Öğretim etkinliği ders planı

Ders planları, öğretmenlerin bir konuya ilişkin kavramsal anlama düzeyleri hakkında önemli ipuçları sağlamaktadır (Thomas ve Magilvy, 2011).Nitekim ulusal ve uluslararası PAB çalışmalarında; öğretmenlerin pedagojik alan bilgilerini belirlemek için ders planı hazırlamalarını istenmiş ve bunları veri toplama aracı olarak kullanmışlardır (Faikhamta, Coll ve Roadrangka, 2009). Loughran vd., (2006) fen

bilgisi öğretmenlerinin PAB'larını belirli bir konu için yakalamak ve canlandırmak amacıyla Öğretim Etkinliği Ders Planı (CoRes) geliştirmiştir. Kısaca, bir CoRe, pedagojik taleplere karşı haritalanan herhangi bir konu için 'büyük fikirlerin' tanınmasına dayanan detaylı bir fen öğretimi içeriğini yansıtır. Bir CoRe şunları içerir:

• Çocukların her büyük fikir hakkında ne öğrenmesi gerektiği; • Çocukların bu fikirleri bilmesinin neden önemli olduğu, • Çocukların kavramı öğrenmedeki olası zorlukları ve,

• Bu kavramların, öğretmenin içerik hakkında sahip olduğu bilgilere nasıl uyduğu...

Dolayısıyla, CoRe öğretmenlerin belirli bir bilim kavramı/konuyu öğretme bilgisini ortaya çıkarmak için tasarlanmıştır. Bu çalışmada da yüksek lisans öğrenimi devam etmekte olan okul öncesi öğretmenlerin PAB’larını ortaya çıkarmada yardımcı olacağı düşünüldüğünden öğretim etkinliği ders planı kullanılmıştır (EK-A). PAB’ın beş bileşeni gözetilerek düzenlenmiş olan öğretim etkinliği ders planında toplam altı soru bulunmakta bu soruların ilki genel öğretime yönelik olarak diğer beş soru PAB bileşenleri ile ilişkilendirilerek düzenlenmiştir. Ders planında yer alan ifadeler, uzman yardımı ve önerileriyle okul öncesi bağlamına uyarlanmış ve öğretmenlerin görüşlerini yansıtmalarında yardımcı olabilecek biçimde metin üzerinde zenginleştirmeler yapılarak kullanılmıştır.

Öğretim etkinliği ders planı; bir konu/ünite ile ilgili büyük/önemli fikirlerin üst sütuna yazılarak altında öğretim ile ilgili maddelerin olduğu bir şablon haline getirilmiştir. İlgili şablonda yer alan ifadelerin karakteristikleri detaylı bir şekilde tanıtılmıştır (Küçükaydın ve Sağır, 2016).

Büyük Fikirler (Important Science): Büyük fikirler, fen konularının var olan

müfredattan farklı olarak yapılandırılmasına imkân tanır. Büyük fikirler kavramı, dünyanın ve kavramların anlaşılmasında bilim insanları tarafından yeterli bir etkiye sahip olduğu düşünülen bir fikri tasvir etmek amacıyla, fende sıkça kullanılan bir terimdir. Bu özel bilimsel fikrin sınıf ortamında anlaşılmasında öğretmen önemlidir.

Çocukların bu büyük fikirler/kavramlar hakkında ne öğrenmelerini istersiniz: Bu

madde ile öğretmenlerin, çocukların başarılarını artırmak için daha dikkatli düşünmeleri gerektiği konusunda imkân sağlanmaktadır. Öğretmenler, çocuklar için

gerekli özel bilgiye önem vermektedir. Ancak deneyimsiz öğretmenler, özel bir konuyu öğretirken sıklıkla çocukların neyi ne kadar yapabileceklerini kestirmede başarısız olmaktadırlar.

Çocukların bu büyük fikirleri öğrenmesi neden önemlidir: Bu bilgi öğretmenlere,

müfredat veya ders kitaplarında yer alan bilgilerden yola çıkarak, çocukların neyi bilmeleri gerektiği hususunda yardımcı olmaktadır. Öğretim hakkında karar alırken, başarılı öğretmenler, ilgili fen kavramlarını çocukların günlük yaşayışlarına adapte ederek, bağlantılar kurarak diğer alanlarla da bir resmini çizerler. Müfredat kısmına daha az odaklanarak önemli fen fikirlerini gün yüzüne çıkarırlar.

Çocukların kavram/büyük fikirleri öğrenirken ne gibi zorluklar yaşayabilirler: Fen

öğretmen eğitiminde, alternatif kavramlar/yanlış kavramalar/kavram yanılgılarına odaklanılır. Bu yanlış kavramalar sınıf ortamında özel bir konu öğretimi esnasında yaşanabilecek zorlukları yansıtmaktadır. İçerik temsili bu noktada, özel bir konunun öğretiminde, öğretmenlerin kavram yanılgılarını deneyimleri yoluyla belirleyip belirleyemediklerini ortaya çıkarır.

Çocukların kavram hakkında nitelikli bir anlayış geliştirmelerine yardımcı olmak için hangi öğretim stratejisi veya özel etkinlikler faydalı olabilir: İçerik temsilinin bu

elementi PAB içindeki doğal gelişmişliği vurgular ve diğer elementlerin geliştirilmesine etki eder. Çocuk hakkındaki kavramsal bilgi ve genel pedagojik bilgi, öğretmenlerin öğretim yaklaşımlarını etkilemektedir. Öğretim süreçleri ve kavram arasında dinamik bir ilişki vardır ve PAB içinde iç içe geçmiş bir ilişkiye sahiptirler. Bu ifadeye yapılandırmacılık açısından bakıldığında; öğrenme aşamalıdır ve çocukların fenle ilgili aktif hareketliliklerini içerdiği görülmektedir. Öğretim prosedürleri kesin öğrenmeleri kapsamaz ancak bir yol çizmede yardımcı olur.

Sizce okul öncesi eğitim programında seçtiğiniz konu alanı ile ilgili bir fen öğretimi için kazanım ve göstergelere nasıl yer verilmiştir: Bu elementin amacı, öğretmenin

fen konu alanını seçmiş olduğu kazanım ve göstergelerle nasıl entegre ettiğini detaylandırması ve uygun bilimsel süreç becerilerini ortaya koymasıdır.

Çocukların bu kavram/büyük fikirleri anlayıp anlamadıklarını ve kafa karışıklıklarını tespit etmek için neler yaparsınız: Bu element öğretim esnasındaki sözsüz bilgiyi

içerir. Öğretmenlerin kullanacağı bu elementin amacı çocukların öğrenmelerini ortaya koymaktır ve başlangıçtaki öğretmenler için bu oldukça önemlidir.

Öğretmenler genellikle çocukların anlamalarına rehberlik etmekte ve konu öğretiminde etkili olmak için gelecek derslerini ona göre planlamaktadırlar. Genellikle özetleyici değerlendirmeler çok açıkken, öğretmenlerin kullandığı biçimlendirici (formative) değerlendirmeler henüz onaylanmamış ve üstü kapalıdır, muhtemelen çalışılan konu için daha spesifiktir (Nilsson ve Loughran, 2012).

Aşağıda ise araştırmaya katılan öğretmenlerin yaklaşık (30-40) dakika aralığında oluşturdukları öğretim etkinliği ders planında ele aldıkları fen öğretimi konu alanları, kazandırmayı hedefledikleri kazanım-göstergeler ve bilimsel süreç becerileri aynı zamanda ders planı uygulamalarını gerçekleştirecekleri çocukların ay bazlı yaş grupları Çizelge 1’de detaylandırılmıştır.

Çizelge 1. Katılımcı grubun fen öğretim etkinliklerinin karakteristiği

Öğretmen Konu Alanı Kazanım ve göstergeler Bilimsel süreç _becerileri Grubun _düzeyi

Burçak

Gece ve gündüz oluşumu

Olayları oluş sırasına göre

sıralama. Gözlem, dikkat,

sıralama, tahmin etme

48 ay Zamanla ilgili kavramları

açıklama. Gözde Farklılıkları fark etme/ayırt etme

Benzerlik ve farklılıkları ayırt eder.

Gözlem, dikkat, ayırt

etme, kıyaslama 48 ay Sorulan soruları cevaplar kendisi

soru sorar.

Gülben Renklerin _oluşumu

Belirli bir olaya dikkatini yoğunlaştırır.

Gözlem, dikkat 48 ay Olaylar arasındaki farklılığı kavrar.

Ana ve ara renkleri bilir Öz bakım becerilerini geliştirir. Yaptığını temizler.

Elini yüzünü yıkar.

Araştırmaya katılan yüksek lisans öğrenimleri devam etmekte olan okul öncesi öğretmenlerinin fen öğretim etkinlikleri karakteristiklerine bakıldığında; en az deneyime sahip Burçak öğretmenin, gece ve gündüz oluşumunu ele alarak 48 ay grubu çocuklara olayları oluş sırasına göre sıralama ve zamanla ilgili kavramları açıklama kazanımlarını ve gözlem, dikkat, sıralama, tahmin etme gibi bilimsel süreç becerilerini kazandırmayı hedeflediği söylenebilir. Gözde öğretmenin fen öğretim etkinliği karakteristiğini incelediğimizde, farklılıkları fark etme/ayırt etme konusunu ele aldığı ve sınıfındaki 48 ay çocuklarına; benzerlik ve farklılıkları ayırt eder, sorulan soruları cevaplar kendisi soru sorar kazanımlarını kazandırmayı ve bununla birlikte gözlem, dikkat,

ayırt etme, kıyaslama gibi bilimsel süreç becerilerini desteklemeyi hedeflediği görülmektedir. son olarak araştırma grubunda en fazla deneyime sahip olan Gülben öğretmenin fen öğretim karakteristiğine baktığımızda ise renklerin oluşumu konusu ile 48 ay grubu çocukların bulunduğu sınıfında gerçekleştireceği etkinlik ile belirli bir olaya dikkatini yoğunlaştırır, olaylar arasındaki farklılığı kavrar, ana ve ara renkleri bilir, özbakım becerilerini geliştirir, yaptığını temizler, elini yüzünü yıkar kazanımlarını kazandırmayı ve gözlem, dikkat gibi bilimsel süreç becerilerini desteklemeyi hedeflediği söylenebilir.