260. Trabzon Türk Ocağı’nda Misafir Edilen Konuklar
Finlandiyalı Türkolog Martti Rasanen, lisan ve etnografya tetkikatı için Trabzon’a gelmiş, kendisine kolaylık sağlanması için de 19 Ağustos 1925’ten 29 Teşrîn-i evvel (Ekim) 1925 tarihine kadar Trabzon Türk Ocağı’nda misafir edilmiştir. Yine Doktor Martti Rasanen’e yardımcı olması için Maarif Vekâleti tarafından Trabzon’a gönderilen Hars müfettişi Bilal Aziz Bey, 19 Eylül 1925’ten 29 Ekim 1925 tarihine kadar Ocak binasında yatırılmış ve Trabzon’daki tetkikatında kendisine arzu ettiği şekilde yardım edilmiştir.
14 Ekim 1925 Çarşamba günü Trabzon’a gelen Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Reisi Fevzi Paşa (Çakmak) , fırka kumandanları ve maiyet zabitleri Trabzon Türk Ocağı’nda misafir edilmişlerdir.94
Gazi Mustafa Kemal Paşa Hazretleri de 29 Kasım 1930 tarihinde Trabzon Türk Ocağı’nı ziyaret etmişler ve burada misafir kalmışlardır.95 27 Kasım 1930 Perşembe günü saat 14.00’te Ege Vapuru ile Trabzon’a gelen Atatürk, ilk olarak Trabzon Türk Ocağı’nı ardından da “Vilayet” ile “ Belediye”yi ziyaret etmiştir. Soğuksu yöresini gezen ulu önder, yeniden Türk Ocağı’na dönüp, akşam yemeğini burada yemiş ve geceyi burada geçirmiştir. Ertesi gün öğleye kadar Ocakta dinlen Atatürk, Cumhuriyet Halk Fırkasına gitmiş, burada bir konuşma yapmış, Değirmendere’ye doğru bir gezintinin ardından tekrar Türk Ocağı’na dönmüştür. 96
93
Yeni Yol Gazetesi, 13 Kasım 1925, Numara: 275–375.
94
Türk Yurdu, 10–17/ 177–16 , (Şubat 1926), s.214.
95
Veysel Usta, Fotoğraflarla Atatürk ve Trabzon, Mayıs 2006 Trabzon, s.49.
96
58
Dâr-ül-fünûn heyetinden Müderris Ali Muzaffer, Nimet ve Server Kamil Beyler de Trabzon’a geldikleri ve Erzurum’da kaldıkları süre içerisinde Ocak’ta misafir kalmışlardır.
261. Trabzon Türk Ocağı’nda Verilen Ziyafetler
Trabzon Türk Ocağı, toplumsal kaynaşmayı sağlamak ve Ocağı ziyaret eden yerli, yabancı konuklarına hoş bir karşılama merasimi düzenlemek amacıyla Ocak binasında zaman zaman ziyafetler düzenlemiştir. Bu ziyafetlerde Ocak başkanı, gelen misafirler veya Ocak üyeleri tarafından konuşmalar yapılmış ve nutuklar verilmiştir.
Trabzon’u ziyaret eden Türk dostu Fransız General Mojen, Trabzon Türk Ocağı binasında ağırlanmış ve onun şerefine bir ziyafet verilmiştir. 14 Haziran 1925 tarihinde verilen bu ziyafete katılım oldukça üst düzeyde olmuştur. Trabzon Valisi Sabit Bey, Belediye Başkanı Hüseyin Bey, Cumhuriyet Halk Fırkası Müfettişi Şevket Bey, Defterdar Sabri Bey, Jandarma Müfettişi Hüsnü Bey, Osmanlı Bankası Temsilcisi, Dar-ül Bedayi Baş Mümessili Ertuğrul Muhsin Bey, Lise Fransızca Muallimi Münir Hayri Bey, Baki Acentesi Kâtibi Rahmi Mesud Bey, Yeni Yol Gazetesi Sahibi ve Baş Muharriri Bekir Sükuti Bey, Trabzon Türk Ocağı Reisi Reşit Bey, Ocak Azalarından Rasim, Murtaza, Ali Cebil ve Mehmet Kemal Beyler bu ziyafette hazır bulunmuşlardır.
Geçici bir süre Trabzon Türk Ocağı’nın büyük salonunda dinlenen misafirler, yemek salonuna davet edilmişlerdir. Sofrada muhabbetler Fransızca olarak yapılmıştır. Konuk General, Trabzon’u çok sevdiğini ve yakında Trabzon’da bir Fransız Konsolosluğu oluşturulmasına çalışacağını ve Trabzon’un çok zengin bir tabiata sahip olduğunu söylemiştir. Yemeğe başlamadan önce Ocak Reisi Reşit Bey, ayağa kalkarak Generale hitaben, Türkçe bir nutuk vermiştir. Reşit Bey’in nutku okunuşu sırasında cümle cümle Münir Hayri Bey tarafından Generale Fransızca olarak tercüme edilmiştir.
Reşit Bey, “Muhterem General” diyerek başladığı nutkunda, General Mojen gibi Fransa’nın samimi evladı ve bir Türk dostunu Ocak binasında görmekten duyduğu mutluluğu dile getirerek, Fransa ve Türkiye arasındaki dostluğun çok eskiye dayalı sağlam temellere dayalı olduğundan, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında Fransa’nın göstermiş olduğu
dostane tutumdan, Fransızca’nın Türkiye’deki öneminden vb. bahsetmiştir.97 Reşit Bey’in nutku alkışlarla nihayet bulduktan sonra, General Mojen ayağa kalkarak Münir Hayri Bey’e hitaben şu konuşmayı yapmıştır:
“Sözlerimi tercüme etmek lütfünde bulunacaksanız, lütfen söyleyiniz ki ben bir hatip değilim, askerim. Benden güzel bir nutuk bekleyenler beni mazur görsünler, zaten çok kısa olacaktır.
Reşit Bey ve Vali Beyefendi, ben Türkleri çok seviyorum, bu yüksek ve asil millet çok acı günler yaşadı. Çok kötü günler geçirdi. Ben Türkleri o vakit tanıdım. Onların bu kötü ızdıraplı günlerine kalben iştirak ettim ve onları sevdim. İtimat edilsin ki bu muhabbet derin ve samimidir. O kötü günler artık geçti, şimdi sevinçli günler geldi ve ben de sizinle birlikte seviniyorum. Türkiye’den ayrılırken bütün memleketle beraber tanıdığım ayrı ayrı dostlarımın en aziz hatıralarını muhafaza ediyorum.”
General, Türk Ocaklarını çok sevdiğini ve onların göstermiş olduğu samimi muhabbetin kendisini çok mutlu ettiğini söyledikten sonra, Türk Ocağında geçirmiş olduğu güzel saatlerden dolayı teşekkür etti ve genç Trabzon Türk Ocağı’na muvaffakiyetler dileyerek konuşmasını tamamladı.
General Mojen’in konuşmasının ardından sigaralar, kahveler içildi ve fotoğraflar çektirildi. Daha sonra General, Hamdullah Suphi Bey’e Ocak’ta gördüğü hüsnü kabulü ve
şükranlarını bildiren bir telgraf gönderdi.98
Trabzon Türk Ocağı’nda sadece gelen konuklar için ziyafetler tertip edilmiyordu. Kendi içerisinde kaynaşma sağlamak amaçlı toplantılar düzenleniyordu. Örneğin 1 Ekim 1925 tarihinde Ocak mensuplarını birbirleriyle tanıştırmak için bir çay ziyafeti verilmiştir. Perşembe günü öğleden sonra, saat dörtte, Ocak binasında verilen bu ziyafet ailevi çay ziyafeti olarak değerlendirilmiştir.99 Ziyafete tüm Ocak mensupları katılmıştır. Bu
97
Mustafa Reşit Trakçıoğlu’nun General Mojen’e hitaben vermiş olduğu nutkunun tam metni için, bkz. Ek VI.
98
Yeni Yol Gazetesi, 15 Haziran 1925, Numara: 152–252.
99
60
toplantıda Reşit Bey, Ocağın yaptığı, yapacağı hizmetlerden ve Ocak mensuplarının vazifelerinden söz etmiştir.100
262. Trabzon Türk Ocağı’nın Maddi ve Manevi Yardımları
Trabzon Türk Ocağı’nın faaliyetleri arasında maddi ve manevi yardımlar da yer tutmaktadır. Örneğin 1926 yılının Ocak ayı faaliyet raporunda belirtildiği üzere Trabzon Türk Ocağı, Ziya Gökalp’in mezar taşı için, merkez heyetine 100 Lira göndererek yardımda bulunmuştur. Yine Trabzon’da yapılması vilayet meclis-i umumisi tarafından karar altına alınan ve tahsisat çıkartılan Gazi Paşa heykelini yapacak heykeltıraş hakkında Ocakla, Maarif Vekâleti Hars Müdürü arasında cereyan eden muhabere evrakı ve Heykeltıraş Rapolti’nin atölyesini gösteren fotoğraf vilayet makamına tevdi olunarak encümen-i aidine havale edilmiştir.101
Trabzon Türk Ocağı’nın yapmış olduğu maddi ve manevi yardımlar arasında; fakir çocuklara yardım, bedava sağlık hizmetleri ve halkın ihtiyaçlarının karşılanması konusunda girişimler vardır. Bu tür faaliyetleri ile ilgili bilgiler, ilgili başlıklar altında verilmiştir.
263. Piyango Çekilişleri
Trabzon Türk Ocağı’nın sosyal faaliyetleri arasında eşya piyangosu düzenleme ve çekilişlerini de koyabiliriz. Bu piyango çekilişleri sayesinde hem kaynaşma sağlanıyor hem de Ocağa gelir elde edilmiş oluyordu.102
Piyangosu çekilişleri için gerekli olan eşya ve malzemeler Trabzon’dan tedarik edilemeyince İstanbul veya başka illerden getiriliyor, hazırlıklar son derece titizlikle sürdürülüyordu. Örneğin 20 Temmuz 1925 tarihli Yeni Yol Gazetesi’nin haberinde; Trabzon Türk Ocağı eşya piyangosu için İstanbul’dan 80 tane hezaren sandalye, iki takım
100
Yeni Yol Gazetesi, 3 Ekim 1925, Numara: 241–341. Bu ziyafette yapılan konuşmalar hakkında “İnkılâp
İşleri ve İrşad Heyetleri “ başlığı altında bilgi verilmiştir.
101
Türk Yurdu10–17/177–16, s.214.
102
maroken koltuk, bir yazıhane ve daha bazı gerekli olan eşyaların parası ödenerek ısmarlandıkları belirtilmiştir.103
Yine Ocak mallarının Cumhuriyet Halk Fırkası’na devredilen listesinde, bir adet kutu içerisinde piyango fişlerinin ve bir adet de Türk Ocağı’na ait eşya piyangosundan köylerde olan yüz Liralık taleplere ait listenin bulunması Sürmene Türk Ocağı’nın da piyango çekilişleri düzenlemiş olduğunu göstermektedir.104