GEREÇ VE YÖNTEMLER
ÖNERİLER
Öncelikle motorlu taşıtların yaş ve bakımlarına göre envanteri çıkarılmalı, yol ve ulaşım durumuna ilişkin (güzergah ve kapasite gibi) durum saptaması yapılmalı, geleceğe yönelik taşıt ve insan trafiğindeki artışa ilişkin öngörülerde bulunulmalı, araç muayenelerinde taşıtların gürültü ölçümleri yapılarak etiketlenmeli (özellikle ağır taşıtlar ve kamu taşıtları için iç gürültü ölçümleri de yapılmalı), kavşak ve bulvarlara kent iklimine, kent kirliliğine uyum sağlayabilecek dayanıklı, yaprağını dökmeyen bitki örüntüleri yerleştirilmelidir. Bu çalışmalarda, Çevre ve Orman Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Ulaştırma Bakanlığı, Karayolları Genel Müdürlüğü, Bayındırlık Bakanlığı İmar Proje Dairesi, İl Trafik Müdürlükleri ve yerel yönetimler ile işbirliği yapılmalıdır.
Ayrıca, DPT 1998 raporunda belirtildiği gibi, kentlerde nüfus artışları ve kentleşme hızı verileri gerçekçi olarak saptanmalı ve özellikle plansız yerleşme
yönetimlerin işbirliği iIe örnek bölgeler ve alanlar için sürekli gürültü ölçümleri yapılarak gürültü haritaları hazırlanmalıdır. Bu amaçla standart bilgisayar programları geliştirilmeli, haritalardan yararlanılarak her il ve ilçe için çok gürültülü; (siyah bölgeler; Leq > 65 dB(A)), orta gürültülü; (gri bölgeler; Leq = 55-65 dB(A)) ve az gürültülü, (beyaz bölgeler; Leq < 55 dB(A)) bölgeler ve bu bölgelerde yaşayan nüfus ya da kent nüfusu içindeki oranları belirlenmeli, nüfusun bu bölgelere göre dağılımı bulunmalıdır. Sabit araçlar ile kent içinde sürekli olarak gürültü düzeyleri monitörize edilmelidir. Örnek bölgelerde gürültü ölçümlerinin yanı sıra gürültüden etkilenme durumları (rahatsızlık dereceleri) saptanmalı, yapımı süren ya da planlanan inşaatların yoğunluk haritaları hazırlanmalı ve bu çalışmalar özellikle Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Çevre ve Orman Bakanlığı, Valilikler, yerel yönetimler ve TMMOB gibi meslek örgütlerinin, üniversitelerin Çevre Mühendisliği, Mimarlık, Planlama ve Şehircilik bölümlerinin işbirliği ile gerçekleştirilmelidir.
- Gürültünün azaltılması için; halkın eğitim ve bilinç düzeyinin artırılması ve katılımının sağlanması gerekmektedir. Bu amaçla resmi kuruluşların, basın yayın organlarının ve gönüllü kuruluşların (vakıf ve dernekler) katkısı organize edilmelidir. Bütün bunların yanı sıra yasal alt yapının düzenlenmesine ilişkin olarak:
- GKY yenilenmeli, bunun için Çevre ve Orman Bakanlığı'nın görüşleri doğrultusunda yönetmeliğin çeşitli yönlerden eksikleri giderilmeli, yanlışlar düzeltilerek ve dili arılaştırılarak, ayrıca, gelişen yeni teknolojiler (Örneğin havayolu gürültüsü konusundaki yeni gelişmeler göz önüne alınarak) ve ortaya çıkan yeni gürültü kaynakları (atış alanları gibi) konusunda saptanacak hedef sınır değerler belirlenerek, yönetmelik yeniden yayınlanmalıdır. Askeri uçakların eğitim uçuşlarının yapılacağı yerler, saatler ve yükseklikler düzenlenmelidir. İnşaat gürültüleri için özel izin uygulamaları kaldırılmalıdır.
- Mevzuat uyumunun sağlanması için ilk olarak mevzuattaki karmaşayı gidermek gerekmektedir. Mevzuat farklılıklarını giderecek düzenlemeler yapılmalı ve gürültü konusundaki tüm mevzuatta eşgüdüm sağlanmalı, gerekirse varolan mevzuat kurallarının gürültüye ilişkin maddeleri yeniden düzenlenmelidir. (Örneğin Gürültü Kontrol Yönetmeliği, İSGÜM Tüzüğü, Gayri Sıhhi Müesseseler Yönetmeliği, Imar Yasası ve Yönetmelikleri gibi). Gürültü denetim mevzuatında önemli olan komşu (mücavir) alan tanımlaması imar yönetmeliklerinde yeniden yapılmalıdır. Mücavir alan sınırlarının genişletilmesi gereklidir. Satın alma mevzuatı elden geçirilmelidir.
Özellikle ithal edilen ürün ve hizmetler için GKY’ne ve ilgili diğer mevzuata uygun olarak kesin kısıtlamalar getirilmelidir. İlgili TSE standartlarının uygulanması sağlanmalıdır.
- Ses Yalıtım Yönetmeliği ile yukarıda belirtilen konularda özel tüzük ve yönetmelikler çıkarılmalı, imar yönetmeliklerine gürültü denetimi ile ilgili maddeler eklenmelidir.
- Yönetmelikte öngörülen, kısıtlamalar ve yönetmelik ihlallerinde uygulanacak para cezaları gözden geçirilmeli ve günün koşullarına uygun ve caydırıcı duruma getirilmeli, cezanın alınmasında yaşanan güçlükler kaldırılmalıdır. Önlem alınması için verilen süre, önlemin türüne göre değişmeli kimi durumlarda anında önlem alınabilmelidir. (Gürültü kaynaklarının kullanılmasını anında önlemek ve gürültülü aygıtlara el koymak, trafik polislerinin korna çalanlara anında müdahale etmesi gibi). Ayrıca Çevre Yasası’nın ve bağlı yönetmeliklerin tam olarak uygulanmasını sağlamak gerekir. Örneğin günümüzdeki uygulamalarda, fabrika gibi büyük işyerleri, özellikle kamuya ait olanlar, hiç bir durumda kapatılamamaktadır. Gayri Sıhhi Müesseseler Yönetmeliği’nde gürültü konusu mutlaka daha kesin biçimde vurgulanmalı ve yaptırım içeren kurallar açık biçimde yer almalıdır. Özellikle konut bölgelerinde ruhsatsız çalışan işyerlerine sıkı denetimlerle kesin kapatma yaptırımları getirilmeli ya da işyeri açma izinlerinin incelenerek gerekirse iptaline gidilmelidir.
- Uluslararası mevzuata uyum temelinde özellikle Avrupa Birliği Mevzuatı yakından izlenmeli ve ülke koşullarına göre uyarlanmalıdır.
- GKY’nde varolan makine ve donatım için etiketleme uygulaması öngörülmektedir. Ancak bu konuda verilen TSE standartlarının yeniden gözden geçirilerek eksikliklerin tamamlanması (Örneğin taşıtların iç gürültü ölçümleri gibi), ISO tarafından yayımlanmış ilgili bütün standartların Türkçe’ye çevrilerek yayımlanması ve bu standartların yaygın biçimde toplumun ilgili kesimlerine duyurulması gerekir. Gürültü kaynakları ve ülkemizde üretilen araç ve gereçler için yapılacak ses düzeyi ve yalıtım değeri ölçümlerinin zorunlu kılınması için ek mevzuatın geliştirilmesi de gerekmektedir. Satın alınacak aygıt ve makinelerin de GKY’ne koşut olarak gürültü sınırlarına ilişkin Iisteleri hazırlanmalıdır. Ölçüm aygıtlarının standartları da eksiksiz olarak TSE tarafından çıkartılmalıdır.
1- Toplu taşımacılığa önem verilmelidir,
3- Yeni imar planlarında gürültü sorunu göz önüne alınmalıdır,
4- Ağır taşıtların zorunlu olmadıkça kent merkezine girişi engellenmelidir,
5- Gürültü düzeyinin çok fazla olduğu caddelerde, trafik akışı tek yönlü yapılmalıdır,
6- Araçların hız sınırlarına uymaları sağlanmalıdır,
7- Binalarda çift cam sistemi zorunlu kılınmalı ve yapı elemanlarında sesi izole eden malzemelerin kullanılması sağlanmalıdır,
8- Zorunlu olmadıkça korna çalınması engellenmeli ve havalı kornalar yasaklanmalıdır,
9- Kamuoyunda, daha gürültüsüz, yaşanası bir kentin gerekliliği ve yaratılabileceği bilinci oluşturulmalıdır.
ÖZET
İnsanlarda işitme duyusu ve algılamayı olumsuz etkileyen, fizyolojik ve psikolojik dengeyi bozabilen, iş verimini azaltan, çevrenin huzur ve sakinliğini yok eden gürültü, önemli bir çevre kirliliği türüdür. Kırklareli’nin gürültü haritasının hazırlanmasını amaçlayan bu araştırma, kesitsel tipte bir alan çalışmasıdır. Ölçümler 2008 yaz ve 2008-2009 kış aylarında, Kırklareli il merkezini temsil edebilecek şekilde seçilen 30 odakta, gece ve gündüz saatlerinde gerçekleştirilmiş; konut alanlarının trafik akımına uzaklıkları da göz önünde bulundurularak değerlendirmeler yapılmıştır. Araştırıcı ölçümleri CEL-480 SLM ses düzeyi ölçer cihazı kullanarak gerçekleştirmiştir.
İstatistiksel değerlendirme bilgisayar ortamında yapılmıştır. Elde edilen verilerle, Kırklareli il merkezi’nin yaz gündüz, yaz gece, kış gündüz, kış gece gürültü haritaları, bilgisayar ortamında gürültü düzeylerini tanımlayacak biçimde renklendirilerek hazırlanmıştır.
Kırklareli’ de yaz ortalama gürültü düzeyi 67,8 dB(A), kış ortalama gürültü düzeyi 65,1 dB(A) olarak saptanmıştır. En gürültülü yeri Cumhuriyet Meydanı olduğu sonucuna varılmıştır. Hemen tüm sonuçlar, Gürültü Kontrol Yönetmeliği’nde belirlenen sınır değerleri üzerinde bulunmuştur.
Sonuçta, Kırklareli’de gürültünün önemli bir sorun olmaya başladığı ve toplum sağlığını tehdit ettiği belirlenmiş; diğer çalışma sonuçları da irdelenerek, gürültünün denetimi konusunda öneriler geliştirilmiştir. Özellikle, en gürültülü yerler olan siyah bölgeler Leq > 65 dB(A) ve orta derce gürültülü yerler olan gri bölgeler
Leq = 55-65 dB(A) belirli bir plan içinde beyaz bölgelere dönüştürülmesi; bunun içinde mevzuatın geliştirilmesi ve uygulanması, denetim, kent planlaması ve halkın eğitimi önerilmiştir.