Su örneklerinde bazı anyon düzeylerinin iyon seçici elektrotlar ve iyon kromatografisi ile tayinleri

3 . 3. I . 3 . ^j .1 .

IX DENEYS EL BOLO!!

MaLerya l ve Helot

Stok Anyoll c6zel liierinin Hazl rlanmasl 3. t .1.1.StandarL c6zelljlerin Razirlanmasl 3 .1.4. Ornek Haz lrlama I~lem!eri

3.2. Deneysel tslemler

3.2. I. Nitrat lyon Secici Elektrodla YapIJa!l Call$malar

60 60 fit 62 64 64

64

3.2.2. l yon Kromalografisi ile Yapllan ^{CaJ l~malar} 66 3.2.1.1.Standartlarla Yapllan ^Call~malar

4 .

5.

SONUCLAR

VE TARTISI1A

EK - I EK - 2 EK-3

EK-4

KAYNAKLAR

(lZGECMtS

66 71 82 84 85 86 87 90

9

lik nilral de~i~imj Hnemli olroamakla beraber, sonbahar

mevsim

inde

i

se azaldlgl gortilmektedir.

lQme

sularlnda nitriLin varllgl nitr

aLln varllg 1ndan

dana tchlikelidir. Ni

t

rit, mide pH'slnda kansorojen

alarak

bil inen nilrozaminleri olu~turdugundan ic;me sulat'lnda ke-

sinlikle istenmeyen bir maddedir (8-9).

leme

ve yel'uill sularlnda; lopruk katmanlarlnln yaplslna bagll olarak 0,1 mg/LN02 -N bulunabilir. Bu degeri N02 biriminden ifade e- dersek, ic;me sularlndaki miktarln kesinlikle 0,32 mg/L 'yi gec;memesi gerekif'. Mevsimlere g6re N02- de~i~imler i ince-

lendiginde. ^6nem~i derecede bir lark g5rUlmcmesinc ^ra~mer yaz ve sonbahar mevsiminde klsmen arttigl . ilkbahar mevs minde ise azaldlgl soylenebllir.

Yagmur sularlnln kimyasal bile:fi)enlerinin saptanmas' yonelik, c;all§mal.e.r. 8.sit yag-murlarlll.ln orman olumler neden oldugunu ifade eden c;al1~malar sebebiyle yayglnl

ml~. yUzey sularlna atropogen maddeleri ta~lmaslndaki

Ylnln bel irlenmesi ve yeia!tl sularlndaki dUzeylerin

gi~melerindeki rolleri gibi diger bakl§

aellarl

ile de

l11Z11 ve coklu bile§en analizi yapan metotlarlO gel ri lmesine ihtiyac gBstermi§lerdir(lO).

YeryUzUnden atmosfere

karl§an ve

geri donen

kti

Yllilk rniktarlolo yakla§lk 1200 miiyon ton oldugu VE

yarlslnln stilfatlar halinde ekosistemler

tizerine

ve yakla§lk % 7,5 'unun bitki orttisti taraflndan 2 bilinmektedir(ll) . Kliklirt dioksidin havada kall§ 5' 2-5 gUn oldugu stilfatlarln aeroHolde 5-8 gUn ^kalll~

1 0

gozlenrni~tir. Gerek gaz faZlndaki S02'nin gcrekse aeroso!- deki sUlfa tlarlnln cok uzaklara laSlnabilmes i ve yagmul'- la,la bir'] ikte yeryilzUne inl!lesi gerQekle~mckledir . Atmos-

ferdeki azot oksi t!erinin, kiariln ve karbondioksitlerin yagmur suyundaki Q6zeltiieri

d

e

asitik kar

e

kterdedi

l' ve

"asit yaRmuru^h deyimi , fisit oksi tlerin ve halojenieriIl 96- ztin

dU

g

ti pR

de~erj

5 ,

S'd

an

d

aha kUQUk alan yagmur sul

arl i-

c;;:in kul larllimaktadlr.(12).

Kirlenmemi§ havada olusan yagmurlarln pH' 1 5,4- 7,05 araslndadlr. Yagmur suiarl havadaki C02 il

e

doymu~

is

eler

.

pH ancak 0 zaman 5,4 olmakladlr' (12) . Asit yag-murla,lnln toprak tizerine yok o lumsuz etki l eri vardlr. Faydail kalyon-

larin drenaj sularl ite uzakla~maslna yardlffic l olacaklarl 2+ A13+

gibi, fitotoksik etki yapan Mn , gibi

ka

t

yo

nl

arln

serbest

ka

lma

slna yo

l

a<;arak

,

tirOn

tizerine

k

o

tO

etki yap a- bilirl er . Bu durum ozell ikle asitik topraklarda

cok belir

- gindir .

Ba

zi

k

t

op

r

akla

r, asit yagmurlarlna

oldukca

d

i

renc goste.irler.Bununla birlikte. asit yagmurlartnln uzun sOr- mesi. bu topraklarl da oiumsuz yonde etkiler.

Hava

ki r liligi, devletlerin ara larlndaki 81nlrlarl

bUyUk

hlzla gecmektedir. Or-negin

Dogu

Avrupa ' nin

kirli

havasl kuzey rlizgariarl ile Bolaz. Istanbul ve cevresine gelmektedjr.Istanbul bogaz1 giri~inde k1~ aylarlnda olu~an

sis ve yagmurlar asit ozell igi gostermektedir(pR 4,2-4,5)

( 13) . Asil yag1~larl ve sis. yesil bitkilerde klorofilin bozulmaSlna ve sararmalara ve giderek kurumalara sebep 01- makladlr.

11

Asi t yagmurlarln 30 Yl l l lk zaman di\imi zarflnda 2000 Yilina kadar orman bUyUmesini %10 azaltacagl ve bal lkcli l- ga da zaear vereceginden endi~e edilmekledir(14).Asit yag- murlarl" iIlsanda kl'onik beonlit, amfizem ve astlma yol RQ-

tlg-l du belirlenmi~t ir (15).

2.3.Analitik "er imlerin Tanlml

Kimyacllar genellikle verilen bil' ornegin analizini iki iie be~ kez araslnda tekrarlar.Boylece bil' seride Lek- rarlanan blQUlillerden eide edilen sonuclarin lam olarak ay- 01 olmaslna ellder raslanlr; seride bil' merkezi en iyi degerin ^se~ilmesi zGTunludur. Tekrarlama jein harcanan ek

cab a iki yalla degerlendirilebilir.Birincisi. serinin mer- kezi degerinin diger sonuClarln herhangi birisinden daha

gUvenilir oimaSI; ikincisi. sanu9Iar arasindaki degi~imier

seoilen dlr.

en iyi ^H degere bir olQUde gUvenirlik saglamasl-

Her iki Iiicelik. artalama ve orlanca, bir oleUm dizi- si i9in merkezi deger olarak kullanllabilir .

2.3.1. Ortalama ve ortanca

Orlalama.aritmetik ortalama ve averaj, l ekrarla- nan olcUmlerden elde edilen sonu91arln loplamlnln dizideki sanuQ saYlslna bolUnmesine veril en e~ anlamll lerimlerdir.

Ortanca. bir dizideki degerlerin, saYlsal olarak ya-

12

oe k i l de dag l ll ld l g lnda elde

flSI buyU\\., yarls1 kur,;uk e§-it"ll

Sl lek ise, edilen arta degel"dir .

Dizidcki

o

\

QUm

l

erin S8.)'1.

'0' \

o u m

^SIl.-

or laflca 'nln se9imi dogrudan dogruya

yap ll ab ili r ;

~

YlSl ~ift ise; ortadaki iki degerin ortalamaSI

a

lln

lf.t

de

-

at olarak or lalama ve ortanca'nln saYlsal degerler i ayol o lma l ldlr j fakal ozell ikle d izideki ol ytim saY1Slnln kUC;Uk oldugu durumlarda bu ko~ul saglannmaz.

2.3 .2. Kesinlik

Kesinlik terimi

sonuc; larln

tekrarlanabil irligini tQ- rif elmek i910 kullanlilf. Tamamiyie aYOl yolla yapllar iki veya daha yak oic;timtin ^say~sal degerlerinin ^uyu~uml

~ekl inde taolmlanabilir. Veri len kesinligin belirtilmes

191n birc;ok yonlem vardlf.

Kesinligin belirtilmesinde mut lak yontemler;

Ortalamadan sapma (Xj- X ) kesinligin 801klanmaslr en yaygln yontemdir ve basitce,i~aret goz online allnmad deneysc l deger ile dizinin orlalamasl araslndaki saYl farktlr.Verilen virgUlden sonra ikinci basamaga dek vel mesine kar~ln ortalama sapmaYI hesaplarken uotincli basa dek ^{i~ l eme} devam edilmesi o idukoa Hnemlidir.

Kesinlik,ortancadan sapma ~ekl inde de tanlmlanab Bir dizideki en btiytik deger ile en kliotik aras lndaki saYlsal farka

YAYILIM

veya

ARAL I K (

RANGE denio ve kesinl igin diger bir oiclislidtir.