Eğitim Bilimine Giriş

Eğitim Bilimine Giriş

Her şey akla muhtaçtır, akıl da eğitime…

Hz. Ali

Amaçlar:

• Eğitimle ilgili temel kavramları tanımak,

• Eğitimin farklı tanımlarını öğrenmek,

• Öğrenme sürecini tanımak,

• Öğrenmeyle ilgili temel kavramları bilmek,

EĞİTİMİN TEMEL KAVRAMLARI

İnsan ve Eğitim

•İnsan geliştirilebilir potansiyele sahiptir

•Yaşantı zenginliği, onun eğitimini farklılaştırır

•Biyolojik, sosyal, psikolojik ve ekonomik varlıktır

•Fıtrat, kişilik, bireysel, sosyal-kültür yönleri vardır

•Eğitim; insanı erdemli, olgun, mükemmel hale getirme sürecidir.

•Yetenekleri keşfeder ve geliştirir

•İyiye ve güzele yönlendirir

Bir Hizmet Olarak Eğitim

•İnsana Yöneliktir

•Her birey hem öğrenen hem de öğretendir (Sosyal Öğrenme Süreci)

•Her disiplinin insan anlayışı, eğitim anlayışını şekillendirir

•Eğitim; Sürekli gelişim halindeki insana yardımdır

•Eğitim insanı iyi yönde farklılaştırma sürecidir

Bir Hizmet Olarak Eğitim

Sosyalleşme ve Kültürleme Süreci Olarak Eğitim

•

•Kültürlenme; kültürel birikimi yeni kuşaklara aktarma sürecidir.

•Kültürlenme; kasıtlı/amaçlı, zora dayalı ve rastlantısal süreçler içerir

•Bu anlamda eğitim; amaçlı ve kasıtlı kültürlenme sürecidir.

Bir Hizmet Olarak Eğitim

Bir Bilim Olarak Eğitim

•Eğitim sosyal bir bilimdir

•Eğitim bilimi ya da pedagoji denir

•Pek çok disiplinle ilgilidir

•Alt disiplinleri vardır (Eğitim Tarihi, Eğitim Sosyolojisi, Eğitim Psikolojisi, Eğitim Felsefesi vb)

Eğitim Nedir?

•Eğitim, ihtiyaçlarını karşılamak için doğal ve sosyal çevresi ile etkileşime giren ilk insanın öğrendiklerini başkalarına da öğretme çabasından doğmuştur.

•Eğitimin tanımları belli felsefi görüşlerin eğitimden ne beklediğini yansıtmaktadır.

•Dewey eğitimi, yaşantıların yeniden örgütlenmesi ya da yeniden tanımlanması olarak tanımlamıştır. Ona göre her yaşantı, daha önceki yaşantılara dayalı olarak oluşur ve bireyde değişiklik yaptığı için de daha sonra edinilecek yaşantıları etkiler.

İmam-ı Azam’a göre ise; insanın kendi lehinde ve aleyhinde olan şeyleri bilmesidir.

Eğitimin Farklı Tanımları

• Farklı felsefelere göre farklı eğitim tanımları yapılmıştır.

• İdealizme göre, yaratıcıya ulaştırma süreci için yapılan etkinliklerdir.

• Realizme göre, bireyin topluma uyum sağlama ve kültürel mirasın aktarılması sürecidir.

• Pragmatizme göre, yaşantılar sonucunda bireyin davranış ve özelliklerini değiştirebilme sürecidir.

• Varoluşçuluğa göre, insanı en üst düzeye getirme surecidir.

• Marksizm'e göre, bireyi üretime katma işidir.

• Geleneksel eğitim yaklaşımları eğitimi hayata hazırlık olarak tanımlar.

• Çağdaş yaklaşımlara göre eğitim; hayata hazırlıktan öte hayatın kendisidir. (John Dewey)

• Ülkemizdeki en yaygın tanıma göre ise eğitim;

• Bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla kasıtlı olarak istendik yönde değişiklik meydana getirme süreci (Erturk,1977) olarak ifade edilmiştir.

• Bu tanımda 5 önemli unsur söz konusudur:

1. Davranış Değişikliği:

• Organizmanın gözlenebilen ya da gözlenemeyen örtük ya da acık etkinliklerinin tümüne davranış denilmektedir.

• Eğitim bir davranış değiştirme surecidir

• Üç tür davranıştan söz edilebilir:

• Doğuştan Getirilen (refleks , içgüdü)

• Geçici (Hastalık, Bağımlılık)

• Sonradan Kazanılan (öğrenme ürünü)

• İstendik (Planlı Eğitim, Gelişigüzel Kültürlenme)

• İstenmedik (Eğitimin Hatalı Yan Ürünleri)

2. Kasıtlılık:

• Davranışların bir hedefe-amaca yönelik bicimde değişmesidir.

• Eğitim aynı zamanda bir kasıtlı kültürlenme surecidir.

• Kültürleme kendi içinde üç dala ayrılmıştır

• Zoraki kültürleme,

• Gelişigüzel kültürleme

• Kasıtlı kültürleme.

• Zoraki Kültürleme:

• Örnek: Asimilasyon, beyin yıkama

• Gelişigüzel Kültürleme:

• Örnek: Örf ve adetler, inançların öğrenilmesi

• Kasıtlı Kültürleme:

• Örnek: Eğitim (“Eğitim bir kasıtlı kültürleme sürecidir” ifadesinde kastedilen eğitim, formal eğitimdir.)

3. İstendiklik:

• Önceden belirlenmiş, istenilen hedeflere ulaşma yolunda bulunulması demektir.

• Türk Eğitim Sisteminde ‘‘istendik yön’’ iki kaynağa dayanır:

a. 1973 tarihli Türk Milli Eğitimi Temel Kanunu ile belirlenmiş olan ‘Türk Milli Eğitiminin Genel Amaçları ve Temel İlkeleri’

b. Talim Terbiye Kurulunca hazırlanan, eğitim programlarınca belirlenmiş olan hedef davranışlar (öğrenci kazanımları)

4. Deneyim (Kendi Yaşantısı Yoluyla):

• Öğrenenin, öğrenmeye bizzat katılmasıdır.

• Bireylerin birbirleriyle ve çevresiyle etkileşimi sonucu bireylerde davranış

değişikliği oluşmasına yaşantı denir.

5) Süreç:

• Süreç; olguların ya da olayların, belli bir taslağa uygun ve belli bir sonuca varacak bicimde düzenlenmesi olarak ifade edilir.

• Öğrenenin aktif olduğu dinamik süreçtir.

• Bu yönüyle bakıldığında eğitim bir süreçtir.

• Yaşam boyu devam eder.

• Kapsamlı ve çok boyutludur.

• Öğrenenin bu sürece etkin katılımı gerekmektedir.

• KPSS 2010

Kazanılmış yaşantı, bireylerin birbirleriyle ve çevresiyle etkileşimi sonucu bireylerde kalıcı izli davranış değişikliği oluşmasıdır.

• Aşağıdakilerden hangisi kazanılmış yaşantıya uygun bir örnek değildir?

A) Bir yakınını cinayette kaybeden Nevin, gazetelerde önce cinayet haberlerini okur.

B) Oğuz, derste öğretmenin verdiği örneği başka bir problemin çözümünde kullanır.

C) Burak, oynadığı her satranc oyununda model aldığı satranc ustasının açılış hamlesiyle oyuna başlar.

D) Fatma, ders arasında sınıf arkadaşlarıyla birlikte çektirdiği fotoğraflara bakar.

E) Kemal, izlediği filmden kavga sahnelerini arkadaşlarına göstererek anlatır.

CEVAP: D

Eğitim Türleri

• Formal eğitim ve informal eğitim olmak üzere iki tür eğitim vardır.

1- Formal Eğitim: Okulda ve eğitim kurumlarında verilen eğitimdir.

• Formal eğitim kendi içinde «Örgün» ve «Yaygın» olarak ikiye ayrılır:

a. Örgün eğitim: Okul eğitimidir.

• Birbirini takip eden kesitlerden oluşan eğitim türüdür.

• Belirli bir yaş grubundaki bireylere, Milli Eğitimin temel amaçları doğrultusunda okul çatısı altında düzenli olarak yapılan eğitimdir.

• Eğitim basamakları birbirinin önkoşuludur.

b. Yaygın Eğitim: Her yaş grubuna yayılmış olan eğitimdir.

• Örgün eğitim sistemine hiç girmemiş, bu sistemin herhangi bir basamağından ayrılmış olan ya da orgun eğitime devam edip bir meslek kazanmak isteyen bireylere, kendi ilgi ve gereksinimleri doğrultusunda verilen eğitimdir.

• Örneğin;

• Halk Eğitim Merkezleri

• Kurslar (OSS, KPSS vb.)

• Çıraklık Okulları

Not: Öğretmen adaylarının karıştırması muhtemel olan Sargın Eğitim, Hizmetiçi – Hizmet Öncesi Eğitim, Halk Eğitimi ve İşbaşında Eğitim gibi kavramlar da önemlidir.

• Sargın Eğitim: Örgün ve yaygın eğitim dışında kalan, bireylerin günlük yaşantı içinde belli bir eğitim almadan kendiliğinden gerçekleştirdiği öğrenme faaliyetleridir.

• Örnek: Bireyin kendiliğinden çorap örmeyi, halı ve kilim dokumayı öğrenmesi.

• Hizmet İçi Eğitim: Kişilerin hizmetteki verim ve etkinliklerinin artırılmasını, gelişmeye yol açan bilgi, beceri ve tutumların zenginleştirilmesini amaç edinen ve kurumların genel çalışma düzenini sürekli olarak etkileyen eğitimdir.

• Hizmet Öncesi Eğitim: Kamu kurum veya kuruluşlarında çalışmaya hak kazanmış ancak henüz işe başlamamış bireylere yapacakları işi pekiştirmeleri için verilen eğitimdir.

• Halk Eğitimi: Yetişkinlerin hayat standartlarını yükseltmek, sorunların

çözebilmelerine ve yaşadıkları toplumun kalkınmasına katkıda bulunmalarına yardımcı olmak amacıyla düzenlenen eğitimdir.

• İşbaşında Eğitim: Herhangi bir işte çalışan bireylerin, çalıştıkları iş ortamından ayrılmadan işle ilgili gelişmeleri öğrendikleri eğitimdir.

• Halk eğitimi ve hizmetiçi ya da hizmet öncesi eğitim kavramları karıştırılabilen kavramlardır.

• Burada dikkat edilmesi gereken nokta halk eğitiminde bireylerin kendi branşları (ihtisas alanları) dışında bir eğitim alıyor olmasıdır.

• Oysaki hizmet öncesi ya da hizmetiçi eğitimde kişi kendi mesleğinin direkt olarak gerektirdiği bilgi ve becerilerle ilgili eğitim almaktadır.

• Ayrıca hizmet öncesi ve hizmetiçi kurslara kişinin çalıştığı/çalışacağı kurum yönlendirir ya da eğitimleri bu kurumlar verirken, halk eğitimi genellikle bireylerin kendi kişisel tercihleri ile bağımsız olarak

katılabilecekleri kursları ifade etmektedir.

• Flüt çalmayı Aysel okulda müzik dersinde, Nursel halk eğitim merkezinin açtığı flüt kursunda, Veysel ise evde kendi kendine öğrenmiştir.

• Aysel, Nursel ve Veysel’in gerçekleştirdiği öğrenmelerin ilgili olduğu eğitim türleri hangi seçenekte doğru bicimde verilmiştir?

Aysel Nursel Veysel

A) Örgün Sargın Yaygın

B) Yaygın Örgün Sargın C) Sargın Örgün Yaygın D) Örgün Yaygın Sargın E) Yaygın Sargın Örgün

CEVAP: D

• KPSS 2010

Yabancı dilde eğitim veren bir okulda matematik öğretmenliği yapan Selin

Öğretmen'in İngilizcesi çok iyi değildir. Derslerini İngilizce anlatabilmekte ama

öğrencileri kendi aralarında İngilizce espri yaptıklarında onları anlayamamakta ve bundan rahatsız olmaktadır. Bu nedenle öğrencileriyle etkili iletişim kurabilmek için yabancı dil kursuna gider.

• Selin Öğretmen’in aldığı bu kurs aşağıdakilerden hangisinin kapsamında yer alır?

A) Programlı öğretim B) Mikro öğretim

C) Halk eğitimi D) İşbaşında eğitim E) Hizmet içi eğitim

CEVAP: C

2- İnformal Eğitim: Aile ve çevrede, yani yaşamın içerisinde kendiliğinden oluşan

eğitim sürecidir.

• Özellikleri:

• Öğreticiler profesyonel değildir.

• Plan ve programı yoktur.

• Gelişimin yönü belli değildir ve olumsuz yönde de gelişebilir.

• Kurumsal yapı yoktur. (Doğal ortamda kendiliğinden gelişebilir.)

• Kontrolü sağlanamaz.

• Herhangi bir değerlendirme aracı yoktur.

• Başlıca öğrenme yolları gözlem ve taklittir.

• Telkin ve tenkitler de informal öğrenmenin oluşmasına neden olur.

• “Eğitim ailede başlar.” sözüyle kastedilen eğitim, informal eğitimdir.

Formal Eğitim İnformal Eğitim

Planlı ve programlıdır. Planlı – programlı değildir.

Hedefler önceden belirlenmiştir. Doğal ortamda kendiliğinden oluşur.

Belli bir ortam, mekan ve zaman gerektirir. Yer, mekan, ortam ve zaman önceden belirli değildir.

Amaca yönelik olarak hazırlanmış ders araç ve gereçleri kullanılır

Profesyonelce hazırlanmış ders araç ve gereçleri yoktur.

ölçme ve değerlendirme süreci belirlidir. Süreçte ölçme değerlendirme yapılmaz Eğitim profesyonel (özel öğretici) kişiler

tarafından yapılır

Öğreticiler profesyonel değildir

Eğitim sürecinin sonunda katılımcılara belge verilir. Eğitim sureci bir belgeyle sonuçlanmaz

Hedefe dayalı olma durumu hem formal, hem de informal eğıitimde vardır. Bu hedefler/amaçlar informal eğitimde yazılı/planlı programlı değilken, formal eğitimde önceden belirli ve planlı programlıdır.

KPSS 2007

• Aşağıdakilerden hangisi, çocuğun akranlarıyla oynarken ya da arkadaş grupları içinde edindiği informal öğrenmenin özelliklerinden biri değildir?

A) Doğal ortamda kendiliğinden oluşur.

B) Olumlu ya da olumsuz olarak gerçekleşebilir.

C) Yer, mekan ve ortam değişebilir.

D) Planlı ve programlıdır.

E) Kazanılan beceriler kişiye göre değişiklik gösterir.

CEVAP: D

EĞİTİM PROGRAMI

Eğitim programı (Yetişek):

Öğrencilerde beklenen öğrenmeyi meydana getirebilmek için planlanmış okul içi ve okul dışı faaliyetlerin tamamıdır.

Öğretim programı:

Ders Programı:

Eğitimin Amaç ve İşlevleri

Antik yunandan itibaren uygulanan, ödül ve ceza kullanmayı öngören

disiplin merkezli eğitim anlayışına geleneksel ya da klasik eğitim anlayışı denilmektedir.

Çağdaş eğitim anlayışı;

insan doğasına ilişkin yeni ön kabullerin ortaya çıkması ve sosyal bilimlerdeki yeni

gelişmelerin de etkisiyle eğitim

anlayışında çocukları merkeze

alan yönelimler güçlenmeye

başladı.

Eğitimde Amaçlar

Toplum felsefesi ve modelini gerçekleştirir

Amaç, içerik, yöntem, süre gibi unsurlar felsefeye göre değişir

Amaçlar zamana, topluma, ülke hedeflerine ve felsefelere göre değişir

Durağan değildir, değişen beklentileri her zaman karşılayabilmelidir

Beklentiler ulusal veya evrensel düzeyde olabilir

Eğitim amaçları yasalarda açıkça belirtilir

Türk eğitim sisteminde, yetişen neslin milli ve manevi

değerlere bağlı ve değişime uyumlu olması hedeflenmiştir Felsefi olarak; teoride pragmatik felsefe ve ilerlemeci anlayış hakimdir

Uygulamada idealist felsefe etkisinde daimci ve esasici

eğitim akımlarının egemen olduğu görülür

Eğitim programı, belirlenen hedefler doğrultusunda planlanan tüm eğitim etkinliklerini kapsamaktadır.

Öğretim programı ise bir eğitim basamağında çeşitli sınıf ve derslerde ele alınacak konularla ilgili tüm öğretim etkinliklerini kapsamaktadır.

Ders programı da bir dersin öğretimiyle ilgili tüm etkinlikleri kapsamaktadır

Örtük Program: Ders dışı etkinlikler olarak tanımlanır. Formal programda belirlenen amaç ve etkinlikler dışında, öğrenme – öğretme süreci içerisinde ihtiyaçlara göre ortaya çıkan bilgi, etkinlik ve uygulamaları kapsar. ÖR:

Müze, hastane ziyareti vs.

Eğitim: Bireyin davranışlarında kendi yaşantıları yoluyla planlı ve kasıtlı olarak istendik değişiklikler meydana getirme sürecidir.

Öğrenme: Bireyin içinde bulunduğu çevre ile etkileşimi sonucu davranışlarında meydana gelen kalıcı izli değişmelerdir.

Öğretme: Öğrenmeyi sağlama ya da gerçekleştirme faaliyetidir. Davranışlarımızda belli değişikliklerin meydana gelmesi için öğretim ortamlarının hazırlanmasıdır.

EĞİTİM PROGRAMI

EĞİTİM PROGRAMINI YARARLARI

1. Eğitim faaliyetlerine yön verir.

2. Aynı eğitim basamağındaki okullarda amaçların aynı

yönde gerçekleşmesini sağlar.

3. Eğitimde verimi artırır.

4. Mesleğe yeni başlayan öğretmenlere rehberlik eder.

5. Zamandan tasarruf sağlar 6. Öğrenmeyi kolaylaştırır.

ÖĞRETİM PROGRAMI

• Öğretim Programı:

• Eğitim programı içerisinde yer alan ve öğrenme – öğretme süreçlerini kapsar.

• Davranışlarda istenilen değişiklikleri oluşturmayı planlar.

• Programlarda, derslerin ayrı ayrı öğretim programları, eğitici kol çalışmaları, ders dışı etkinlikler, rehberlik hizmetleri programları vs. yer alır.

• Öğretmen ve öğrenciye ilerlemenin her aşamasında ne elde edeceklerini bilme olanağı verir.

Ülkenin ve Eğitim Sisteminin Amaçları



Eğitime ilişkin

ve çeşitli

ülkelerin bu amaçlarını gerçekleştirmeye yönelik şekillenir

Ülkemiz Eğitim Sisteminin amaçları, Milli Eğitim Temel Kanunu’nda “Genel Amaçlar” başlığı altında ifade edilmiştir

Ülkelerin

Geleceğe Yönelik Hedefleri

Siyasal

Sosyal Ekonomik

Amaçlar Beş Başlıkta İncelenebilir

Ülkenin Amaçları

Eğitim Sisteminin Amaçları

Derslerin Amaçları

Ünite ve Konuların Amaçları

Eğitim Kademelerinin Amaçları

Amaçlar Beş Başlıkta İncelenebilir

Ülkenin Amaçları

Eğitim Sisteminin Amaçları

Eğitim Kademelerinin Amaçları

Derslerin Amaçları Ünite ve

Konuların Amaçları

Eğitim Kademelerinin Amaçları

Eğitim Kurumları

Kademelerine Göre

İlköğretim

Orta Öğretim

Yüksek Öğretim

Türlerine Göre

Anaokulu

Lise

Meslek Lisesi

 Sistemin amaçlarına bağlı olarak her bir okulun kademe ve türüne göre özel amaçları vardır.

Eğitim ve Okulun İşlevleri

oİşlevler

o bireysel (akademik olan ve olmayan), toplumsal(sosyal, kültürel,ekonomik) olabilir o Yine sosyo-kültürel, siyasal, ekonomik, bireysel işlevler şeklinde sıralanabilir

Eğitimin işlevi, amaçlarından çıkarılır

;

Kapalı (gizil)

Kapalı işlevler; yazılı

kurallardan değil, dolaylı yoldan sağlanır

(arkadaş kazanma, statü kazanma, çocuklar için

koruyucu bir mekan olması vd.)

Açık (yasal)

Açık işlevler; eğitimle ilgili yasalarda ifade edilen

amaçlardan çıkar

(kültür aktarımı, topluma uyum, duyarlı vatandaş, iyi bir üretici ve tüketici vd.)

Bu işlevler

Okulun Amaç ve İşlevi

Okul bir sosyal, kültürel,ekonomik, siyasal çevrede yer alır Toplumsal kültür okulun en önemli girdisidir

İçinde yer aldığı toplumun değerlerine göre şekillenir Bireysel ve toplumsal beklentileri karşılamalıdır

Eğitim ve öğrenmenin en önemli merkezidir Ülkenin ulusal amaçlarıyla uyumludur

Günümüzde uluslar arası işbirliği ve rekabeti de sürdürebilecek bir yapıyı içermelidir

Hem ülke, hem de dünya vatandaşı yetiştirmeli

Etkili Bir Okulun Özellikleri

Yöneticileri güçlü birer öğretim lideridir.

Amaç, misyon,vizyon ve felsefesi açık ve nettir.

Mensuplarının akademik beklentileri yüksektir.

Öğrencilerin gelişimi sürekli izlenir.

Okulda zamanın çoğu öğrenme Ortaklaşa planlama ve etkinliklere

sıklıkla yer verilir

Davranış ve disiplinle ilgili politikaları açık ve nettir

Öğretim ve yönetim kadrosunun geliştirilmesi çabaları süreklidir

Etkili Bir Okulun Özellikleri

Öğrencinin katılımı ve sorumluluk üstlenmesi önemli görülür.

Programı öğrenciye temel beceriler kazandırma amacına

odaklıdır.

Öğretmen ve öğrenciler üst düzey bir sorumluluk duygusu taşırlar.

Öğrencinin bireysel gelişimine dönük ilave etkinliklere yer

verilir.

Ezberden çok anlamaya ve eleştirel düşünceye yer verilir.

Örnek davranış ve başarılar anında ödüllendirilir.

Mükemmellik ve eşitlik aynı oranda değerli görülür

Eğitimin İşlevleri Açısından Okul Akımları

Seçkinler Eğitimi Akımı

Sanat Eğitimi Akımı

Çocuktan Hareket Akımı Kır Eğitim Yurdu

İş Eğitim Akımı Üretim Okulu

Akımı

Eğitimin İşlevleri

Bireysel İşlevi Bireyin kendini gerçekleştirmesine yardım etmek ve bu amaçla bireye uygun ortamlar hazırlamak

Sosyal İşlevi Bireyin topluma uyumunu sağlamak, sosyal gelişime hazırlamak, sosyal ilişkileri ve becerileri geliştirmek

Ekonomik İşlevi Üretici ve bilinçli tüketici yetiştirmek, toplumsal kalkınmayı gerçekleştirmek, iş ve insan gücü planlamasü yapmak

Kültürel İşlevi Kültürel değerleri benimsetmek, korumak, geliştirmek ve aktarmak (Kültürel işlev sosyal işlev içinde de yer alır.)

Felsefi İşlevi Yeni düşünce biçimleri ve bakış açıları geliştirmek. Çok yönlü düşünen, araştıran ve sorgulayan birey yetiştirmek

Siyasal İşlevi Fırsat ve imkan eşitliği sağlamak, iyi insan ve iyi vatandaş (bilinçli ve duyarlı) yetiştirmek

I. Bireyleri ortak paydada buluşturarak toplumsal uyumu sağlamak II. Bireylerin bedensel, zihinsel ve ruhsal yapısını geliştirmek

III. Bireylerin bilinçli birer üretici ve tüketici olmasını sağlamak

• Yukarıda verilen ifadelerde sırasıyla eğitimin hangi işlevleri üzerinde durulmuştur?

I II III A) Bireysel Sosyal Siyasal B) Sosyal Bireysel Ekonomik C) Bireysel Kültürel Sosyal D) Sosyal Siyasal Bireysel E) Bireysel Sosyal Ekonomik

CEVAP: B

KPSS 2002

“Okul toplumdan kopuk olmamalıdır. Okul toplumun kendisi olmalıdır. Bireyler okulda toplumun sorunlarını çözme ve bunların üstesinden gelme davranışlarını

kazanmalıdırlar.”

• Bu görüş program geliştirme açısından aşağıdakilerden hangisini ön plana çıkarmaktadır?

A) İnsan niteliklerini geliştirme B) Sosyal işlevleri gerçekleştirme C) Bireysel ihtiyaçları karşılama D) Felsefi düşünceleri kazandırma E) Disiplinlerin yararlarını belirtme

Program:

• Belirli bir hedefe ulaşmada kullanılacak her türlü araç, yöntem ve içeriği kapsayan düzenlemelerdir.

• Bir başka tanıma göre ise; belirli bir çalışmanın amacını, bölümlerini, yöntemini ve suresini gösteren plandır. (Oğuzkan, 1993)

Eğitim Programı

• Eğitimin hedeflerine ulaşmak için yapılacak öğrencilerin her türlü öğrenmelerini sağlamaya yönelik etkinlikler düzeneğine eğitim programı denir.

• Okulun ve öğretmenin yol göstericiliği altında okul içi ve dışındaki bütün öğrenmeleri ve öğretim faaliyetlerini içine alır.

Öğretim Programı

• Eğitim programının amaçları doğrultusunda öğrencilere kazandırılmak istenen bilgi, beceri, tutum ve davranışların ders kümeleri olarak planlı bir biçimde

düzenlenmesidir.

• KPSS 2006

• Aşağıdakilerden hangisi çağdaş anlayışa göre geliştirilen öğretim programının özeliklerinden biri değildir?

A) Öğretimde farklı yöntem ve tekniklerin kullanılması

B) Öğrencilerin düşünmeye, paylaşmaya ve soru sormaya özendirilmesi C) Milli değerleri kaybetmeden evrensel değerlerin benimsenmesi

D)Öğrencilerin birbirleriyle aynı olduklarının varsayılması

E) Öğrencilerin toplumsal sorunlara karşı duyarlı olmaya yönlendirilmesi

CEVAP: D

Ders Programı

• Öğretim programı içerisinde yer alan her bir ders kapsamında ulaşılacak hedeflerin, içeriğin, öğrenme-öğretme surecinin ve değerlendirme etkinliklerinin

programlanmasıdır.

• Ders programı bir dersin öğretimiyle ilgili tüm etkinlikleri kapsar. (Demirel)

• Eğitim programı öğrenme için planlanmış her türlü etkinliği içerirken, öğretim programı ders içi durumları içerir.

• Öğretim programı eğitim programının bir alt kategorisi olarak kabul edilir ve ona göre daha dardır.

• O halde;

• Ders Programı: Unite veya konuların organizasyonu

• Öğretim Programı: Derslerin organizasyonu

• Eğitim Programı: Ders içi-dışı etkinliklerin organizasyonu

• Not: Programlar planlardan daha kapsamlıdır. En kapsamlıdan en dara doğru bir sıralama yapılacak olursa;

• Eğitim Programı - Öğretim Programı - Ders Programı - Yıllık Plan – Ünitelendirilmiş Yıllık Plan-

Ali ve Aslı Eğitim Fakültesi 1. sınıf öğrencisidir. Ali Matematik öğretmenliği bölümünde okurken, Aslı Fizik öğretmenliği bölümünde okumaktadır.

Hem Ali hem de Aslı’nın lisans eğitimlerinin 1. sınıfında ikisinin birden Program Geliştirme dersi

almalarının nedeni aynı ………’nda yer almaları; bunun yanı sıra Ali’nin Analitik Geometri dersi alırken Aslı’nın Mekanik dersi almasının nedeni farklı ……….’nda yer almalarıdır.

• Yukarıdaki paragrafta yer alan boşluklara sırasıyla aşağıdaki ifadelerden hangileri getirilmelidir?

A) Eğitim Programı - Ders Programı B) Öğretim Programı - Ders Programı C) Eğitim Programı - Öğretim Programı D) Öğretim Programı - Eğitim Programı E) Eğitim Programı - Ünite Programı

CEVAP: C

Program Türleri

Program: Belirli bir hedefe ulaşmak için yapılan düzenlemelerdir.

Posner, eğitim programlarını; resmi, uygulanan, ihmal edilen, örtük ve ekstra olmak üzere beş farklı düzeyde ifade eder:

1. Resmi / Açık / Yazılı Program: Resmi ,onaylanmış, okullarda uygulanmak üzere düzenlenmiş programdır. Hedefler içerikler belirlenmiştir. Eğitim otoriteleri tarafından belirlenir.(Talim Terbiye Kurulu)

• Ülkenin eğitim politikasını yansıtır.

• Eğitim – öğretim programı olarak da ifade edilebilir.

• Yazılıdır, kâğıttadır, dokümandır.

• Açıktır, ilan edilmiştir.

• Ayrıntılı ve ideal özellikleri taşıyan programdır.

• Tasarıdır, teoriktir.

• Standarttır, ölçülüp değerlendirilebilir.

Program Türleri

2. Uygulanan / Öğretilen / Gerçekleştirilen Program: Tasarlanan programın

uygulamadaki şeklidir.

• Tasarlanan program la uygulanan program arasında farklılıklar oluşabilir.

• Tasarlanan program ne kadar mükemmel olursa olsun önemli olan uygulaması ve sonuçlarıdır.

• Program değerlendirmede çalışmalarında tasarı dâhilindeki programdan çok uygumla sürecindeki veriler dikkate alınır

• Bu program kâğıttan uygulamaya dökülendir.

• Teoriden pratiğe dönüşendir.

• Öğretmenin elinde hayat bulan programdır.

• Öğretmenlerce hazırlanmış yıllık plan ve ders programlarında yer alan etkinliklerdir.

Program Türleri

3. İhmal Edilen / Görmezden Gelinen / Geçersiz Program: Resmi programın

çeşitli sebeplerle önemsenmeyen, ihmal edilen yanlarını kapsar.

• Resmi programın kasıtlı bilinçli ya da üstün körü geçiştirilen boyutudur.

• Öğretmenden öğretmene ve çevre koşullarına göre değişir.

• Nelerin öğretilmediği de önemlidir.

• Okulun çevrenin imkanları da bu durumu etkiler.

• Örneğin sınavda soru çıkmayacak konuların geçiştirilmesi gibi…

• Para, araç- gereç eksikliği, öğretmen eksikliği, afet gibi durumlar da buna neden olabilir.

Program Türleri

4. Örtük / Gizli / İnformal Program: Okuldaki sosyal ve

psikolojik etkileşimle oluşan yan ve informal öğrenmeleri kapsar.

• Resmi programın dışında yazılı olmayan, öğrencilerin yaratıcı, araştırıcı birey olarak yetişmelerini öngören, okul içi ve dışı faaliyetlerdir

• Öğrencilerin toplumsal hayata uyum sağlamalarını amaçlar.

• Öğretmen denetiminde olumlu davranışlar kazandırmayı hedefleyen etkinlikleri içerir.

• Öğrenmelerin kalıcılığını ve niteliğini artırır. Resmi programla uyumludur ve resmi programın gerçekleşmesine yardımcı olur ve destekler.

• Örneğin hastaneye, çocuk esirgeme kurumuna ziyaret ya da müzeye gezi düzenlemek gibi…

Program Türleri

Örtük Program

• Açık ve yazılı değildir. Planlanmamıştır ve resmi programda yer almaz.

• İnformal, kendiliğinden gizil öğrenmeleri kapsar.

• Örtük programa okul iklimi ve sınıf iklimi örnek gösterilebilir.

• Okul iklimi içerisinde, okulun fiziksel özellikleri, araştırma imkanları, beklentileri, kuralları, forması-amblemi-maskotu, yayınları vb.

• Sınıf iklimi içerisinde ise sınıfın fiziksel özellikleri, kuralları, öğretmen beklentileri ve görüşleri, sınıftaki iletişim, öğrenci özellikleri yer alır.

• Resmi olmayan veya açıkça belirtilmemiş fakat öğrencilerin ulaşmalarının beklendiği mesajlardır.

Program Türleri

5. Ekstra / Fazladan Program: Resmi program dışındaki planlı, sosyal, kültürel, sportif ve sanatsal etkinliklerdir.

• Hazırlanan programlarda esneklik olmalı ve bireyler kendilerine göre seçtikleri programda ilerleyebilmelidir.

• Örtük programdan farkı yazılı olmasıdır.

• Resmi programda olmayan, öğretmen ve okullar tarafından yapılan ek çalışmaları içerir.

• Okuldan okula farklılık gösterebilir. Planlıdır.

• Öğretmenlerin gözetimi ve rehberliği altında yapılır. Katılım seçmelidir ve gönüllülük esastır.

• Öğrenci toplulukları ve kulüpleri, atölye çalışmaları, okul korosu vb. çalışmalar bu kapsamdadır.

• Okullardaki kültürel-sosyal sportif faaliyetler, konferanslar-açık oturumlar hafta sonu kursları gibi...

KPSS 2009

Öğretmenler genellikle söz dinleyen ve kuralara uygun davranan öğrencilere sempati duyarlar. Yapılan araştırmalar öğretmenlerin tepkilerinin öğrencilerin derslerdeki başarısızlıklarından çok kurallara

uymamalarına yönelik olduğunu ortaya koymaktadır.

Öğrencilere bu konuda bir açıklama yapılmasa da onlar kurallara uygun davrandıklarında bunun başarı olasılığını etkileyeceğini sınavda doğru yanıtlar vermeseler de iyi not alabileceklerini düşünürler. Bu durumda kurallara karşı çıktıklarında cezalandırılabileceklerini ya da öğretmenleri tarafından

dışlanabileceklerini öğrenirler.

• Bu öğrenmeler aşağıdakilerden hangisinin kapsamında ortaya çıkar?

A) Türk Milli Eğitiminin amaçları B) Uygulanan program C) Büyüklerin önerileri D) İhmal edilen program E) Örtük program

CEVAP: E

KPSS 2008

Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurumu tarafından hazırlanarak uygulamaya konan öğretim programlarında belirtilen amaç ve etkinlikleri kapsamaz.

- Öğrenme öğretme süreci içinde ortaya çıkan bilgiler düşünceler değerler ve uygulamalar bu uygulamalar sonucunda öğrencilerde meydana gelen bütün özellikleri kapsar.

- Okulun düzeni kuralları fiziksel psikolojik çevresi yöneticilerin ve öğretmenlerin sözlü ya da sözsüz olarak verdikleri iletileri kapsar.

• Yukarıda özelikleri verilen program türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Resmi B) Uygulamadaki C) Örtük D) Ekstra E) İhmal edilen (geçersiz)

CEVAP: C

KPSS 2010

Öğrencilerin yaratıcı, araştırıcı bireyler olarak yetişmelerini öngören, okul içi ve dışı faaliyetleri kapsayan ve öğrencilerin toplumsal hayata uyum sağlamaları üzerinde duran örtük programın dayandığı temel ilke aşağıdakilerden hangisidir?

A) Eğitim süreci günlük yaşam süreçlerinden farklı değildir.

B) Eğitim sürecinde konu alanı çok iyi özümlenmelidir.

C) Okulun temel işlevi, kültürü etkili bir şekilde yeni nesillere aktarmaktır.

D) Eğitimin işlevi toplumsal hayatı yeniden düzenlemektir.

E) Öğrenci soyut düşünmeli ve zihinsel disiplin sağlamalıdır.

CEVAP: A

• Resmi program uygulanmakta olan programdır.

• Resmi program, planlı - programlı eğitimsel faaliyetleri içerir.

• Resmi programın dışındaki planlı - programlı sosyal, kültürel, sportif ve sanatsal faaliyetler ekstra programda yer alır.

• Örtük program ise resmi programın uygulamaya dökülmesi surecinde doğal olarak ortaya çıkabilen gizli programdır.

• Bir öğretmenin yıllık planda yer aldığı üzere, 10 Kasım’da öğrencilerini Anıtkabir’e götürmesi resmi program,

• okulun Atatürkçülük Kulübünün herhangi bir tarihte tasarlayarak Anıtkabir’i ziyaret etmesi ekstra program,

• sınıfça ya da okulca düzenlenen bir Ankara gezisinde planda olmadığı halde Anıtkabir’e uğranması örtük program kapsamında değerlendirilebilir.

Dikey Hedefler

A. Uzak Hedefler:

• Ülkenin politik felsefesini yansıtan hedeflerdir.

• Eğitim sisteminin yönünü belirler.

• Uzak hedeflerin şekli ülkenin anayasası ile belirlenir.

• Atatürk’ün “Çağdaş uygarlık düzeyine ulaşmak” sözünde ifadesini bulmuştur.

B. Genel Hedefler:

• Uzak hedeflerin yorumudur.

• Uzak hedeflere ve Milli Eğitim Temel kanununa dayalı olarak belirlenir.

• Uzak hedeflere göre daha somut olup, iki seviyede ele alınır:

• Birincisi eğitimin genel hedefleri,

• İkincisi de okulun hedefleridir.

C. Özel Hedefler:

• Genel amaçlar doğrultusunda belirlenen derslerin hedefleridir.

• Bir disiplin ya da çalışma alanında öğrenciye kazandırılması uygun bulunan bilgi, beceri, ilgi, tutum ve alışkanlıklar gibi özelliklerdir.

Ülkenin Politik Felsefesi

Ülkenin Eğitim Felsefesi

Bilişsel Alan

Duyuşsal Alan

Devinişsel Alan

DİKEY BO YUT

YATAY BOYUT

Bir Disiplin ya da Ders İçin Belirtilen Hedefler

Uzak Hedefler Genel Hedefler

Özel Hedefler

En genişten en dara:

Uzak Hedefler-Genel Hedefler-Özel Hedefler (Hedefler belirlenirken bu sıraya uyulur.)

En somuttan en soyuta:

Özel Hedefler-Genel Hedefler-Uzak Hedefler (Hedeflerin gerçekleştirilme süreci ise bu sıraya göre ilerler)

Amaçların Aşamalı Sınıflandırılması

• Bu konuda çeşitli taksonomiler vardır.

• Taksonomilerin genel amacı, öğrencilerin bilmesi gereken konu ve kavramların basitten karmaşığa doğru sıralanmasıdır.

• Bu sıralama eğitimcilere öğrenme-öğretme

ortamlarını uygun şekilde düzenlemelerine yarar

• Genellikle Boom’un taksonomisi kullanılmaktadır.

• Üçe ayrılır:

A. Bilişsel Alan, B. Duyuşsal Alan C. Devinişsel Alan

A. Bilişsel Davranışlar (Yeterlilikler):

• Zihinsel süreçlerle ilgili davranışlardır.

• Bloom’a göre bilişsel alan davranışları aşamalı bir şekilde;

• basitten karmaşığa,

• kolaydan zora doğru bir sıra halindedir.

• Bu sıralama (taksonomi) şöyledir:

• Bilgi

• Kavrama

• Uygulama

• Analiz

• Sentez

• Değerlendirme

BİLİŞSEL ALAN

BİLGİ Bilgiyi hatırlatma, tanıma, aynen aktarma

KAVRAMA Bilgiyi yorumlama, açıklama, çevirme, yordama, yeniden kelimelere dökme, tahmin etme

UYGULAMA Bilgiyi transfer etme, kullanma

ANALİZ Öğelere ayırma, sınıflandırma, ilişki kurma, inceleme

SENTEZ Yeni bilişsel içerik oluşturma, tasarım, yaratma, özgünlük DEĞERLENDİRME İç ve dış ölçütler açısından değerlendirme, hüküm verme

KPSS 2005

• Almanca dersinde öğrendiklerinden yararlanılarak bir turistle Almanca konuşabilen bir öğrenci hangi düzeyde bir bilişsel davranış göstermiş olur?

A) Bilgi B) Sentez C) Kavrama D) Uygulama

E) Değerlendirme

CEVAP: D

KPSS 2007

• “Küreselleşmenin eğitim üzerindeki etkileri” konusunda özgün bir kompozisyon yazma çalışması yapan Pınar’ın ,bilişsel alanın hangi düzeyinde beceriler

geliştirmesi beklenir?

A) Kavrama B) Sentez

C) Değerlendirme D) Analiz

E) Bilgi

CEVAP: B

B. Duyuşsal Davranışlar (Özellikler):

• İnsanın geliştirdiği duygu, değer, tutum, ilgi, özgüven gibi adlarla anılan değişik duygusal özellikler ve davranış eğilimleridir.

• Büyüklere saygı, yurt sevgisi, milli değerlere bağlılık, kendine güven, değişik fikirlere karşı hoşgörü gibi nitelikler duyuşsal davranışlardır.

• Duyuşsal alan davranışları da basitten karmaşığa doğru aşamalı sıralar halindedir:

• Alma,

• Tepkide Bulunma,

• Değer verme,

• Örgütleme,

• Kişilik haline getirme

Anahtar Kavramlar Tablosu

DUYUŞSAL ALAN

ALMA Tepki vermeden uyarıcıların farkında olma, dikkat etme TEPKİDE BULUNMA Uyarıcılara karşı tepki verme, ilgili olma

DEĞER VERME Uyarıcılar arasında seçici olma, bazı uyarıcılara önem verme, başka bilgi ya da değerlere kıyasla tercihte bulunma

ÖRGÜTLEME Değerleri kendi değerleriyle birleştirme, organize etme

KİŞİLİK HALİNE

GETİRME (NİTELEME) Karakter haline gelme, dünya görüşü olarak ortaya koyma, yaşam felsefesine dönüştürme

KPSS 2009

Öğretmen, lise II. sınıf öğrencilerinden yerel seçimlerde siyasi partilerin yaptıkları tanıtım çalışmalarını izlemelerini, izledikleri partileri “gerçeklik”, “dürüstlük” ve “insan onuruna saygı” ölçütleri açısından eleştiren bir sunum

hazırlamalarını ister.

• Öğrencilerin bu çalışmayla ulaşması beklenen hedef, hangi alana ve düzeye yöneliktir?

Alan Düzey

A) Duyuşsal Tepkide bulunma

B) Duyuşsal Örgütleme

C) Bilişsel Kavrama

D) Bilişsel Uygulama

E) Bilişsel Analiz

CEVAP: E

KPSS

Türk Milli Eğitimi yurttaşlarına,

• topluma karşı sorumluluk duyma,

• geniş bir dünya görüşüne sahip olma,

• hür ve bilimsel düşünce gücüne sahip olma genel hedeflerini kazandırmak istemektedir.

• Yukarıda belirtilen davranışlar, Bloom’un taksonomisine göre aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak sıralanmıştır?

A) Duyuşsal - duyuşsal - bilişsel B) Duyuşsal - bilişsel - psikomotor C) Duyuşsal - bilişsel - duyuşsal D) Bilişel - duyuşsal - psikomotor E) Bilişsel - bilişsel - duyuşsal

CEVAP: A

C. Psikomotor Davranışlar (Devimsel Beceriler):

• Zihin ve kas koordinasyonu ile ortaya konulan, psikolojik süreçlerin kontrolü ile gerçekleştirilen mekanik hareketler psikomotor alan davranışları içerisinde

toplanmıştır.

• Psiko-motor alanla ilgili davranışlar da aşamalı sıralar halindedir.

• Bunlar:

• Algılama (Uyarılma)

• Hazırlık (Kurulma)

• Kılavuzla Yapma

• Mekanikleşme

• Duruma Uydurma (Örüntü)

• Beceri Haline Getirme

• Yaratma

Anahtar Kavramlar Tablosu

DEVİNİŞSEL ALAN (Psikomotor)

ALGILAMA (UYARILMA)

Psikomotor hareket olmadan olayı zihinsel olarak algılama, beceri birimlerinin farkına varma

HAZIRLIK (KURULMA) Yapılacak harekete zihinsel, duygusal ve psikomotor olarak motive olma, bedensel olarak hazır olma.

KILAVUZ

DENETİMİNDE YAPMA Yapılacak işi rehber denetiminde yapma.

MEKANİKLEŞME Rehbere ihtiyaç duymadan kendi kendine yapma.

BECERİ HALİNE GETİRME

Kendi kendine takılmadan, tereddüt etmeden yapma, istenen standartlarda gerçekleştirebilme.

UYDURMA Öğrenilen bir şeyi yeni duruma uygulama, pratik kazanma.

YARATMA Orijinal bir beceri veya ürün ortaya koyma.

• Açıklama

• Anlama

• Kestirme (Tahmin)

• Yukarıda yer alan davranışların ait olduğu öğrenme alanları ve hedef davranış basamağı aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

Öğrenme Alanı Basamak A) Bilişsel Bilgi

B) Duyuşsal Alma

C) Bilişsel Kavrama

D) Devinişsel Algılama E) Bilişsel Uygulama

CEVAP: C

KPSS 2010

Bütün öğrencilerin büyük bir dikkatle katıldıkları Türkçe dersinde Bahar Öğretmen öğrencilerden öğrendiklerine ilişkin farklı örnekler vermelerini ister. Ayrıca öğrendiklerini kullanarak bir öykünün temel çatısını kurmalarını sağlar.

• Yukarıda verilen uygulamada altı çizili öğrenci davranışları sırasıyla duyuşsal ve bilişsel alanın hangi düzeyindedir?

I II III

A) Alma Bilgi Sentez

B) Değer verme Bilgi Sentez

C) Alma Kavrama Uygulama

D) Değer verme Analiz Uygulama

E) Alma Kavrama Sentez

Öğretmenler için

öğrenilmesi zorunlu dil,

tatlı dildir. (A.G)