NETWORK MARKETİNG (AĞ PAZARLAMA) SİSTEMİNDEN KAZANÇ ELDE EDENLERİN VERGİLENDİRİLMESİ
TAXATION O F THOSE W H O D E R IV E IN C O M E FROM NETW ORK MARKETİNG SYSTEM
Muhammet AKMEŞE°
O Z
N e tw o rk M a rk e tin g (ağ p a z a rla m a veya ç o k katlı p a za rla m a ), son y ılla rd a ş irk e tle rin m ü şte riye d aha k o la y u la şm a k ve ü rü n satışlarını a rttırm a k iç in k u lla n m a y a başladığı e tk ili b ir d a ğ ıtım ve ka za n ç s iste m id ir. Bu sistem de k iş ile r firm a la rın ü rü n le rin i p a z a rla m a k s u re tiy le k o m is y o n ve d ü şü k b e d e lle veya ü c re ts iz ü rü n a lm a k ta o lu p , bu ü rü n le ri de b e d e li ka rşılığ ın d a d iğ e r m ü ş te rile re satm aktadır. Bu işle m le rd e n de çoğu insan kayda d eğer g e lir e ld e e tm e k te d ir.1 Bu n e d e n le n e tw o rk m a rk e tin g s is te m in den e ld e e d ile n g e lirin tü rü n ü n ne o ld u ğ u , ne ş e k ild e v e rg ile n d irile c e ğ i, tic a ri k a za n ç veya ü cre t o lu p o lm a d ığ ı ve hangi d u ru m la rd a tic a ri k a z a n ç veya ü cre t o la ra k d e ğ e rle n d irile c e ğ i husu su n u n a ç ık lığ a ka vu ştu ru lm ası g e re km e kte d ir.
Anahtar Kelimeler: N e tw o rk m a rk e tin g (A ğ Pazarlam a), esnaf m u a flığ ı, ka p ıd a n kapıya satış, ücret, tic a ri k a za n ç
ABSTRACT
N e tw o rk m a rk e tin g is an e ffe c tiv e d is trib u tio n and in c o m e system used b y c o m p a n ie s in re ce n t years w ith a v ie w to re a ch in g custom ers m o re e a s ily and in cre a sin g th e ir sales. In this system, p e o p le re ce ive c o m m is s io n and lo w -p ric e d o r fre e goods b y m a rk e tin g goods o f firm s, and th e n sell these goods. M o s t o f p e o p le receive a s ig n ific a n t a m o u n t o f in c o m e fro m these tra n sa ctio n s. T herefore, it is im p o rta n t to id e n tify th e nature o f in c o m e d e riv e d fo rm n e tw o rk m a rk e tin g , and h o w it s h o u ld be ta xe d , w h e th e r it is business in c o m e o r w age, and u n d e r w h ic h c o n d itio n s it sh o u ld be co n s id e re d as a business in c o m e o r w age.
Keywords: N e tw o rk m a rk e tin g , craftsm an e x e m p tio n , d o o r-to -d o o r sales, w age, business in c o m e
0 Vergi Müfettişi
1 Network Marketing Sistem Nedir?, http://sorucevap.memurlar.net/soru/1689/, Erişim Tarihi: 15 Nisan 2015.
M.G.T.: 3004.2015/ M.K.T.: 0207.2015
1- GİRİŞ
Elektronik ticaretin gelişmesiyle birlikte şirketler farklı pazarlama teknikleri kullanmaya başlamıştır.
Bu sistemlerden bir tanesi de network marketing sistemidir. Network marketing sistemlerde şirketler müşterilerinin de para kazanmasını ve dolayısıyla da kendi kazançlarının artmasını hedeflemektedirler.
Çünkü bu şirketler üyeleri ile büyür, üyeler de kendi çevrelerine ürünleri önererek tanıtımını yaparlar.2 Bu çalışmanın başlangıcından network marketing sisteminin neyi ifade ettiği ve işleyişi hakkında kısaca bilgi verilmiş ve daha sonra network marketing sisteminden kazanç elde edenlerin vergilendiril
mesi Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından verilen özelgeler de dikkate alınarak açıklanmaya çalışılmıştır.
2- NETWORK MARKETİNG NEDİR?
Network pazarlama doğrudan satışın geliştirilmiş bir türüdür. Doğrudan satış, bir mal ya da hizme
tin, tüketicilere yüz yüze bir ilişkiyle ve genellikle de evlerde, iş yerlerinde ve perakende satış noktası olmayan yerlerde, bir distribütör tarafından tanıtılarak pazarlandığı bir satış yöntemidir.3Ağ pazarlama veya çok katlı pazarlama(İngilizce: Network marketing), esasen şirketlerin kendi imkânları yerine bi
reylere imkân sağlayarak ürünlerini pazarlama yöntemidir.
Bu sistemde ürün, direkt olarak alıcıya ulaşır. Ülke, bölge distribütörleri, dağıtıcılar, toptancılar araya girmediğinden sadece ürün satışına vesile olan kişi kâr sahibi olur. Ağ pazarlama, klasik geniş çaplı ticaretin aksine insanların kazanmak adına organize olmasını sağlamaktadır. Ekonomistlere göre ağ pazarlama sayesinde gelecek 50 yılda dünya üzerinde çok daha fazla gelir ve refah sahibi insan olacaktır. Ağ pazarlamanın birçok çeşidi bulunmaktadır. Bunlardan bazıları 5 seviye, bazıları 3 seviye bazıları da 10 seviye alt katmana kadar komisyon dağıtımı şeklinde değişir.4
Network marketing sisteminin işleyişine baktığımızda, sisteme dahil olmak isteyen bir kişi başlan
gıçta firmanın ürünü satın almakta ve daha sonra firma ürününü satın alan kişiye belirli bir puan ve
rilerek bayilik vermektedir. Sisteme dahil olan kişi firmanın ürünlerini pazarlamak suretiyle komisyon veya prim adı altında bir bedel almakta yada düşük bedelle ürün almakta olup bu ürünleri de bedeli karşılığında diğer müşterilere satarak kazanç elde etmektedir. Ve bu sistemde ne kadar fazla kişiyi sis
teme dahil edersek veya bizim sisteme dahil ettiğimiz kişiler ne kadar fazla kişiye ulaşırsa elde etmiş olduğumuz kazançta o derece yükselmektedir.
3- NETWORK MARKETİNG SİSTEMİNDEN KAZANÇ ELDE EDENLERİN VERGİLENDİRİLMESİ Çalışmamızın bu bölümünde network marketing sisteminde elde edilen kazancın türünün ne ol
duğu ve bu kazancı elde edenlerin ne şekilde vergilendirileceği gelir ve katma değer vergisi kanunları açısından ayrı ayrı değerlendirilecektir.
3.1- Konuya İlişkin Gelir Vergisi Kanunu Hükümleri
Gelir İdaresi Başkanlığı İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen bir özelgede, network marketing faaliyeti ile iştigal eden bir vatandaş tarafından internet aracılığı ile aldığı ürünleri tavsiye
2 Network Marketing Sistem Nedir?, http://sorucevap.memurlar.net/soru/1689/. Erişim Tarihi: 15 Nisan 2015.
3 Nevzat Erdağ, Network Pazarlamanın Püf Noktaları. http://www.nevzaterdag.com/network-pazarlamanin-puf-noktalari/, Erişim Tarihi: 20 Nisan 2015.
4 Ağ Pazarlama, http://tr.wikipedia.org/wiki/A%C4%9F_pazarlama, Erişim Tarihi: 25 Nisan 2015.
etmesi sonucu yapılan satışlar neticesinde komisyon geliri elde ettiği ve satışın artması sonucu ko
misyon gelirinin de arttığı belirtilerek, söz konusu gelirin nasıl vergilendirileceği hususu sorulmuş ve internet üzerinden yürütülmekte olan network marketing faaliyetinin ticari faaliyet olarak değerlen
dirilmesi ve bu faaliyet neticesinde elde edilen kazancın Gelir Vergisi Kanunu'nun ticari kazançlara ilişkin hükümleri çerçevesinde vergiye tabi tutulması gerekmektedir denilmiştir.5
Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından marketing sisteminde elde edilen kazançla ilgili en ayrıntılı özelge, İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen 21/03/2012 tarih ve B.07.
1.GİB.4.34.19.02-019.01-1080 sayılı özelgedir. Network marketing sisteminden elde edilen kazancın türünün ne olduğu ve ne şekilde vergiye tabi tutulacağı söz konusu özelgede de dikkate alınarak ay
rıntıları ile aşağıda açıklanmıştır.6
3.1.1- Ücret Açısından Konunun Değerlendirilmesi
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 61'inci maddesinde ücret, " İşverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebi
len menfaatlerdir." şeklinde tanımlanmış ve maddenin devamında "Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez." hükmüne yer verilmiştir.
Aynı Kanun'un 94'üncü maddesinde ise, "Kamu idare ve müesseseleri, iktisadî kamu müesse- seleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri,kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.
1. Hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61'inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), 103 ve 104'üncü maddelere göre" oranında gelir vergisi tevkifatı yapılması hükme bağlanmıştır.
Yukarıdaki mevzuat hükümleri çerçevesinde, network marketing sisteminde firmanın ürünlerini pazarlamak suretiyle veya sisteme üye kazandırmak suretiyle kazanç elde eden kişi, ürünlerin satış ve üye kazandırma işlemini ilgili firmalara iş akdi ile bağlı olarak yapılıyorsa elde edilen komisyon, prim ve benzeri gelirlerinin tamamının ücret olarak değerlendirilmesi ve Gelir Vergisi Kanunun yukarıdaki hükümleri çerçevesinde tevkif suretiyle vergilendirilmesi gerekmektedir.
3.1.2- Ticari Kazanç Açısından Konunun Değerlendirilmesi
Network marketing sistemine dahil olarak bayilik alan bir çok kişi, her ne kadar network marketing firmasına iş akdi ile bağlı olmasa da ücretsiz ürün alarak veya uygun fiyatlı ürün almakta olup bu ürün
5 Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen 24/08/2011 tarih ve B.07.1.
GİB.4.35.16.01-176200-414 sayılı özelge.
6 Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen 21/03/2012 tarih ve B.07 .1.GİB.4.34.19.02-019.01-1080 sayılı özelge.
leri de bedeli karşılığında diğer müşterilere satarak kazanç elde etmektedir. Bu noktada elde edilen ka
zancın ticari kazanç hükümlerine göre vergilendirilip vergilendirilemeyeceği ve kazancı elde eden kişi
nin esnaf muaflığından yararlanıp yararlanmayacağı hususunun açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 37'nci maddesinde, her türlü ticari ve sınaî faaliyetlerden doğan kazançların ticari kazanç olduğu belirtilmiş, hangi kazançların ticari kazanç olacağı maddeler halinde sayılmış ve daha sonra ticari kazancın, Vergi Usul Kanunu hükümlerine ve Gelir Vergisi Kanununda yazılı gerçek (Bilânço veya işletme hesabı esası) veya basit usullere göre tespit edileceği belirtilmiştir.
GVK'nın 46'ncı maddesinde de 47 ve 48'inci maddelerde yazılı şartları topluca haiz olanların ticari kazançlarının basit usulde tespit olunacağı hükmüne yer verilmiştir.
Yine GVK'nın Vergiden Muaf Esnaf başlıklı 9'uncu maddesinde, vergiden muaf esnafa ilişkin dü
zenlemelere yer verilmiş ve kimlerin esnaf muaflığından faydalanacağı sayılmıştır. Maddenin birinci fıkrasının birinci bendinde, "Motorlu nakil vasıtaları kullanmamak şartı ile gezici olarak veya bir işyeri açmaksızın perakende ticaret ile iştigal edenler (Giyim eşyalarıyla zati ve süs eşyaları, değeri yüksek olan ev eşyaları ile pazar takibi suretiyle gıda, bakkaliye ve temizlik maddelerini ve sabit işyerlerinin önünde sergi açmak suretiyle o işyerlerinde satışı yapılan aynı neviden malları satanlar hariç)," hükmü yer almakta olup, maddenin mülga ikinci fıkrasından sonra gelen üçüncü fıkrasında, ticarî, ziraî veya meslekî kazancı dolayısı ile gerçek usûlde Gelir Vergisine tâbi olanlar ile yukarıda sayılan işleri Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerine bağlılık arz edecek şekilde yapanların esnaf muaflığından faydala
namayacakları açıklanmıştır.
Söz konusu maddenin 6'ncı fıkrasında ise; "... 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna göre gerçek ve tüzel kişilerin mallarını iş akdi ile bağlı olmaksızın bunlar adına kapı kapı dolaşmak suretiyle tüketiciye satanlar yukarıdaki şartlarla sınırlı olmaksızın gelir vergisinden muaftır." hükmüne yer verilmiş olup, maddenin son fıkrasında, "Bu muaflığın Gelir Vergisi Kanununun 94'üncü madde uyarınca tevkif suretiyle kesilen vergiye şümulü yoktur." denilmiştir.
Aynı Kanun'un 94'üncü maddesinde ise, "10-b) 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Ka
nuna göre gerçek ve tüzel kişilerin mallarını iş akdi ile bağlı olmaksızın bunlar adına kapı kapı do
laşmak suretiyle tüketiciye satanlara bu faaliyetleriyle ilgili olarak yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemelerden (2009/14592 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca) %20,
13. Esnaf muaflığından yararlananlara mal ve hizmet alımları karşılığında yapılan ödemelerden (2009/14592 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca),
c) Mal alımları için %5
d) Diğer hizmet alımları ("a", "b" ve "c" alt bentleri hariç olmak üzere mal ve hizmet bedelinin ayrılamaması hali de bu kapsamdadır) için %10" oranında gelir vergisi tevkifatı yapılması hük
me bağlanmıştır.
Yukarıdaki mevzuat hükümleri uyarınca, ürünlerin satış ve üye kazandırma işlemini ilgili network marketing firmalarına iş akdi ile bağlı olmaksızın -satış yaptığı kişilere ilgili firmanın faturasını düzen
leyerek- kapı kapı dolaşmak suretiyle tüketicilere satış yapan kişiler tarafından elde edilen komisyon, prim ve benzeri gelirlerinin tamamı gelir vergisinden muaf sayılacaklardır. Bu şekilde vergiden muaf olanlara yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemeler üzerinden, network marketing firması tarafından Gelir Vergisi Kanunu'nun 94'üncü maddesinin (10-b) bendi uyarınca gelir vergisi tevkifatı yapılacaktır.
215 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğine göre network marketing firması, satışı yapan
kişilere yapacağı ödemeler için gider pusulası düzenlemesi gerekmekte olup gider pusulası düzenlen
mesinin mümkün olmadığı durumlarda münhasıran bu tür ödemelere ilişkin olmak üzere düzenlene
cek banka dekontları da gider pusulası hükmünde kabul edilecektir. Ancak, bu şekilde düzenlenecek dekontlarda 243 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde yer alan asgari bilgilerin yanısıra açıklama bölümünde tevkif edilen vergi ve fonun oranı ile tutarlarına da yer verilmesi zorunludur.
Network marketing firmasının ürünlerini iş akdi ile bağlı olmamakla birlikte, kendi adına satın ala
rak bu ürünleri motorlu nakil vasıtaları kullanmamak şartı ile gezici olarak veya bir işyeri açmaksızın perakende olarak satan kişiler, Gelir Vergisi Kanunu'nun 9/1'inci bendi kapsamında esnaf muaflığın
dan yararlanacaktır. Esnaf muaflığından yararlanabilmek için network marketing firmasının satışını yaptığı ürünlerin Gelir Vergisi Kanunu'nun 9/1'inci bendi parantez içi hükmünde belirtilen giyim eşya
larıyla zati ve süs eşyaları, değeri yüksek olan ev eşyalarından ve pazar takibi suretiyle gıda, bakkaliye ve temizlik maddelerini ve sabit işyerlerinin önünde sergi açmak suretiyle o işyerlerinde satışı yapılan aynı neviden mallardan olmaması gerekmektedir. Esnaf muaflığından yararlanan bu kişilerden mal alı
mı yapanların Gelir Vergisi Kanunu'nun 94'üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan vergi tevkifatı yapacaklar arasında bulunması halinde, esnaf muaflığı kapsamında bulunanlara yaptıkları ödemeler üzerinden Gelir Vergisi Kanunu'nun 94'üncü maddesinin (13-c) bendi uyarınca gelir vergisi tevkifatı yapacaktır. Ayrıca, esnaf muaflığı kapsamında bulunan bu kişilere network marketing firması tarafın
dan satışları artırma amacıyla veya sisteme kazandırdıkları üyeler dolayısıyla yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemeler üzerinden Gelir Vergisi Kanunu'nun 94'üncü maddesinin (13-d) bendi uyarınca gelir vergisi tevkifatı yapılacak olup bu ödemelerin 215 ve 243 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerinde belirtildiği şekilde belgelendirilecektir.
Network marketing firmasının ürünlerini kendi adına satın alarak tüketiciye satan kişilerin, Gelir Vergisi Kanunu'nun 9'uncu maddesinde yer alan esnaf muaflığına ilişkin şartları taşımamaları halinde, elde edilen gelir ticari kazanç kapsamında değerlendirilecek olup, şartları dahilinde gerçek veya basit usulde vergilendirileceklerdir. Gerçek veya basit usulde vergilendirilecek kişilere, network marketing firması tarafından yapılacak komisyon, prim ve benzeri ödemeler üzerinden gelir vergisi tevkifatı ya
pılmayacak olup, bu ödemelere ilişkin ödeme yapılan mükellefler tarafından genel esaslar çerçevesin
de fatura düzenlenecektir.
3.1.3- Kapıdan Kapıya Satış
Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca yayımlanan, Kapıdan Satışlara İlişkin Uygulama Usul ve Esasla
rı Hakkında Yönetmelikte, kapıdan satış yapacaklarda aranılacak nitelikler, kapıdan satışlara ilişkin uygulama usul ve esasları belirlenmiştir. Bu kapsamda, network marketing sisteminden kazanç elde edenlerin yapmış olduğu faaliyetin ve satışını yaptığı ürünlerin 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hak
kında Kanun ve bu Kanun'a dayanılarak çıkartılan Yönetmelik kapsamında kapıdan kapıya satış olarak değerlendirilip değerlendirilmediğinin Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca belirlenmesi gerekmektedir.
Anılan yönetmelikte kapıdan satışın, işyeri, fuar panayır gibi satış mekanları dışında yapılan sa
tımları ifade ettiği belirtilmiş ve gıda maddeleri satışları, halkın gündelik tüketiminin düzenli olarak karşılanmasına yönelik satışlar, sigorta sözleşmeleri, eğitim ve/veya kültürel amaçlı kitap, dergi, an
siklopedi, ses ve video kaseti, sözlü veya görüntülü manyetik bant veya optik disk ve benzerlerini kapsayan satışlar, işyeri dışında satışa sunulması teamül, ticari örf veya adetten kabul edilen mal veya hizmet satışlarına yönetmelik hükümleri uygulanmayacağı hükmüne yer verilmiştir.
Yine Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından network marketing ile ilgili yapılan basın açıklamasın
da; "Ülkemizde network marketing sistemini düzenleyen özel bir düzenleme olmaması nedeniyle, net- work marketing şirketlerinin ülkemizdeki faaliyetlerinin uygun düştüğü ölçüde 4077 sayılı Kanunun Ka
pıdan Satışlar ile Mesafeli Sözleşmeler madde hükümleri kapsamında değerlendirildiği" belirtilmiştir.7 Konu ile ilgili olarak yayımlanan 215 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin "8.3. Kapı Kapı Dolaşarak Mal Satanlara Yapılacak Komisyon, Prim ve Benzeri Ödemelerin Vergilendirilmesi" baş
lıklı bölümünde; Gelir Vergisi Kanunu'nun 9'uncu maddesinde yapılan düzenlemeye göre, kapı kapı dolaşmak suretiyle mal satanlar esnaf muaflığı kapsamına alındığı, muafiyetten yararlanabilmek için bu kişilerin mallarını sattıkları gerçek ve tüzel kişilere iş akdi ile bağlı olmamaları şart olduğu, Gelir Vergisi Kanunu'nun 94'üncü maddesinde yapılan değişiklikle de bu kişilere yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemelerden gelir vergisi tevkifatı yapılması esasının getirildiği, Vergi Usul Kanunu'nun 234'üncü maddesi hükmüne göre, gerçek ve tüzel kişilerin bu muafiyetten yararlananlara ödedikleri komisyon, prim ve benzeri ödemeler karşılığında gider pusulası düzenlemeleri ve bu kişilere imzalat
tırmaları gerekmekte olduğu belirtilmiştir.
3.2- Konuya İlişkin KDV Hükümleri
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 1'inci maddesinde, Türkiye'de yapılan işlemlerin kat
ma değer vergisine tabi olduğu ve ticarî, sınaî, ziraî faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin verginin konusuna giren işlemlerden olduğu belirtilmiş ve maddenin de
vamında ticari, sınaî, ziraî faaliyet ile serbest meslek faaliyetinin devamlılığı, kapsamı ve niteliği Gelir Vergisi Kanunu hükümlerine göre; Gelir Vergisi Kanunu'nda açıklık bulunmadığı hallerde, Türk Ticaret Kanunu ve diğer ilgili mevzuat hükümlerine göre tayin ve tespit edileceği ve bu faaliyetlerin kanunla
rın veya resmî makamların gösterdiği gerek üzerine yapılmasının, bunları yapanların hukukî statü ve kişiliklerinin, Türk tabiyetinde bulunup bulunmamalarının, ikametgâh veya işyerlerinin yahut kanunî merkez veya iş merkezlerinin Türkiye'de olup olmamasının işlemlerin mahiyetini değiştirmeyeceği ve vergilendirmeye mani teşkil etmeyeceği ifade edilmiştir.
Anılan Kanun'un 6'ncı maddesinde işlemlerin Türkiye'de yapılmasının, malların teslim anında Türkiye'de bulunmasını, hizmetin Türkiye'de yapılmasını veya hizmetten Türkiye'de faydalanılmasını ifade ettiği belirtilmiştir.
Yine Katma Değer Vergisinin Diğer İstisnalar başlıklı 17'nci maddesinin 4/a bendinde, Gelir Vergisi Kanunu'na göre vergiden muaf esnaf tarafından yapılan teslim ve hizmetlerin KDV'den istisna olduğu belirtilmiştir.
Yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde network marketing sisteminden kazanç elde edenlerin ka
zançları ticari kazanç olarak değerlendirildiği taktirde, Gelir Vergisi Kanunu 9'uncu maddesine göre vergiden muaf esnaf olarak değerlendirilenler tarafından yapılan teslim ve hizmetler KDV'den istisna olmakta ve vergiden muaf esnaf olarak değerlendirilmeyenlerin elde ettiği kazançlar ise KDV'nin ge
nel hükümleri çerçevesinde vergiye tabi olmaktadır.
Network marketing sisteminden kazanç elde edenlerin kazançları ücret olarak değerlendirildiği taktirde, elde edilen kazanç KDV'nin konusuna girmemektedir.
7 Network Marketing Sistemleri Hakkında Basın Açıklaması, http://www.tuketici.gov.tr/index.snet?wapp=haberler tr&open=6&id=6994CBEC-D484-40B4-8CBF-CA7FE777B58B.
Ancak aynî ücret ödemelerinde ise durum farklıdır. Burada işverenden çalışana yapılan bir teslim veya hizmet vardır. Bunların ücret olarak verilmesi KDV uygulanmamasını gerektirmez. Çünkü ücretin KDV'nin konusuna girmemesi ücretli bakımından önem taşır. Onun emeği ile verdiği hizmet karşı
lığında KDV hesaplayıp beyan etmemesini sağlar. İşveren ücret olarak mal veya hizmet veriyorsa bir mal teslimi veya hizmet ifasında bulunuyor demektir. Bu işlemler ise verginin konusuna girdiğinden işverenin vergi hesaplayıp beyan etmesi gerekir.8
4- SONUÇ
Her yıl, çok katlı pazarlama metodunu benimseyen birçok yeni işletme, faaliyete geçmekte ya da geleneksel pazarlama metotlarıyla faaliyet gösteren mevcut işletmeler, kısmen ya da tamamen bu alternatif dağıtım kanalını kullanmak üzere çok katlı pazarlamaya yönelmektedirler.9 İşletmelerin bu yönetimi kullanmalarının yaygınlaşmasıyla birlikte network marketing sisteminden, firmanın ürünle
rini pazarlamak veya sisteme üye kazandırmak suretiyle bir çok kişi komisyon, prim ve benzeri adlar altında Türkiye şartlarında kayda değer gelir elde etmektedir. Bu nedenle çalışmamızda network mar
keting sisteminden elde edilen gelirin türünün ne olduğu, ne şekilde vergilendirileceği, ticari kazanç veya ücret olup olmadığı ve hangi durumlarda ticari kazanç veya ücret olarak değerlendirileceği hu
susu açıklanmaya çalışılmıştır.
KAYNAKÇA
• 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu
• 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu
• Ağ Pazarlama. http://tr.wikipedia.org/wiki/A%C4%9F_pazarlama. Erişim Tarihi: 25 Nisan 2015.
• Çetinkaya Alperen C. (2014). Network Marketing. http://blog.radikal.com.tr/sosyal-medya-pazar- lama/network-marketing-65383.Erişim Tarihi: 26 Nisan 2015.
• Erdağ N.(2012). Network Pazarlamanın Püf Noktaları. http://www.nevzaterdag.com/network- pazarlamanin-puf-noktalari/. Erişim Tarihi: 20 Nisan 2015.
• Kapıdan Satışlara İlişkin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik
• Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen 24/08/2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.35.16.01-176200-414 sayılı özelge.
• Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen 21/03/2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.19.02-019.01-1080 sayılı özelge.
• Network Marketing Sistem Nedir?.http://sorucevap.memurlar.net/soru/1689/. Erişim Tarihi: 15 Nisan 2015.
• Network Marketing Sistemleri Hakkında Basın Açıklaması.http://www.tuketici.gov.tr/index.
snet?wapp=haberler_tr&open=6&id=6994CBEC-D484-40B4-8CBF-CA7FE777B58B
• Öğüt A. (2005). KDV'nin Konusuna Girmeyen İşlemler. https://www.alomaliye.com/ahmet_ogut_
kdv_konusu.htm. Erişim Tarihi: 19 Nisan 2005
8 Adem Öğüt, KDV'nin Konusuna Girmeyen İşlemler, https://www.alomaliye.com/ahmet_ogut_kdv_konusu.htm, 19 N i
san 2005.
9 Alperen Cihan Çetinkaya, Network Marketing, http://blog.radikal.com.tr/sosyal-medya-pazarlama/network-marke- ting-65383, 26 Nisan 2015.