Çalışmada ticari ilişkinin tüm yönlerinin incelenebilmesi için üç farklı model oluşturulmuştur. Bağımlı değişken olarak ithalat, ihracat ve iki değerin toplamından oluşan ticaret hacmi değişkeni kullanılmıştır. Bağımsız değişken olarak ise Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (Reel), Nüfus, Mesafe, Döviz Kuru ve ülkelerin aynı denize kıyısının
olup olmadığını ifade eden Deniz kukla değişkeni kullanılmıştır. Modellerde kullanılan değişkenler literatüre uygun olarak belirlenmiştir. Bu noktada Metulini (2013), Projan (2001) ve Azam (2016) çalışmaları örnek gösterilebilir. Modellerde kullanılan değişkenlerin açıklamaları aşağıda verilmiştir:
İthalat (IMP): İthalat değişkeni, Türkiye ile OECD ülkeleri arasında gerçekleşen ithalat miktarlarını ifade etmektedir. Uluslararası ticari ilişkiyi temsil eden değişkenlerden biri olduğu için modelde bağımlı değişken olarak kullanılmıştır. Ayrıca bu değişken ile Türkiye’nin ithalat yönlü ticari ilişkisi incelenmek istenmiştir.
İhracat (EXP): İhracat değişkeni, Türkiye ile OECD ülkeleri arasında gerçekleşen ihracat miktarlarını ifade etmektedir. Modelde Türkiye’nin ihracat yönlü ticari ilişkisinin incelenebilmesi için bağımlı değişken olarak kullanılmıştır.
Ticaret (TRADE): Bu değişken Türkiye’nin OECD ülkeleri ile yaptığı ithalat ve ihracat değerlerinin toplamından oluşmaktadır. Değişkenin kullanılma amacı bir tek ithalat bağımlı değişkeni ile kurulan modelde ticaretin ihracat yönün dışlanması, aynı şekilde ihracat bağımlı değişkeni ile kurulan modelde ise ticaretin ithalat yönünün dışlanmış olması problemlerini ortadan kaldırmaktır. Yani ticaretin iki yönünü aynı anda ele alarak Türkiye’nin uluslararası ticaretinin iki yönlü incelenmek istenmesidir.
Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GDP): Gayrisafi yurtiçi hasıla, ulusal bir ekonomide 1 yıl içerisinde üretilen toplam nihai mal ve hizmetlerin parasal değerini o dönemin fiyatlarıyla ölçen göstergedir. Bu nedenle ülkelerin ekonomik büyüklüğünün en önemli ölçütlerinden biri ve ülkelerin ekonomik performansını izlemeye yardımcı olan önemli makroekonomik bir göstergedir. Özetle, bir ekonomideki büyüme veya daralmayı gösterir. Dolayısıyla gayrisafi yurtiçi hasıla değerlenin yükselmesi ülkelerin büyümesi ve uluslararası ticaret gücünün artmasıdır. Gayrisafi yurtiçi hasıla değişkenin ticaretle pozitif ve önemli ölçüde ilişkili olması beklenmektedir. Çünkü milli gelir arttıkça, insanlar mal veya hizmet satın almak için daha fazla paraya sahip olacaktır ve bu talep artışı bir şekilde bir ülkenin ihracat ve ithalat performansını etkileyecektir. Literatürde yer alan birçok ampirik çalışma GDP değerlerindeki artışın ülkelerin uluslararası ticaretini arttıran bir etmen olduğunu göstermiştir. Bu çalışmalara Do (2006), Tatlıcı ve Kızıltan (2011) ve Bo (2013) örnek gösterilebilir.
Nüfus (POP): Nüfus değişkeni genel olarak pazar büyüklüğünü tahmin etmek amacıyla kullanılan bir değişkendir. Piyasa ne kadar büyük olursa yani nüfus ne kadar
fazla olursa, ülke nüfusu o kadar çok işlem yapar. Bu nedenle, nüfus büyüklüğünün dış ticaret üzerindeki etkisinin pozitif olması beklenmektedir. Azam, (2016), Genç vd., (2011) ve Işık, (2016) pozitif beklentiyi destekler çalışmalardır. Ancak nüfus oranı yüksek olan ülkelerde, nüfusun büyüklüğüne paralel olarak iç nüfusun talebinin de artması olağan bir sonuçtur. Bu durum, ilgili ülkenin ihracat potansiyelini azaltarak ürettiği malı iç piyasaya aktarmasına ve dolayısıyla dışarıyla olan ticaret ilişkisini düşürmesine neden olacaktır. Genç vd., (2001) bu durumu destekler bir çalışmadır. Özet olarak nüfus değişkeninin uluslararası ticarette olumlu ve olumsuz etkisi olabilmektedir.
Döviz Kuru (EXH): 𝐸𝑋𝐶𝐻𝑖𝑡, dünya ticaretinde kullanılan para birimi olan dolar kurunun Türk lirası (TL) karşısındaki değerini, 𝐸𝑋𝐶𝐻𝑗𝑡, ise dolar kurunun OECD ülkelerinin para birimi karşısındaki değerini ifade etmektedir. Ampirik çalışmalar, yerçekimi denkleminde döviz kurunun katılımcı ülkeler arasındaki ticari farklılıkları açıklamada önemli bir değişken olduğunu göstermiştir. Bu bilginin daha detaylı araştırılabilmesi için Bergstrand, (1985) ve Dell’ Ariccia, (1999) incelenebilir. Bu nedenle, döviz kuru modele açıklayıcı değişken olarak dâhil edilecektir. Döviz kurundaki artışın uluslararası ticareti olumsuz etkilemesi beklenmektedir. Bo, (2013) bu sonuç için örnek bir çalışmadır. Bu durumu bir örnek ile açıklamak gerekirse; Türk lirasının dünya ticaretinde kullanılan para birimi olan ABD dolarına karşı değer kaybetmesi, Hollanda’dan alacağı bir malın maliyetini arttıracaktır. Bu da Hollanda ile Türkiye arasındaki ticaret miktarını düşürecektir. Örnekten de anlaşılacağı üzere reel döviz kurundaki artışın ikili ticarette düşüşe yol açacağını varsaymak makul görünmektedir
Mesafe (DIST): Mesafe değişkeni ticari ilişkinin incelenmesinde nakliye maliyetini temsil etmektedir. Ülkelerin başkentleri arasındaki uzaklık cinsinden hesaplanır. Uzak mesafede olan bir ülke ile yapılan ticari işlemde, taşımacılık maliyeti, yakıt kullanımı ve diğer nispi maliyetler daha yüksek sonuçlanır. Dolayısıyla ihracatçıların ve ithalatçıların maliyetlerini en aza indirmeleri için, daha az uzak ticaret ortakları seçme eğiliminde olmaları gerekmektedir. Özet olarak mesafenin artması daha az işlem hacmine neden olacak ve uluslararası ticareti olumsuz yönde etkileyecektir Tinbergen, (1962) ve Metulini, (2013) mesafenin ticaret üzerindeki olumsuz etkisini destekler çalışmalardır.
Deniz Kukla Değişkeni (SEA): Deniz kukla değişkeni, ülkelerin aynı denize doğrudan ulaşıp ulaşamadıklarını yani aynı denize kıyıları olup olmadığını ifade etmektedir. Modele kukla değişken olarak eklenmiştir. İlgili ülkenin aynı denize kıyısı var ise “1”, yok ise “0” değerini almaktadır. Denize kıyısı olan ülkelerin hava ve kara ticaretine ek olarak deniz ticaretinde de yararlanabilmeleri ticaret hacimlerini arttıran bir etmendir. Kara ve hava taşımacılığına nispeten deniz taşımacılığının maliyetinin daha az olması da ticaret hacmini arttıran diğer bir etmendir. Dolayısıyla denize doğrudan erişebilmenin, uluslararası ticareti pozitif etkilemesi beklenmektedir. Azam, (2016) pozitif etkiyi destekler bir çalışmadır.
İthalat ve ihracat değişkenleri Türkiye ile OECD ülkeleri arasında gerçekleşen ithalat ve ihracat miktarını ifade etmektedir. İlgili ülkelerin tüm dünya ile yaptığı ithalat ve ihracat miktarları ile karıştırılabilmesi açısından bu ayrıntının ifade edilmesi önem arz etmektedir. Nüfus ve gayri safi yurtiçi hasıla değişkenleri hem menşe ülkesi için hem de hedef ülke için ayrı ayrı oluşturulmuştur.