak beş ana başlık altında ele alınmış ve değerlendirilmeler yapılmıştır. Çalışma kapsamında oluşturulan yöntem; toplum katılımını sağlamak ile teknik altyapının dengede tutulması, toplumun ilgisini çekebilecek bir alan seçilmesi, katılım düzeyinin belirlenmesi ve yerel yönetimin tüm süreç boyunca toplum katılımını sağlayacak bir hedefe sahip olması gerektiğini göstermektedir. Üsküdar Meydanı tasarımında TKCBS (PPGIS) modellenmesi, seçilen alanın ne kadar girdiye sahipse düzenleme araçlarının da aynı oranda gelişmiş olacağına işaret tasarımını etkilemiştir. Bu sebepten dolayı alanın güncel sorunları ve potansiyelleri model oluşturulurken birinci derecede önemli olmaktadır TKCBS (PPGIS) projelerinde; coğrafi bilgi sistemleri (CBS) ile ilgili gelişmiş bir bilgi düzeyi olmayan katılımcılar için oldukça basit amaca yönelik ekranların tasarlanması, katılım oranını ve başarısını yüksek tutmaktadır. Kullanıcı dostu olarak adlandırılan bu ara yüzler (ekranlar), Üsküdar meydanı modellemesinde de kullanılmıştır. Oluşturulan modelde amaç ileri düzeyde bir CBS aracı üretmek değil, toplumun pratik olarak kullanabileceği bir TKCBS (PPGIS) aracı üretmektir. Tez kapsamında yapılan çalışma göstermiştir ki; CBS uzmanlarına tüm proje sürecinde oldukça önemli sorumluluklar yüklenmektedir. Katılımcıların mekânsal görüşleri, CBS mekânsal istatistik araçları ile kentsel tasarım projesini hazırlayan tasarımcılara (mimar ve şehir plancı) aktarılmaktadır. CBS uzmanlarına katılımcılar ile tasarımcılar arasında bir köprü görevi yüklenmelidir ve geliştirdikleri analizler sayesinde katılımcıların kentsel tasarım projesine katkıları sağlanmaktadır. Böylece katılımcıların görüşleri doğrultusunda oluşturulan tasarım projesinin tüm sürecinin yine toplum tarafından izlenmesi mümkün olmaktadır. CBS ve Şehir planlama konularında yeterli bilgi düzeyine sahip olmayan katılımcıların, sağlıklı mekânsal görüşleri olamayacağı, birçok uzman tarafından düşünüldüğünden; Kentsel tasarım projelerinde, Coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak, toplum katılımının sağlanması, oldukça tartışılan bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sebepten dolayı; tez kapsamında hazırlanan Üsküdar Meydanı TKCBS (PPGIS) modellemesinde kullanım kolaylığı olan ara yüzler hazırlanmış ve forum sayfalarında bulunan tasarım prensipleri bölümleri ile katılımcıların mekânsal görüşlerini daha sağlıklı hale getirilmesi amaçlanmıştır. Özellikle ülkemizde yerel yönetimlerin coğrafi bilgi sistemlerini yoğun bir şekilde kullanması ve birçok belediyecilik hizmetinin internet üzerinden sağlanması; TKCBS (PPGIS) için potansiyellere sahip olduğumuzu göstermektedir. Toplumun katılımının gerekliliğine inanmak, bu tür çalışmalara başlayabilmek için gerekli tek eksik öğedir. Bu çalışma, çok farklı disiplinlerden gelen toplum katılımı düşüncesinin ve coğrafi bilgi sistemleri tekniklerinin bir arada olabilmesi durumunun ve birleşimlerinden ortaya çıkan yeni bir literatürün incelenmesinin önemini ortaya koymaktadır. Ayrıca bu tez çalışmasının sonuçları doğrultusunda, Kentsel tasarımda coğrafi bilgi sistemleri ile toplum katılımını sağlamayı amaç edinecek çalışmalar için; toplumun ilgisini çekecek bir alanın seçilmesi, kullanılacak teknik altyapı mimarisinin uygun maliyetler ile oluşturulması, toplumun hangi aşamalarda hangi rol ile katılacağının belirlenmesi ve proje süreci boyunca gerekli disiplinlerden uzmanların yardımının alınması önerilmektedir. KAYNAKLAR Allen, E. and Morgan, H., 2004. Web-Based Public Editing of Spatial Scenarios: The “Paint the Region” Experience URISA’s 3rd Annual Public Participation GIS Conference, University of Wisconsin-Madison, July 18-20. Ankara Büyükşehir Belediyesi Kent Rehberi, 2008. http://gis.ankara.bel.tr , alındığı tarih: 05.11.2008. Arnstein ve Sherry. R. 1971. A ladder of citizen participation, Journal of the Royal Town Planning Institute, April, 1971. Aydoğan, M., 2005. Planlamada Yeni Politika ve Stratejiler, 8 Kasım Dünya Şehircilik Günü, İTÜ, İstanbul, 7-9 Kasım, s. 539. Baker,M., Coaffee J. and Sherriff G.,2006. Spatial Plans in Practice:Supporting the reform of local planning, Achieving Successful Participation Literature Review, University of Manchester, Department for Communities and Local Government, Londra. http://www.communities.gov.uk/documents/planningandbuilding/pdf/ spatialplaninfrastructure.pdf, alındığı tarih 06.11.2008. Baransu, B., ve Ergun, N., 1990. Planlamaya Katılım, Türkiye'de 14. Dünya Şehircilik Günü, İTÜ, İstanbul, 6-7-8 Kasım, s. 33. Barndt, M., 2002 A Model for Evaluating Public Participation GIS. In: C. W., T. Haris and D. Weiner (Editors), Community Participation and Geographic Information Systems. Taylor and Francis, London. Bayazıt, N., 1982. Tasarlama Teori ve Metotları Planlamaya ve Tasarlamaya Katılımı, İTÜ Matbaası, İstanbul. Bayrampaşa Belediyesi 3 Boyutlu Kent Rehberi, 2008. http://kentrehberi.sampas.com.tr:33/google/index.htm, alındığı tarih 8.12.2008. Beyoğlu Belediyesi Kent Rehberi, 2008. http://webportal2.beyoglu.bel.tr:8080/akos_rehber/arama/index.jspx alındığı tarih 05.12.2008. Carver,S., 2001. The Future of Participatory Approaches Using Geographic Information: developing a research agenda for the 21st Century, ESF- NSF Meeting on Access and Participatory Approaches in Using Geographic Information, Spoleto İtalya, November 5–9. Committee on Public Participation in Planning (Skeffington) Raporu, 1969. People and Planning, Ministry Housing and Local Government, London. Craig, W. J., and S. Elwood. 1998. How and why community groups use maps and geographic information. Cartography and Geographic Information Systems 25 (2), p. 95–104. Çubuk B., 1990. Planlamaya Katılım, Türkiye'de 14. Dünya Şehircilik Günü, İTÜ, İstanbul, 6-7–8 Kasım, s. 12. Davoudi, S., 2007. Putting Participation into Planning, Local Communities as Agents of Change: The Significance of Participation in Governance & Planning Workshop Report, Maynooth, Ireland. Demir, Y., 2000. Mimarlıkta çok boyutlululuğun bütünlük içerisinde ele alınmasını sağlama amaçlı bir bilişi yönetim sistemi, Doktora Tezi, İ.T.Ü., İstanbul. Emrealp, S., 2005. Yerel Gündem 21 Uygulamalarına Yönelik Kolaylaştırıcı Bilgiler Elkitabı, IULA-EMME Yayınları, İstanbul. Fagence, M., 1977. Citizen Participation In Planning,Pergamon Press,Oxford. Godchalk, D.R,1966. A colloborative Approach to Planning Through Urban Activities, A.I.P. Journal Vol. 32, 1966, No. 2, p. 86. Harris ve D. Weiner (Editors), 2003,Community Participation and Geographic Information Systems. Taylor and Francis, Londra. Heckman, L. A., 1998. Methodology matters: Devising a researchprogram for investigating PPGIS in collaborative neighborhood planning. Paper presented at the Project Varenius Specialist Meeting: Empowerment, marginalization, and public participation GIS, Santa Barbara, CA. http://www.ncgia.ucsb.edu/varenius/ppgis/papers/heckman/heckman. html, alındığı tarih 09.09.2008. Hoffman, M. C., 2003. The ethics of public data dissemination: Finding the ‘‘public’’ in public data. URISA’s 2nd Annual Public Participation GIS Conference, Portland State University, Portland, Oregon, July 20- 22. Huang, L., Yam, K. ve Sheng, G., 2003. MapReflections - A GIS-Based Knowledge-Management and –Sharing System for Environmental Monitoring URISA’s 2nd Annual Public Participation GIS İçişleri Bakanlığı, 2007. Coğrafi Tabanlı İl-Kent Yönetim ve Bilgi Sistemi Teknik Klavuzu,www.icisleri.gov.tr/_Icisleri/WPX/IB-CBS- TEKNİK%20KLAVUZ_EB-MK_05.doc, alındığı tarih 06.10.2008. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, 2008. Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Raporu, http://www.bimtas.com.tr/cbsua.htm, alındığı tarih 06.10.2008. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kent Rehberi, 2008. http://sehirrehberi.ibb.gov.tr, alındığı tarih 04.10.2008. İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Rehberi, 2008. http://izmir.bel.tr/kentrehberi, alındığı tarih 05.11.2008. Karas, İ., 2001. İnternet ve Coğrafi Bilgi Sistemleri,Coğrafi bilgi sistemleri günleri,Fatih üniversitesi, İstanbul, 13-14 Kasım. Kubat, A.S., 1983. "Users Input in City Planning", 1983. International Journal for Housing Science and its Applications , Issue 3, Volume 7, Miami, Florida, p. 260 -269. Maltepe Belediyesi İmar Durumu Sorgulama Ekranı, 2008. http://e-harita.maltepe.bel.tr/imardurumu , alındığı tarih 05.11.2008. Merrick, M. ve Besser D., 2005, SVG, IMS, Map Viewers, and Flash: Bridging the Gap between Spatial Literacy and GIS Competence URISA’s 4th Annual PPGIS Conference, Cleveland State University, Cleveland, Ohio, July 31 - August 2. NCGIA, 1996. Public Participation GIS Workshop, Orono, Maine, US, July 10- 13. Newyork, “The Friends of Highline” Projesi, 2008. http://www.highline.org, alındığı tarih 08.11.2008. Orange County Infomap Interactive Mapping, Florida, 2008. http://ocgis1.ocfl.net/imf/imf.jsp?site=orangecFL, alındığı tarih 11.12.2008. Sawicki, D., ve D. Peterman, 2002, Surveying the extent of PPGIS practice in the UnitedStates, , Taylor and Francis, London. Schlossberg, M. ve Shuford, E., 2003. Delineating 'Public' and 'Participation' in PPGIS,2003 URISA Public Participation GIS Conference. URISA Journal, Portland State University, Portland, Oregon, July 20-22. Schroeder, P., 1996. Criteria for the design of a GIS/2. Specialists’meeting for NCGIA Initiative 19: GIS and society. Chicago, Illionis. Tang, M.E., 2006. Desıgn And Implementatıon Of GIS enabled Onlıne Dıscussıon Forum For Partıcıpatory Plannıng, PhD Thesis, University of New Brunswick, Frediricton. Tomlinson, R., 2003. Thinking About Gis, ESRI press, Los Angeles. Topçu, İ., 2008. İTÜ İşletme Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Karar Destek Sistemleri Ders Notları. Tulloch, D., 2003. WHAT PPGIS REALLY NEEDS IS... URISA’s 2nd Annual Public Participation GIS Conference, Portland State University, Portland, Oregon, July 20-22. Uluğtekin, N. ve Bildirici, Ö.,1997. Coğrafi Bilgi Sistemi ve Harita, 6. Harita Kurultayı Bildiriler Kitabı, Ankara, s. 85-95. USGS, 2008. http://egsc.usgs.gov/isb/pubs/gis_poster/#what, alındığı tarih 05.10.2008. Wiedemann, PM. ve Femers, S.,1993. Public participation in Waste Management decision making: Analysis and management of conflicts, Journal of Hazardous Materials, Vol. 33, no. 3. Yiğitcanlar, T., 2001. A Methodology For Geographical Information Systems Based Participatory Desicion Making Approach, Doktora Tezi, İ.Y.T.E., İzmir. Yiğiter, R. ve Yirmibeşoğlu, F., 2002. İTÜ Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, Planlamaya Katılım Ders Notları. Yılmaz, G., 2004. Kentsel Planlamada Bilginin Temsil Problemi: Coğrafik Bilgi Sistemleri için Teorik Bir Çerçeve, . İnternet ve Coğrafi Bilgi Sistemleri,Coğrafi bilgi sistemleri günleri,Fatih üniversitesi, İstanbul, 6-9 Ekim. Yomralıoğlu, T., 2000. Coğrafi Bilgi Sistemleri: Temel Kavramlar ve Uygulamalar, KTU, Jeodezi ve Fotogrametri Müh.Bölümü, Seçil Ofset, İstanbul. Yomralıoğlu, T., 2003.TUJK 2003 Yılı Bilimsel Toplantısı,Coğrafi Bilgi Sistemleri ÖZGEÇMİŞ Ad Soyad: M. Hüseyin Atilla Doğum Yeri ve Tarihi: İstanbul – 10.03.1981 Adres: Marmara Cad. No:38/2 Ümraniye İstanbul Lisans Üniversite: İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Belgede Kentsel Tasarımda Bilgisayar Destekli Toplum Katılımı: Üsküdar Meydanı Örneklem Alanına Tkcbs (ppgıs) Yönteminin Uyarlanması (sayfa 128-136)
