UZMAN ERBAŞ KANUNU (3269 S.K.)1 Başarı gösteremeyenler ve ceza alanlar Madde 12- (Değişik: 10/2/2004-5085/7 md.)
Sözleşmenin imzalanmasından sonra ilk beş aylık intibak dönemi içerisinde göreve intibak edemeyenler ile ayrılmak isteyenlerin sözleşmeleri feshedilerek, Türk Silâhlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir. Peşin olarak ödenen aylık ve aylık ile birlikte ödenen diğer tüm özlük haklarının çalışılmayan günlere ait kısmı geri alınır.
Görevde başarısız olanlarla, atandıkları kadro görev yerleri ile ilgili olarak üç ay ve daha uzun süreli bir kurs veya eğitime gönderilenlerden kurs veya eğitimde başarısız olan veya kendilerinden istifade edilemeyeceği anlaşılan uzman erbaşların, barışta sözleşme sürelerine bakılmaksızın Türk Silâhlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir. Bunlar, yedekte er kaynağına alınırlar.
Görevde başarısız olma, intibak edememe ve kendilerinden istifade edilememe hâlleri ve bunlara yapılacak işlemler, çıkarılacak yönetmelikte düzenlenir.
Ayrıca;
a) Almış oldukları sicile göre kademe ilerlemesi yapamayanların, b) Verilen ceza, tecil edilse veya para cezasına çevrilse dahi;
1) Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlar ile basit ve nitelikli zimmet, irtikâp, iftira, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, yalan yere tanıklık, yalan yere yemin, cürüm tasniî, ırza geçmek, sarkıntılık, kız, kadın veya erkek kaçırmak, fuhşiyata tahrik, gayri tabiî mukarenet, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyeti kırıcı suçlar ile istimal ve istihlâk
1 Burada yer alan açıklamalardan alıntı yapmak için, alıntı yapılan yazıya şu ibare eklenmelidir : “En son değişikliklere göre, açıklamalı, notlu, içtihatlı, ek ve örnekli UZMAN ERBAŞ KANUNU VE YÖNETMELİĞİ, 2003" isimli Kitaptan alıntı yapılan ve askerihukuk.net isimli web sitesine konulan bu dosya ve açıklamaların tüm hakları anılan kitabın yazarı (E.) Hak.Alb. Orhan ÇELEN'e aittir." Bu ibare eklenmek şartıyla, buradaki dosyalardan Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın açıklama ve dosyanın tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
kaçakçılığı hariç kaçakçılık, resmî ihale ve alım ve satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma, firar, amir veya üste fiilen taarruz, emre itaatsizlikte ısrar, üste hakaret, mukavemet, fesat, isyan suçlarından dolayı mahkûm olanların, 2) Askerî Ceza Kanununun 148 inci maddesinde yazılı suçlardan mahkûm olanların,
c) Taksirli suçlar hariç olmak üzere diğer suçlardan adlî veya askerî mahkemeler tarafından otuz günden daha fazla süreli hürriyeti bağlayıcı bir ceza ile mahkûm olanların,
ç) Taksirli suçlar nedeniyle altı ay veya daha fazla süre ile hürriyeti bağlayıcı bir cezaya mahkûm olanların,
d) Disiplin mahkemeleri veya en az iki disiplin amirinden disiplin cezası aldığı tarihten geriye doğru son bir yıl içerisinde toplam otuz günden daha fazla hürriyeti bağlayıcı disiplin cezası alanların,
e) Yabancı uyruklu kişilerle evlenenlerden; bu evlilikleri, ilgili yönetmelikte belirtilen esaslar dahilinde Genelkurmay Başkanlığı tarafından uygun görülmeyenlerin,
f) Çeşitli nedenlerle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin veya Türk vatandaşlığından çıkartılanların,
Sözleşmeleri feshedilmek suretiyle Türk Silâhlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir.
Her ne sebeple olursa olsun, sözleşmesi feshedilerek Türk Silâhlı Kuvvetleri ile ilişiği kesilen uzman erbaşlar, tekrar Türk Silâhlı Kuvvetlerine alınmazlar.
AÇIKLAMA:
Madde, uzman erbaşların ilişiklerinin kesilmesine ilişkin kurallar içermektedir.
I - TSK.lerinden ilişik kesme halleri:
Uzman erbaşların hangi hallerde ilişiklerinin kesileceği konusu, ana başlıklar altında aşağıya çıkarılmıştır.
A. İntibak dönemi içerisinde göreve intibak edemeyenlerin ilişkilerinin kesilmesi:
1. 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunun 5 inci, Uzman Erbaş Yönetmeliğinin 13 üncü maddesine göre; sözleşme yaparak göreve başlayanlardan, Sözleşmenin imzalanmasından sonra ilk beş aylık intibak dönemi içerisinde göreve intibak edemeyenler ile ayrılmak isteyenlerin sözleşmeleri feshedilerek, Türk Silâhlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir. Bu kural ile, ilk beş aylık dönem içerisinde taraflara sözleşmeyi tek taraflı olarak feshedip, TSK.den ayırma/ayrılma imkanı verilmiştir.
“Görev intibak edemeyenler” ifadesi, İdare’ye (Sözleşme imzalamaya yetkili komutanlıklara tanınmış bir hak durumundadır. Bu intibaksızlık durumunu kanıtlamak amacıyla belge düzenlenmesi şart değildir. Ancak ileride bu konuda doğabilecek hukuksal ihtilafların idari yargı mercilerinde görülmesi nedeniyle işlemin gerekçesini göstermek amacıyla belge bulundurulması yararlıdır.
İdarenin sözleşmenin tek taraflı feshi nedeniyle takdir hakkını kullanırken yasanın koyduğu sınırlar içerisinde ve hukuka uygun hareket etmesi gerekir.
“Eşitlik“ ilkesi bozulmamalı, takdir hakkını kullanırken “kamu yararı“na uygun hareket edilmeli, yasanın öngördüğü “amaç“tan başka amaçla hareket edilmemelidir. Ayrıca takdir hakkı “gerekçeli“ olarak kullanılmalıdır.
İdarenin takdir hakkı yetkisi idari yargı denetimine tabidir. Sözleşmesi feshedilen uzman erbaşın 60 gün içerisinde Askeri Yüksek İdare Mahkemesine başvurarak sözleşmenin feshi işleminin iptalini isteme hakkı bulunmaktadır. Bu nedenle, takdir hakkı hukuka aykırı biçimde kullanılmamalıdır.
2. Ayırma durumunda, kendilerine peşin olarak ödenen aylık ve aylık ile birlikte ödenen diğer tüm özlük haklarının çalışılmayan günlere ait kısmı, geri alınır.
B. İntibak dönemi içerisinde kendiliğinden ayrılmak isteyenlerin ilişkilerinin kesilmesi:
1. Maddeye göre, sözleşme yaparak göreve başlayanların, sözleşmenin imzalanmasından itibaren ilk beş aylık iintibak dönemi içerisinde sözleşmelerinin feshini isteme hakları bulunmaktadır. Bu durumda olanların talepleri üzerine sözleşmeleri fesh edilerek Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişkileri kesilir.
2. Beş aylık intibak dönemi geçtikten sonra sözleşme sonuna kadar istekle ayrılmak mümkün değildir. Buna uymayıp, ayrılamak amacıyla kıt’a ve kurumlarından ayrılanlar firar cürmünü işlemiş olurlar.(Bkz: As.C.K. 66/1-a, Dis.Mah.K. 50/1.fıkra)
3. Bu hüküm, uzman erbaşa tek yanlı olarak tanımış olan bir yetkidir.
İdare’nin bu talep karşısında sözleşmeyi feshetmesi zorunludur.
4. Ayrılmak istediğini beyan eden uzman erbaşın bu konudaki talebini yazılı olarak yapması gerekmektedir.
5. Ayrılma durumunda, kendisine peşin olarak ödenen aylık ve aylık ile birlikte ödenen diğer tüm özlük haklarının çalışılmayan günlere ait kısmı, geri alınır.
C. Görevde başarısızlık nedeniyle ilişik kesilmesi:
1. Görevde başarısız olan uzman erbaşların, barışta sözleşme sürelerine bakılmaksızın Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir.(Uz. Erbaş K. 12/2.fıkra)
2. Görevde başarısız olan uzman erbaşların, başarısızlık durumları İdare tarafından takdir edilir. Bu konuda gerek Uz. Erbaş K. da gerekse Uz. Erbaş Yönetmeliğinde herhangi bir kıstas gösterilmemiştir. Dolayısıyla başarısızlık durumlarının neler olduğu hususunda, İdare’nin takdir hakkına sahip bulunduğu değerlendirilmektedir. Ancak takdir hakkının yukarıda açıklandığı şekilde kullanılması gerektiği açıktır. Aksi takdirde, işlemin idari yargı merciince iptali mümkündür.
3. Görevde başarısız olduğu değerlendirilen uzman erbaşların başarısızlık durumlarının belgelendirilmesi yasal bir zorunluluk olmamakla birlikte, ileri doğacak yargısal sorunların halli için gerekli bulunmaktadır.
4. Uzman erbaşların sözleşme süresinin sadece ilk beş ayında sözleşmeyi fesh yetkileri varken İdarenin yetkisi süresizdir. İdare sözleşme süresi içerisinde istediği zaman tek taraflı olarak sözleşmeyi fesh edebilir. Başarısızlık nedeniyle sözleşmenin feshi, ilk sözleşme süresi içerisinde veya mütakip sözleşme sürelerinde herhangi bir zamanda söz konusu olabilir.
D. Kurs ve eğitimde başarısız olanların ilişiklerinin kesilmesi:
Atandıkları kadro görev yerleri ile ilgili olarak üç ay ve daha uzun süreli bir kurs veya eğitime gönderilenlerden kurs veya eğitimde başarısız olanların barışta sözleşme sürelerine bakılmaksızın Türk Silâhlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir. Bunlar, yedekte er kaynağına alınırlar. (Uz.Erb.K. Md. 12/2.fıkra)
E. Kendilerinden istifade edilemiyeceği anlaşılanların ilişiklerinin kesilmesi:
1. Kendilerinden istifade edilemeyeceği anlaşılan uzman erbaşların sözleşmeleri, barışta sözleşme sürelerine bakılmaksızın İdarece tek taraflı olarak feshedilebilir. (Uz. Erbaş K. 12/2.fıkra).
Uzman Erbaş Yönetmeliği’nin 13/2. maddesine göre; “kendisinden istifade edilemeyeceği” hallere işaret edilmiştir. Bunlar; atış, spor, eğitim, operasyon ve istihdam edildikleri kadro görev yerlerinde ve davranışlarında askerlik mesleği değerlerini sergilemede, ikazlara rağmen istenen düzeye ulaşamayan ve aşırı derecede borçlananlardan bu durumu rapor, tutanak ve her türlü belge ile kanıtlananlar, mazeretsiz olarak bir sözleşme yılı içerisinde yedi gün ve daha uzun süre ile göreve gelmeyenler olarak gösterilmiştir.
2. Bize göre sözleşmenin bu şekilde feshi halinde, uzman erbaşın göreve intibak edememesi veya başarısızlığı söz konusu değildir. Ancak, idari sebepler böyle bir durumu zorunlu kılmaktadır. Bu durumda İdarenin işlemin sebebini açıkça göstermesi gerektiği değerlendirilmektedir. Sözleşmesi feshedilen uzman erbaş, bu işlemin idari yargı mercinde iptalini talep edebilir.
F. Disiplinsizlik ve ahlaki nedenlerle Sonradan Silahlı Kuvvetlerde kalması uygun görülmeyenler: (Bkz: Uz. Erbaş K. 16/4)
3269 sayılı Uz. Erbaş K.nun 16 ncı maddesinin 4 üncü fıkrası, “…. veya disiplinsizlik ve ahlâkî nedenlerle sonradan Silâhlı Kuvvetlerde kalması uygun görülmeyenlerin sözleşmeleri fesh edilir ve bunlara ikramiye ödenmez.”
hükmünü hazidir.
Bize göre, Kanunun 16 ncı maddesinin 4 üncü fıkrasındaki „disiplinsizlik ve ahlâkî nedenlerle sonradan Silâhlı Kuvvetlerde kalması uygun görülmeyenler”
ifadesi, Kanunun 12 nci maddesinde gösterilen sözleşmenin feshi sebeplerinin dışında, ayrı sebeplerdir.
3269 sayılı Uz. Erbaş K.nun 16 ncı maddesinde belirtilen “disiplinsizlik ve ahlaki sebepler”in neler olduğu bu Kanunda gösterilmemiştir. Bu sebeplerin Uzman Erbaş Yönetmeliğinde de gösterilmediği görülmektedir.
Disiplinsizlik ve ahlaki sebeplere örnek olarak; Sb. Sic. Yönt.nin 91-92, Astsb.
Sic.Yönt.nin 60-61 nci maddelerindeki sebepleri gösterebiliriz.
TSK.lerinde görevli subay ve astsubayların disiplinsizlik ve ahlaki sebeplerle Silahlı Kuvvetlerde kalmalarının uygun görülmemesi ile ilgili hükümlere TSK.
Per.K.nun 50/c, 94/b maddelerinde ve Sb. Sic. Yönt.nin 91-92, Astsb. Sic.Yönt.nin 60-61 nci maddelerinde yer verilmiştir.
Sb. Sic. Yönt.nin 91 nci maddesi metni aşağıdadır. Disiplinsizlik ve ahlaki nedenlerle Silahlı Kuvvetlerde kalması uygun görülmeyen uzman erbaşların kimler olacağı hususunda bu yönetmeliklerde yer alan hükümlerin kıyasen uygulanması mümkündür.
Disiplinsizlik ve ahlâkî durum nedeniyle ayırma Madde 91- (Değişik: RG -18/08/2000 - 24144)
Aşağıdaki sebeplerden biri ile disiplinsizlik veya ahlâkî durumları gereği Türk Silâhlı Kuvvetlerinde kalmaları, bulunduğu rütbeye veya bir önceki rütbesine ait bir veya birkaç belge ile anlaşılıp uygun görülmeyenler hakkında, hizmet sürelerine bakılmaksızın emeklilik işlemi yapılır:
a. Disiplin bozucu hareketlerde bulunması, ikaz veya cezalara rağmen ıslah olmaması,
b. Hizmetin gerektirdiği şekilde tavır ve hareketlerini ikazlara rağmen düzenleyememesi,
c) (Değişik: RG-13/06/2003 - 25137) Aşırı derecede menfaatine, içkiye, kumara düşkün olması,
d. (Ek: RG-13/06/2003 - 25137) Nafaka, trafik kazası, doğal afet, personelin öngöremeyeceği şekilde ülke genelinde yaşanan olağanüstü ekonomik dalgalanmalar, ani devalüasyonlar, sağlık ve tedavi giderleri ile kefillik ve benzeri zorunluluk halleri hariç olmak üzere, Türk Silahlı Kuvvetlerinin itibarını zedeleyecek şekilde aşırı derecede borçlanmaya düşkün olması ve bu borçlarını ödememeyi alışkanlık haline getirmesi,
e. Türk Silâhlı Kuvvetlerinin itibarını sarsacak şekilde ahlâk dışı hareketlerde bulunması,
f. Tutum ve davranışları ile yasa dışı siyasî, yıkıcı, bölücü, irticaî ve ideolojik görüşleri benimsediği, bu gibi faaliyetlerde bulunduğu veya karıştığı anlaşılanlar.
F. Uzman Erbaş Yönetmeliğinin öngördüğü ilişik kesme sebepleri:
Yukarıda belirtilen sebepler Uzman Erbaş Kanununun gösterdiği ilişik kesme sebepleridir. Bu sebepler yanında Uzman Erbaş Yönetmeliğinin 13 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında gösterilen diğer sebeplerle de ilişik kesilir.
Uzman Erbaş Yönetmeliğinin 13 üncü maddesinin 3. fıkrasında gösterilen haller şunlardır:
1. Almış oldukları sicile göre kademe terfi yapamayanlar:
a. Uzman Erbaş Yönetmeliğinin 13 üncü maddesinin 3 üncü fıkrasının 1 numaralı bendi; “Almış oldukları sicile göre kademe terfi yapamayan” uzman erbaşların sözleşmeleri feshedilmek suretiyle Türk Silahlı Kuvvetlerinden ilişiklerinin kesileceğini amirdir.
b. Kademe ilerlemesi yapmak için gerekli olan olumlu sicili sicil üstlerinden alamayan bir uzman erbaş’ın, bağımsız tugay, tümen (deniz ve havada eşidi) komutanlarınca veya eşidi kurum amirlerince; ordu, kolordu (deniz ve havada eşidi) doğrudan bağlı birlikleri ile eşidi kurum amirleri için kurmay başkanlarınca; Kuvvet Komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığına doğrudan bağlı birlikler için personel başkanlarınca sözleşmesi feshedilmek suretiyle Türk Silahlı Kuvvetlerinden ilişiğinin kesilmesi zorunludur.
c. Uzman erbaşlar, bir ücret kademesinde fiilen bir yılını tamamladığı takdirde kademe ilerlemesi yaparlar.(Uz. Erbaş K. 9, Uz. Erbaş Yönt. 10)
d.Uzman erbaşların kademe ilerlemesi yapmaları için o yıl içerisinde olumlu sicil almış olmaları gerekir.(Uz. Erbaş Yönet. 10/1. fıkra) Olumlu sicil notu, sicil tam notunun % 60 ve daha fazlasıdır.(Uz. Erbaş Yönt. 10/son fıkra) Her yıl sicil tam notunun % 60 ve daha yukarısı sicil alan ve bulunduğu kademede en az bir yıl çalışan uzman erbaşlar, bulunduğu rütbede ilerleyebileceği bir kademe bulunmak koşuluyla kademe ilerlemesi yaparlar.
2. İşledikleri suç veya aldıkları ceza nedeniyle ilişik kesme nedenleri:
a. Uzman Erbaş Yönetmeliğinin 13 üncü maddesinin 3 üncü fıkrasının b, c, ç ve d bendi, uzman erbaşların işledikleri suç veya aldıkları ceza yüzünde ilişik kesme nedenlerini göstermektedir. Maddede gösterilen nedenlerin varlığı halinde uzman erbaşların sözleşmeleri feshedilerek ilişikleri kesilir.
b. Uzman Erbaş Yönetmeliğinin 13 üncü maddesinin 3 üncü fıkrasının b bendi hükümlerine göre sözleşmenin feshi sebepleri şunlardır:
Verilen ceza, tecil edilse veya para cezasına çevrilse dahi;
1) Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlar ile basit ve nitelikli zimmet, irtikâp, iftira, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, yalan yere tanıklık, yalan yere yemin, cürüm tasniî, ırza geçmek, sarkıntılık, kız, kadın veya erkek kaçırmak, fuhşiyata tahrik, gayri tabiî mukarenet, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyeti kırıcı suçlar ile istimal ve istihlâk kaçakçılığı hariç kaçakçılık, resmî ihale ve alım ve satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma, firar, amir veya üste fiilen taarruz, emre itaatsizlikte ısrar, üste hakaret, mukavemet, fesat, isyan suçlarından dolayı mahkûm olanların,
2) Askerî Ceza Kanununun 148 inci maddesinde yazılı suçlardan mahkûm olanların,
sözleşmeleri feshedilmek suretiyle Türk Silahlı Kuvvetlerinden ilişikleri kesilir. (Bkz: Uz. Erbaş Yönt. Md. 13/3.3)
c. Ayrıca 13 üncü maddenin 3 üncü fıkrasının (3) numaralı bendinin (c) alt bendine göre de, taksirli suçlar hariç olmak üzere diğer suçlardan adlî veya askerî mahkemeler tarafından otuz günden daha fazla süreli hürriyeti bağlayıcı bir ceza ile mahkûm olanların, sözleşmeleri feshedilmek suretiyle Türk Silahlı Kuvvetlerinden ilişikleri kesilir. (Bkz: Uz. Erbaş Yönt. Md. 13/3.3)
Bu düzenlemeye göre, taksirli suçlar hariç olmak üzere herhangi bir cürümden (yukarıda (b) bendinde sayılan özel haller dışında) otuz günden daha fazla hürriyeti bağlayıcı ceza ile mahkumiyet halinde sözleşmenin feshi zorunlu bulunmaktadır. Taksirli suçlardan alınan mahkumiyet hükümleri bu bent kapsamına dahil değildir. Bunlar 13/3 maddenin c bendi kapsamında uygulanır.
Bu hükümde yer alan, “hürriyeti bağlayıcı bir ceza ile mahkûmiyet” ibaresi cezaevinde infazı gerektiren cezaları öngörmektedir. Cezanın paraya çevrilmesi, ertelenmesi gibi halleri kapsamına almamaktadır. Diğer bir değişle, paraya çevrilme ve/veya erteleme hallerinde sözleşmenin feshi cihetine gidilmez.
d. Taksirli suçlar nedeniyle altı ay veya daha fazla süre ile hürriyeti bağlayıcı bir cezaya mahkûm olanların, Sözleşmeleri feshedilmek suretiyle Türk Silâhlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir.
Bu hükümde yer alan, “hürriyeti bağlayıcı bir cezaya mahkûm olanlar”
ibaresi, paraya çevrilme, erteleme vb. halleri kapsamına almamaktadır. Diğer bir
değişle, paraya çevrilme ve/veya erteleme hallerinde sözleşmenin feshi cihetine gidilmez.
Uz. Erbaş K.nun 16/3 maddesinde öngörülen ikramiye, sözleşmesi bu şekilde feshedilen uzman erbaşlara ödenmez. Sözleşmesi bu bent uyarınca feshedilenlerin ikramiye hakları yoktur.
e. Uz. Erbaş Yönt.nin 13 üncü maddesinin 3 üncü fıkrasının d bendi, Disiplin mahkemeleri veya en az iki disiplin amirinden disiplin cezası aldığı tarihten geriye doğru son bir yıl içerisinde toplam otuz günden daha fazla hürriyeti bağlayıcı disiplin cezası alanların sözleşmelerinin İdarece feshedilmesini ve TSK.lerinden ilişiklerinin kesilmesini öngörmektedir.
Disiplin mahkemeleri: 477 sayılı Disiplin Mahkemeleri Kuruluşu, Yargılama Usulü ve Disiplin Suç ve Cezaları Hakkında Kanun’un 1 nci maddesine göre disiplin mahkemesi; tugay ve daha büyük (Deniz ve Hava Kuvvetleri ile Jandarma Genel ve Sahil Güvenlik Komutanlığında eşidi) kıt’a, karargâh ve askerî kurumlar ile Millî Savunma Bakanlığı Müsteşarlığı teşkilâtında kurulur. Sahil Güvenlik Komutanının, Jandarma Genel Komutanının, kuvvet komutanlarının ve Millî Savunma Bakanlığı Müsteşarının göstereceği lüzum üzerine veya doğrudan doğruya Genelkurmay Başkanlığınca, diğer komutanlıklar, karargâhlar veya askerî kurum amirlikleri teşkilâtında da disiplin mahkemesi kurulabilir. Aynı garnizonda; birden fazla disiplin mahkemesi kurulması gereken kıt’a komutanlığı, karargâh ve askerî kurum amirlikleri bulunursa, Genelkurmay Başkanlığınca yeteri kadar disiplin mahkemesi kurulması ile yetinilebilir.
Disiplin mahkemesi, biri başkan ikisi üye olmak üzere üç subaydan kurulur.
Astsubay, erbaş ve erlerin yargılanmalarında, üyelerden biri astsubaylardan seçilir.(Dis.Mah.K. 2)
Disiplin mahkemeleri asker kişilerin Dis. Mah.K.nun 47 ila 61 nci maddelerinde yazılı disiplin suçlarına ait dâvalara bakar. Şu kadar ki, bu kanunda yazılı disiplin suçlarından dolayı disiplin âmiri, özel kanunlarda kendisine tanınan yetki içinde, oda veya göz hapsi verebileceği gibi disiplin mahkemesine de yollayabilir. (Bkz: Dis.Mah.K. 7)
Disiplin amirlerince verilen disiplin cezaları ise, disiplin amirleri tarafından As.C.K.nun 165 nci ve 171 nci maddesine bağlı Cetvel’de gösterilen ceza yetkileri dahilinde vermiş oldukları cezalardır.
Uz. Erbaş Yönt.nin 13 üncü maddesinin 3 üncü fıkrasının d bendi, gerek disiplin mahkemelerince ve gerekse en az iki disiplin amirince verilen bu cezaların toplamının; bir yıl içerisinde 30 gün ve daha fazla olması durumunda sözleşmenin feshini ve uzman erbaşın TSK.lerinden ilişiğinin kesilmesini amir bulunmaktadır.
Bu cezanın bir tek disiplin amiri tarafından tek seferde ve ayrı ayrı zamanlarda verilmesi, sözleşmenin fesih sebebi sayılamaz. Alınan cezaların, en az iki disiplin amirinden verilmiş olması gerekir. Diğer yandan, cezaların toplamının 30 gün ve daha fazla olması yetmemekte, bunun yanında ikinci şart olarak, bu cezaların bir yıl içerisinde verilmiş zorunlu bulunmaktadır. Bir yıllık süre; en son alınan cezanın verildiği veya kesinleştiği tarihten geriye gidilmek suretiyle bulunur. Bu süre içerisinde alınan cezaların toplamı 30 gün ve daha fazla ise, sözleşmenin feshi işlemi gerçekleştirilir.
Uz. Erbaş K.nun 16/3 maddesinde gösterilen ikramiye, sözleşmesi bu şekilde feshedilen kişilere ödenmez. Bu şekilde sözleşmesi feshedilenlerin ikramiye hakları yoktur.
f. Yabancı uyruklu kişilerle evlenenlerin ilişiklerinin kesilmesi: Uz. Erbaş Yönetmeliği; yabancı uyruklu kişilerle evlenenlerden; bu evlilikleri, ilgili yönetmelikte belirtilen esaslar dahilinde Genelkurmay Başkanlığı tarafından uygun görülmeyenlerin, sözleşmelerinin İdarece feshedilmesini ve TSK.lerinden ilişiklerinin kesilmesini öngörmektedir.
Yönetmelik; uzman erbaşlardan yabancı uyruklu kişilerle evlenenlerin; bu evliliklerinin, “Yabancı Kişilerle Evlenen Subay ve Astsubaylar Hakkında Yönetmelik”te (Bkz. R.G: 12.3.1997, S.22931) belirtilen esaslar dahilinde Genelkurmay Başkanlığınca inceleneceğini, uygun görülmeyenlerin sözleşmelerinin feshedilerek TSK.lerinden ilişiklerinin kesilmesini amir bulunmaktadır. Uz. Erbaş K.nun 16/3 maddesinde gösterilen ikramiye, sözleşmesi bu şekilde feshedilen uzman erbaşlara ödenmez. Bu şekilde sözleşmesi feshedilenlerin ikramiye hakları yoktur.
g. Türk vatandaşlığını kaybedenlerin veya Türk vatandaşlığından çıkarılanların ilişiğinin kesilmesi: Uz. Erbaş Yönetmeliğinin 13 üncü maddesinin 3 üncü fıkrası f bendine göre; uzman erbaşlardan çeşitli nedenlerle Türk vatandaşlığını kaybedenler veya vatandaşlıktan çıkartılanların sözleşmeleri feshedilerek TSK.lerinden ilişiklerinin kesileceğini amirdir.
Uz. Erbaş K.nun 16/3 maddesinde gösterilen ikramiye, sözleşmesi bu şekilde feshedilen uzman erbaşlara ödenmez. Bu şekilde sözleşmesi feshedilenlerin ikramiye hakları yoktur.
h. Diğer kanunlarda yer alan ilişik kesme nedenleri:
As.C.K.nun 4551 sayılı Kanunla değişik 34 üncü maddesi, altı aydan fazla memuriyetten mahrumiyet cezası alan uzman erbaşların Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişiğini kesilmesi zorunlu kılan bir hüküm içermektedir.(Bkz: As.C.K. 34/son fıkra)
Memuriyetten mahrumiyet cezası, hükümlünün üç aydan üç yıla kadar siyasi haklar, hizmet, memuriyet, sıfat, rütbe ve nişandan ve bunları ceza süresi içerisinde yeniden elde etmek ehliyetinden mahrumiyetidir.(TCK. 20/3.fıkra)
II. Sözleşmenin feshine ilişkin işlemlerde usul:
A. Sözleşmenin feshine yetkili makamlar:
Sözleşmenin feshini gerektiren bu hallerde;
1. Bağımsız tugay, tümen (deniz ve havada eşidi) komutanlarınca veya eşidi kurum amirlerince;
2 Ordu, kolordu (deniz ve havada eşidi) doğrudan bağlı birlikleri ile eşidi kurum amirleri için kurmay başkanlarınca; Kuvvet Komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığına doğrudan bağlı birlikler için personel başkanlarınca,
Sözleşmeleri feshedilmek suretiyle Türk Silahlı Kuvvetlerinden ilişikleri kesilir.
KKK.lığında sözleşmelerin feshedileceği makamlar şunlardır: Bağımsız tümen, tugay komutanlıklarınca veya eşidi kurum amirliklerince, Ordu, Kolordu, doğrudan bağlı birlikleri ile eşidi kurum amirlikleri için Kurmay Başkanlıklarınca ve Kuvvet
Komutanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı doğrudan bağlı birlikleri için Personel Başkanlıkları(KKK. Uz.Erbaş Yönergesi, 2.Bölüm, md.4/5)
Dz.K.K.lığında sözleşmenin fesh edileceği makamlar; Boğaz, bölge, üs ve filo komutanlıkları veya eşidi kurum amirlikleri, Ana ast komutanlık karargahları ve doğrudan bağlı birlikleri için kurmay başkanlıkları, Kuvvet komutanlıkları karargahı ve doğrudan bağlı birlikleri için personel başkalılıklarıdır.2
Hv.K.K.lığında sözleşmenin feshi işlemleri; uzman erbaşın görevli olduğu birliğin bağlı olduğu bağımsız tugay ve tümen komutanlıkları ile eşidi kurum amirliklerince yapılır. Tak.Hv.Kv.K.lığı, Hv.Eğt.K.lığı ve Hv.Loj.K.lığına doğrudan bağlı birlik ve kurumlarda görevli olanların işlemleri Kurmay Başkanlıklarınca, Hv.K.K.lığına doğrudan bağlı birlik ve kurumlarda görevli uzman erbaşların işlemleri Hv.K.K.lığı Personel Başkanlığı Er/Erbaş Şube Müdürlüğünce (kurulduğunda Per.Temin Ş.Md.lüğü) yapılır. (Bkz: HKY 12-24 Uz. Erbaş Yönergesi, md. 5/c, s.2-8).
J.Gn.K.lığında sözleşmelerin fesh edileceği makamlar ise; J.Eğt.K.lığı, Snr.Tug., J.Blg.K.lıklar veya eşidi kurum amirlikleri, J. Asyş.K.lığına bağlı birlikler için J.Asyş.K.lığı Kurmay Başkanları ve J.Gn.K.lığına doğrudan bağlı birlikler için Per.Bşk.larıdır(J.Gn.K. Uz. Erbaş Yönergesi, 2.Bölüm, md. 4/5).
B. Sözleşmenin feshinin bildirilmesi:
Sözleşmenin feshedildiği, ilgili Kuvvet Komutanlığına veya Jandarma Genel Komutanlığına yahut Sahil Güvenlik Komutanlığına ve ilgili amirine bir yazı ile bildirilir. Kendisine tebliği müteakip, yapılacak devir-teslim ve diğer işlemlerin sonunda ilişik kesme ile fesih tamamlanır.
Sözleşmesi feshedilen uzman erbaşların kıt’a şahsi dosyalarının 15 gün içerisinde KKK.lığına gönderilmesi; fesih işlemi ile birlikte hazırlanması gereken
“Hizmet Belgesi”, “Sicil Özet Formu” ve “Terhis Çizelgesi”nin şahsi dosya ile birlikte üçer nüsha olarak KKK.lığına (Tayin Daire Bşk.lığı) gönderilmesi hususunda bkz:
KKK.lığının 03 Mayıs 2001 tarihli ve PER: 4031-735-01/Ta.D.Uzm.Erb.Ş (4) sayılı emri.
2 Dz.K.K. Uz. Erbaş El Kitabı, s.II-7.; DKY 51-12 Dz.K.K. Uz. Erbaş Yönergesi, 3.Bölüm, 2.Kısım, md. 2/a.6, s.3-8.
Sözleşmesi sağlık sebebiyle feshedilen uzman erbaşlar için K.K.K. lığınca istenen belgeler şunlardır.
1. Sözleşme Fesih Emri 2. Hizmet Belgesi 3. Sicil Özet Formu 4. Terhis Belgesi 5. 3 Adet Fotoğraf 6. Nüfus Cüzdan Sureti
7. İkametgah Adresi (Fesihten sonra ikamet edeceği kesin adres) 8. Son 3 yıla ait Emekli Sandığı Kesenekleri Çizelgesi
9. Hizmet Borçlanması (SSK., Bağkur. vb.) var ise hizmet borçlanması evraklarının aslı veya fotokopisi.
10. Sağlık dosyası (Uzm. Erb. olduktan bugüne kadar; vizite kağıdı, sağlık raporu, muayene kağıdı vs.)
11. Diploma (veya öğrenim durumu belgesi) fotokopisi 12. Kıt’a Özlük Dosyası
Sözleşmesi feshedilen Uzman Erbaş OYAK üyesi ise aşağıdaki belgeler Birlik tarafından OYAK’a gönderilecek, KKK.lığına bilgi verilecektir.
1. Son üç yıla ait OYAK kesenek cetveli
2. Sağlık sebebi ile ayrıldı ise (sözleşmenin feshine sebep olan rapor) 3. Hizmet Belgesi
4. Terhis Belgesi.
Sözleşmesi feshedilen Uzman Erbaş TSK. Dayanışma Vakfı Üyesi ise aşağıdaki belgeler Birlik tarafından Vakfın aşağıdaki adresine gönderilecek KKK.lığına bilgi verilecektir.
1. Üyelik Kaydı (mesaj emri) 2. Vukuatlı Nüfus Kayıt Örneği
3. Dilekçe
4. Banka Adı/Hesap Numarası 5. Telefon Adres Bilgileri
6. Emekli Sandığı Evrakları (Aslı)
7. OYAK ödemelerine ait evraklar (Aslı) 8. Veraset İlamı
9. Mensup olduğu birlik mutemetliğince verilen iki maaş ölüm yardımı tutarı
Adres: TSK. Dayanışma Vakfı Genel Sekreterliği Mithatpaşa Cad. Orkide Apt. No: 61/11 KIZILAY/ANKARA
Tel:0.312. 430 50 32 Faks: 0.312. 430 48 93 AS. YARGITAY KARARLARI:
20.12.1994 tarihinde ifade vermek üzere Ege Or.K.lığı Askeri Mahkemesine gönderilen P.Uz.Çvş. A.Ü.'nün bir daha Bölüğe dönmediği ve hal-i firardayken 6.1.1995 tarihinde sözleşmesi fesh edilerek TSK.lerinden ilişiğinin kesildiği ve 20.11.1995 tarihinde de bir başka suçtan tutuklandığı şeklinde gerçekleşen olayda;
sanığın hakkında firar suçundan açılan kamu davasında mahalli mahkemece, 20.12.1994 tarihinde askeri mahkemeye ifade verdikten sonra birliğine dönmesi için gereken bir günlük yol süresi sonunda 22.12.1994 tarihinde birliğine katılması gerekirken katılmayarak 22.12.1994 tarihinde firar suçunu işlemeye başlayıp sözleşmesinin fesh olunduğu 6.1.1995 tarihine kadar olan süre boyunca firarda kaldığından bahisle As.C.K.nun 66/1-a ve TCK.nun 59 uncu maddelerine göre neticeten 10 ay hapis cezası ile cezalandırılmasında kanuna aykırılık bulunmadığı hakkında.. (As.Yrg.2.D., 26.2.1997, E. 140, K. 136).
AS. YÜK. İDARE MAH. KARARLARI:
İki yıllık sözleşme süresi içerisinde sicil tam notunun % 60'ının altında sicil alan uzman erbaşın, bu süre sonunda sözleşmesinin yenilenmemesi yerindedir.(AYİM.1.D., 5.1.1993, E.92/1324, K.93/5).
Davacı hakkında düzenlenen 1993 yılı sicilinin ortalaması sicil tam notunun
%60’ının altında gerçekleşmiş olup kademe ilerlemesi yapmasına engeldir. Bu durum 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanununun 12 nci ve 19 uncu maddesinin verdiği açık yetkiye dayalı olarak çıkartılan Uzman erbaş Yönetmeliğinin 13/1 maddesi karşısında fesih için yeterli neden oluşturmaktaysa da, davacı hakkında düzenlenen ve olumsuz gerçekleşen sicilin hukuki sıhhatinin çözümü asıl sorunu teşkil etmektedir.. Davacının özlük dosyasının incelenmesinde; ahlaki, mesleki ve zihni kifayeti ile askeri disiplini hususlarında hiçbir cezaya, hatta uyarıya muhatap olmıyan davacı hakkında bazı niteliklere 5 ten aşağı not takdir edilerek olumsuz sicil düzenlenmesinin hukuka uyarlı tarafı görülmemiştir. Her sicil amirinin, sicil belgesindeki 10 haneye mutlak olarak aynı rakamlarla not vermeleri de objektif not takdiri konusunda zaaf olarak değerlendirilmiştir. Dolayısıyla Uzman Erbaş Yönetmeliğinin 10 uncu maddesi uyarınca düzenlenen olumsuz sicil ile bu sicile dayalı olarak davacının sözleşmesinin feshi işlemi hukuka aykırı düşmektedir. Bu nedenlerle davacı hakkında düzenlenen olumsuz sicil ile sözleşmesinin feshine dair olup, özellikle sebep ve amaç ögeleriyle hukuka aykırı görülen işlemin iptaline..(AYİM.1.D., 25.1.1994, E. 1993/935, K. 1994/168); (Aynı doğrultuda bkz:
AYİM.1.D., 14.6.1994, E. 1993/791, K. 1994/79; AYİM.1.D., 25.1.1994, E. 1993/937, K.
1994/169)
Hakkında düzenlenen sicilin olumsuz gerçekleşmesi nedeniyle, kademe ilerlemesi yapamayan davacının sözleşmesinin feshedilmesi hukuka uygundur(AYİM.1.D., 11.01.1994, E.938, K.38).
Olumsuz sicil alarak kademe ilerlemesi yapamayan uzman erbaşın sözleşmesinin feshedilmesi hukuka uygundur(AYİM.1.D., 25.1.1994, E.1993/823, K.1994/170).
Görevde başarısız olduğu ve kendisinden istifade edilemiyeceği anlaşılan uzman erbaşın, sözleşme süresine bakılmaksızın TSK. ile ilişiğinin kesilmesinde hukuka aykırı bir yön yoktur(AYİM.1.D., 8.2.1994, E.19993/778, K.1994/254).
Bir askeri mahkeme karariyle emre itaatsizlikte ısrar suçundan mahkûm edilen uzman erbaşın sözleşmesinin feshi hukuka uygundur (AYİM.1.D., 8.3.1994, E.1993/1075, K.1994/389).
İzin tecavüzü suçundan dolayı verilen 15 günlük oda hapsi cezasına dayandırılarak düzenlenen olumsız sicile dayanılarak Türk Silahlı Kuvvetlerinden ayırma işleminin hukuka uygun bulunduğu..(AYİM. 1.D., 29.3.1994, E. 1993/836, K.
1994/46).3
Bir yıl içerisinde disiplin âmirlerince toplam 30 günden fazla disiplin cezası alan uzman erbaşın sözleşmesinin feshedilmesi hukuka uygundur (AYİM.1.D., 12.4.1994, E.1993/837, K.1994/516).
Sicil üstlerinin 3 ay birlikte çalışmadan düzenledikleri menfi sicile dayalı uzman erbaş sözleşmesinin feshi işlemi hukuka aykırılıkla sakatlanmış olduğundan iptali gerekir(AYİM.1.D., 14.6.1994, E.1993/ 1111, K.1994/786).
Davacı uzman erbaşın bir takım cezalar almış olması nedeniyle ilişiğinin kesilebilmesi için, anılan ceza kararlarının kesinleşmesi gerekmektedir(AYİM.1.D., 13.9.1994, E. 1993/1083, K. 1994/972).4
Göreve intibak edememe ve kendisinden istifade edilememe nedeniyle uzman çavuş statüsüne son verebilmesi mümkün olmakla beraber; takdir hakkının objektif kullanıldığının denetlenebilmesi açısından bu hallerin somut neden ve gerekçelerinin belgelendirilmesi gerekli bulunduğundan, dosyasında menfi hiçbir bilgi ve belge olmayan davacının sözleşmesinin feshi işlemi hukuka aykırılıkla sakatlanmıştır(AYİM.1.D., 1.11.1994, E.633, K.1255).
Sözleşme süresi sona erip davalı idare ce yenilenmemekle, davacı uzman erbaş terhis edilmiş sayılacağından; davacıya sözleşmenin sona ereceği 18 Ağustos tarihinden önce aybaşı olması itibariyle yasa gereği ödenen peşin aylığın, görev ifa ettiği üç günlük süre mahsup edildikten sonra kıstel yevm esasına göre çalışmadığı süreler için peşin ödenen aylığın geri alınması işleminde hukuki isabet bulunmaktadır(AYİM.2.D., 3.10.1995, E. 1995/276, K. 1995/874).
Davacının 22.6.1993 tarihinde göreve başladığı ve 1995 yılı sicil notu ortalamasının % 60'ın altında teşekkül ettiği ve ayrıca tutum ve davranışları nedeniyle sıralı amirlerince şifahi ve yazılı olarak ikaz edildiği ve cezalandırıldığı, yapılan sınavlarda başarısız olduğu, başarısız ve yetersiz durumunu düzeltmek için
3 Dz.K.K. Uz. Erbaş El Kitabı, s.II-7.
4 Dz.K.K. Uz. Erbaş El Kitabı, s.II-7.
gayret göstermediği davacının özlük ve sicil dosyasından anlaşılmakta olup, hakkında düzenlenen olumsuz sicilde ve buna dayalı olarak tesis edilen sözleşmesinin feshine dair işlemde hukuka aykırı bir yön bulunmadığı hk..(AYİM.1.D., 28.11.1995, E.1995/668, K.1995/1110)
OHAL Bölgesinde terörle mücadelede görevlendirilen bir birlikte görev yapmakta olan davacı uzman erbaşın, yapmakta olduğu görevin özelliği ve koşullarıyla bağdaşmayan ve ardarda teselsül eden disiplinsizlikleri, onun hizmette yetersizlik ve başarısızlık halini açıkca ortaya koymakla hakkında tesis edilen sözleşme feshi işleminde hukuki isabet bulunmamaktadır.(AYİM.1.D., 26.12.1995, E.1995/1247, K.1995/1221)
Disiplin mahkemesince işlemiş olduğu emre itaatsizlik suçundan otuz gün oda hapsi cezasıyla tecziye edilen davacının, uzman erbaşlık sözleşmesinin feshi hukuka uyarlıdır.(AYİM.1.D., 9.1.1996, E.1995/747, K.1996/9)
Emre itaatsizlikte ısrar suçundan askeri mahkemece beş gün hapis cezasıyla mahkumiyetine karar verilen davacının uzman erbaşlık sözleşmesinin feshi, Uzman Erbaş Yönetmeliğinin 13. maddesinin amir hükmü gereğidir.(AYİM.1.D., 12.3.1996, E.1995/1179, K.1996/184)
Uzman erbaşların; ya ilk iki aylık intibak dönemi içerisinde ayrılmaları veya istihdam edildikleri kadro görev yerinin herhangi bir nedenle kaldırılması veya bu kadrolarda uzman erbaş istihdam edilmesine gerek kalmaması durumunda ayrılmaları veya sözleşme süresini bitirerek ayrılmaları mümkün bulunmakta, bu hallerin dışında sözleşme süresi bitmeden istifa ederek ayrılmalarına hukuken olanak bulunmamaktadır. Yasal düzenlemede belirtilen bu üç durum dışında istifa etmek bir fesih sebebi olarak kabul edilmemiştir. Bu nedenle istifa sebebine dayandırılarak uzman erbaşlık sözleşmesinin feshedilmesine hukuken olanak bulunmadığı; istifa dilekçesini verdiği anda içinde bulunduğu olağanüstü koşulların kendini bu yönde davranmaya zorladığı, olayların gelişme sürecine göre davacının görev yapmamayı ve görevden ayrılmayı amaçlamadığı, yasal düzenlemede belirtilen fesih sebeplerinden birisinin olayda gerçekleşmemesi sebebiyle davacının istifa ettiği yönündeki irade açıklamasının sözleşmesinin feshi için yeterli olamayacağı, bu nedenlerle dava konusu fesih işleminin konu, sebep ve amaç ögeleri yönünden hukuka aykırı olduğu hk..(AYİM.1.D., 7.5.1996, 1995/1285, K.1996/443)
Son sicil döneminde işlemiş olduğu disiplin suç ve tecavüzleri nedeniyle çeşitli disiplin cezalarına çarptırılan davacı uzman erbaş hakkında olumsuz sicil düzenlenerek buna dayanılmak suretiyle sözleşmesinin feshi işleminde hukuka aykırılık yoktur.(AYİM.1.D., 11.6.1996, E.1995/1212, K.1996/577)
Disiplin suç ve tecavüzlerinden dolayı disiplin amirlerince verilen cezaların yargı denetimi dışında tutulması, Anayasanın 129 ve 1602 sayılı Kanunun 21 nci maddesinin amir hükmü bulunduğundan, disiplin amirince kendisine haksız yere 42 gün oda hapsi cezası verildiğinden bahisle bu cezaların iptalini talep eden davacı uzman erbaşın açtığı davanın inceleme kabiliyeti yoktur.(AYİM.2.D., 25.9.1996, E.1996/89, K.1996/746)
Askeri itaat ve inkiyadı bozan bir fiil olan “emre itaatsizlik” suçundan disiplin mahkemesi kararıyla hüküm giyen davacının bağlı yetki gereği idarece sözleşmesinin feshinde hukuki isabet bulunmaktadır.(AYİM.1.D., 8.10.1996, E.1994,K.1996/814)
Uzman Erbaş Yönetmeliğinin 10 ncu maddesinde asta müessir fiil suçunun ağır disiplin ihlali şeklinde nitelendirilerek bir sözleşme fesih nedeni olarak gösterilmesinde herhangi bir takdir zaafiyeti bulunmadığı gibi, bu suçtan verilen cezanın paraya çevrilmesi ya da tecili, idare hukuku bakımından mevcut olan hüküm giyme vakasının yok sayılmasını gerektirmeyeceğinden, bu nedene dayanılarak davacının uzman erbaş sözleşmesinin feshinde hukuka aykırılık yoktur.(AYİM.1.D., 10.12.1996, E.1996/350, K.1996/1032)
Davacının sebep gösterilmeden sözleşmesinin feshedilmesi işlemi sebep ve maksat unsurları yönünden açıkça hukuka aykırılıkla sakatlanmıştır.(AYİM.1.D., 12.12.1996, E.1995/565, K.1996/947)
Davacının asta müessir fiil suçundan yapılan yargılama sonunda 33.
Mknz.P.Tug.K.lığı Askeri Mahkemesinin 27.2.1996 tarihinde kesinleşen ilamı ile ik ay hapis cezasına mahkum olduğu, Davacının sözkonusu bu mahkumiyetinin türü itibariyle disiplin durumuyla, keza iki aylık hapis cezasından ibaret oluşu yönünden de hükümlülük süresi yönünden Uz. Erbaş Kanununun 12, 16/3 ve Yönetmeliğin 13/3(a) ve (b) bentleri kapsamında bulunduğu; Hürriyeti bağlayıcı cezasının paraya çevrilmiş olması önemli görülmeyip sözleşmesinin feshi işleminin hukuka uyarlı
olduğu, bu nedenlerle hukuki dayanağı bulunmayan davanın reddi hk..(AYİM.1.D., 17.12.1996, E.1996/829, K.1996/1066)
Bulunduğu sicil yılı içerisinde iki gün oda hapsi cezasıyla tecziye edilen , ayrıca komutanlıkça yapılan bilgi sınavından çok düşük not alan davacıya olumsuz sicil verilmesi suretiyle uzman erbaş sözleşmesinin feshi işleminde herhangi bir hukuka aykırılık bulunmamaktadır.(AYİM. 1.D., 25.2.1997, E. 1997/61, K.1997/168)
Sözleşme süresi içerisindeki disiplin bozucu fiil ve davranışları dikkate alınarak, davacı uzman erbaşın görevde başarısızlık nedeniyle sözleşmesinin feshinde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.(AYİM.1.D., 25.3.1997, E.1997/236, K.1997/242)
Davacının disiplin mahkemesince 17 gün oda hapsi cezası ile mahkümiyetine dair olan karardan işlediği suçun izin tecavüzü olduğu anlaşılmaktadır ve Uz. Erbaş Yönetmeliğinin 13 ncü maddesi 3 ncü fıkra (a) bendi hükmüne göre bu suçtan ceza süresine bakılmaksızın sözleşmenin feshi hukuki sebebini oluşturmaktadır. Ayrıca davacının aynı yıl içinde disiplin amirlerinden aldığı (disiplinsizlikten) 21 günlük oda hapsi cezası daha bulunmaktadır ki toplam 38 günü bulan bu ceza süresi de yine yönetmeliğin aynı maddesinin 4 üncü fıkrası uyarınca yine sözleşmenin feshi için bir neden oluşturmaktadır.(AYİM.1.D., 23.9.1997, E.1997/157, K.1997/578)
Uzman Erbaş Yönetmeliğinin 13 ncü maddesi uyarınca disiplin amirlerince bir yıl içinde verilecek 30 gün ve daha fazla hürriyeti bağlayıcı disiplin cezası bir sözleşme fesih nedeni teşkil ederse de; davacıya disiplin amirlerince verilen
“izinsizlik” cezası Askeri Ceza Kanununda sayılan hürriyeti bağlayıcı cezalar arasında yer almadığından, bu nedene dayanarak sözleşmenin feshi hukuka aykırıdır.(AYİM.1.D., 30.9.1997, E.1997/239, K.1997/618)
Uzman Erbaş Yönetmeliğinin 13 ncü maddesinde nitelikli olarak sayılan suçlar arasında yer alan sarhoşluk suçundan disiplin mahkemesince hüküm giyen davacının sözleşmesinin feshi bağlı yetki gereğidir.(AYİM.1.D., 11.11.1997, E.1997/898, K.1997/817)
On yıllık sözleşme süresi içinde aldığı üç disiplin cezası dışında disiplin ve sicil safahatı çok iyi derecede seyreden, muhtelif takdirleri bulunan davacı uzman erbaşın, delilleri ortaya konmadan, salt takdir hakkına sığınılarak sözleşmesinin
feshine imkan olmayıp; dava konusu işlem bu nedenle hukuka aykırı düşmüştür.
(AYİM.1.D., 10.2.1998, E. 1997/993, K. 1998/222)
Davacı uzman erbaşa usulsüz müracaat suçundan Askeri Mahkeme’ce verilen 2 ay 15 gün hapis cezasının ertelenmesinin, sözleşme feshi işlemi bakımından bir tesiri olamayacağı gibi, buna imkan tanıyan yönetmelik hükmünün eşitlik ilkesini zedeleyici bir mahiyeti de bulunmamaktadır. (AYİM.1.D., 16.6.1998, E.1998/115, K.
1998/647)
Uzman erbaşlara yetkili sicil üstlerince verilen sicillerin olumsuz olması halinde, sicile belge eklenmesi zorunlu olup; davacıya haksız yere verildiği anlaşılan bir disiplin cezası dışında, hakkındaki olumsuz sicilin objektif olduğunu gösteren bilgi ve belge olmadığından; bu sicile dayalı sözleşme feshi işlemi hukuka aykırılıkla sakatlanmıştır. (AYİM.1.D., 29.9.1998, E. 1998/453, K. 1998/748)
Beş yıllık görev safahatı içinde herhangi bir disiplin işlemine muhatap olmayan, hep olumlu siciller alan ve terfi eden davacı uzman erbaş hakkında, soyut bir takım nedenlerle tesis edilen sözleşme feshi işlemi hukuka aykırıdır.(AYİM.1.D., 6.10.1998; E.1997/752, K. 1998/811)
Kıtada birlikte görev yaptığı uzman erbaş arkadaşının eşi ile zina suçunu işleyen davacı uzman erbaşın, kendisinden istifade edilemeyeceği belirtilerek sözleşmesinin feshinde hukuki isabet vardır. (AYİM.1.D., 8.12.1998, 1998/639, K.
1998/1058)
Sözleşmenin uzatılmaması yönünde yazılı istemde bulunan davacının, sözleşme süresinin sona ermesinden önce görev sırasında yaralanmasına karşın, bu iradesini fesih tarihine kadar geri alınmaması nedeniyle, ilk talebi doğrultusunda sözleşmesinin yenilenmemesi işlemi hukuka uyarlıdır.(AYİM.1.D., 8.12.1998, E.
1998/359, K. 1998/1026)
Özlük savunma ve disiplin ceza kararının bulunmaması karşısında, hükümsüz olan bu ceza da dikkate alınarak, 30 günden fazla disiplin cezası olduğu gerekçesiyle tesis edilen sözleşme feshi işlemi hukuka aykırılıkla sakatlanmıştır.
(AYİM.1.D., 12.1.1999, E. 1998/641, K. 1999/44)
Sözleşme süresi içinde asta müessir fiil suçundan kesinleşmiş mahkumiyeti bulunan uzman erbaşın sözleşmesinin feshi, mevzuatın amir hükmü ve idarenin
bağlı yetkisi gereği olmasına karşın; idare mekanizmasındaki aksama nedeniyle bu fesih işleminin, yenilenen sözleşme dönemi içerisinde bir yıl sonra yapılmasında hukuka aykırılık bulunmamaktadır. (AYİM.1.D., 26.1.1999, E. 1998/650, K. 1999/132)
Sicil dönemi içinde aldığı muhtelif disiplin cezaları esas alınarak verilen olumsuz sicillerin objektif oldukları anlaşılmakla, buna dayalı sözleşme feshi işleminde hukuki isabet görülmüştür.(AYİM.1.D., 9.3.1999, E. 1998/905, K. 1999/225)
Zina yapan eşi hakkında, bu durumu öğrenmesinin hemen akabinde Cumhuriyet Savcılığına başvuran ve dava açılmasını sağlatan, ayrıca çok kısa süre sonra eşinden boşanan davacı uzman erbaşın, safahatına göre başarılı ve herhangi bir disiplin cezası bulunmaması karşısında; görevde başarısızlık ve kendisinden istifade edilememe nedeniyle sözleşmesinin feshinde hukuki isabet yoktur. (AYİM.1.D., 11.5.1999, E. 1998/838, K. 1999/459)
Görevde başarısızlık olgusunu ortaya koyucu somut bilgi ve belgelerin yokluğu , bilakis mevcut takdirleri karsısında; salt takdir yetkisine dayanılarak davacının uzman erbaş sözleşmesinin feshinde hukuka uyarlık yoktur. (AYİM.1.D., 19.9.2000, E.1999/1103, K.2000/821)
Davacının statüdeki son bir yılında aldığı tek bir disiplin cezasının, altı yıllık safahatı boyunca hep çok iyi düzeyde seyreden sicilindeki 40 puanlık düşüşü haklı kılacak bir nitelik göstermemesi karşısında; hakkında sıralı sicil üstlerince düzenlenen olumsuz siciller ile buna dayalı sözleşme feshi işlemi hukuka aykırılıkla sakatlanmıştır. (AYİM.1.D., 3.10.2000, E.2000/348, K.2000/899)
Yetkili disiplin amirlerince kanuna uygun şekilde verilen disiplin cezaları toplamının bir yıl içinde 30 günü geçmesi, aynı zamanda sicilininde menfi teşekkül etmesi karşısında; davacı uzman erbaşın sözleşmesinin feshinde hukuka aykırı bir yön görülmemiştir. (AYİM.1.D., 28.11.2000, E.2000/1176,K.2000/1151)
