verilmiştir. Bu çözümleme sonucunda oluşturulan alt temalar ve frekans dağılımları Tablo 12’de gösterilmiştir.
Tablo 12. Öğretmenlerin Kullandıkları Materyallere Ait Görüşleri
Temalar n
Görsel Materyaller 23
Ders kitabı veya Kur’an-ı Kerim 23 Değerlendirme çizelgesi/defteri 21 Yazı tahtası 16 Tecvit kitabı 3 Elif-ba kitabı 2 Resim-şema 2 Ezber kartları 1 ĠĢitsel Materyaller 5 Mp3 çalar-ses bombası 4 Mikrofon-hoparlör 2 Görsel-ĠĢitsel materyaller 19 Etkileşimli tahta 19 Cd 5
Tablo 12’de görüldüğü gibi, Kur’an-ı Kerim dersinde kullandıkları materyaller konusunda kendisi ile görüşülen öğretmenlerden elde edilen veriler incelendiğinde, ortaya çıkan alt temalar, görsel materyaller (n=23), işitsel materyaller (n=5), görsel- işitsel materyaller (n=19) şeklindedir. Tabloda yer alan her bir alt tema aşağıda sırasıyla verilmiştir.
1) Görsel materyaller
Öğretmenlerin kullandıkları görsel materyaller; a) ders kitabı veya Kur’an-ı Kerim (n=23), b) değerlendirme çizelgesi/defteri (n=21) (örnek çizelge ve defter sayfası için bkz. Ek-6) c) yazı tahtası (n=16), d) tecvit kitabı (n=3), e) elif-ba kitabı (n=2), f) resim-şema (n=2), d) ezber kartları (n=1)’dır. Belirlenen her bir alt temaya ilişkin açıklamalara ve referans cümlelerine aşağıda yer verilmiştir.
a) Ders kitabı ve Kur’an-ı Kerim
Araştırmaya katılan öğretmenlerin hepsinin, kullandıkları temel materyalin ders kitabı veya Kur’an-ı Kerim olduğunu belirtmişlerdir. Öğretmenlerden 9EÖ: “Derslerde kullanılan materyaller her geçen gün çeşitlilik arz etmektedir. Başta ders kitabı,
olmazsa olmazlarımızdandır” şeklinde görüş bildirmiştir. Bir başka öğretmen 6KÖ: “Yüzüne okuma esnasında öğretmenin düzelttiği hataları ve doğru okuyuşu fark edebilmesi için Kuran-ı Kerim veya ders kitabı her öğrencinin sırasında bulunmalı” şeklinde düşüncesini ifade ederken, diğer bir öğretmen 1KÖ: “Ders kitabı ya da Kur‟an-ı Kerim olmayınca öğrenci dersi takip etmez ders başlamadan bitmiş olur. Öğrencinin dikkati dağılır, başka şeylerle uğraşmaya başlar. Bu nedenle her öğrencinin mutlaka kendine ait rahat okuyabileceği bir Kur‟an-ı Kerimi sınıfta bulundurmasını zorunlu tutuyorum” şeklinde açıklamada bulunmuştur.
b) Değerlendirme çizelgesi/defteri
Bu temaya ilişkin görüş belirten öğretmenlerden 1KÖ: “Ezber ve yüzüne okuma takip çizelgesi kullanmış olduğum diğer bir materyal, bu çizelgeyi bilgisayar programı olarak kullananlarda var ama bana kâğıt üstünde yapmak daha kullanışlı geliyor. Takip çizelgesini dönemlik hazırlıyorum. Örneğin birinci dönemi 18 haftaya bölüyorum” şeklinde görüşünü ifade ederken bir başka öğretmen 10EÖ: “Benim sene boyunca öğrencilerle ilgili çizelgelerim var” biçiminde görüş belirtmiştir. Bir başka öğretmen 11EÖ: “Bir çetele tutuyorum. Dinlemeler için çetelenin bir tarafını kullanıyorum. Haftalık, aylık dinlemeler için ayrı ayrı kareler var. Falan hafta şubatın ikinci haftası, artı, yarım artı, eksi, artının sağına soluna koyduğum işaretler ile biraz eksiği vardı, biraz fazlası vardı belirtiyorum” şeklinde açıklamada bulunmuştur. Bir diğer öğretmen 15EÖ: “Not çizelgesi kullanıyorum. Böylece öğrenci kendisinin kontrol edildiğini farkında ve ders çalışmaya daha meyilli oluyor” diyerek görüşünü ifade etmiştir. Bir başka öğretmen 22EÖ: “Değerlendirme çizelgesi kullanıyorum. Böylece öğrenci kendisinin takip edildiğini bilince daha iyi çalışıyor” şeklinde görüş belirtmiştir.
c) Yazı tahtası
Öğretmenlerin Kur’an-ı Kerim dersinde kullandıkları önemli materyallerden biri de yazı tahtasıdır. Bu temaya ilişkin görüş belirten öğretmenlerden 18EÖ: “Tahtanın görselliğinin bir sihri var. Söylediğini tahtaya yazmak şekillendirmek öğrencide daha kalıcı oluyor” diyerek sözlü olarak ifade edilen bilgiler yazı tahtasında görselleştirmenin önemine vurgu yapmıştır. Bu konuyla ilgili olarak görüş belirten bir başka öğretmen 1KÖ: “…kısa ezber surelerini tahtaya yazarım. Tecvitleri tek tek üzerinde gösteririm” ,7KÖ: “…tecvit konularını işlerken örnekleri tahtaya yazarım.
Örnekleri tahtada göstererek tek tek açıklarım”, 8KÖ: “…harfleri tahtaya yazıyorum. Kalın harfleri renkli kalem kullanarak, yuvarlak içine alarak yazıyorum ve dikkat çekiyorum”, 13EÖ: “9. sınıflarda tecvit konularını tahtada yazarak anlatırım. Yazarken de dikkat edilmesi gereken yerleri renkli kalemle belirtirim. Medleri, idgamları kategorize ederim”, 15EÖ: “…örnekleri tahtaya yazıyorum. Med harflerini farklı kalemle yuvarlak içinde gösterip, farklarını belirtiyorum. Bunun çok faydası oluyor görsellik sağlıyor” biçiminde görüşlerini belirterek yazı tahtasının kullanımıyla ilgili açıklama yapmışlardır.
d) Tecvit kitabı
Bu alt temaya ilişkin görüş belirten öğretmen 18EÖ: “…piyasadaki farklı tecvit kitaplarını kullanırım” şeklinde görüşünü ifade etmiştir.
e) Elif-ba kitabı
Bu alt temaya ilişkin görüş belirten öğretmenlerden 2KÖ: “…elif-ba cüzü, örnekleri bol olduğu için daha iyi. Kitabın örnekleri yetersiz. Piyasadaki elif-baların daha verimli olduğunu gördüm” diyerek elif-ba kitabını daha faydalı bulduğu için kullandığını ifade etmiştir. Bu konuyla ilgili olarak bir başka öğretmen 1KÖ: “…ders kitabını yeterli bulmuyorum. Öğrenci yeteri kadar örnek okuyamıyor. Ders kitabında yeterli örnek yok. Diyanetin kullandığı elif cüzü daha faydalı oluyor. Başından sonuna kadar her öğrenciye bunu okuturum” şeklinde açıklama yapmıştır.
f) Resim-Ģema
Bu alt temayla ilgili olarak görüş belirten öğretmen 3KÖ: “Boğaz harflerini gösteren resmin üzerinde, harflerin nasıl çıktığını gösteriyorum” şeklinda açıklama yaparken, bir başka öğretmen 22EÖ: “…surelerin büyük punto ile yazılı dosyalarını çıkarmıştım” diyerek kullandığı görsel materyale örnek vermiştir.
g) Ezber kartları
Bu alt temaya ilişkin görüş belirten öğretmen 22EÖ: “…bazı öğrencilere ezber kartlarını hediye ettim” diyerek görüşünü belirtmiştir.
2) ĠĢitsel materyaller
Öğretmenlerin kullandıkları işitsel materyaller; a) mp3 çalar-ses bombası (n=4) (örnek materyal için bkz. Ek-7), b) mikrofon-hoparlör (n=2)’dür. Belirlenen her bir alt temaya ilişkin açıklamalara ve referans cümlelerine aşağıda yer verilmiştir.
a) Mp3 çalar-ses bombası
Bu alt temayla ilgili görüş belirten öğretmenlerden 1KÖ: “…daha önce Mp3‟üm vardı. Ses bombası denen cihazları kullanırdım” şeklinde açıklama yaparken, bir diğer öğretmen 4KÖ: “…ezber yerlerini çocukların mp3‟lerine yüklüyorum. Oradan dinlemelerini istiyorum” şeklinde açıklamada bulunmuştur.
b) Mikrofon-Hoparlör
Bu alt temaya ilişkin görüş belirten öğretmenlerden 18EÖ: “…mescide götürüyorum. Mikrofonda okutuyorum. Hoşlarına gidiyor” şeklinde görüş belirtirken, bir başka öğretmen 13EÖ: “Sınıfta ses sistemi ve mikrofon almıştım, çocuklara okutuyordum” şeklinde görüşünü ifade etmiştir.
3) Görsel-ĠĢitsel Materyaller
Öğretmenlerin kullandıkları görsel-işitsel materyaller; a) etkileşimli tahta (n=19) ve b) cd (n=5)’dir. Belirlenen her bir alt temaya ilişkin açıklamalara ve referans cümlelerine aşağıda yer verilmiştir.
a) EtkileĢimli tahta
Bu alt temaya ilişkin görüş belirten öğretmenlerden 1KÖ: “Kullandığım diğer bir materyal akıllı tahta. Bu sayede öğrenciler aynı anda dersi takip ediyor, sınıfta olumsuz davranışlar daha aza iniyor, görsel ve işitsel bir materyal dikkati bir yöne topladığı için sınıf daha rahat kontrol ediliyor. Olumsuz davranışlar bazen olabiliyor. Bunu da görseli durdurup, ani bir soru ile kontrol edebiliyorum” şeklinde görüşünü ifade etmiştir. Bir başka öğretmen 22EÖ: “Sınıfların kalabalık olması, dersin işlenmesini güçleştiriyor. Akıllı tahtalar Kur‟an dersini daha etkili yaptı. Hem görüntü, hem ses ilgiyi artırdı. Sürekli aynı metotla dersi işleme dersi sıkıcı hale getirebiliyor” diyerek etkileşimli tahtaların Kur’an dersinin daha etkili bir şekilde işlenmesine katkı sağladığını ifade etmiştir. Öğretmenlerden 2KÖ: “…yüzüne ve ezber yerlerini akıllı
tahtadan dinletiyorum”, 3KÖ: “…harfleri akıllı tahtada slayttan açıklıyorum”, 6KÖ: “…bazen akıllı tahtada farklı okuyuşlar üzerinden okumaları gösteriyoruz”, 13EÖ: “…akıllı tahtada hasenat programı yüklü ve bir öğrenci ben okurken tahtada okuduğum yeri büyüteçle takip ettiriyor”, 17EÖ: “…bazen akıllı tahtadan, kârilerin tecvitleri nasıl uyguladıklarını gösteriyorum” biçiminde görüşler bildirerek Kur’an-ı Kerim dersinde etkileşimli tahtanın kullanımıyla ilgili örnekler vermişlerdir.
b) Cd
Bu alt temayla ilgili olarak görüş belirten öğretmenlerden 1KÖ: “Diyanet İşleri Başkanlığının elif-ba‟sının Cd‟si var. Bu şekilde öğrenciler evde çalışıp geliyorlar” şeklinde açıklama yapmıştır.
Kur’an-ı Kerim dersinde kullandıkları materyaller konusunda görüş belirten öğretmenlerin tamamı, ders kitabı ve Kur’an-ı Kerim’i kullandıklarının, tamamına yakını değerlendirme çizelgesi/defteri kullandıklarını, büyük bir kısmı ise etkileşimli tahta (akıllı tahta) ve yazı tahtasını, kullandıklarını belirtmişlerdir. Öğretmenlerin bir kısmı Mp3 çalar-ses bombası, cd, tecvit kitabı, elif-ba kitabı, mikrofon-hoparlör kullandığını ifade etmişlerdir. Bir öğretmen ise öğrencilere ezber kartları verdiğini belirtmiştir.
Yukarıdaki temalar genel olarak incelendiğinde, etkileşimli tahtaların ve değerlendirme çizelgesi/defteri kullanmanın sınıf yönetimine katkı sağlayan etkili materyaller olduklarını söylenebilir.
3.9. Öğretmenlerin Öğrencilerin Elif-ba, Yüzünden Okuma ve Ezberleme