Çalışma Grubu (DFA için)

Ölçek geliştirme sürecinin ikinci aşamasında geliştirilen DEFÖ’nün doğrulayıcı faktör analizini yapmak amacıyla ilkokulda çocuğu olan 299 ebeveyne ulaşılmıştır. Yedi form eksik ve hatalı ifadeler nedeni ile geçersiz sayılarak çalışmaya dâhil edilmemiştir. Sonuç olarak veriler, toplam 292 katılımcıya yöneltilen 16 maddelik DEFÖ (Ek-3) üzerinden sınanmıştır. Katılımcılara ilişkin demografik bilgiler Tablo- 6’da verilmiştir.

Tablo 6. Çalışma Grubuna (DFA için) Ait Demografik Bulgular

N Yüzdelik Dağılım % Standart Sapma

Cinsiyet Kadın 180 61.6 .487 Erkek 112 38.4 Eğitim Düzeyi İlkokul 42 14.4 1.181 Ortaokul 42 14.4 Lise 72 24.7 Üniversite 115 39.4 Lisansüstü 21 7.2 Gelir Düzeyi 0-1000 17 5.8 2.809 1001-2000 39 13.4 2001-3000 57 19.5 3001-4000 45 15.4 4001-5000 5001-6000 44 15.1 28 9.6 6001-7000 7 2.4 7001-8000 6 2.1 8001-9000 13 4.5 9001-10000 19 6.5 10.001 + 17 5.8 Meslek Ev Hanımı 119 40.8 2.034 Eğitimci 75 25.7 Memur 12 4.1 İşçi 16 5.5 Sağlık Per. 24 8.2 Serbest Mes. 28 9.6 Diğer 18 6.2 TOPLAM 292 %100

Tablo-6’ya ilişkin bulgular incelendiğinde; 180 kadın ve 112 erkek olmak üzere 292 katılımcıya ulaşıldığı görülmektedir. 180 kadının 119’unun (%40.8) ev hanımı olduğu göze çarpmaktadır. Meslek gruplarındaki diğer (%6.2, N:18) seçeneği güvenlik personeli, muhasebeci, emekli, askeri personel, diğer ve kısaltmalı ifadeler yazan katılımcıları kapsamaktadır. Eğitim düzeyi incelendiğinde; en yüksek katılımın 115 kişi ile üniversite mezunları (%39.4) tarafından, en düşük katılımın ise 21 katılımcı ile

lisansüstü mezunları (%7.2) tarafından sağlandığı ortaya çıkmıştır. Gelir düzeyinin yüzde 2.1 (7001-8000tl, N:6) ile yüzde 19.5 (2001-3000tl, N:57) arasında değiştiği görülmektedir. Katılımcıların yaş ortalamalarının 36.89±6.8 olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

4.3.3. Veri Toplama Aracı

Çalışma 2 kapsamında araştırmacı tarafından geliştirilen “Dijital Ebeveynlik Farkındalık Ölçeği” (Ek-3) kullanılmıştır.

4.3.3.1. Dijital Ebeveynlik Faarkındalık Ölçeği

Araştırma kapsamında hazırlanan “Dijital Ebeveynlik Farkındalık Ölçeği”, açımlayıcı faktör analizi (AFA) ve doğrulayıcı faktör analizi (DFA) yöntemi ile anne babaların dijital ebeveynlik farkındalığını ölçmek amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilmiştir. Dijital Ebeveynlik Farkındalık Ölçeği 16 maddeden oluşmaktadır. Ebeveynlerden, her bir ifadeyle hangi sıklıkta karşılaştıkları likert tipi derecelendirme ile göstermeleri istenmiştir. Maddelere verilen tepkiler, 1=Hiçbir Zaman, 2=Nadiren, 3=Bazen, 4=Sıklıkla, 5=Her Zaman şeklinde derecelendirilmiştir. Ölçek dört alt boyuttan oluşmaktadır. Risklerden Koruma (RK) alt boyutunda dört (1,2,4,5), Verimli Kullanım (VK) alt boyutunda dört (12,13,17,25), Olumsuz Model Olma (OMO) alt boyutunda dört (18,19,20,21) ve Dijital İhmal (Dİ) alt boyutunda dört madde (22,23,24,26) yer almıştır. DEFÖ’nün alt boyutları birbirlerinden bağımsız bir şekilde değerlendirilmektedir. Alt boyutlardan alınabilecek puanlar 4–20 arasında değişmektedir. Alt boyutlardan alınan puanlar anne babaların dijital ebeveynlik farkındalık düzeyini ortaya koymaktadır. Risklerden Koruma ve Verimli Kullanım alt boyutlarından alınan puanların yüksek olması dijital ebeveynlik farkındalığının yüksek olduğunu; Olumsuz Model Olma ve Dijital İhmal alt boyutlarından alınan puanların yüksek olması dijital ebeveynlik farkındalığının düşük olduğunu göstermektedir. Ölçek hem bireysel hem grup olarak uygulanabilmektedir. Ölçeğin uygulanma süresi yaklaşık 5-10 dakika arasında değişmektedir.

4.3.3.2. Dijital Ebeveynlik Farkındalık Ölçeğinin Geliştirilme Süreci

Araştırmacı tarafından hem kuramsal çerçeveyi hem de DEFÖ’nün madde havuzunu oluşturmak amacıyla yurtdışı ve yurtiçi literatür taraması yapılmıştır. Ebeveynler, aileler ve çocuklara yönelik geliştirilen dijital araçların kullanımı, dijital

okuryazarlık, dijital vatandaşlık, dijital ebeveynlik, teknoloji kullanımına karşı tutum, teknoloji yetkinliği, mobil kabalık, internet bağımlılığı, problemli internet kullanımı, akıllı telefon bağımlılığı kavramları ile ilişkili ölçekler incelenmiştir.

Literatür taramasından sonra araştırmacı tarafından oluşturulan yarı- yapılandırılmış görüşme formu (Ek-1) aracılığı ile ilkokula giden öğrenciye sahip oniki ebeveyn ile nitel görüşme gerçekleştirilmiştir (Çalışma 1). Ebeveynlerin onayı ile görüşmelerin ses kaydı alınmıştır. Kayıt altına alınan görüşmeler deşifre edildikten sonra içerik analizi yapılarak alt temalar oluşturulmuş ve madde havuzuna katkı sağlanmıştır. Görüşmeler, ortalama 40 dakika sürmüştür.

Literatür taraması, ölçeklerin incelenmesi ve nitel görüşmelerin içerik analizleri sonucunda taslak olarak 82 madde, daha sonra araştırmacı tarafından çalışmanın çerçevesine göre 43 maddelik bir havuz oluşturulmuştur. İlkokula giden çocuğa sahip ebeveynlere yönelik olmayan maddeler, yapısal olarak farklı olguları ölçen maddeler ve anlam olarak birbirlerine çok yakın olduğu düşünülen maddeler çıkarılarak denemelik ölçme aracı 27 madde ile uzman görüşüne sunulmuştur.

Madde havuzundaki ifadelerin uygunluğunu değerlendirmek için eğitim bilimleri bölümünden bir profesör, iki doçent ve iki dr. öğr. üyesi ve bir doktora öğrencisi; bilgisayar öğretim ve teknolojileri alanında bir profesör, bir dr. öğr. üyesi, bir öğretim görevlisi ve bir doktora öğrencisi olmak üzere toplam on uzman görüşü alınmıştır. Uzman görüşleri alındıktan sonra bir dil bilgisi uzmanının da değerlendirmesi alınarak 28 maddelik form elde edilmiştir.

Araştırmanın nicel aşamaları için; AFA çalışma grubuna uygulamak amacıyla 28 maddelik havuz (Ek-2) oluşturulmuştur. DFA çalışma grubu için AFA sonuçlarına göre ortaya çıkan 16 maddelik DEFÖ formu (Ek-3) oluşturulmuştur.

Çalışma 2’ye ait verileri toplamak amacıyla çalışma gruplarına çevrimiçi ortam aracılığı ile ulaşılmıştır. Araştırmacının elektronik posta (abdullahmanap@gmail.com) hesabı üzerinden “Google Form” aracılığıyla oluşturulan form çevrimiçi ortama aktarılmıştır. Katılımcılar formun uygulama linkini tıklayarak ölçekler ve kişisel bilgi formuna ulaşmışlardır. Gözden kaçabilecek maddelerin önüne geçebilmek için tüm maddelerin “doldurma zorunluluğu” özelliği aktif hale getirilmiştir. Formu doldurmak için gönüllüğün esas olduğu, doldurmak zorunda olmadıkları belirtilmiştir. “Google Form” üzerinden elektronik tablo oluşturularak doldurulan formların aynı anda otomatik

olarak “Microsoft Excel Çalışma Sayfası”na veri olarak eklenmesi sağlanmıştır

(gsuite.google.com, 15.05.2019).

4.3.4. Verilerin Analizi

Çalışma 2 için SPSS ve AMOS programları kullanılmıştır. AFA, normallik dağılımı, güvenirlik analizi ve tarama analizleri için SPSS; DFA için AMOS programı kullanılmıştır.

Sonuçların yorumlanmasında anlamlılık düzeyi .05 olarak kabul edilmiştir. Geliştirilmesi planlanan ölçeğin yapı geçerliliğini ölçmek amacıyla açımlayıcı faktör analizi kullanılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi sonuçları incelendikten sonra doğrulayıcı faktör analizi gerçekleştirilmiş ve korelasyon analizi ile ölçüt geçerliği sınanmıştır. Geliştirilen ölçeğin güvenirlik çalışması kapsamında ölçek maddelerinin birbirleriyle tutarlılığını test edebilmek amacıyla cronbach alfa (α) katsayısı ve madde toplam korelasyonu hesaplanmıştır. Ek olarak yine güvenirliğini sınamak amacıyla test yarılama yöntemi kullanılarak korelasyon analizi yapılmıştır.