gelir durumu, mesleki statüsü ve eğitim seviyesine ilişkin verilerin araştırmalarda daha çok sosyo-ekonomik statüyü yansıttığı varsayılarak kullanılmıştır (Beder, 2015).
Ayrıca Karataş (2011)‟ın üniversite öğrencilerinin epistemolojik inançları, öğrenme yaklaşımları ve problem çözme becerileri üzerine yapmış olduğu çalışmada bu değişkenlerin akademik motivasyonu doğrusal yönde ve anlamlı bir şekilde etkilediği görülmüştür. Akpur (2016) ise yaptığı çalışmada akademik motivasyonun akademik başarıyı artırdığına dair bulgulara rastlandığı gözlenmiştir. Yine motivasyon ve akademik başarının etkileşimi üzerine yapılan çalışmada başarı, kişinin bilinçli ve istekli bir halde yapabileceğine kendisini inandırarak motivasyon sağlaması, planlı, programlı çalışarak hedefe ulaşması olarak tanımlanmıştır (Başar, 2001, 137).
Havighurst (1948) ise öğrencinin okuldaki başarısını etkileyen faktörleri dört temel başlık altında toplamıştır. Bunlar:
Çocuğun doğuştan var olan güçlü ya da zayıf yönleri, Aile içinde edindiği yaşam tecrübeleri ve eğitimi, Okulda gördüğü eğitimin niteliği ve
Aile ve okul çevresindeki yaşantılar sonucu gelişen benlik kavramı ve ümit etme düzeyidir.
Genel olarak bakıldığında başarı kavramı bireyin istek ve yetenekleri doğrultusunda amaçlanan hedefe ulaşmasıdır. Akademik puanları ise bu hedefe ne kadar ulaşılıp ne kadar ulaşılmadığını gösteren sayısal verilerdir. Başarıyı etkileyen birçok faktör vardır. Bunlar kişinin kendisi, öğretmeni, ailesi, çevresi veya bütün bunlara yönelik genel tutumu olabilmektedir.
1.1.7. Öğretim Programında Türk Edebiyatı Dersi
Dil eğitimi, kültür aktarımı, değerler eğitimi, sanatsal zevk açısından edebiyat benzeri konulara direkt olarak edebiyat dersiyle ilişkilendirilmesi nedeniyle Türk Edebiyatı dersi öğretim programlarında daima önemli bir yere sahip olmuştur. Tarihsel değişimler açısından incelendiğinde; ortaöğretim kurumları için ilk kez Türk Edebiyatı programı 1924 yılında yapılmıştır (Göğüş, 1978). Aynı yıl içinde Tevhid-i Tedrisat kanunuyla beraber uygulamaya konulan program 1975 yılına kadar yürürlükte kalmıştır (Dursunoğlu, 2006). Programın günümüzde uygulanan hali 2005
19
yılında “Ortaöğretimin Yeniden Yapılandırması” çerçevesinde yürürlüğe konulmuştur. Bu dönemde Türk Edebiyatı dersi Dil ve Anlatım dersinden ayrılmıştır. 2016-2017 eğitim öğretim yılıyla beraber 9. Sınıflardan başlayarak kademeli bir şekilde Türk Dili ve Edebiyatı dersi olarak tekrar birleştirilmiştir (http://ogm.meb.gov.tr/).
Türk Edebiyatı dersi için düzenlenen programda; bireysel, ulusal ve evrensel değerlerin kazandırılması, estetik zevk ve anlayışların edebi metinler yoluyla algılanması, edebi metinlerin değerlendirilmesiyle ve edebi ürün ortaya koymak için gerekli olan temel becerilerin edinilmesi amaçlanmıştır. Milli Eğitimin Bakanlığı Türk Edebiyatı öğretim programında amaçlar şu maddelerle sıralanmıştır: (MEB, 2011, 4-5)
1. Edebiyatın kültürel ve tarihî olandan hareketle dille gerçekleşen bir güzel sanat etkinliği olduğunu kavramaları,
2. Edebî eser ve metinlerin, ortaya çıktıkları dönemi, güzel sanatlara özgü duyarlılıkla zihniyet, yapı, tema, dil ve anlatım bakımlarından temsil ettiklerini sezmeleri,
3. Edebî metinleri yapı, tema, dil, anlatım ve anlam bakımından yazıldıkları dönemin zihniyetiyle ilişkilendirmeleri,
4. Ulusal ve evrensel değerlerin, sanat eseri olan edebî metinlerde zenginleşerek varlıklarını nasıl sürdürdüklerini kavramaları,
5. Türkçenin, tarihî akış içinde yaşanılan medeniyet daireleri çevresinde nasıl zenginleştiğini ve edebiyat dili hâline geldiğini kavramaları,
6. Toplumsal hayatın ve her türlü bireysel değerin edebî metinlere nasıl yansıdığını belirlemeleri,
7. Türkçenin, Türk ulusunun kimliği olduğunu benimsemeleri, 8. Yeni düşünceler üretebilme yeteneğini geliştirmeleri, 9. Okuma zevki ve alışkanlığını geliştirmeleri,
10. Araştırma, tartışma, anlama, değerlendirme ve yorumlama yeteneklerini geliştirmeleri,
11. Öğrencilerin sanat zevki ve anlayışlarını geliştirmeleri,
12. Dille gerçekleştirilen sanat etkinliklerini anlayabilecek zevk ve bilgi birikimini kazanmaları,
20
14. Edebiyat ile diğer çalışma alanları ve bilim dalları arasındaki ilişkiyi kavramaları,
15. Zamanın akışına paralel olarak -en eski dönemden bugüne- Türk yaşama tarzını, düşüncesini, dil zevkini ve kültür hayatına özgü gelişmeleri edebî metinler çevresinde değerlendirmeleri,
16. Edebî metinlerden hareketle Türk kültür hayatının, tarihinin ve edebiyatının birbirinden ayrılmaz bir bütün oluşturduğunu kavramaları,
17. Edebî metinlerin zamanın getirdiği değişmelerle zenginleştiğini ve geliştiğini kavramaları,
18. Edebî eserler çevresinde Türk insanının kültür, anlayış ve zevk bakımından gelişim sürecini kavramaları,
19. Öğrencilerin; kazandıkları yöntem ve dikkatle karşılaştıkları her türlü yazılı ve sözlü metni anlamaları, değerlendirmeleri ve yorumlamaları,
20. Başta sanat metinleri olmak üzere her türlü metinde ulusal ve evrensel kültür, düşünce ve zevk ögelerini belirlemek; bunlar arasındaki ilişkiyi kavramaları, 21. Her türlü insan etkinliğinin edebî eserlerde, sanata has duyarlılıkla dile
getirilerek değerlendirildiğini kavramaları,
22. Öğrencilerin Türk ulusunun yaşadığı medeniyet daireleri ile Türk Edebiyatının dönemlerini bugünden geçmişe yönelen bir dikkatle değerlendirip yorumlayacak düzeye ulaşmaları amaçlanmaktır.
Daha çok öğrenciyi merkeze alan bir felsefeye uygun şekilde düzenlenen programda amaç ifadesi yerine kazanım ifadesinin kullanıldığı görülmektedir. Ayrıca bu programda öğrencilerden özel uzmanlık gerektirmeyen her türlü metni, metnin yazıldığı dönemin zihniyetiyle ilişkilendirerek değerlendirilmesi; başta sanatsal zevk uyandıran metinler olmak üzere yine her türlü metnin zihniyet, yapı, tema, dil ve anlatım, anlam ve gelenekle ilişkisi bakımından çözümlenmesi ve yorumlanabilmesi; farklı ve benzer metinlerin birbiriyle mukayese edip sonuçlar çıkarabilmesi beklenmektedir. Kısacası ortaöğretimi başarıyla biten öğrencilerin Türkçe ile sanat eseri ortaya koyabilecek, gündelik yaşamla ilgili her çeşit yazışmaları yapabilecek becerileri kazanmaları; Türkçe ile yazılmış bilimsel ve sanatsal metinleri anlayıp değerlendirebilecek ayrıca bu metinler hakkında yorum yapabilecek yetkinliğe kavuşmaları amaçlanmıştır. Öğrencilerin Türk Edebiyatı dersinden elde ettiği
21
birikimleri yaşam tarzıyla birleştiren, kendi benliğinin farkına varmış evrensel değerlere açık bireyler olmaları hedeflenmiştir (MEB, 2011 , 1-2)
Haftalık ders saatleri çizelgesi incelendiğinde Türk Edebiyatı dersinin sosyal bilimler lisesinde haftalık 4 ders saati geri kalan tüm lise türlerinde ise haftada 3 ders saati işlendiği görülür (ttkb.meb.gov.tr/www/haftalik-ders-cizelgeleri).
11. sınıf ders programı incelendiğinde ise üniteler sırasıyla şu şekilde sıralanmaktadır : (MEB, 2011 , 8-9)
I. ünitede Batı Tesirindeki Türk Edebiyatına Giriş II. ünitede Tanzimat Dönemi Edebiyatı
III. ünite Servet-i Fünûn Edebiyatı ve Fecr-i Âti IV. ünite Millî Edebiyat Döneminin Oluşumu
Dört ünite için belirlenen toplam kazanım sayısı ise 199‟dur.