Öğrenci Ürün Dosyası (Portfolyo)

“Portfolyonun dilimizdeki karşılığı ‘gelişim dosyası’, ‘ürün dosyası’, ‘ürün seçki dosyası’ ya da ‘portföy’ gibi sözcüklerle ifade edilmektedir” (Alıcı, 2008: 137).

Paulson, Paulson ve Meyer (1991: 60) bireysel gelişim dosyasını; “öğrenenin bir veya birden çok alandaki çabalarını, gelişimini ve başarılarını yansıtan öğrenci çalışmalarının amaçlı bir toplamı”, olarak tanımlamaktadır.

Paulson, Paulson ve Meyer (1991) portfolyonun genel amaçlarını şöyle tanımlamaktadır:

• Öğrencinin gelişimini nesnel biçimde izlemek.

• Öğrencideki öz disiplin ve sorumluluk bilincini geliştirmek ve kendi kendini değerlendirme becerisine ulaşmasını sağlamak.

• Öğrencinin gerçekte ne öğrendiğinin açık resmini çizebilmek.

• Öğretim programına bağlı olarak yapılan yazılı ve sözlü değerlendirmelerin dışına çıkıp yeni bir değerlendirme yöntemi geliştirmek.

• Gelecekteki öğretmenlerine bilgi sunmak.

• Öğrencinin gelişimini daha sağlıklı izleyebilmek.

• Öğrencilerin yeteneklerini sergilemek ve ilgi alanlarını çoğaltmak. • Öğrencinin gerçekte ne öğrendiğini ortaya koymak.

• Öğrencilerin diğer arkadaşlarının yaptığı portfolyoları izlemesini sağlayarak gelecekteki takım çalışmalarına zemin hazırlamak.

…portfolyonun içerisinde yer alacak çalışmalar, öğrencilerin bütün çalışmaları yerine, programda belirlenen hedefler doğrultusunda, öğrencilerin performanslarını en iyi yansıtan seçkin çalışmalarını ve onların bu hedefler doğrultusundaki gelişim ve ilerlemelerini kanıtlayan belge ve dokümanları temsil etmelidir (Kan, 2007: 134). Bir öğrenci bireysel gelişim dosyasında öğrencinin kendisini yansıtmasına olanak sağlayacak laboratuar raporları, bir konu hakkında yazılan kompozisyon veya bilimsel yazılar, projeler, çizimler, tablolar, grafikler, alan gezileri raporları, fotoğraflar, araştırma raporları, kavram haritaları, bir yazının kritik edildiği raporlar, çalışma kâğıtları, gözlem raporları, sertifikalar ve ödüller gibi pek çok ürün bulunabilir. Ayrıca, yalnızca yazılı dokümanlar değil, ses ve görüntü kasetleri, disketler veya modeller gibi materyaller de öğrencinin bireysel gelişim dosyasında yer alabilir.(Ogan Bekiroğlu, 2008).

Bireysel gelişim dosyasının olumlu yönleri:

1. Portfolyo kullanımı ile öğrenci işbirliğiyle çalışır, net şekilde iletişim kurar ve öğrenme stratejilerini otantik, gerçek yaşamlarına uygular.

2. Öğrencilerin kendi kendilerine öğrenmelerini gerektirir. 3. Öğrenenin özgüven ile bağımsız düşünür olmasını sağlar.

4. Portfolyolar tanımlayıcıdır. Portfolyolardan toplanan bilgi öğrencilere anlamlı görevleri nasıl yerine getirdiğini kavrama becerisi sunar.

5. Portfolyolar değerlendirir ve öğrencilerin zaman içindeki ürünlerini ve gelişimini izler.

6. Öğretmenin yönerge ve değerlendirme aktivitelerini birleştirir (Zollman & Jones, 1994).

7. Okulun sorumluluklarını artırır, öğrenci amaç ve öğrenmelerine ilişkin ortak vizyon oluşturulmasını sağlar, öğrenci öğrenmelerine ilişkin gerçek durumun tespit edilmesini sağlar, öğrenci öğrenimini ve öğretimi geliştirir, değerlendirmede reform anlayışını yansıtır (Kan, 2007: 138-140).

8. Öğrencilere kendi çalışmaları için yorum yapabilme, zayıf yönlerini görebilme, amaç belirleme, kendi gelişimlerini izleme, ne yapabileceklerini gözleme fırsatı sunmaktadır. (Güneş, 2007: 351).

9. Karmaşık ve üst düzey kazanımların değerlendirilmesine imkân sağlar.

10. Hem öğretim sürecinin hem de öğrenme ürünlerinin birlikte ve sürekli olarak değerlendirilmesini sağlar.

11. Öğrenciye öğrenme sürecinde sorumluluk almasını, kendi öğrenmesini izlemesini ve kendini değerlendirme yeteneğine sahip olmasını sağlar.

12. Öğrenciye, kendi kişisel görüşlerini, değerlerini ve inançlarını, beceri ve yeteneklerini, kendi amaç ve sezgileri hakkındaki ifadelerini formüle edebilme ve yansıtma imkânı sağlar.

13. Öğrencinin bireysel öğrenme becerilerini ölçmeyi, ailesiyle iletişiminin artmasını ve ihtiyaçları doğrultusunda profesyonel yardım almasını sağlar. 14. Öğrenci, öğretmen, aile ve konuyla ilgisi olan diğer öğrencilerin öğrenmeleri

konusunda fikirlerini paylaşmaları için uygun bir ortam oluşturur.

15. Öğrencinin gerçek anlamdaki gelişimini daha sağlıklı ve belgelerle izleme şansı verir.

16. Öğrencinin öğrenme sürecinde geçirdiği aşamalar hakkında veliye, öğretmene, okul yönetimine ve gelecekteki öğretmenlerine bilgi verir.

17. Öğretime daha gerçekçi değerlendirme yapabilme ve gerektiğinde somut kanıtlar sunabilme imkânı sağlar.

18. Öğrencileri bağımsız bir düşünür olmaya teşvik eder ve var olan becerilerini geliştirerek kendilerine olan güvenlerini artırır.

19. Öğretmenlerin rutin bir şekilde yazılı sınav kâğıtlarını puanlama yüklerini azaltır ve çok boyutlu puanlama şekilleriyle küresel anlama, algılama ve düşünme becerilerini değerlendirmeyi sağlar.

20. Öğrencilerin belirli hedefler belirlemelerine ve gelişimlerini değerlendirebilmeleri için sorumluluk almalarına yardım eder.

21. Öğrenci merkezli ve öğrenci yönetiminde konferanslar için ortam sağlar. 22. Velilere öğrencilerin zaman içindeki gelişimi ve mevcut başarılarını gösteren

somut örnekler sunar.

23. Öğrencinin kendini değerlendirerek öz değerlendirme yapmasını sağlar (Öncü, 2009).

24. Öğretmen-veli-öğrenci arasındaki ilişkilerin gelişmesini sağlar (Çepni, 2007: 227).

25. Öğrencilerin ölçme ve değerlendirme sürecinde daha fazla rol aldıkları hissini kuvvetlendirir. ( Bahar vd., 2006: 81).

Bireysel gelişim dosyasının olumsuz yönleri:

1. Değerlendirme sırasında karşılaşılan zorluklar güvenilirliğin düşük olmasına sebep olabilir.

2. Değerlendirme kriterlerinin belirlenmesi, puanlandırılması ve öğrencilerle ayrı ayrı buluşulması zaman alabilir.

3. Öğrenciler dosyalarına koydukları ürünleri/çalışmaları iyi seçemeyebilirler ve gerçek durumlarını yansıtamayabilirler.

4. Öğrenci dosyasında yer alan çalışmalar/ürünler öğrencinin bilgi ve becerisi hakkında genelleme yapılmasına olanak vermeyebilir, ancak aynı hedefi ölçen farklı çalışmaların dosyada yer alması bu durumu engelleyebilir (McMillan, 1997 Akt. Bekiroğlu, 2008).

5. İçeriğe karar vermek zordur.

6. Hatırlama temeline dayalı davranışlara (özellikle bilgi basamağı) ne düzeyde sahip olduğunu ölçme konusunda yetersizdir.

7. Öğretmenlere ek yük getirebilir.

8. Portfolyoları saklama konusunda ise mekânsal sorunlar yaşanabilir (Bahar vd., 2006: 82).