Ülkemizde ve yurtdıĢında mizah ve mizah tarzları ile ilgili pek çok araĢtırma bulunmaktadır. Yapılan araĢtırmalar genellikle üniversite öğrencileri üzerinde gerçekleĢtirilmiĢ ve psikolojik belirtilerden yalnızca depresyon ve anksiyete üzerine yoğunlaĢılmıĢtır. Buna bağlı olarak, literatürde mizah tarzlarının diğer psikolojik belirtilerle iliĢkisini inceleyen çalıĢmalar bakımından eksiklik görülmektedir. Bu çalıĢma hem mizah tarzlarının tüm psikolojik belirtiler ile iliĢkisini incelemesi hem de bunu normal popülasyonda ve geniĢ bir yaĢ aralığında yapması bakımından farklılık göstermektedir. Benzer çalıĢmaların artması literatüre ve klinik alana katkı sağlayacaktır.
Bu araĢtırmada, demografik veri olarak yalnızca literatürde yoğunlukla çalıĢılmıĢ olan cinsiyet değiĢkeni ve çalıĢmanın normal popülasyon üzerinde olmasının getirdiği avantaj kullanılarak yaĢ değiĢkeni incelenmiĢtir. Gelecekteki çalıĢmalarda daha farklı demografik değiĢkenler de araĢtırılabilir. Özellikle cinsiyet ile birlikte cinsiyet rollerinin incelenmesi, mizah tarzlarının cinsiyet kavramının fiziksel özelliklerinden etkilenmesi kadar toplumsal rollerle de nasıl Ģekillendiğini kıyaslamak açısından faydalı olacaktır.
AraĢtırmanın diğer çalıĢmalarla da uyum gösteren sonuçları üzerinden yola çıkarak, psikolojik danıĢma alanında mizah kullanımı ve mizah tarzları ile ilgili çalıĢmalar geliĢtirilebilir.
Keinan ve Beith-Hallahmi (1988), muharebe eğitimi alan askerlerle yaptıkları bir çalıĢmada öz bildirim yerine komutan ve arkadaĢ değerlendirmeleri üzerinden askerlerin mizah kullanımını ölçmüĢler ve askerlerin öz bildirim ile değerlendirdikleri sonuçlarla arasında farklılıklar bulmuĢlardır. Komutan ve arkadaĢ değerlendirmeleriyle oluĢan sonuçların daha güvenilir olduğunu belirtmiĢlerdir. Bu çalıĢmadan yola çıkarak mizahı ölçerken daha güvenilir sonuçlar elde etmek için kendini değerlendirme tipi dıĢında ölçekler geliĢtirilebilir.
59
KAYNAKLAR
Acar, T. (2009). Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinde Akran Zorbalığı ve Psikolojik Belirtiler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
Akün, D. (1997). 9-11 YaĢ Çocuklarında Mizah Duygusunun GeliĢimi. Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi. Ġstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Arslan, H. ve Çeçen, R. (2007). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin cinsiyetlerine ve öğrenilmiĢ güçlülük düzeylerine göre mizah tarzlarının
incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 16.2, 1- 14.
Aslan, H. (2006). Ortaöğretim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerin ÖğrenilmiĢ Güçlülük Düzeyleri ve Cinsiyetlerine Göre Mizah Tarzlarının Ġncelenmesi.
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü.
AteĢçi, F. Ç. (2000). Depresyonun Seyri. Duygudurum Dizisi. 2, 99–103.
Avcı, N. (2012). Üniversite Öğrencilerinin Mizah Tarzlarının Psikolojik Belirtiler ve Ölüm Kaygısı ile ĠliĢkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
AvĢar, V. (2008). Öğretmen Adaylarının Mizah Tarzları ve Cinsiyet Rolleri ĠliĢkisi.
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ġstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Enstitüsü.
Ay, Ö. (2011). Ortaöğretim Öğrencilerinin Mizah Tarzları ve Yaratıcılık Düzeylerinin YaĢam Doyum Düzeylerini Açıklayıcı Rolü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Tokat: GaziosmanpaĢa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
60
Aydın, G. (1993). Ġç-DıĢ Kontrol Odağı Ġnancı Ġle Durumluk Mizah Tepkisi Arasındaki ĠliĢki. II. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Bilimsel
Çalışmaları. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, 87-98.
Bardon, A. (2005). The Philosophy of Humor. M. Charney (Ed.). Comedy: a
geographic and historical guide içinde. USA: Greenwood Publishing Group,
Inc,462-484.
Baymur, F. (1994). Genel psikoloji. Ġstanbul: Ġnkılap Kitabevi.
Bergson, H. (1900). Gülme. Tolga Güner (çev.). Ġstanbul: Mitra Yayınları (2013).
Bilgi, A. (2005). Bilgisayar Oyunu Oynayan ve Oynamayan Ġlköğretim Öğrencilerinin Saldırganlık, Depresyon ve Yalnızlık Düzeylerinin Ġncelenmesi. Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi. Ġstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Blascovich, J.ve Tomaka, J. (1991). Measures of self-esteem. Measures of Personality
and Social Psychological Attitudes. 1, 115-160.
Cengil, M. (2003). Depresyonu Önlemede Dini Ġnancın Koruyucu Rolü. Dinbilimleri
Akademik Araştırma Dergisi. 3.2, 129-152.
Chrzanowski, G. (1981). The Genesis and Nature of Self-Esteem. American Journal of
Psychotherapy. 35.1, 38-46.
Çitemel, N. (2010). Lisansüstü Öğrencilerinin Ahlaki Yargı Yetenekleri ile Psikolojik Belirtileri Arasındaki ĠliĢkinin Ġncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Demirer, T. (2006). Dünya halinde mizahın iĢlevi üstüne 16 not. İnat:Yeryüzü mizahı-4. A. Ayrancıoğlu (drl). Ġstanbul: Tohum.
61
Eastman M. (1972). The sense of humor. New York: Octagon Books.
Erickson, S. J., Feldstein, S. W. (2007). Adolescent Humor And Its Relationship To Coping, Defense Strategies, Psychological Distress And Well-Being. Child
Psychiatry And Human Development. 37. 3, 255-271.
Eysenck, H. J. (1972), Foreword. (Ed: J.H. Goldstein ve E. P.McGhee) The Psychology
of Humor. London: Academic Press.
Fidanoğlu, O. (2006). Evlilik Uyumu, Mizah Tarzı ve Kaygı Düzeyi Arasındaki ĠliĢki.
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ġstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Enstitüsü.
Freud, S. (1905). Jokes and their relation to the unconscious. New York: W.W. Norton & Co., 1960.
Fromm, Erich (1993). Çağımızda Kişilik Sorunu- İnsan Davranışlarının Kökenleri. Yasemin Kalaycıoğlu (çev.). Ġstanbul: DüĢünen Adam Yayınları.
Geçtan, E. (1993). Psikodinamik Psikiyatri ve Normaldışı Davranışlar. Ġstanbul: Remzi Kitabevi.
Geçtan, E. (1996), Psikanaliz ve Sonrası. Ġstanbul: Remzi Kitabevi.
GöğüĢ, A. K. (2000). Depresyonun Klinik Belirtileri. Duygudurum Dizisi. 1, 39-33.
Gökalp, M. (2010). Bakıma Muhtaç Çocukların Ailelerinin KarĢılaĢtıkları Sosyal
Psikolojik Sorunlar ve Psikolojik Belirtiler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
GöktaĢ, K. ve Özkan, Ġ. (2006). YaĢlılarda Depresyon. Türkiye’de Psikiyatri Dergisi. 8.1, 30-37.
62
Güleç, C. (1993). Psikiyatrinin A-B-C’si, Ruhsal Bozukluklar, Tanısı ve Tedavisi. Ankara: Say Yayınları.
Güvemli, Z. (1955). Türk Mizah Edebiyatı Antolojisi. Ġstanbul: Varlık Yayınları.
Hamachek, D. E. (1988). Evaluating self-concept and ego development within
Erikson’s psychological framework: a formulation. Journal of Counseling and
Development. 66.
Hampes, V.P. (2006). The Relation Between Humor Styles and Empathy. Europe’s
Journal of Psychology. 6.3, 34-45.
Hehl, F.J. ve Ruch, W. (1985), “The Location of Sense of Humor Within
Comprehensive Personality Spaces: An Exploratory Study”. Personality and
Individual Differences. 6.6. 703-715.
Hill, G.T. (2000) Sex and Gender Differences in Humor, Creativity and Their Correlations. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Austin: University of Texas.
Ġlhan, T. (2005). Öznel Ġyi OluĢa Dayalı Mizah Tarzları Modeli. Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Ġsmailova, G. (1996). Kırgız mizah tipleri ve Nasreddin hoca. Uluslar arası Nasreddin
Hoca Bilgi Şöleni (Sempozyumu) Bildirileri (s. 215–225). Ġzmir: Atatürk Kültür
Merkezi.
Janes, L. M., Olson J. M. (2000). The Behavioral Effects Of Observing Ridicule Of Others. Personality And Social Psychology Bulletin. 26, 474-485.
63
Keinan G., Beith-Hallahmi, B. (1988). Humor and Coping With Stress: A Test Under Real Conditions. Personality and Individual Differences. 9,6, 951-956.
Keith-Spiegel P. (1972). Early conceptions of humor: Varieties and ıssues. (Ed: J.H. Goldstein ve E. P.McGhee) The Psychology of Humor. London: Academic Press.
Kellner, R. (1990). Somatisation: Theories and Research. Journal of Nervous and
Mental Disease. 178, 150-160.
Kesebir, S. (2004). Depresyon ve Somatizasyon. Klinik Psikiyatri. 1,14–19.
Kılıç, M. (1987). DeğiĢik Psikolojik Arazlara Sahip Olan ve Olmayan Öğrencilerin Sorunları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Koestler, A. (1997). Mizah Yaratma Eylemi. S. Kabakçıoğlu ve Ö. Kabakçıoğlu (çev). Ġstanbul: Ġris Yayınları. (orijinal baskı tarihi 1964).
Köroğlu, E. (2007). DSM-IV-TR Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı. Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
Kramer, N. S. (2002). Tarih Sümer’de başlar. H. Koyukan (çev). Ġstanbul: Kabalcı. (orijinal baskı tarihi 1981).
Kuiper,N.A., Grimshaw, M., Leite, C. and Kirsh, G. (2004). Humor Is Not Always The Best Medicine: Specific Components Of Sense Of Humor And Psychological Well-Being. Humor: International Journal Of Humor Research. 17(1-2), 135- 168.
Kuiper, N. A. ve Martin, R. A. (1998). Is sense of humor a positive personality characteristic? W. Ruch (Ed.). The sense of humor: Explorations of a personality
64
characteristic içinde. New York: Mouton de Gruyter, 1998, 159-178.
Küey, L. (1998). Birinci Basamakta Depresyon: Tanıma, Ele Alma, Yönlendirme.
Psikiyatri Dünyası. 1, 5–12.
Labellarte, M. J., Ginsburg, G. S., Walkup, J. T. and Riddle, M. A. (1999). The Treatment of Anxiety Disorders in Children and Adolescents. Biological
Psychiatry. 46, 1567–1578.
Maçkalı, Z. (2014). Bipolar Bozuklukta BiliĢsel Yatkınlık Stres Kuramları. Türk
Psikoloji Yazıları. 17.33, 15-28.
Martin, R.A (2007). The Psychology of Humor - An Integrative Approach. Burlington, MA: Elsevier Academic Press.
Martin, R. A. ve Kuiper, N. A. (1999). Daily occurrence of laughter: Relationships with age, gender, and Type A personality. Humor. 12, 355-384.
Martin, R. A. ve Lefcourt, H. M. (1984). The situational humor response questionnaire: a qualitative measure of sense of humor. Journal of Personality and Social
Pschology. 47.1, 145-155.
65
Differences Of Uses Of Humor And Their Relation To Psychological Well- Being: Development Of The Humor Styles Questionnaire. Journal Of Research
in Personality. 37.1, 48–75.
Moran, B. (1994). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. Ġstanbul: Cem Yayınları.
Morreal, J. (1997). Gülmeyi Ciddiye Almak. Ġstanbul: Ġris Yayınları.
Nesin, A. (1973). Cumhuriyet Dönemi Türk Mizahı. Ġstanbul: Adam Yayınları.
Nesin, A. (2002), Gülme’nin Kitabı. Ġstanbul: YGS Yayıncılık.
Nezlek, J. B. ve Derks, P. (2001). Use Of Humor As A Coping Mechanism,
Psychological Adjustment and Social Interaction. Humor: International Journal of
Humor. 14.4 , 395-413.
Nezu, A. M., Nezu, C. M. ve Blissett, S. E. (1988). Sense of humor as a moderator of the relation between stressful events and psychological distress: A prospective analysis. Journal of Personality and Social Psychology. 54.3. 520-525.
Oral, T. (1998). Yaza Çize. Ġstanbul: Ġris Yayınları
Öner, A. (2012). YetiĢkin Bireylerin Anksiyete Bozukluğuna Sahip Olup Olmaması ile Kullandıkları Mizah Tarzları Arasındaki ĠliĢkinin Ġncelenmesi. Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Öngören, F. (1976). 50 Yılın Türk Mizah Ve Karikatürü. Ġstanbul: ĠĢ Bankası Yayınları.
Öngören, F. (1983). Cumhuriyet Dönemi Türk Mizahı ve Hicvi. Ankara: Yonca matbaası.
66
Öngören, F. (2001). Mizahın değiĢkenliği. Gül Diken. 10, 11–12.
Özbek, E. (2004). Çizgi Ve Kumaları. 10. Uluslararası Karikatür Festivali, Ankara
Özdemir S., Sezgin F., Kaya Z., Recepoğlu E. (2011). Ġlköğretim Okulu
Öğretmenlerinin Stresle BaĢa Çıkma Tarzları ile Kullandıkları Mizah Tarzları Arasındaki ĠliĢki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 17.3, 405-428.
Özen, ġ. D. ve Temizsu, E. (2010). Anksiyete ve Depresif Bozukluklarda ÖrtüĢen ve AyrıĢan Belirtiler. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar Dergisi. 2.1, 1-14.
Öztürk, M. O. (2004). Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Özünlü, Ü. (1999). Gülmecenin Dilleri. Ankara: Doruk Yayınları.
Paulos, J.A. (1996). Matemetik ve Mizah. Ġstanbul: Sarmal Yayıncılık.
Pirinççi, L.N. (2009). Lise Öğrencilerinin Mükemmeliyetçilik Düzeyleri ile Kaygı Arasındaki ĠliĢkinin Ġncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ġstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Rapp, A. (1947). Toward an Eclectic and Multilateral Theory of Laughter and Humor.
The Journal of General Psychology. 36.2, 207-219.
Raskin, V. (1998). “The Sense of Humor and The Truth”. The Sense of Humor:
Exploration of a Personality Characteristic. W. Ruch (drl.). Berlin: Mouton de
Gruyder.
Roeckelein, J. E. (2002). Psychology of humor: A reference guide & annotated
67
Rozenthal, F. (1997). Erken İslamda Mizah. Ġstanbul: Ġris Yayıncılık
Saltuk, S. (2006). Üniversite öğrencilerinin mizah tarzları. Yayımlanmamış Yüksek
Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Sanders, B. (2001), Kahkahanın Zaferi: Yıkıcı Bir Tarih Olarak Gülme, Çev. Kemal Atakan, Ġstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Sarı, T., ve Aslan. H. (2005). Mizah Tarzları Ġle BaĢaçıkma Stratejileri Arasındaki ĠliĢki (Özet Kitabı). Vııı. Ulusal Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Kongresi. Ġstanbul: Marmara Üniversitesi. 105–106.
SatılmıĢ, H. B. (2012). Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Bazı DeğiĢkenlere Göre
Psikolojik Belirtileri ve Empatik Eğilim Düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
SavaĢır, I. ve ġahin, N.H. (1997). Bilişsel-Davranışçı Terapilerde Değerlendirme;
Sık Kullanılan Ölçekler. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
Sayar, B. (2012). Üniversite Öğrencilerinin Mizah Tarzları ile Umutsuzluk ve Boyun Eğici DavranıĢları Arasındaki ĠliĢkinin Ġncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans
Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
Saygılı, S. (2001). Ruh Hastalıkları ve Korunma Yolları. Ġstanbul: Türdav A.ġ.
Schultz, D. P.& Sydney Ellen S. (2007). Modern Psikoloji Tarihi. Y. Aslay (çev.). Ġstanbul: Kaknüs Yayınları.
Sepetci, C. (2010). Okul Yöneticilerinin Mizah Tarzlarının Betimlenmesi.
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Tokat: GaziosmanpaĢa Üniversitesi Sosyal
68
Sevinçok, L. (1999). Somatizasyon Bozukluğu. Psikiyatri Dünyası. 1, 5–10.
Solak, C. (2013). Faruk Nafiz Çamlıbel’in Hanım ġiir Yazacak Adlı Oyununda Komiğin OluĢumu. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler
Dergisi. 50, 231-242.
Southam, M. A. (2001). The use of humor by occupational therapists to promote adaptation in their adult clients with physical disabilities. Yayınlanmamış Doktora
Tezi. San Francisco, California: Saybrook Graduate School.
Soyaldın, S. Z. (2007). Orta Öğretim Öğrencilerinin Öfke Ġfade Tarzları Ġle Mizah Tarzları Arasındaki ĠliĢkinin Ġncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mersin: Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Tavris, C. (1989). Anger: Misunderstood Emotion. New York: Simon&Schuster
Thorson, J.A., F.C.Powell, I.Sarmany-Schuller, W.P.Hampes. (1997). Psychological Health and Sense of Humor. Journal of Psychology. 3.6, 605-619.
Türkçapar, H. (2004). Anksiyete Bozukluğu ve Depresyonun Tanısal iliĢkileri. Klinik
Psikiyatri Dergisi. 4, 12-16.
Türkmen, F. (24-25 Haziran 1996). Mizahta Üstünlük Teorisi ve Nasrettin Hoca
Fıkraları. V. Uluslararası Türk Halk Kültürü Kongresi Seksiyon Bildirileri. Ankara: Türk Kültürü, Türk Kültürünü AraĢtırma Enstitüsü Yayınları, 649-655.
Tozar, Z. (2001). Niye Gülüyoruz?. Bilim ve Teknik Dergisi. Kasım, 2001.
Uzbay, T.Ġ. (2002). Anksiyetenin Nörobiyolojisi. Klinik Psikiyatri Dergisi. 1, 5-13.
69
Wickberg D. (1998). The Senses Of Humor: Self and Laughter in Modern America. Ithaca NY: Cornell University Press.
Yardımcı, Ġ. (2010). Mizah Kavramı ve Sanattaki Yeri. Uşak Üniversitesi Sosyal
Bilimler Dergisi. 3.2, 1-41.
Yerlikaya, E. E. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Mizah Tarzları ile Algılanan Stres, Kaygı ve Depresyon Düzeyleri Arasındaki ĠliĢkinin Ġncelenmesi. Yayınlanmamış
Doktora Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.
Yıldırım, Ü. (2011). Ortaöğretim Öğrencilerinin Psikolojik Belirtilerinin Sosyal Destek Algısı ve Akademik Erteleme Açısından Ġncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yılmaz, K. (2011). Okul Yöneticilerinin Mizah Tarzlarının ÇeĢitli DeğiĢkenler Açısından Ġncelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 12.1, 27-44.
YoltaĢ, N. (2004). Karikatür Ve Mizah. 10. Uluslararası Karikatür Festivali. Ankara.
Yörükoğlu, A. (2004). Çocuk Ruh Sağlığı: Çocuğun Kişilik Gelişimi, Yetiştirilmesi ve
70
EKLER
Ek.1. Mizah Tarzları Ölçeği (MTÖ)
Ġnsanlar mizahı çok farklı biçimlerde yaĢar ve dıĢa vururlar. AĢağıda mizahın yaĢanabileceği farklı biçimleri ifade eden cümleler yer almaktadır. Lütfen her cümleyi dikkatle okuyarak o ifadeye ne ölçüde katıldığınızı ya da katılmadığınızı belirtin. Lütfen mümkün olduğunca dürüst ve tarafsız olarak yanıtlamaya çalıĢın. Yanıtlarınız için aĢağıdaki değerlendirme ölçeğini temel alın:
1. Genellikle çok fazla gülmem ya da baĢkalarıyla ĢakalaĢmam. 1 2 3 4 5 6 7 2. Moralim bozuk olduğunda genellikle kendimi mizahla
neĢelendirebilirim. 1 2 3 4 5 6 7
3. Birisi hata yaptığında çoğunlukla onunla bu konuda dalga geçerim. 1 2 3 4 5 6 7 4. Ġnsanların benimle dalga geçmelerine ya da bana gülmelerine gereğinden
fazla izin veriyorum. 1 2 3 4 5 6 7
5. Ġnsanları güldürmek için çok fazla uğraĢmam gerekmez - doğuĢtan
esprili bir insan gibiyimdir. 1 2 3 4 5 6 7
6. Tek baĢıma bile olsam çoğunlukla yaĢamın gariplikleriyle eğlenirim. 1 2 3 4 5 6 7 7. Ġnsanlar asla benim mizah anlayıĢım yüzünden gücenmez ya da
incinmezler. 1 2 3 4 5 6 7
8. Kendimi yermem ailemi ya da arkadaĢlarımı güldürüyorsa eğer,
çoğunlukla bu iĢi kendimden geçerek yaparım. 1 2 3 4 5 6 7 9. BaĢımdan geçen komik Ģeyleri anlatarak insanları pek güldürmem. 1 2 3 4 5 6 7 10. Üzgün ya da mutsuzsam, kendimi daha iyi hissetmek için
genellikle o durumla ilgili gülünç bir Ģeyler düĢünmeye çalıĢırım. 1 2 3 4 5 6 7
Ke sin li kle k atı lmıy or um Ka tı lmıy oru m Biraz k atı lmıy or um Ka ra rsız ım Biraz Ka tı lı yo ru m Ka tı lı yo ru m Tam am ıy la k at ıl ıy o ru m
71
11. Espri yaparken ya da komik bir Ģey söylerken genellikle
karĢımdakilerin bunu nasıl kaldıracağını pek önemsemem. 1 2 3 4 5 6 7 12. Çoğunlukla kendi güçsüzlüklerim, gaflarım ya da hatalarımla ilgili
gülünç Ģeylerden söz ederek, insanların beni daha çok sevmesini ya
da kabul etmesini sağlamaya çalıĢırım. 1 2 3 4 5 6 7 13. Yakın arkadaĢlarımla çok sık ĢakalaĢır ve gülerim. 1 2 3 4 5 6 7 14. YaĢama karĢı takındığım mizahi bakıĢ açısı, benim olaylar
karĢısında aĢırı derecede üzülmemi ya da kederlenmemi önler. 1 2 3 4 5 6 7 15. Ġnsanların, mizahı baĢkalarını eleĢtirmek ve aĢağılamak için
kullanmalarından hoĢlanmam. 1 2 3 4 5 6 7
16. Çoğunlukla kendimi küçük düĢürücü gülünç Ģeyler söylemem. 1 2 3 4 5 6 7 17. Genellikle fıkra anlatmaktan ve insanları eğlendirmekten
hoĢlanmam. 1 2 3 4 5 6 7
18. Tek baĢınaysam ve mutsuzsam, kendimi neĢelendirecek gülünç
Ģeyler düĢünmeye çalıĢırım. 1 2 3 4 5 6 7
19. Bazen duruma uygun olmasa dahi, aklıma söylemekten kendimi
alamayacağım kadar gülünç Ģeyler gelir. 1 2 3 4 5 6 7 20. Espriler yaparken ya da komik olmaya çalıĢırken çoğunlukla
kendimi gereğinden fazla eleĢtiririm. 1 2 3 4 5 6 7 21. Ġnsanları güldürmekten hoĢlanırım. 1 2 3 4 5 6 7 22. Kederli ya da üzgünsem genellikle mizah anlayıĢımı kaybederim. 1 2 3 4 5 6 7 23. Bütün arkadaĢlarım gülse bile, bir baĢkasına gülerken asla onlara
eĢlik etmem. 1 2 3 4 5 6 7
24. ArkadaĢlarımla ya da ailemle birlikteyken çoğunlukla hakkında
espri yapılan ya da dalga geçilen kiĢi ben olurum. 1 2 3 4 5 6 7 25. ArkadaĢlarımla çok sık ĢakalaĢmam. 1 2 3 4 5 6 7 26. Tecrübelerime göre bir durumun eğlendirici yanlarını düĢünmek,
sorunlarla baĢa çıkmada çoğunlukla etkili bir yoldur. 1 2 3 4 5 6 7 27. Birinden hoĢlanmazsam çoğunlukla onu küçük düĢürmek için
hakkında espri yapar ya da alay ederim. 1 2 3 4 5 6 7 28. Problemlerim varsa ya da mutsuzsam, çoğunlukla bunu
72
ne hissettiğimi anlamazlar. 1 2 3 4 5 6 7
29. BaĢkalarıyla birlikteyken genellikle söyleyecek esprili Ģeyler
düĢünemem. 1 2 3 4 5 6 7
30. NeĢelenmek için baĢkalarıyla birlikte olmam gerekmez, genellikle
tek baĢımayken bile gülecek Ģeyler bulabilirim. 1 2 3 4 5 6 7 31. Bir Ģey bana gerçekten gülünç gelse bile, birini gücendirecekse
eğer, buna gülmem ya da bununla ilgili espri yapmam. 1 2 3 4 5 6 7 32. BaĢkalarının bana gülmesine izin vermek; benim, ailemi ve
73 Ek.2. Kısa Semptom Envanteri (KSE)
AĢağıda, insanların bazen yaĢadıkları belirtilerin ve yakınmaların bir listesi verilmiĢtir. Listedeki her maddeyi lütfen dikkatle okuyunuz. Daha sonra, o belirtinin sizde bugün dahil, son bir haftadır ne kadar var olduğunu yandaki bölmede uygun olan yere iĢaretleyiniz. Her belirti için sadece bir yeri iĢaretlemeye ve hiçbir maddeyi atlamamaya özen gösteriniz. Yanıtlarınızı kurĢun kalemle iĢaretleyiniz. Eğer fikir değiĢtirirseniz ilk yanıtınızı siliniz. Yanıtlarınızı aĢağıdaki ölçeğe göre değerlendiriniz:
Bu belirtiler son bir haftadır sizde ne kadar var?
0. Hiç yok 3. Epey var 1. Biraz var 4. Çok fazla var 2. Orta derecede var
1. Ġçinizdeki sinirlilik ve titreme hali 0 1 2 3 4
2. Baygınlık, baĢ dönmesi 0 1 2 3 4
3. Bir baĢka kiĢinin sizin düĢüncelerinizi kontrol edeceği 0 1 2 3 4 fikri
4. BaĢınıza gelen sıkıntılardan dolayı baĢkalarının suçlu 0 1 2 3 4 olduğu duygusu
5. Olayları hatırlamada güçlük 0 1 2 3 4
6. Çok kolayca kızıp öfkelenme 0 1 2 3 4
7. Göğüs (kalp) bölgesinde ağrılar 0 1 2 3 4
8. Meydanlık (açık) yerlerden korkma duygusu 0 1 2 3 4
9. YaĢamınıza son verme düĢünceleri 0 1 2 3 4
10. Ġnsanların çoğuna güvenilmeyeceği hissi 0 1 2 3 4
11. ĠĢtahta bozukluklar 0 1 2 3 4
12. Hiçbir nedeni olmayan ani korkular 0 1 2 3 4 13. Kontrol edemediğiniz duygu patlamaları 0 1 2 3 4 14. BaĢka insanlarla beraberken bile yalnızlık hissetmek 0 1 2 3 4 15. ĠĢleri bitirme konusunda kendini engellenmiĢ 0 1 2 3 4
74 hissetmek
16. Yalnızlık hissetmek 0 1 2 3 4
17. Hüzünlü, kederli hissetmek 0 1 2 3 4
18. Hiçbir Ģeye ilgi duymamak 0 1 2 3 4
19. Ağlamaklı hissetmek 0 1 2 3 4
20. Kolayca incinebilme, kırılmak 0 1 2 3 4
21. Ġnsanların sizi sevmediğine, kötü davrandığına 0 1 2 3 4 inanmak
22. Kendini diğerlerinden daha aĢağı görme 0 1 2 3 4
23. Mide bozukluğu, bulantı 0 1 2 3 4
24. Diğerlerinin sizi gözlediği ya da hakkınızda 0 1 2 3 4 konuĢtuğu duygusu
25. Uykuya dalmada güçlük 0 1 2 3 4
26. Yaptığınız Ģeyler tekrar tekrar doğru mu diye 0 1 2 3 4 kontrol etmek
27. Karar vermede güçlükler 0 1 2 3 4
28. Otobüs, tren, metro gibi umumi vasıtalarla 0 1 2 3 4 seyahatlerden korkmak
29. Nefes darlığı, nefessiz kalmak 0 1 2 3 4
30. Sıcak-soğuk basmaları 0 1 2 3 4
31. Sizi korkuttuğu için bazı eĢya, yer ya da 0 1 2 3 4 etkinliklerden uzak kalmaya çalıĢmak
32. Kafanızın “bomboĢ” kalması 0 1 2 3 4
33. Bedeninizin bazı bölgelerinde uyuĢmalar,
Karıncalanmalar 0 1 2 3 4
34. Günahlarınız için cezalandırılmanız gerektiği 0 1 2 3 4 35. Gelecekle ilgili umutsuzluk duyguları 0 1 2 3 4 36. Konsantrasyonda (dikkati bir Ģey üzerinde toplama)
güçlük/zorlanmak 0 1 2 3 4
37. Bedeninizin bazı bölgelerinde zayıflık, güçsüzlük hissi 0 1 2 3 4 38. Kendini gergin ve tedirgin hissetmek 0 1 2 3 4
75
39. Ölme ve ölüm üzerine düĢünceler 0 1 2 3 4
40. Birini dövme, ona zarar verme, yaralama isteği 0 1 2 3 4 41. Bir Ģeyleri kırma, dökme isteği 0 1 2 3 4 42. Diğerlerinin yanındayken yanlıĢ bir Ģeyler
yapmamaya çalıĢmak 0 1 2 3 4
43. Kalabalıklarda rahatsızlık duymak 0 1 2 3 4 44. Bir baĢka insana hiç yakınlılık duymamak 0 1 2 3 4
45. DehĢet ve panik nöbetleri 0 1 2 3 4
46. Sık sık tartıĢmaya girmek 0 1 2 3 4
47. Yalnız bırakıldığında/kalındığında sinirli hissetmek 0 1 2 3 4 48. BaĢarılarınız için diğerlerinden yeterince takdir
görmemek 0 1 2 3 4
49. Yerinde duramayacak kadar kendini tedirgin hissetmek 0 1 2 3 4
50. Kendini değersiz görmek 0 1 2 3 4
51. Eğer izin verirseniz insanların sizi sömüreceği duygusu 0 1 2 3 4
52. Suçluluk duyguları 0 1 2 3 4