ÖNERİLER

İnfiltrasyon, toprak su bütçesinin önemli bir bileşeni ve bitkisel üretimde verimi tayin edici bir faktördür. Dolayısıyla, özellikle yağışın kısa süreli olması halinde halinde düştüğü bölgelerde suyun ne kadarının toprağa sızacağı, ne kadarının yüzey akışa geçeceğini tayin eden yegane süreç toprağın infiltrasyon hızıdır. Kısa süreli yoğun yağışlarda toprağın sorptivitesi yüzey akışı belirleyen en önemli faktör iken, uzun süreli yağışlarda kararlı infiltrasyon hızı önem kazanmaktadır. Dolayısıyla, hidrolojik planlamalarda hem erken hem de geç infiltrasyon hızı dikkate alınmalıdır.

İnfiltrasyon hızı, hem mekansal hem de zamansal olarak değişiklik gösteren oldukça değişken bir özelliktir ve toprağın tekstürü, strüktürü, hacim ağırlığı, toprak sıkışması, vb özellikleri yanında; toprak işleme, bitki seçimi, ürün rotasyonu vb. toprak yönetimi uygulamalarından etkilenir. İyi bir toprak suyu yönetimi için toprak yönetimi ile infiltrasyon arasındaki ilişkilerin bilinmesi şarttır.

Bu tez çalışması ile; toprakların infiltrasyon hızı, sorptivite hızı ve doymuş hidrolik iletkenliğinin farklı arazi kullanımında zamansal ve mekansal değişimi incelenmiştir. Sonuçlar, infiltrasyon ve ilgili değişkenlerin faklı arazi kullanımı altında faklı olurken, aynı arazi kullanımında da zaman göre değişebildiğini ortaya koymaktadır. Çalışmada kullanılan tansiyon infiltometresi, sorptivite, infiltrasyon hızı, doymuş hidrolik iletkenlik ve makroskopik kapillar uzunluğun arazide aynı anda ölçülmesine olanak veren oldukça pratik bir düzenek olduğu görülmüş olup bu tip çalışmalarda kullanılabileceği tarafımızdan tavsiye edilmektedir. Ancak, bu düzenekle çalışırken bazı hususlara dikkat edilmelidir: 1. ölçümler arazide en ufak hava akımından (rüzgar) etkilenmekte olup, ölçümlerin yapılacağı noktada hava akımından etkilenmeyecek kapalı bir ortamın önceden hazırlanması gerekmektedir, 2. infiltrometrenin diskinin altına yerleştirilen kum, infiltrasyon hızını engelleyecek kadar ince ve disk ile toprak arasındaki teması kesecek kadar kaba olmamalıdır.

İnfiltrasyon hızının zamanla değişiminin takibinde aynı zaman dilimine ilişkin ölçümler mümkün olduğunca yakın olmalıdır. Aksi takdirde, aynı muameleye ait ölçümler

arasında zaman farkından dolayı oluşacak faklılıklar hatayı şişirip, faklı zamanlarda yapılacak ölçümler arasındaki farkın önemsiz çıkmasına neden olabilir.

Beklenin aksine bu çalışmada, işlenmemiş arazinde infiltrasyon hızı daha düşük çıkmış olup bunun bölgede benzer topraklarda (özellikle eğimli alanlarda) uygulanacak sıfır ve azaltılmış toprak işlemede dikkate alınması gerekmektedir.

KAYNAKLAR

Akalan. I., 1974. Toprak ve Su Muhafazası. A.Ü.Z.F. Yayınları. No: 532.

Allmaras, R.R., W. E. Larson. Ve R. F. Holt., 1966. Total porosity and random roughness of the interrow zone as influenced by tillage. USDA-ARS Coserv. Res. No. 7.

Allmaras, R.R., E. A. Hallauer, W.W. Nelson, S. D. Evans., 1977. Surface Energy Balance and Soil Thermal Property Modifications By Tillage-Influenced Soil Structure. Minnesota Agric. Exp. Eng., Bull. 306.

Angulo- Jaramıllo, R., Moreno, F., Clothier, B. E., Thony, J.L.,

Vachaud, G., Fernandez-Boy, E., Cayuela, J.A., 1997. Seasonal variation of hydraulic properties of soils measured using a tension disc infiltrometer. Soil Sci. Soc. Am. J. 61, 27-32.

Ankeny, M. D., Kapsar, T. C., Horton, R., 1988. Desig for an automated infiltrometer. Soil Sci. Soc. Am. J. 52, 893-896.

Ankeny, Md., Ahmed, M., Kapsar, T.C., Horton, Rç., 1991. Simple field method determining unsaturated hydraulic conductivity. Soil Sci. Soc. Am. J. 55, 467-470.

Anonim, 2006. Çankırı İli İlçeleri Beldeleri Köyleri.

http://cankiri.wordpress.com/2006/10/10/hello-world/ (06.06.2010). Anonim 2007a. http://www.eijkelkamp.com/Portals/2/Eijkelkamp/Files/M1- 0813e%20Wet%20sieving%20method.pdf 23.12.2007

Anonim, 2007b. Çankırı il ve çevre durum raporu.

http://www2.cedgm.gov.tr/icd_raporlari/cankiriicd2007.pdf (05.06.2010). Anonim, 2007c. Çankırı. http://www.gezihatiralari.com/cankiri.html (05.06.2010). Anonim, 2008Çankırı(Merkez).http://www.nurettinakman.com/ana/cankiri.asp?uid=3 (05.06.2010).

Anonim, 2009a. Tarım Bakanlığı Çankırı Orman İşletme Müdürlüğü.

Anonim, 2009b. Çankırı. http://www.gezihatiralari.com/cankiri.html (06.06.2010). Asiltürk, M., 2010. Toprak İşleme Sistemlerinin Domates Yetiştiriciliğinde Toprak

Özellikleri ve Yumru Verimi Üzerine etkileri. (Yüksek Lisans Tezi), Gaziosmanpaşa Üniversitesi. Tarım Makinaları Bölümü, Tokat.

Blake, G. R. Ve Hartge, K. H., 1986. Methods of Soil Analysis. Bulk Density, Part 1. 2

nd

Ed. Agronomy 9. ASA and SSSA, 363-375, Madison.

Blevıns, R. L., Smıth, M. S., Thomas, G.W., 1984. Changes in Soil Properties Under No-Tillage Agriculture Prenciple and Practice. V.N.R. Company, New York. Brownıng, G. M. Ve R. A. Vorto., 1945. Tillage Practices on Selected Soils of lova.

Soil Sci. Soc. Amar. Proc. 10:461-468.

Bouma, J., D.J. Van Rooyen, F. D. Hole., 1975. Estimation of comparative water transmission in two pairs of adjacent virgin and cultivated pedons in Wisconsin. Geoderma 13:73-78.

Bodhınayake,W. Cheng Sı, B. Ve Noborıo, K., 2004. Determination of Hydraulic Properties in Sloping Landscapes from Tension and Double-Ring Infiltrometers .Vadose Zone Journal 3:964–970 (2004).

Buckman, H. O. Ve N.C. Brady., 1967. The nature and properties of soils. The MacMillan Company, New York, New York.

Budak, M., 2008. Bazı Toprak Özelliklerinin Belirlenmesinde Görülebilir ve Yakın Kızılötesi Spektroskopisinin Kullanım Olanaklarının Araştırılması. (Yüksek Lisans Tezi), Gaziosmanpaşa Üniversitesi. Toprak Bölümü, Tokat.

Büyükgüner, E., 2007. Farklı Kullanım Altındaki Toprakların Fiziksel ve Kimyasal

Özelliklerinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Gaziosmanpaşa Üniversitesi.

Toprak Bölümü, Tokat.

Cassel, D. K Ve Nıelsen, D. R., 1986. Methods of Soil Analiysis,Part 1, Physical and Mineralogical Methods-Agronomy Monoraph No:9 American Society Of Agronomy-Soil Science Society of America, Madison,USA

Chapman, T.G., 1970, Optimization of a Rainfall-runoff Model for An Arid Zone Catchment.‘‘, Int.Assoc. Sci. Hydrol., Publ.No. 96:126-144.

Culley, J. L.B, W.E. Larson.Ve J.W. Randal., 1987. Physical properties of typical haloquoll under conventional and no-tillage. Soil Sci. Soc. Am. J. 51: 1587-1592. Çağlar, K. Ö., 1958. Toprak İlmi A.Ü.Ziraat Fakültesi Yayınları No:10. Ankara

Çarman, K., 1997. Effect of Different Tillage Systems on Soil Properties and Wheat Yield in Middle Anatolia. Soil and Tillage Research, 40:201-207.

Dıttman, T., 1976. Methodische Undersuchungder Wechselwivkungen Zwischen Bodoroberflaechen Kontur and Agregat grössen zusammersetzung. Diplomanbeit Weitherstephan.

Edwards, W. M., 1982. Predicting tillage effects on infiltration. In D.M. Kral (Ed.). Predicting

Ehlers, W., Van Der Ploeg, R. R., 1977. Simulation of infiltration into horizons of tilled and untilled field soils derived from loess. In G.C. Vanoteenkiste (Ed.) System Simulation in Water Resources, pp. 157-167.

Ellıott, J.A. Ve A.A. Efetha., 1999. Influence of tillage and cropping. system on soil organic matter, structure and infiltration in a rolling and mesoporosity Soil landscape. Can. J. Soil Sci. 79:457–463

Ergene, A., 1993. Toprak Bilimin Esasları. Atatürk Üniversitesi., Ziraat Fakültesi, Yayınları, No: 267, 200 s, Erzurum.

Erşahin, S., 1990. Harran Ovasında Önemli ve Yaygın Altı Toprak Serisinin İnfiltrasyon Hızları ile Bazı Temel Toprak Özellikleri Arasındaki İlişkiler. (Yüksek Lisans Tezi), Çukurova Üniversitesi. Toprak Bölümü, Adana.

Erşahin, S., 2001. Toprak Amenajmanı. GOÜ Ziraat Fakültesi Ders Notları Serisi No: 21 Tokat. Syf: 44-57.

Gee, G. W. Ve J. W. Bauder., 1986. Particle-size Analysis. P. 383 - 411. In A.L. Page (ed.). Methods of soil analysis, Part1, Physical and mineralogical methods. Second Edition, Agronomy Monograph 9, American Society of Agronomy, Madison, WI.

Güngör, Y ; Erözel, Z. Ve Yıldırım, O., 1996. Sulama, Ankara Ziraat Fak., Yayın No. 1443, Ders Kitabı No.424, Ankara, Türkiye.

Hardy, N., I. Shaınberg., M. Gal. Ve R. Keren., 1983. The effect of water quality and storm sequence upon infiltration rate and crust formation. Journal of Soil Science. 34:665-676.

Hatfield, J. L., Allmaras, R.R., Rehm, G.W., Lowery, B., 1998. Ridge Tillage for Corn and Soybean Production: Enviromental Quality Impacts: Soil and Tillage Research, 48, S. 145-154.

Hocaoğlu, O., 2007. Toprak İşleme Yöntemleri ve Toprak Özelliklerine Etkileri. (Yüksek Lisans Tezi), Gaziosmanpaşa Üniversitesi. Tarım Makinaları Bölümü, Tokat.

Holmstrom, D., Arsenult. W., Ivany, J., Sandersan, J.B. Ve

Cambell, A.J., 2006. Effect of pre-plant tillage systems for potates in Prince Edward İsland, Canada, on soil properties, weed control potato yield. Pp. 370-380, Agriculture and Agrifood Canada, Charlottetown, Canada.

Hunskjak, S., Fılıpovic, D., Kasutıc, S., 2002. Influence of Different Tillage Systems on Soil Physical Properties and Crop Yield. Roslinna Vyroba, 48 (6): 29-254.

Hussen, A. A. Ve A. W., 1993. Warrick, Algebraic models for disc tension permeameters, Water Resour. Res., 29, 2779-2786, 1993.

Hussen, A. A. Ve A. W. Warrick., 1994. Algebraic models for disc tension permeameters, Water Resour. Res., 29, 2779-2786, 1994.

In Vadose Zone Charactarızatıonal Monıtorıng Prıncıple, Methods, And Case Studies. Editors Wilson, Everette and Cullen. Levis Publishers, Inc. Mickigan. 1994. İpek, Ş., 2006. Sulama, Su Vakfı Kitabı, İstanbul, Türkiye.

İpek, S.S., 2008. Farklı Toprak İşleme Yöntemlerinin Toprağın Bazı Fiziko-Mekanik Özellikleri ile Tohum Çimlenmesi Üzerine Etkileri. (Yüksek Lisans Tezi), Gaziosmanpaşa Üniversitesi. Tarım Makinaları Bölümü, Tokat.

Joel, A., And I. Messing. 2000. Application of two methods to determine hydraulic conductivity mine hydraulic conductivity with disc permeameters on sloping land. Eur. J. Soil Sci. 51:93–98.

Jones, O. R., Allen, R.R., Unger, P.W., 1990. Tillage systems and equipment for dryland farming. Advances in Soil Scinces, Vol: 13. Pp. 89-125. Springer-Verlag new York Inc. New York.

Kaçar, B., 1996. Bitki ve Toprak Analizleri 3. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Eğitim, Araştırma ve Geliştirme Vakfı yayınları No:3

Karaca, M., Munsuz, N., 1984. Nadas Toprak İşlemesi Derinlik ve Yöntemlerinin İnfiltrasyona Etkileri. Ankara Üniversitesi Fen Bil. Ens. T.O:1.

Keçecioğlu, G., Gülsoylu, E., 2002. Toprak İşleme Makineleri. EUZF Yayınları No: 545, Bornova-İzmir.

Klute, A., 1982. Tillage Effects on the hydraulic properties of the soil: A Review. In D.M. Kral (Ed.). Predicting Tillage Effects on Soil Physical Properties and Processes. ASA Special Publication No. 44, pp: 29-44.

Larson, W.E. Ve R.R. Allmaras., 1971. Management factors and natural forces related to compaction. In K.K. Barnes, W.M. Charleton, H.M. Taylor, R.I. Throckmorton, and G.E. Vanden burg. (eds.) Compaction of Agricultural Soils. Am. Soc. Agric. Eng. 17: 1064-1069.

Longsdon, S.D., Jaynes, D.B., 1993. Methodology for determining hydraulic conductivity with tension infiltrometers, Soil Sci. Soc. Am. J.57, 1426-1431. Lutteral, D.H., C.W. Bockhop. Ve W.G. Lovely., 1964. The effect of tillage operations

on soil physical conditions. Paper No. 64-103. Am. Soc. Agric. Eng. St. Joseph. Mich.

Mıller, R.W. Ve R.L. Donahue., 1995. Soils in Our Environment, Seventh Edition. Prudence Hall, Englewood, Cliffs, NJ. p. 323.

Munsuz, N., 1982. Toprak-Su İlişkileri, Ankara Ziraat Fakültesi., Yayın No. 798, Ders Kitabı, Ankara, Türkiye.

Munsuz, N., Ünver, İ., 1982. Toprak Mekaniği ve Uygulama Klavuzu. 1. Bölüm. Ankara üniversitesi Ziraat Fakültesi Yay. Ankara.

Nelson, D. W., Sommers, L. E., 1982. Total Carbon, Organic Carbon, and Organic Matter. In: Page, A.L. (ed.) Methods of Soil Analysis. Part 2, 2nd ed. Agron. Monogr. 9. ASA. Madison, WI , (539-579)s.

Nielsen, D.R.; Biggar, J.W.;Erh, Kt., (1973), Spatial Variability of Field Measured Soil-Water Properties, Hilgardia 42:215-259.

Osunbıtan J. A., Oyedele D. J., Adekolu K. O., 2005. Tillage Effects on Bulk Density, Hydraulic Conductivity and Strength of a Loamy Sand Soil in Soutwestern Nigerya. Soil 8 Tillage Research, 82:57-64.

Özdemir, N., 1998. Toprak fiziği. OMÜ Yayınları, Ders Kitabı No: 30.

Özhan, S., 2004. Havza Amenajmanı, İ.Ü. Orman Fakültesi Genel Yayın No. 481. İstanbul Üniversitesi Yayınları No. 4510, İstanbul, Türkiye.

Perroux, K. M. Ve I. White., 1998. Designs for disc permeameters., Sol Sci. Soc. Am. J., 52, 1205-1215,1988.

Prasad, R. Ve J. F. Power., 1991. Crop residue management. Advances in soil Science, pp. 205-239.

Rethatı, L., 1983. Ground Water in Civil Engineering, Elsevier Scientific Publishing Comp., Amesterdam, Holland.

Reynolds, W. D., Bowman, B.T , Brunke, R.R,. Drury, C. F Ve Tan C. S., 2000. Comparison of Tension Infiltrometer, Pressure Infiltrometer, and Soil Core Estimates of Saturated Hydraulic Conductivity .Soil Sci. Soc. Am. J. 64:478– 484

Rıchards, L. A., 1954. Diagnosis and Improvement of Saline and Alkaline Soils, U.S.D.A. Handbook, No: 60.

Roth, C.H., Meyer, B., Frede, H.G., Dersch, R., 1986. The Effect of Different Soybean Tillage Systems on İnfiltrebility and Erosion Suıceptibility of on Oxisol in Panama-Brasil. Poul Parey Scientific pub. Berlin (218-225).

Modre, C.D., Singer, J.M., Olson, H.W., 1989. Improving Orchard Soil Structure and Water penetration. California Agriculture V. 43 4 (23-25).

Satterlund, D. R., 1972. Wildland Watershed Management. The Ronald Press Company. New York.

Sharma, M.L; Gander, G.A ; Hunt,C. G., 1980. Spatial Variability of İnfiltration in a Watershed, J.Hydrol.45:101-122.

Smettem, K. R. J., Clothıer, B.E., 1989. Measuring unsaturated sorptivity and hydraulic conductivity using multi-disc permeameters. J. Soil Sci. 40, 563-568.

Sönmez, K., 1980. Horton, Kostyakov ve Philip İnfiltrasyon Eşitliklerinin Tarla Koşullarında Denemesi. Atatürk Üniversitesi Yay. 530. Atatürk Üniversitesi Basımevi, Erzurum. (81-14, 34-41)

Talsma, T., 1969. In-Situ Measurement of Sorptivity J.Soil Res.7:269-276.

Tekinsoy, M., 2002. Doymamış Zeminlerin İndeks ve Hidrolik Özellikleri, Süleyman Demirel Teknik Eğitim Fak., Yayın No. 22, Ders Kitabı, Isparta, Türkiye.

Turanlı, M. Ve Güriş, S., 2000. Temel İstatistik. Ders Yayınları:273, İstanbul, 783s.

U.S.Salinity Laboratory Staff.1954. Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soils(moistureretantion curve).Dept.of Agri.Handbook 60.USA

Vandervaere, J. P., Vauclin, M., Elrick, D. E., 2000. Transient flow from tension infiltrometers. Part 1. The two-parameter eguation. Soil Sci. Soc. Am. J.,

White, I., Sully, M. J., 1987. Macroscopic capillary length and times scale from field infiltration. Water Resour. Res. 23, 1514-1522.

Waduwawate, B., Chengsi,B. And Noborio, K., 2004. Determination of Hydraulic Properties in Sloping Landscapes from Tension and Double-Ring Infiltrometers .

Vadose Zone Journal 3:964–970

Walker, H. S. Lin. Ve D. D. Fritton., 2006. Is the Tension Beneath a Tension Infiltrometer What We Think It Is? Vadose Zone Journal 5:860–866 (2006). Watson, K.W., And R.J. Luxmoore. 1986. Estimating macroporosity in a forest

watershed by use of a tension infiltrometer. Soil Sci. Soc. Am. J. 50:578-582.

Wıldıng, L. P., Bouma, J. Ve Goss, D.V., 1994. Impact of Soil Spatial Variability on Interpretative Modelling. 65-75, In: Quantitative Modelling of Soil Forming Processes R.B. Bryant and Arnold R.W. (eds) SSSA Special Publication Number 39, SSSA, Inc. Madison Wisconsin, USA.

EKLER