Hava kalitesini iyileĢtirmede ilk yapılacak olan diğer sorunların da çözümündeki ilk adım olan sorunun kaynağını tespit etmek ve ortadan kaldırmaktır. Yapılan çalıĢmaların ıĢığında havalandırma koĢulları iyi olmayan kapalı mekânlarda karbondioksit, sınır seviyenin üzerine kısa sürede çıkmaktadır. Bu durum insan sağlığı baĢta olmak üzere performansı da olumsuz Ģekilde etkileyebilir. Kapalı mekânlarda çalıĢanları bu konuda bilgilendirmek sorunun çözümünde etkili olabilir. Özellikle eğitim ve öğretim görevini üstlenen öğretmenler ve eğitim yöneticileri bu konuda bilgilendirilmelidirler. Öğretmenler araĢtırma sonuçlarının ıĢığında, ders sürecinde CO² miktarının sınır seviyelerin üzerine çıktığı dakikalarda sınıfı havalandırabilirler. Soğuk veya benzeri olumsuz Ģartlar havalandırmayı engelliyorsa yine hava kalitesinin düĢtüğü zamanlarda öğretmenler, öğrencinin ilgisini çekebilecek etkinlikler uygulayabilir, böylece öğrencilerin derse karĢı olan ilgilerini canlı tutabilirler. Eğitim yöneticileri ise okulun fiziki Ģartlarını tekrar gözden geçirerek, hava kalitesini artırabilecek çalıĢmalar yapabilirler.
Kapalı mekânlarda karbondioksit seviyesini istenilen seviyelerde tutmak için doğal havalandırmanın yetersiz olduğu görülmektedir. Ayrıca okullarda yapılan çift cam ve PVC pencereler yalıtımı sağlasa da havalandırmada sorunlar yaratabilir. Sınıflara havalandırma sisteminin yapılması karbondioksit seviyesini düĢürebilir ve hava kalitesini istenilen düzeyde yenileyebilir. Sınıflara karbondioksit miktarını ölçen araçlar yerleĢtirilerek gerekli zamanlarda havalandırma yapılması olumsuzlukları azaltmada etkili olabilir.
Sınıf mevcutlarının azaltılıp, sınıfların alan olarak büyütülmesi, tavan yüksekliklerinin artırılarak hava kalitesinin daha uzun süre korunması sağlanabilir. Sınıf alanı belirlenirken sınıf mevcudunun yanı sıra yaĢ aralıklarına göre öğrencilerin ortalama karbondioksit salınımı da göz önünde bulundurulmalıdır.
Türkiye‟de bir ders süresi ortalama 40 dakikadır. Bu süre küçük yaĢlardaki öğrencilerde (okul öncesi ya da kreĢ) bir standarda bağlı değildir. Dolayısıyla akciğerlerin geliĢiminin hızlı olduğu bu yaĢ aralıkları baĢta olmak üzere her yaĢ
grubundan öğrencilerin öğrenim gördükleri ders süreleri kısaltılabilir ve ders araları havalandırmanın daha fazla yapılabilmesi için uzatılabilir.
Ġç ortam hava kirliliğinde bitkilerin özellikleri araĢtırılarak Ġtalya‟daki çalıĢmalarda olduğu gibi binaların ya da okulların bahçelerine veya çatılarına kurulan seralar iç ortamlara bir mekanizma ile bağlanıp, kapalı mekânın havasını temizlemede yardımcı olabilir. GeliĢen teknoloji ile birlikte bina yapımında kullanılan malzemeler de değiĢmektedir. Nano teknoloji kullanılarak baĢta Milano Ģehri olmak üzere kendisini ve çevresindeki havayı temizleyebilen yapılar inĢa edilmiĢtir. Bu yapılarda kullanılan malzemelerin maliyeti ise daha düĢüktür. Yeni yapılacak olan okullarda ve binalarda kullanılacak olan bu malzemeler hem çevredeki hem de bina içinde bulunan hava kalitesini istenilen seviyelerde tutabilir.
KAYNAKLAR
Açıkgöz, A., Baykara. B. & Uysal, N. (2013). Bir üniversitedeki adölesan ve eriĢkinlerde hasta bina sendromu belirtilerinin CO₂ ile iliĢkisinin incelenmesi.
Hava Kirliliği Araştırmaları Dergisi, 2(1), 21–27.
Ahman M., Lundin A., Musabasic V. & Soderman E. (2000). Improved health after intervention in a school with moisture problems. Indoor Air, 10(1), 57-62. Altunay, E., Oral, G. & Yalçınkaya, M. (2014). Kurumlarında mobbing
uygulamalarına iliĢkin nitel bir araĢtırma. Sakarya University Journal of
Education, 4(1), 62-80.
Altun A. S. & Çakan, M. (2008). Öğrencilerin sınav baĢarılarına etki eden faktörler: LGS/ÖSS sınavlarındaki baĢarılı iller örneği. Elementary Education Online,
7(1), 157-173
Alyüz B. & Veli S. (2006). Ġç ortam havasında bulunan uçucu organik bileĢikler ve sağlık üzerine etkileri. Trakya Univ J Sci, 7(2): 109–116.
Aslan G., Soguoğlu, A., Ġnal, F., OdabaĢı, M. & Sofuoğlu, S.C. (2008), İlköğretim
okullarında bina-içi hava uçucu organik madde derişimleri: derslikler ile anasınıflarının karşılaştırılması. IX. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi
Bildiriler Kitabı, 683-693.
ASHRAE, (2007) Standard 62.1-2007 user's manual, Atlanta: American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers.
ASHRAE (2001), ASHRAE HandbookCD, Fundamentals, Chapter 9: Indoor
Environmental Health, Atlanta, USA.
Atımtay, A.T., Gerçek, S., Güngör, E., Görmez, B., Ergun, E. & Doğan, S. (2000).
Ankara'da kapalı otoparklardaki karbon monoksit kirliliğinin incelenmesi.
Yanma ve Hava Kirliliği Kontrolü V. Ulusal Sempozyumu, 1, 171-181. Aydın, A. (1998). Sınıf Yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Balcı, A. (2011). Sosyal Bilimlerde Araştırma (9. Baskı). Ankara:Pegem Akademi. BaĢar, H. (1999). Sınıf Yönetimi (3. Baskı). Ġstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Bayram, H., Dörtbudak, Z., FiĢekçi, E.F., Kargın, M. & Bülbül, B. (2006). Hava kirliliğinin insan sağlığına etkileri, dünyada, ülkemizde ve bölgemizde hava kirliliği sorunu” paneli ardından. Dicle Tıp Dergisi, 33(2), (105-112)
Bell M.L. & Davis D. (2001). Reassessment of the lethal London fog of 1952: novel indicators of acute and chronic consequences of acute exposure to air pollution,
Environ Health Perspect 109(3), 389–394. Breysse PN, Buckley TJ.
Bell, M. L., Ebisu, K., Peng, R. D., Walker, J., Samet, J. M., Zeger, S. L., et al. (2008). Seasonal and regional short–term effects of fine particles on hospital admissions in 202 US counties 1999–2005. American Journal of Epidemiology
168(1), 1301– 1310.
Berube K.A., Sextona, K.J., Jonesb, T.P., Morenoa, T., Andersona, S. & Richards, R.J. (2004). The Spatial and temporal variations in pm10 mass from six uk homes. Science of the Total Environment, 324(1), 41-53.
Bulgurcu, B., Ġlten, N. & CoĢgun, A. (2006). Okullarda iç hava kalitesi problemleri ve çözümleri. Tesisat Mühendisleri Dergisi, 96(1), 59-72.
Bulut, H. (2012). Havalandırma ve iç hava kalitesi açısından CO2 miktarının analizi. Tesisat Mühendisliği Kongresi Bildiri Kitabı, 128(1), 61-70.
Bulut H., YeĢilnacar, M.Ġ., Rastgeldi, T., Aslan, M. & Uçar, D. (2008, Mayıs). Toz
bulutlarının iç ve dış ortam hava kalitesine etkileri: Şanlıurfa örneği. Ulusal
Hava Kalitesi Sempozyumu‟nda sunulmuĢ bildiri, Konya.
Büyüköztürk, ġ., Çakmak, K. E., Akgün, E. Ö., Karadeniz, ġ. & Demirel, F. (2014).
Bilimsel araştırma yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi.
Calderón-Garcidueñas L., Mora-Tiscareño A., Ontiveros E., Gómez-Garza G., Barragán-Mejía G., Broadway J., et al. (2008). Air pollution, cognitive deficits and brain abnormalities: a pilot study with children and dogs. Brain and
Cognition 68(2), 117-127.
Canha, N., Freitas, M.C., Almeida, S.M., Almeida, M., Ribeiro, M., Galinha, C. & Wolterbeek, H.Th. (2010). „Indoor school environment: easy and low cost to assess inorganic pollutants‟, Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry,
286(2), 495–500.
Carnelly, D., Haldane, J.S. & Anderson, A.M. (1887). The carbonic acid, organic matter and micro-organisms in air, more especially in dwellings and schools.
Philosophical Transactions of the Royal Society, Series B, 178(1), 61–111.
Cavkaytar Ö., Soyer Ö. U. & ġekerel, B. E. (2013). Türkiye‟de hava kirliliğinden kaynaklanan sağlık sorunları. Hava Kirliliği Araştırmaları Dergisi, 2(1), 105 – 111.
Clancy L., Goodman P., Sinclair H. & Dockery DW. (2002). Effect of air-pollution control on death rates in Dublin, Ireland: an intervention study. Lancet
360(9341), 1210–1214.
Çelik, F. D., & Kırmacı, H.K. (2011). Kayseri ili kent merkezinde kükürt dioksit ve partiküler madde değerlerindeki değiĢimlerin incelenmesi: 1990-2007. Ekoloji,
20(79), 83-92.
Çetin, M. (2016). A Change in the amount of CO₂ at the center of the examination halls: case study of Turkey. Ethno Med, 10(2), 146-155.
Çobanoğlu, N. & Kiper, N. (2006), Bina içi solunan havada tehlikeler. Çocuk Sağlığı
ve Hastalıkları Dergisi, 49(1), 71-75.
Daisey, J.M., Angell, W.J. & Apte, M.G. (2003). Indoor air quality, ventilation and health symptoms in schools: an analysis of existing information. Indoor Air,
13(1), 53–64.
Earthman, G. I. (2004) Prioritization of 31 criteria for school building adequacy.
American Civil Liberties Union Foundation of Maryland. 12 Kasım 2018
tarihinde
https://www.researchgate.net/publication/239605533_Prioritization_of_31_criter ia_for_school_building_adequacy sayfasından eriĢilmiĢtir.
Ercan, M.S. (2012, 30 Nisan-Mayıs). Yeşile pusulanız çevre göstergesi. X. Uluslararası Yapıda Tesisat Teknolojisi Sempozyumu‟nda sunulmuĢ bildiri, Ġstanbul, Türkiye.
Esin, T. (2004) Ġnsan sağlığını etkileyen iç hava kalitesinin oluĢumunda yapı malzemelerinin rolü. Yapı, 275(1), 99-103.
Fanger, P.O. (2006). What is IAQ?, Indoor Air, 16(1), 328–334.
Fisk, WJ. (2000). Estimates of potential nationwide productivity and health benefits from better indoor environments: an update. In Spengler J, Samet JM, McCarthy JF, (Eds), Indoor air quality handbook (p. 4.1-4.36), New York: McGraw-Hill. Fuji, Y., Shima, M., Ando, M., Adachi, M. & Tsunetoshi, Y. (2002). Effect of air
pollution and environmental tobacco smoke on serum hyaluronate concentration in school children. Occup Environ Med, 59(2),124-128.
Godish, T. (2001). Indoor environmental quality. New York, Lewis Publishers, 211– 245.
Godwin, C. & Batterman, S. (2007). Indoor air quality in michigan schools, Indoor
Air, 17(1), 109-121.
Guo, H., Lee, S.C. & Chan, L.Y. (2004). Indoor air quality in ıce skating rinks in hong kong. Environmental Research, 94(1), 327-335.
GüneĢ, G., Bozkurt, E., Sönmez, S. & Çakır, N. (2015). Kütüphanelerde iç hava kalitesinin incelenmesi, Hakemli Makaleler Marmara Üniversitesi, 16(2), 222- 241
Hwang J.S., Chen Y.J., Wang J.D., Lai Y.M., Yang C.Y. & Chan C.C. (2000). Subject-domain approach to the study of air pollution effects on schoolchildren's illness absence. American Journal of Epidemiology, 152(1), 67-74.
Kapkın, S. & Uzal, E. (2007). Kapalı ortamlardaki hava kalitesini etkileyen parametreler ve toplu taĢımacılıkta iç hava kalitesinin bilgisayar destekli analizi.
Tesisat Mühendisliği Dergisi, 99(1), 75-81.
Karaca F., Alagha, O. & Gören, S. (2009). Bir derleme çalışması: iç ortam hava
kalitesinin müzeler ve tarihi bina envanterinde bulunan eserlere etkilerinin araştırılması, risk değerlendirmesi ve uygun kontrol sistemlerinin önerilmesi.
IX. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi Bildiriler Kitabı, 599-608.
Karakoç T.H., IĢıklı, B., Atmaca, F., Toka, S. & Kaba, ġ. (2007). Uçaklarda iç hava
kalitesi ve neden olabileceği problemler. VIII. Ulusal Tesisat Mühendisliği
Kongresi, Ġç Hava Kalitesi Sempozyumu‟nda sunulmuĢ bildiri, Ġzmir.
Keskin Y., Özyaral O., BaĢkaya R., Lüleci N,E., Avcı S., Acar, M, S., et al. (2005). Bir lise binası kapalı alan atmosferine ait mikrobiyolojik içeriğin hasta bina sendromu açısından öğretmen ve öğrenciler üzerindeki etkileri. Astım
Allerjiİimmünoloji, 3(3), 116-130.
Korkmaz, A. (2007). Hastane iklimlendirme sistemlerinde filtre secimi ve filtrenin önemi. Tesisat Mühendisliği Dergisi, 98(1), 27-30.
La Gennusa, M., Rizzo, G., Scaccianoce, G. & Nicoletti, F. (2005). Control of ındoor environments in heritage buildings: experimental measurements in an old ıtalian museum and proposal of a methodogy. Journal of Cultural Heritage, 6(1), 147- 155.
Lee, S.C., Li, W. & Ao, C. (2002). Investigation of indoor air quality at residential homes in hong kong: a case study. Atmospheric Environment, 36(1), 225–237. Lee, S.C. & Chang, M. (2000) Indoor and outdoor air quality investigation at schools
Lundin, L. (1999). Allergic and non-allergic students, perception of the same high school environment. Indoor Air. 9(1), 92-102.
Lyons, J. B. (2001). Do school facilities really impact a child’s education. CEFPI Brief Issue Trak, 1(1)–6
McGregor, J. (2004). Space, power and the classroom. Forum, 46(1), 13–18
Mendell, M. J. & Heath, G. A. (2003). Do ındoor environments in schools ınfluence
student performance? A critical review of the literature. Ermest Orlando
Lawrence Berkeley National Laboratory, USA.
Mendell, M.J. & Heath., G.A. (2005). Do ındoor pollutants and thermal conditions in schools ınfluence student performance? a critical review of the literature, Indoor
Air, 15(1), 27-52.
Meyer, H.W., Würtz, H., Suadıcanı, P., Valbjorn, O., Sıgsgaard, T. & Gyntelberg, F. (2004). Molds in floor dust and building-related symptoms in adolescent school children. Indoor Air, 14(1), 65-72.
Montgomery, D.D. & Kalman, D.A. (1989). Indoor/outdoor air quality: reference concentrations in complaint free residences. Applied Industrial Hygiene, 4(1), 17-20.
Öztürk, B. & Düzovalı, G. (2011), Okullarda hava kirliliği ve sağlık etkileri. X. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi‟nde sunulmuĢ bildiri, Ġzmir.
Özyaral O. & Keskin Y. (2005) Kapalı alan atmosferinin sağlık üzerine etkileri: kakosmi (kötü koku) sendromu. Astım Allerji İmmünoloji, 3(2), 86-96.
Pekey H., Bozkurt Z., ArslanbaĢ D., Pekey B., Doğan G., Sönmezoğlu Y., et al. (2007). Kocaeli'de farklı mikro - çevrelerde uçucu organik bileşikler, ağır
metaller ve inorganik gaz fazı kirleticilerin iç ortam, dış ortam ve kişisel maruziyet seviyelerinin belirlenmesi. VIII. Ulusal Tesisat Mühendisliği
Kongresi, Ġç Hava Kalitesi Sempozyumu‟nda sunulmuĢ bildiri, Ġzmir.
Peters A., Dockery DW., Heinrich J. & Wichmann HE. (1997). Shortterm effect of particulate air pollution on respiratory morbidity in asthmatic children. Journal
of European Respiratory, 1(10), 872-79.
Recepoğlu, E. (2006). Taşımalı ilköğretim uygulamasında taşıma merkezi olan
ilköğretim okullarının sorunları: Çankırı, Karabük ve Kastamonu ili örneği.
YayımlanmıĢ yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Reddy, M.K., Suneela, M., Sumatı, M. & Reddy, R.C. (2005). Indoor air quality at salarjung museum. hyderabad, İndia. Environmental Monitoring And Assesment,
105(3), 359-367.
Schieweck, B., Lohrengel, N., Siwinski, C. & Genning, T. (2005). Organic and ınorganic pollutants in storage rooms of the lower saxony state museum hanover Germany, Atmospheric Environment, 39(33), 6098-6108.
ġensoy, A.S. & Sağsöz, A. (2015). Öğrenci baĢarısının sınıfların fiziksel koĢulları ile iliĢkisi. Ahi Evran üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi, 16(3), 87-104.
ġevik, H., Belkayalı, N., Sakıcı Ç., Ayan E., ġenöz, E. & KarakaĢ, H. (2015). Possibilities of Improving Indoor Air Quality in Classrooms Through Plants.
Journal of Chemical, Biological and Physical Sciences, Section D, 5(2), 2115-
2121.
Sevik, H. & Belkayalı, N. (2012, Ekim). Kastamonu ili hava kalitesinin
karbondioksit miktarı açısından değerlendirilmesi. Kastamonu‟nun Doğal
Zenginlikleri Sempozyumu‟nda sunulmuĢ bildiri, Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu.
Son, B., Breyse, P. & Yang, W. (2003). Volatile organic compounds concentrations in residental ındoor and outdoor and its personal exposure in Korea.
Environmental Internatıonal, 29(1), 79-85.
Sundell, J. (2004). On the history of indoor air quality and health. Indoor Air, 14(7), 51–58
Turan, D., Kocahakimoğlu, C., Kavcar, P. & Sofuoğlu, S. C. (2009). İlköğretim
okullarında bina-içi hava kalitesi ile ilgili sağlık semptomlarının yaygınlığı. 9.
Ulusal Tesisat Kongresi, Ġzmir.
TÜĠK, (2018). <http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist> adresinden 08.02. 2018 tarihinde eriĢilmiĢtir.
URL 1 <https://www.isgdosya.com/kimyasal-risk-etmenleri-konu-ozeti> adresinden 08.02.2018 tarihinde eriĢilmiĢtir.
USEPA, (1996). Indoor air quality basics for schools. United States Environmental Protection Agency.
Wang, X., Bi, X., Sheng, G. & Fu, J. (2005). Hospital ındoor pm10/pm2.5 and associated trace elements in Guangzhou, China. Science of The Total
Wargocki P., Wyon D.P. & Sundell J. (2000). The effects of outdoor air supply rate in an office on perceived air quality, sick building syndrome symptoms and productivity. Indoor Air, 10(4), 222-36.
Williams D., Beck C.M., Jo S.J. & Merriman B. (2005). Indoor exposures to air pollutants and allergens in the homes of asthmatic children in Ġnner-City Baltimore. Enviromental Research, 98(2), 167–176.
Yıldırım, A. & ġimĢek, H. (2016). Nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz, K. & Altınkurt, Y. (2011). Göreve yeni baĢlayan özel dershane öğretmenlerinin kurumlarındaki çalıĢma koĢullarına iliĢkin görüĢleri. Kuram ve
Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2), 635-650.
Yüksel, N. (2005). Günümüz kamu kurumlarında yapısal konfor koĢullarının tespit edilmesine yönelik bir çalıĢma. Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık
Fakültesi Dergisi, 10(2), 21-31
WHO, (1983). Indoor air pollutants: exposure and health effects, Euro Reports and Studies (No.78), Copenhagen.
Zeydan, Z.E., Zeydan, Ö. & Yıldırım, Y. (2009). Hasta Bina Sendromu. IX. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi‟nde sunulmuĢ bildiri, Ġzmir.
Zhang, G., Spickett, J., Rumchev, K., Lee, A.H. & Stick, S. (2006). Indoor environmental quality in a low alerjen school and three standard primary schools in Western Australia. Indoor and Built Environment, 16(1), 74-80.
EKLER
EK B
Yarı YapılandırılmıĢ GörüĢme Formu
Sorular
1. Sınıf içindeki hava ile okul bahçesi veya kapalı olmayan bir ortamın havası
arasında sizce nasıl bir fark vardır? Kısaca açıklayabilir misiniz?
2. Sabah sınıfa ilk girdiğinizde sınıf ortamının havası nasıl olur?
3. Sınıfınızı ne sıklıkla havalandırırsınız?
4. Sınıfta belirli bir süre geçtikten sonra neler hissedersiniz (uyku, dikkati
toplayamama vb.)?
5. Sınıfta ders esnasında veya ders arasında cam açma isteğiniz oluĢuyor mu? (Evet
ve hayır cevapları gelirse nedeni sorulacak.)
6. AkĢam okuldan çıkarken kendini nasıl hissediyorsun (halsiz, uykulu, bıkkın…).
7. En çok hangi hastalıklara yakalanırsın ya da gün sonunda sağlığınla ne gibi
ÖZGEÇMĠġ
Adı Soyadı : Evren KUġCU
Doğum Yeri ve Yılı : Kastamonu-1982
Medeni Hali : Evli
Yabancı Dili : Ġngilizce
E-posta : evrenkuscu@gmail.com
Eğitim Durumu
Lise : Kastamonu Anadolu Öğretmen Lisesi
Lisans : Gazi Üniversitesi (Kastamonu Eğitim Fakültesi)
Mesleki Deneyim
ĠĢ Yeri 2007-2008 Org. Atilla ATEġ Ġlköğretim Okulu
ĠĢ Yeri 2008-2009 Edeler Ġlköğretim Okulu
ĠĢ Yeri 2009-2012 Yunus Emre Ortaokulu
ĠĢ Yeri 2012-2014 Aytaç ERUZ Anadolu Lisesi
ĠĢ Yeri 2014-(halen) ġehit Bülent GĠDER Ortaokulu
Uluslararası Sempozyumlarda Sunulan Bildiriler:
Recepoğlu, E. & KuĢcu, E. (2017, Nisan). Sınıflarda hava kalitesinin öğrenme üzerine
etkisi. Uluslararası TaĢköprü Pompeiopolis Bilim Kültür Sanat AraĢtırmaları