Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme

Öğretim materyalleri, öğretmenin ders konusunu sınıf ortamında işlerken, bazı düşünceleri, olayları ya da varlıkları açıklamak ve aydınlatmak amacıyla, farklı duyu organlarına hitap eden, daha etkili bir öğrenme ve öğretme sürecinin oluşturulmasına katkıda bulunan araç ya da gereçlere denir (Karamustafaoğlu, Yaman ve Karamustafaoğlu, 2005). Öğretim materyalleri, öğrenenin görerek, yaparak, etkili iletişim kurarak ve aktif rol alarak öğrenmelerini sağlar (Fer, 2009).

18

Yirmi birinci yüzyıla girdiğimiz bu çağda, içinde yaşadığımız dünyada oldukça hızlı gelişen teknolojik gelişmelere şahit olmaktayız (Şimşek, 2002). Gelişen bilgisayar teknolojileri modern toplumu dijital araçların kaçınılmaz olduğu bir arenaya götürmektedir (Chung, 2007). Özellikle hızla gelişen iletişim ve bilgisayar teknolojileri hayatın her alanında karşımıza çıkmakta ve yaşantılarımızı kolaylaştırmaktadır (Yakar, 2005). Çağımızın vazgeçilmez bir parçası olan teknoloji günlük hayatımızın önemli bir parçası olmuştur (Şimşek, 2002; Ekici, Ekici ve Kara, 2012) ve günümüz öğrencilerini bunlardan ayrı düşünmek ve soyutlamak mümkün değildir. Belki de çok yakında öğrenme öğretme ortamları büyük oranda dijital ortamlar haline dönüşecektir (Yakar, 2005) çünkü günlük hayatta yoğun bir şekilde sürekli öğrencilerin yaşantılarının içinde olan dijital ortamlarının öğrenme öğretme ortamlarında olması gerekecektir.

Teknoloji, eğitim ve öğretimin gelecek yönelimini ya da eğilimini belirlemede hayati rol oynamaktadır (Banaszewski, 2005). Özellikle son yıllarda bilişim teknolojileri alanındaki gelişmeler, öğrenme ve öğretme sürecinde teknoloji desteğini zorunlu hale getirmiş ve bilişim teknolojileri ile öğrenme ve öğretme ortamları bütünleşmeye başlamıştır (Ekici, Ekici ve Kara, 2012). Çünkü teknoloji alanındaki gelişmeler eğitim ve öğretim sürecinde kullanılabilecek araç gereçlere her gün yenilerini eklemekte (Çepni vd., 1997) ve yeni öğrenme ve öğretme ortamlarını da beraberlerinde getirmektedir (Yakar, 2005). Bunun sonucunda, eğitim teknolojileri hızla sınıflarımızın önemli bir parçası haline gelmiştir (Banaszewski, 2005) ve eğitimde teknoloji kullanımındaki gelişme hızla devam etmektedir (Kaya, 2005). Teknoloji dünya ile sınıfları birbirine bağlayacak birçok imkan sunmaktadır (Bull ve Kajder, 2004). Bilim ve teknoloji alanındaki bu gelişmelerin eğitim ve öğretim ortamlarında kullanılması amacı eğitim ve öğretim teknolojilerini ortaya çıkarmıştır.

Öğretim teknolojisi özellikle son yirmi yılda hızla sınıflarımızın ayrılmaz bir parçası oldu (Banaszewski, 2005). Öğretim teknolojisi ve materyal geliştirme birbirine bağlı kavramlardır. Doğru, güncel ve etkin materyal geliştirme için öğretim teknolojilerinden faydalanılır (Kaya, 2005). Öğrenme ve öğretme sürecinde kullanılan öğretim materyalleri öğrenmenin kalıcı izli olması açısından çok önemlidir (Karamustafaoğlu vd., 2005; Kaya, 2005). Tarihsel açıdan bakıldığında, bugüne kadar öğrenme ve öğretmede etkili ve verimli öğretimin sağlanması için çeşitli

19

öğretim materyalleri kullanılır (Baytekin, 2004) ve bu materyallerin geliştirilmesinde teknoloji, eğitim ve öğretim ortamlarında giderek daha fazla rol almaktadır. Bununla birlikte eğitimde verimliliği ve etkililiği artırmak için öğrenme öğretme etkinliklerini bireylerin gereksinimlerine göre uyarlamak ve eğitimde teknolojik kaynaklardan yararlanmak zorunlu hale gelmiştir (Koç, 2004); çünkü birçok eğitim ve öğretim aracı öğrenme ve öğretmeyi teknolojik imkanların sağladığı yeniliklerle daha görsel ve işitsel hale getirmiştir (Baytekin, 2004).

Yaşadığımız çağda görsel materyaller her alanda kullanılmakta ve öğrenciler özellikle televizyon ve bilgisayar gibi teknolojik araç ve gereçlerin etkisi altında büyümektedirler. Öğretim materyallerinin çeşitli ses, görüntü ve canlandırmalarla desteklenmesi öğrenmeyi zevkli hale getirerek daha kalıcı ve verimli bir öğrenme sağlamaktadır (Demirel, 2004; Demirel ve Yağcı, 2006).

İyi tasarlanan ve geliştirilen öğretim materyalleri öğretimi zenginleştirir (Karamustafaoğlu vd., 2005; Yalın, 2006) ve öğrenme işlemine katılan duyu organı sayısını artırır (Yalın, 2006). Bir öğretim etkinliği ne kadar çok duyu organına hitap ederse öğrenme o kadar iyi ve daha kalıcı izli olmakta ve unutma daha geç olmaktadır (Kaya, 2005). Dale (1946)’in doğrudan ve dolaylı öğrenme ile soyut ve somut öğrenme sınıflandırmasını yaptığı öğrenme üçgeni oluşturmuştur. Bu üçgene öğrenme en az sözel sembollerle ve daha sonra sırasıyla görsel sembollerle, ses ve görsel resimlerle, videolarla, sergilerle, alan gezileriyle, drama katılımlarıyla, yapay tecrübelerle ve en çok doğrudan amaçlı tecrübelerle olmaktadır. Bu çemberi yorumlayan Çilenti’ye göre öğrenilenlerin %10’u okuma, %20’si duyma, %30’u görme, %50’si hem görme hem de duyma, %70’i söyleme ve %90’ı hem yapma hem de söyleme eylemleriyle oluşmaktadır (Şimşek, 2002, Taşpınar 2004, Yalın 2006). Mümkün olduğunca daha çok duyu organına hitap eden materyaller ise teknoloji destekli olandır (Fer, 2009). Ayrıca bu materyaller öğrencilerin ilgisini çekerek öğrenmelerini kolaylaştırmakta ve motivasyonlarını artırmaktadır (Çepni vd., 1997).

Öğretim materyalleri;

 öğrenmeyi artırır (Baytekin, 2001; Şimşek, 2002; Yalın, 2006)

 öğrenmeyi kalıcı hale getirir (Şimşek, 2002; Koç, 2004; Karamustafaoğlu vd., 2005; Kaya, 2005; Yalın, 2006; Fer, 2009)

20

 öğrenmeyi güçlendirir (Şimşek, 2002)

 öğrenmede uyarıcı etki yapar (Şimşek, 2002)

 öğretim süreçlerini güçlendirir ve etkin kılar (Şimşek, 2002; Koç, 2004; Karamustafaoğlu vd., 2005; Yalın, 2006; Fer, 2009)

 öğrenmede zaman kazandırır (Şimşek, 2002; Fer, 2009)

 anlamın gelişmesini ve anlatım kolaylığı sağlar (Şimşek, 2002; Karamustafaoğlu vd., 2005)

Eğitim Teknolojilerinin öğretimde kullanılmasına yönelik yapılan çalışmalar eğitim teknolojilerinin öğrenme öğretme ortamlarında kullanılmasının öğrenci başarısı üzerinde olumlu etkilere sahip olduğunu göstermektedir (Yakar, 2005; Kahraman, 2007). Çünkü dersleri teknoloji desteği ile görsel ve işitsel hale getirmek ve onları ses, görüntü ve hareket ile bütünleştirmek sayesinde akıcı, etkili ve kalıcı bir öğretim yapılabilmektedir (Şimşek, 2002).

Kısaca, materyal kullanımının, öğretilecek konuyu basitleştirdiği, somutlaştırdığı, dikkat toplamaya yardımcı olduğu, birden fazla duyu organını işe kattığı, derste değişiklik yarattığı için motivasyonu artırdığı sağladığı faydalardandır (Yıldız, 2004). Böylece eğitim araçları öğrenmeyi artırır ( Baytekin, 2001; Şimşek, 2002; Yalın, 2006) ve kalıcı hale getirir (Şimşek, 2002; Kaya, 2005; Yalın, 2006).