Çevrimiçi Etkileşim

Etkileşim: Birbirini karşılıklı etkileme süreci olarak tanımlanan etkileşim,

birçok öğrenme ve öğretme kuramında zorunluluk olarak ve aynı zamanda iyi bir öğrenmenin kritik unsuru olarak görülür. Geleneksel sınıf ortamında çift yönlü iletişim etkili bir etkileşime yol açar (Güçlü, 2006; Kaya, 2005:17-18).

Eğitim ortamlarının da etkileşimin niteliği ile öğrenci başarısının önemli bir göstergesi olduğu görülmektedir. Jackson etkileşimi, uzaktan eğitim çerçevesinde ele alınan en önemli konulardan biri olarak ifade etmiştir. Kearsley’e göre ise etkileşim; en geniş anlamda eğitimin sosyal beklentilerinin merkezidir ve kendi içinde daha büyük eğitim sürecinin başlıca amacı ve öğrenci-öğretmen arasında öğrenme aşamasında kurulması gerekli olan bir geribildirimdir (Usta, 2007).

Moore (1989; Akt, Usta, 2007), uzaktan eğitim ortamında üç temel etkileşimin var olduğunu ileri sürmüştür. Bunlar; öğrenci-içerik, öğrenci-öğretmen ve öğrenci-öğrenci etkileşimleridir. Öğrenci-içerik etkileşimi, öğrenci ile çalışma konusu bir başka deyişle içerik ile arasındaki etkileşimdir. Öğrenci-öğretmen etkileşimi öğrenci ve çalışma materyallerini hazırlayan konu uzmanı ya da öğretmen olarak yer alan diğer uzmanlar arasındaki etkileşimdir. Son olarak, öğrenci-öğrenci

etkileşimi ise öğrencilerin birbirleri ile bireysel ya da grup olarak öğretmenli ya da öğretmensiz etkileşimidir.

Uzaktan eğitim ortamlarında etkileşimi inceleme ve geliştirmeye yönelik birçok araştırmada vurgulanan sonuç eğitim ortamlarında etkileşimin önemine işaret etmektedir. Fulford ve Zhang (1993; Akt. Usta, 2007) yaptıkları araştırmada öğrencilerin uzaktan eğitimde etkileşime dair algılarının öğrencinin derste elde ettiği doyumun önemli bir belirleyicisi olduğunu ifade etmişlerdir. Araştırmada öğrenci doyumunu sağlayacak stratejilerin kullanılmasının gerekli olduğunu vurgulanmıştır.

Etkileşimin aynı zamanda klasik sınıf ortamlarında da anahtar bir rol üstlendiği uzunca bir süreden beri bilinmektedir. McCroskey ve Andersen (1976) sınıfta yüksek seviyede etkileşim deneyimi geçiren öğrencilerin düşük seviyede olanlardan daha fazla başarı gösterdiklerini ifade etmişlerdir (Akt. Eunjoo, 2006). Regalbuto (1999), etkileşimin eğitimde öğrenci doyumunu arttırılmasının yanı sıra önemli bir motivasyon faktörü olduğunu da belirtmektedir.

Etkileşimin çevrimiçi eğitimde üç temel şekli olduğu ve başarının önemli bir belirleyicisi olduğu ortaya konduktan sonra eğitimciler tarafından sorulabilecek başlıca sorulardan birisi hangi etkileşimin öğrenmeye daha olumlu katkıyı sağlayacağıdır. Bu soruyu cevaplamak için Soo and Bonk (1998; Akt. Usta, 2007) tarafından uzaktan eğitimde hangi tip etkileşimin daha önemli ve öğrenmede etkili olduğunu belirlemeye yönelik bir araştırma yapılmıştır. Eş zamanlı öğrenci-öğrenci, öğrenci-öğretmen, öğrenci-içerik ve eş zamansız öğrenci-öğrenci, öğrenci-öğretmen, öğrenci-içerik değişkenlerini inceleyen Soo ve Bonk çalışmalarını delphi tekniği kullanarak deneyimli sekiz uzaktan öğretim eğitimcisi ile yürütmüşlerdir. Bu çalışma eş zamansız etkileşim şekline yönelik baskın bir tercih olduğunu göstermiş ve eş zamansız öğrenci-öğrenci etkileşimi ve öğrenci-öğretmen etkileşimi katılımcılar tarafından başarılı bir çevrimiçi uzaktan eğitim için en önemli etkileşim olarak seçilmiştir. Bu çalışmanın sonucunda araştırmacılar çevrimiçi uzaktan eğitim tasarımcıları ve eğitimcilerinin öğrenci-öğrenci etkileşimi ve öğrenci-öğretmen etkileşimini arttırmak için eş zamansız teknolojilerin kullanımı yönünde daha dikkatli olmayı önermişlerdir.

Çevrimiçi öğrenmede etkileşimin önemi Wagner (1998; Akt. Usta, 2007) tarafından da vurgulanmıştır. Wagner öğrenme ortamlarında etkileşim sonucunda öğrencilerin ortaya koyduğu on iki çıktı belirlemiştir. Bu çıktılar sadece başarılı çevrimiçi etkileşime olan ihtiyacı göstermemiş ayrıca etkileşimin çevrimiçi eğitimin bir ürünü olarak ortaya çıkabileceğini göstermiştir. Bu on iki sonuç:

1. Öğrencinin sınıf arkadaşlarıyla buluşmasını teşvik edici bir araç olarak

kullanıldığı katılım için etkileşim,

2. Öğrencinin diğer öğrencileri belirli bir görüşe ikna etmek için bilgi ve fikir

paylaştığı iletişim için etkileşim,

3. Öğrencinin kendi performansını değerlendireceği fırsatlar sunan

geribildirim için etkileşim,

4. Öğrencinin yeni bir bilgiyi daha anlamlı kılacak farklı örneklemeler

kurmasına izin veren detaylandırma için etkileşim,

5. Öğrencinin kendisini yapması gereken görev üzerinde tutmasına yardım

eden ve ihtiyaç halinde araştırma yoluyla bilgi edinebildiği yaşam boyu öğrenme yeteneğini sergilediği öz kontrol için etkileşim,

6. Merak, yaratıcılık ve yüksek seviye de düşünmenin uyarıldığı motivasyon

için etkileşim,

7. Öğrencinin diğer bir bireyle mutabakata varmak için girişimde bulunduğu

tartışma için etkileşim,

8. Bir çalışma grubundaki öğrencilerin diğer bireylerin grup amaçlarına

uygun olarak çalışıp çalışmadığını takip edebildiği takım kurma için etkileşim,

9. Diğer öğrencilerin fikir ve görüşlerini paylaşma yoluyla yeni buluşların

ortaya çıktığı keşif için etkileşim,

10. Öğrencinin yeni bir fikrin kapsam, genişlik ve derinliğini belirlediği

araştırma için etkileşim,

11. Bireyin anladıklarını kendi kelimeleriyle tekrar dile getirme yoluyla

berraklaştırarak somutlaştırdığı açıklama için etkileşim,

12. Öğrencinin bir çalışmadan beklentileri ve bu beklentilerin gerçekleşip

gerçekleşmediğini belirlediği kapanış için etkileşim olarak sıralanmıştır. Tablo 1' de Çevrimiçi eğitimde etkileşim çıktılarını özetlenmektedir.

Tablo 1

Çevrimiçi Eğitimde Etkileşim Çıktıları 1. Katılım Sınıf arkadaşlarıyla buluşma

2. Paylaşım Diğer öğrencileri belirli bir görüşe ikna etme 3. Geribildirim Kendi performansını değerlendirme

4. Detaylandırma Örneklemeler kurma

5. Öz kontrol Kendisini görev üzerinde tutma

6. Motivasyon Merak, yaratıcılık ve yüksek seviye düşünmeyi uyarma

7. Tartışma Anlaşarak sonuca varma

8. Takım kurma Grup amaçlarına çalıştığını takip edebilme 9. Keşfetme Yeni buluşlar ortaya çıkarma

10. Araştırma Yeni bir fikrin kapsam, genişlik ve derinliğini belirleme 11. Açıklama Kendi kelimeleriyle tekrar dile getirme

12. Kapanış Beklentilerin gerçekleşip gerçekleşmediğini belirleme