Eski Anadolu Trkesinde Ki'si Dm Birleik Cmleler zerine

ATATüRK KüLTÜR,DİLVETARİHYÜKSEK KURUMU TÜRKDİLKURUMUYAYıNLARı:853

ZEYNEP KORKMAZ

ESKİ

ANADOLU

Kİ'sİ DÜŞMÜŞ BİRLEŞİK

CÜMLELER

Şükrü

Halük AKALIN

O.Giriş

Türkçenin tarihigelişimiiçerisinde, ilk örneklerini Uyguryazı di-li döneminde kimsoru zamiri ile kurulan cümle olarak (Tekin 1992;

103-i·

112) gördüğümüz ki'li birleşik cümlelerin, izleyen tarihi dönemlere ait metinlerde, Eski Anadolu Türkçesi ve özellikleOsmanlıTürkçesi metin-lerinde, bolcakullanıldığınıbilmekteyiz.Yabancıdillerin etkisi ile kullan-maya başladığımız bu cümle türü, anılan tarihi lehçelerdeki yoğunlukta

olmasa da, günümüzdekullanılırlığınısürdürmektedir. Ki'libirleşik cüm-leler vekiüzerine bugüne kadar çeşitli çalışmalar yapılmıştır.Bu konuda enkapsamlıve mükemmelçalışmaMertol Tulum'unbasılmamış doçent-likçalışmasıdır', Prof. Dr. Zeynep Korkmaz da, bir yazısındaki'nin bağ­

lama ve şüphe bildirme işlevlerinde kullanılışı sırasındagörülenyapı ve

görevayrılığına değinmiştir',

Bugüne kadar yapılan çalışmalarda çeşitli boyutlarıylaele alınan ki'li birleşik cümlelere bu çalışmada değinilmeyecektir. Bu yazıdaEski Anadolu Türkçesi dönemi metinlerinderastladığımız,kibağlacını taşıma­

yan ancak yapı bakımından ki'li birleşik cümle yapısında olan cümleler incelenecek, bu cümlelerki'li birleşikcümleler ilekarşılaştınlacaktır.

1. Ki'si

Bir ana cümle ile bir yardımcı cümleninki bağlacı olmadan bir araya gelerek oluşturduğu veki'li birleşikcümlelerdeolduğugibi bir an-lam ilişkisi gösterdiğicümleleriki'sidüşmüş birleşikcümleler olarak

ad-ı.MertolTuluın,"Ma'arif-name, Metin veKi'liBirleşikCümleler Üzerine Birİnceleme", Basılma­ mışdoçentlik tezi,İstanbul,1978.

2. Zeynep Korkmaz, "Türkiye TürkçesininkiBağlamaveŞüphe Edatları Arasındaki Yapıve Görev Ayrılığı",Necati LugalArmağanı,TTKyayını,Ankara, 1968, s. 389-395.

landınyoruz. Tıpkıki'libirleşikcümlelerde olduğugibi bu cümlelerde de ana cümle çoğunlukla yardımcıcümleden önce gelmekte, yardımcı cüm-le ana cümcüm-leye herhangi bir öge olarakkatılabilmekteveya ana cümlede-ki bir ögenin niteleyicisi, tamamlayıcısıolabilmektedir. Ki bağlacı olma-sa bile ana cümle ileyardımcıcümle birbirini bütünleyenilişki içerisinde-dir. Bu cümleleri birbirindenayrı düşünmek anlamıbozar. Ana cümle ile

yardımcı cümle arasında bir bağlaç varmış gibi düşünmeli, bu cümleler ona göredeğerlendirilmelidir.

Bu çalışmamızda ki'si düşmüş birleşik cümlelerikarşılaştırmalı

yöntemle incelemeye çalışacağız.Örnek cümle veya cümleler bir bütün halinde verildikten sonra ki'sidüşmüş birleşikcümleayrıolarak elealına­

cak, cümleninki'liyapısıortaya konulmayaçalışılacakve günümüz Türk-çesindeki anlamı tırnakiçerisinde belirtilecektir.

Ki'si düşmüş birleşikcümlelere genel bir örnek olması

bakımın-dan bir cümleyi ele alarak inceleyelim:

(1) Girüp hücreye gôrdikızanda yox

(2) Sanasınyüreginedoxındıox (Dilçin 1991: 365)

Bu örnekte iki birleşikcümle bulunmaktadır. Her iki cümle de ki'si düşmüş birleşikcümledir.

1.1. Girüp hücreye gördipkızanda yox

'Hücreye giripkızınoradaolmadığınıgördü.'

2.1.

p yüregine

'Yüreğineok dokundu sanırsın.' .1

Her iki cümleyi birlikte alarak cümleleri basit cümle yapısında

günümüz Türkçesine aktarabiliriz. Çünkü cümlelerarasındaalt altabağ­

lantı söz konusudur. İlk cümlede gerçekleşen olaylar sonucunda ikinci cümledekiyargıortayaçıkmıştır:

'Hücreye girip kızınoradaolmadığınıgörünce sankiyüreğinebir oksaplandı.'

1.1. ve 2.1.sayılıcümlelerde buanlatımınortayaçıkması,söz ko-nusu cümlelerinki'libirleşikcümleyapısında olmasından

kaynaklanmak-tadır. Yapı,ki'li birleşikcümle yapısıdır, ancak cümleler arasında bağlaç

görevinde kullanılanbirkiyoktur.

1.1. cümlesinde üzerinde ayrıca durulması gereken bir başka

özellik daha vardır. Bu cümledeki 'gördi pikimiki'kalıbı,Eski Anadolu Türkçesi metinlerindesıkrastlanan bir cümlekalıbıdır. Bu tür cümlelerde

kim/ki'den önce gelen gör- fiiliçoğunluklabelirligeçmişzaman çekimin-dedir. Ana cümlenin yüklemi ise genelliklegenişzaman ile çekimlerımiş­

tir. Bu cümlelerde genellikleki'libirleşikcümleden sonra bir cümle

anla-mı tamamlamak üzere gelmektedir. Bir başka yazımızdaele alacağımız

gördi kim/ki kalıbıylakurulu cümlelerdeyapı değil,ama anlam birbaşka

cümleye ihtiyaç duymaktadır.Burada ki'nin kullanılmamasıhiçbir şeyi değiştirmemektedir,Anlamınbütünlenebilmesi için bu cümleninardından

gelen ikinci bir cümlekullanılmıştır.1.1. ve 2.1. sayılı cümlelerde yapı bakımından birleşiklik değil,anlam bakımındanbirbirleşiklik.hatta bir bütünlükvardır.Eski Anadolu Türkçesi metinlerindegördi kim/kikalıbıy­

la kurulu cümlelerde bu durumuaçıkçagörmekteyiz:

(3) Gördiler kim biryiğitiçinde zebun olmışyatur, (4) taşra ge-türdiler.(Akalın 1988: 4)

'İçindebiryiğidinzebun olupyattığınıgördüler, (yiğidi) dışarı

çı-kardılar.' '

Nukarıdabirki'libirleşikcümle ve onunardındangelen bir basit cümlebulunmaktadır.Yapı bakımındaniki ayn cümle olarak görünen bu cümlelersıralı birleşikcümleoluşturmaktadır.Bu cümlelerin derinyapısı şu şekildedir:

3.1. Biryiğitiçinde zebunolmuş.

3.2./Yiğitbu şekilde/ Yatıyor.

3.3. /Bu durumu/ Gördüler. 4.1. /Yiğidi/ Dışarı çıkardılar.

Metin bağlamıiçerisinde buradaanlatılmaktaolan olay; denizde bulunan birsandığınaçılması,içindeyaralıdurumda yatmakta olan bir

yi-ğidingörülmesi ve onunsandıktan dışarı çıkarılmasıdır.Bu ön bilgi saye-sinde olayakışı içerisinde birbirini izleyen hareketleri ve aralarındaki bağlantıyıkavramak mümkünolmaktadır.Derinyapıda4.1. olarak

göster-diğimizcümle,yapı bakımındanbağımsızbir cümle olarak görünse de an-lambakımından 3.1., 3.2. ve 3.3. sayılıcümlelerle bir anlam bütünüoluş­

turur. Anlambütünlüğüzamanilişkisiile sağlanmaktadır. Bu ilişkiyigöz önüne alarak, biradımdaha ileri gidip 2numaralıörnek cümleyişu şekil­

de günümüz Türkçesine aktarmak da mümkündür:

'İçindebiryiğidinzebun olupyattığınıgörünce (yiğidi) dışarı çı­

kardılar.'

(1) ve (3) örnekleriarasında yapı bakımındanbenzerlikler

gelmek-tedir, her iki cümledeki ana cümle yüklemi gör- fiilidir ve belirligeçmiş

zaman çekimikullanılmıştır, her iki cümle debirleşikcümledir.

(1) Girüp hücreye gördi kızanda yox

AC YC

(3) Gördiler kim biryiğitiçinde zebunolmış yatur

AC B YC

(1)'de ana cümlegirüp hücreye gördişeklindedir. Yardımcı cüm-le ise kızanda yox'tur. Yardımcı cümle, ana cümleye doğrudan doğruya

nesne ögesi olarak katılmaktadır. Bu katılmayı sağlayan sıfır değerdeki

bağlaçtır',

(2)sayılıcümle için de birkarşılaştırma yapalım:

(2) Sanasm yüreginedoxındıox

AC YC

(5) Sanasm ki kopdı kıyametgüni (Dilçin 1991: 247)

AC B YC

Yukarıdaki iki cümlede de ana cümle yardımcı cümleden önce gelmektedir, her iki cümlede de ana cümle yüklemi san- fiilidir' ve istek kipi çekimikullanılmıştır, her iki cümle debirleşik cümledir.

Hemen hemen aym özellikleritaşıyan bu cümlelerarasındakien önemlifarklılık(1) ve (2)sayılıörneklerin kibağlacı almadan, (3) ve (5)

sayılı örneklerin ise ki bağlacı alarak birleşiklik oluşturmalarıdır. (1) ve (2)sayılıörneklerde kibağlacı olmamasına rağmentamamenki'libirleşik

cümle yapısında bir birleşik cümle kurulmuştur. İşte bu cümleleri ki'sj düşmüş birleşikcümle olarakadlandırmaktayız.

Dönemin çeşitlieserlerinde belirlediğimiz diğerörnekleri Türki-ye Türkçesinedönüştürülmüş şekilleriyleveyapıözellikleriyle birlikte ele

alıyoruz.

(6) Yaİdrtseger dilersefi ~ölen oglun gine diri ola, Allah'a çok

tesbfh eyle. (Cemiloğlu 1994: 138)

'Ya İdris, eğer ölen oğlunun yine diri olmasım dilersen Allah'a çok tespih eyle.'

3. Bu örnekte'hücreye girüp' zarf grubununyardımcıcümleye ait olup olmadığı düşüncesiakla ge-lebilir. Ancak, bu kelime grubunun ana cümle yüklemininzarfı olduğudikkatealınırsabunun ana cümleyedilıil olduğugörülecektir.

4. M. Koç,san- ilekurulmuş birleşikcümleleriincelediğimakalesindekibağlacı kullanılmadanda birleşikcümlekurulabildiğiniikiörnek cümle ile (s. 183) belirtir: Mustafa Koç, "Ana Cümle Yükle-mi'Sanmak' FiiI1iBirleşikCümleler",ilmıAraştırmalar, İlimYayma Cemiyetiyayını,S. 8,İstanbul, 1999, s.I77-187.

Şartlı birleşik cümleyapısındakibu örnekte şartcümlesi iki ayn cümledenoluşmuştur.Bu örnekteki cümleler:

6.1. Eger dilersen~ölen oglun gine diri ola 6.2. Allah' a çok tesbfh eyle

şeklindedir. 6.1. şartcümlesidir, 6.2., cümledeki şartınsonucunu

(cezasını)bildirmektedir. Ancak 6.1.'deki cümledeki bağlacı kullanılma­ masına rağmenki'li birleşikcümleyapısıdikkat çekmektedir. Bu cümle-de cümle-de ana cümleyardımcıcümleden öncegelmiştir:

6.1. Egerdilerserı ~ölen oglurıgine diri ola

AC YC

Bilindiğigibişartlı birleşikcümlelerdeşartcümlesi ana cümleden önce gelir. Ancak buradaşartcümlesi içerisinde bir devriklik söz konusu-dur. Cümlede ~ değerindeki bağlaçtansonra gelen cümle şart cümlesine nesne olarakkatılmaktadır.Bu durumda cümleşu şekilde dönüştürülebilir.

," 6.1.1. 'Eğerölenoğlunungene diri olmasınıdilersen...'

Ancakyardımcıcümlenin 'diye' aracılığıylada şartcümlesine

ka-tılmasımümkündür:

6.1.2. 'Eğerölenoğlungene diri olsun diye dilersen...'

Herikişekilde şartcümlesinin ki'si düşmüş birleşikcümleyapı­ sından dönüştürülmüşşekillerdir,

Aşağıdakiörnek de benzeryapıdadır:

(7) Nite eger dilersen~ kızıl şôhı mat diyesin,köşedeoturan ka-ra roh ile kızıl şôha şahdiyesin ...(ŞK: 120)

'Eğer kızıl şaha mat demek dilersen, köşedeoturan siyahtaş ile

kızıl şaha şahde ...'

Eski Anadolu Türkçesi metinlerinde sıkçagörülen birki'li

birle-şikcümleyapısıdidi kilkim... kalıbındakilerdir:

(8)Nakkaşdönüben didi kim iy

vezir

Girü sözlerün yüregümikazır(Dilçin 1991: 374)

'Nakkaşdönüp "Ey vezir, yine sözlerinyüreğimi kazır"dedi.'

(9)Dahıdidi kim siz dilenüzanı (Dilçin 1991: 221) 'Ve "Siz onudileyirıiz"dedi.'

Yukarıdaiç içe birleşikcümlelerin bir türü görülmektedir.Konuş­

ma cümlesi nakil cümlesi olarak ana cümleyekatılmaktadır.Bu bağlantı­ yı ki/kim bağlacı sağlamaktadır. Bu cümle türü Eski Anadolu Türkçesi

metinlerindekilkim bağlacıolmadan dakarşımıza çıkmaktadır:

(10)Didif/Jölme sabrkılf/Jbir gün vefa idem sana. (Tarlan 1968: 9)

'Ölme, bir gün sana vefa ederim, sabret, dedi.'

(11)Düzetdididi f/Jkalanın sen eyit (Dilçin 1991: 218)

'Düzeltti,geri kalanınısen söyle dedi.'

8. ve 9. örnekler göz önüne alındığında,10. ve 11. örneklerde

kilkimbağlacının düşürüldüğügörülecektir. Ancak, bu yapıdakicümleleri birer devrik cümle olarakadlandırmakda mümkündür. Örnekler düz cüm-le durumuna getirildiğindeiç içe birleşikcümleyapısı karşımıza çıkar:

10.1 "Ölme sabrkılbir gün vefa idem sana" didi. 11.1 Düzetdi"Kalanınsen eyit" didi

Biz yine de 10. ve 11. örneklerdeki'sidüşmüş birleşikcümle

ya-pısı bulunduğu görüşündeyiz.

2.Yardımcı cümle ile ana cümle arasındaki ilişkiye göre

de-ğerlendirme:

Yaptığımız tarama çalışmasısonucunda elde ettiğimizki'si düş­ müş birleşikcümle örnekleriniyapılarınave yüklernlerine göre benzerlik-lerini göz önüne alarak sunuyoruz.

2.1.Yardımcıcümlenin ana cümleye özne olarakkatıldığı ör-nekler:

(12) Meseldürf/Jtaşolur yirindeagır(Dilçin 1991: 240)

'Taşyerindeağırolur (sözü) meseldir.' .i (13)Bu meselzôhirmeseldürf/Jgörini gelmez kaza. (Tarlan 1968: 10)

'Kaza görünerek gelmez meseli zahir meseldir.'

Yardımcıcümlenin ana cümleye özne olarak katıldığıveya ana cümle öznesini nitelediğibu örneklerde iki cümle arasındabiraçıklama bağı olduğudadüşünülebilir. Günümüzdeikinokta (:) ile bu şekilde cüm-lelerarasındaanlambağı kurulmaktadır.Bu cümleleri .

*Meseldir: Taşyerindeağırolur.

13.1. *Meseldir: Kaza görünerek gelmez.

şekillerinde dönüştürmekde mümkündür. Ancak, gerek söz dizi-mi özellikleri, gerek anlambağısebebiylebunlarınki'si düşmüş birleşik

cümleler olarak da değerlendirilebileceği görüşündeyiz. Nitekim, döne-· min metinlerinde bu ifadeninki'li birleşikcümle yapısında gördüğümüz

(14) Meseldür ki kendüdüşenaglamaz (Dilçin 1991: 243) 'Kendi düşen ağlamazmeseldir.'

2.2.Yardımcıcümlenin ana cümleye nesne olarakkatıldığı ör-nekler:

Ki'sidüşmüş birleşikcümlelerdeyardımcıcümlenin ana cümleye nesne olarak katılışıveya ana cümlenin nesnesini niteleyişiile ilgili pek çok örneğe rastlıyoruz.Bu cümlelerde ana cümle yüklemindekullanılan fıillerin başında bil-, gôr-, buyur-, dile- gibi çeşitli fiiller gelmektedir.

Aşağıdakibirkaç cümle, ki'sidüşmüş birleşikcümlelere örnek olmak üze-re Türkiye Türkçesinedönüştürülmüş şekilleriylebirlikteverilmiştir:

(15) Bayıkbildip döndermeyiser yüzin (Dilçin 1991: 369) 'Yüzünüdöndürmeyeceğinikesinlikle bildi.'

(16) Bilimezveninp n'oldı kızu Süheyl(Dilçin 1991: 376) 'Kızınve Süheyl'in neolduğunubilernem.' "

(7)Ne bilem pikisine nitdi felek (Dilçin 1991: 377) 'İkisine feleğinneettiğinine bileyirn.'

(18) Velf bellü bildümpbular bunda yoh (Dilçin 1991: 377) 'Amabunlarınburadaolmadığını apaçıkbildim.'

(19) Bayıkbildümpayruhsı olmışbu iş (Dilçin 1991: 383) 'Buişin başkatürlü olduğunukesinlikle bildirn.'

(20) BildümpsenünTanrın hakk-ımiş...(Cemiloğlu 1994: 154) 'SeninTanrı'nınhak olduğunubildim...'

\ (21) ... gördipbir

şir

f

(Akalın

,... tilkadar bir aslanın geldiğinigördü.'

(22) Gördipbir ulu gemi durur. (Akalın 1990: 55) 'Bir büyük gemiolduğunugördü.'

(23) Gördipardındankôfirlerdahı yitiştiler....(AkaIın 1990: 229)

'Ardındanküfirlerin de yetiştiğinigördü... '

(24) Görürpoglı nakkôşile oturur(Dilçin 1991: 237)

'Oğlunun nakkaşile oturduğunugörür.'

Buyur- fiiliyle kurulan cüm1elerin dönüştürülmesi ise iki şekilde

de olabilir. Bu cümlelerdeyardımcıcümle ana cümlenindoğrudan nesne-5. Bu cümlede kibağlacıiki ayn yerdedüşmüştür.Aynca 31sayılı örneğe bakınız.

sini oluşturabileceği gibi, yardımcıcümle bir iç cümle olarak ana cümle yükleminebağlanabilir.Bu durumdadönüştürülmüş şekil,bir iç içe

birle-şikcümledir ve yardımcıcümle ana cümleye zarf tümleci olarakkatılır:

(25) Buyuram t/J sana biriş ey/eye/er (Dilçin 1991: 383)

'Sana bir işetmelerinibuyurayım.'

'Sana bir işetsinler diye buyurayım.'

(26)AndanHak Ta'dlaŞft'e buyurdi(JKabil' i öldüre.(Cemiloğlu 1994: 137)

'Sonra Hak TaalaŞit'eKabil'i öldürmesini buyurdu.' 'Sonra Hak Taala Şit'eKabil'i öldür diye buyurdu.'

2.3.Yardımcıcümlenin ana cümleye zarf tümleci olarakkatıl­ dığıörnekler:

Yardımcıcümlenin ana cümleye zarf tümleci olarakkatıldığıki'si

düşmüş birleşikcümlelerindönüştürülmüş şekilleri yapı bakımındanbasit veya iç içebirleşikcümle olarakkarşımıza çıkmaktadır.

(27) Bir gündurdı, 'Üzeyr bagına vardıt/J incir dire (Cemiloğlu 1994:228)

'Bir gün kalktı,incir toplamak için Üzeyir'inbağınagitti.' Ana cümle yüklemivardı yardımcıcümle yüklemi ise dire' dir:

27.1. ...'Üzeyrbagına vardıt/J incir dire (Cemiloğlu1994: 228) ,...incir toplamak için Üzeyir' inbağınagitti.'

Aşağıdakiörneklerde ise yardımcıcümle ana cümleye zarf tüm-leci olarak katılmaktadır.Cümlelerin Türkiye Türkçesine dönüştürülmüş­ şekilleride yapı bakımındaniç içebirleşikcümledir:

(28) Ammapôdişôlıem'rey/edi t/J herkesbu/ındugıyirde turup tep-renmeye/er.(İnalcık-Oğuz 1989: 21)

'Amapadişahherkesbulunduğuyerde kalkıp kımıldanmasın di-ye emretti.'

(29) Andan emr ey/edi t/J Turhan Big ge/sün.(İnalcık-Oğuz1989: 14) 'Sonra Turhan Bey gelsin diye emretti.'

(30) Soravuz t/Jşolsüretkimürıdürdigil (Dilçin 1991: 233)

'Şu suret kimindir, de diye soralım.'

2.4.Yardımcıcümlenin ana cümleye bir öge niteleyicisi olarak

katıldığıörnekler:

cümlelerde de yardımcıcümle ana cümleye bir ögenin niteleyicisi olarak

katılabilmektedir.

Aşağıdakiörnekteyardımcıcümle, ana cümlenin öznesini nitele-mektedir:

(31) ...bir şirgelür~bir pil kadar var.(Akalın 1987: 246) ,...fılkadar bir aslan gelir... '

Şuörnekte iseyardımcıcümle ana cümledekidolaylıtümlecin ni-teleyicisi görevindedir:

(32) Hay! olaşolyigide ~delü olmış(Akalm 1987: 49) 'Deliolmuş şu yiğidehayf olsun.'

Aşağıdakiörnekte ise yardımcı cümle, ana cümlenin yüklemini nitelemektedir. Dahadoğrubirsöyleyişle yardımcıcümle,bir isim cüm-lesi olan ana cümlenin yükleminekatılmaktadır:

"

(33) Sakındugumol idi~görmeyesin

Gôrüp

'Sakındığım(onu) görmemen, görüp ona gönlünü vermemen idi.' 3. Sonuç:

Bir makale boyutunda vesınırlı sayıdaörnekle ele aldığımızki 'si

düşmüş birleşikcümleler Eski Anadolu Türkçesi metinlerindekullanılan

ve cümle incelemelerinde üzerindedurulmasıgereken bir cümletürü ola-rakkarşımıza çıkmaktadır.Esas olarak, bu tür cümlelerinyapıve söz di-zimi özellikleri bakımmdan ki'li birleşikcümlelerden önemli bir farkı

yoktur. Dikkati çeken tek özellik,kibağlacı kullanılmadan birleşikcümle

oluşturulmasıdır.Bu cümleleraslındaki'siz ki'li birleşikcümlelerdir. Söz

konusu cümlelere ki'siz birleşikcümle de denilebilir; ancak bu terim ki

bağlacıile kurulmayan herbirleşikcümleyikarşılayabildiğiiçinki'si düş­ müş birleşik cümle terimini kullanmanın uygun olacağı görüşündeyiz",

Söz dizimiçalışmalarındabu cümleler yine ki'libirleşikcümleler anabaş­ lığı altındabir altbaşlıkolarak incelenmelidir.

Günümüz Türkçesinde de benzer bazı örneklerini gördüğümüz'

bu cümle türünün daha bol örnekle ve dahaayrıntılıolarakaraştırılması,

6. Günümüz Türkçesindeki örnekleriR.Şimşek 'Bağlaçsız İlgiTümcesi'başlığı altındaelealmıştır, bk, RasimŞimşek,Örneklerle Türkçe Sôzdizimi,Trabzon, 1987, s. 313-314.

7.'Sanınmyolubulamayacağım', 'Korkarımeve geçkalacağım', 'Umarımyann okula gehrsin' gibi cümleler de günümüzdeki ki'sidüşmüş birleşikcümlelere birer örnektir.Yabancıdillerin etkisiyle dilimizdekullanılanbuyapı,ilk örneklerini Eski Anadolu Türkçesinde gördüğümüz veyazımızda değindiğimizcümlelerdenfarksızdır.

kullanılanfiiller göz önünde bulundurularak bu cümlelerinkalıplaşmanın

sonucunda ortayaçıkıp çıkmadığınınbelirlenmesi ve diğer özelliklerinin ortayakonulması,Eski Anadolu Türkçesi söz dizimiçalışmaları açısından

son dereceyararlı olacaktır.

KlSALTMALAR VE KAYNAKÇA ACAna Cümle

Akalın, ŞükrüHalük (1987), Ebü'l-Hayr-ıRümi, Saltuk-name I, Ankara:

Kültür ve TurizmBakanlığı yayım

Akalın, ŞükrüHaluk (1988),Ebü'l-Hayr-ıRumf, Saltuk-nameII,İstanbul:

Kültür ve TurizmBakanlığı yayını

Akalın, ŞükrüHaluk (1990),Ebii'I-Hayr-ı Rümt, Saltuk-nameIII,

Anka-ra: KültürBakanlığı yayını

BBağlaç

Banguoğlu, Talısin(1974), Türkçenin Grameri, İstanbul

Bilgegil, Kaya (1964),Türkçe Dilbilgisi, Ankara

Cemiloğlu, İsmet(1994),14. YüzyılaAit BirKısas-ıEnbiyaNüshası Üze-rinde Sentaksİncelemesi,Ankara: TDKyayım

Dilçin, Cem (1991), Mes'Ud bin Ahmed, Süheyl ü Nev-bahar, Ankara:

AKDTYK Atatürk Kültür Merkeziyayım

İnalcık, Halil-Oğuz,Mevlüd (1989), Gazavôt-ıSultan Murôd b. Mehem-med Han, Ankara: Türk Tarih Kurumuyayını

Koç, Mustafa (1999), "Ana Cümle Yüklemi 'Sanmak' Fiilli Birleşik

Cümleler",Ilmi

Araştırmalar, İstanbul:

y~­

yım,S. 8, s.177-187,

Korkmaz, Zeynep (1968), "Türkiye Türkçesinin ki Bağlama ve Şüphe Edatları Arasındaki Yapıve GörevAynlığı",Necati Lugal

Arma-ğanı,Ankara: TIKyayım,s. 389-395

Şimşek,Rasim (1987), Örneklerle Türkçe Sôzdizimi, Trabzon

Tarlan, Ali Nihat (1968),

za«

tü.

Tekin,Şinasi(1992), "Eski Türkçe",TürkDünyasıElKitabı,c. 2, (Seri I), s.69- 119), Ankara: Türk KültürünüAraştırmaEnstitüsüyayım.

Tulum, Mertol (1978), "Ma'arif-name, Metin ve Ki'li BirleşikCümleler Üzerine Birİnceleme" İstanbul: Basılmamışdoçentlik tezi. YC YardımcıCümle.