KÜRESELLEŞEN DÜNYADA
DÜNYADA
DİN, DİNLER ARASI İLİŞKİLER DİN, DİNLER ARASI İLİŞKİLER
VE DİN ÖĞRETİMİ VE DİN ÖĞRETİMİ
(MODEL ARAYIŞLARI (MODEL ARAYIŞLARI VE TÜRKİYE TECRÜBESİ) VE TÜRKİYE TECRÜBESİ)
Prof. Dr. Cemal TOSUN
Prof. Dr. Cemal TOSUN
TEMEL SORULAR
Küreselleşme ve din ilişkisi?
Küreselleşme din öğretimi ilişkisi?
Dünyada Din Öğretiminde ne tür uygulamalar vardır?
Yeni Arayışlar Var mıdır?
Arayışların Sebepleri Nelerdir?
TEMEL SORULAR
Din Öğretimi arayışlarında, karar
vermede etkili olan belirleyiciler nelerdir?
Yeni Din Öğretimi Modelleri Hangileridir ve Nerelerde Uygulanmaktadır?
AB’nin Din ve Din Öğretimi Politikası ve
AB ülkelerinde Din Öğretimi
Küreselleşme ve din ilişkisi?
Küresel dünya-açık toplum
Küreselleşme-çoğulcu toplum
Çok kültürlü toplum-dini çoğulculuk ve dinde çoğulculuk
Din-Kültür-Medeniyet- Medeniyetler
Çatışması
Küreselleşme din öğretimi ilişkisi?
Açık toplum idealleri ve din öğretimi
Çok kültürlü toplum ve din öğretimi
Dinde çoğulculuk ve din öğretimi
Dinler arası ilişkiler/diyalog ve din
öğretimi
Dünyada Din Öğretiminde ne tür uygulamalar vardır?
FARKLI FARKLI UYGULAMALAR
VARDIR
Yeni Arayışlar Var mıdır?
HER ÜLKE ARAYIŞ İÇİNDEDİR
Arayışların Sebepleri Nelerdir?
Küreselleşme
Dini Çoğulculuk
Değerlerin Öğretilebilmesi
Klasik Din Öğretimine ilgi azlığı
Mevcut Uygulamaların Yetersizliği
Pedagojik alandaki gelişmeler ve
Diğer branşlara yansımalar
Din Öğretimi arayışlarında, karar vermede etkili olan belirleyiciler nelerdir?
1. Devlet-yönetim anlayışı
2. İnsan Anlayışı
3. Bilgi anlayışı
4. Din Anlayışı
5. Eğitim anlayışı
Belirleyiciler
6. Toplumsal ve dini kültürel yapı
7. Dünyada yeriniz ve yönünüz
8. Eğitim Politikaları
Yönetim anlayışı-Din Devlet ilişkisi
Devlet Kilisesi Modeli, farklılıklarla birlikte kuzey devletlerinde (Danimarka, Finlandiya, İsveç (2000’ne kadar)), İngiltere, İskoçya, ve Yunanistan’da
uygulanmaktadır. Bu modelin temel niteliği, devlet ile kilise arasında kurumsal/organize bir ilişkinin kurulmuş olmasıdır. Kuzey ülkelerinden Danimarka ve İsveç’te (2000 yılına kadar) Luteryan Kilisesi, Finlandiya da ise Luteryan Kilisesi yanında Rum-Ort. Kilisesi devlet
kilisesidirler. İngiltere’de, başkanı İngiliz Kraliçesi olmak üzere, Anglikan Kilisesi, İskoçya’da ise
Prespiteryen Kilisesi devlet Kilisesidir
Yönetim anlayışı-Din Devlet ilişkisi
Din ve Devlet Ayrımı Modeli;
1905’den beri Fransa’da (1918’de yeniden Fransa’ya katılan üç doğu bölgesi, yani Elsas Lothringen, hariç)
1983’ten beri Hollanda’da
Biçimsel olarak İrlanda ve Portekiz’de de
ayrım modeli uygulaması vardır
Yönetim anlayışı-Din Devlet ilişkisi
İşbirliğine Dayalı Model: Avrupa Birliği ülkelerinde (yeni katılan üyeler hariç) üç tip işbirliği modeli bulunmaktadır. Bunların ortak niteliği, devletin temel tarafsızlığı yanında kiliselere özel bir statü tanınmasıdır. Bu modelde, Devlet ve Kilise ilişkileri Konkordato (Katolik Kiliseleri ile) ve Kilise sözleşmeleri (Protestan
Kiliseleriyle) yoluyla düzenlenmekte ve yürütülmektedir. Almanya, Belçika[1], İspanya, İtalya, Lüksemburg, Avusturya ve Elsas
Lothringen’de bu model uygulanmaktadır.
[1] Din dvlet ilişkileri bağlamında ülkeleri net olarak sınıflandırmak
zordur. Mesela Belçika, hem işbirliğine dayalı modelde hem de
din devlet ayımı modelinde gösterilmektedir.
Yeni Din Öğretimi Modelleri Hangileridir ve Nerelerde Uygulanmaktadır?
Mezhep(Doktrin) Merkezli Din Dersi
Mezhep(Doktrin) Merkezli ve Dinler Arası Açılımlı Din Dersi
Mezhepler Üstü Din Dersi
Mezhepler Arası Din Dersi
Dinler Arası Din Dersi
Fenomonolojik Din Dersi (İngiltere)
Herkes İçin Din Dersi (Hamburg)
Hıristiyanlık, Diğer Dinler ve Dünya
Din eğitimi ve öğretiminde üç yaklaşım
Dinî öğrenme (Learning Religion)
Din Hakkında Öğrenme (learning about religion)
Dinden Öğrenme (learning from religion)
Herkes İçin Din Dersi (Hamburg)
AMAÇLAR
Hıristiyanlık, Diğer Dinler ve Dünya Görüşleri Dersi
AMAÇLAR
Öğrencileri kültürel miras olarak iman, ahlak ve dünya görüşünün bir yaşam kaynağı
olarak Hıristiyanlık ve İncil bütünüyle tanışık hale getirmek
Öğrencileri okul eğitiminin temeli olan Hıristiyan ve insancıl değerlerle tanışık kılmak
Öğrencileri iman, ahlak ve dünya
görüşlerinin yaşam kaynakları olarak diğer
Hıristiyanlık, Diğer Dinler ve Dünya Görüşleri Dersi
Ahlakın Yaşamdaki yeri ve inanç
sorunları hakkında insanlar arasındaki farklı görüşlerle, diyalogu geliştirmeye, saygı ve sevgiye teşvik etmek
Öğrencilerin Kişilik olumlarını ve
gelişimlerini teşvik etmek
Türkiye Model Arayışlarının Neresinde
Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi nitelikli modeller yayılmakta
Kuzey Ülkeleri
Almanya’da Yeni İslam Din Dersi Modelleri
Weimar Çağrısı ve Türkiye Modeli
AB VE DİN ÖĞRETİMİ
1. Amsterdam Kiliseler Deklarasyonu (2.10.1997 yayın tarihi, 1.5.1999
yürürlüğe giriş tarihi)
2. Avrupa Temel Haklar Şartı (7 Aralık 2000)
3. Avrupa Birliği Anayasası Taslağı
AVRUPA BİRLİĞİNİN DİNİ
KURUMSALLAŞMA VE DİN ÖĞRETİMİ KONUSUNDAKİ TEMEL POLİTİKASI
‘ Kiliselerin ve Dünya Görüşü Cemaatlerinin Statüleri Hakkında Açıklama’
‘‘Avrupa Birliği, üye ülkelerdeki kiliselerin
(Türkçeye dinî kurumlaşmanın şeklinde
çevrilmesi uygun olur) ve dinî dernek ve
cemaatlerin, kendi kanunlarına göre sahip
oldukları statülerine saygı gösterir ve onlara
dokunmaz. Avrupa Birliği aynı şekilde dünya
görüşü cemaatlerinin statülerine de saygı
AB ANAYASA TASLAĞINDA DİN VE DİN ÖĞRETİMİ
, Madde I-52 Kiliselerin ve dini cemaatlerin statüsü
1. Birlik, Üye Devletlerde bulunan kiliselerin ve dini örgütlerin veya toplulukların ulusal yasa çerçevesindeki statülerine saygı gösterir ve ihlal etmez.
2. Birlik, felsefi ve dini cemaatlerin statülerine karşı eşit ölçüde saygılıdır.
3. Bu kiliselerin ve örgütlerin kimliklerinin ve
özel katkılarının farkında olan Birlik, bunlarla
AB ANAYASA TASLAĞINDA DİN VE DİN ÖĞRETİMİ
Madde II-10: Düşünce, vicdan ve inanç özgürlüğü
1. Herkes düşünce, vicdan ve inanç
özgürlüğü hakkına sahiptir. Bu hak, tek başına ya da başkalarıyla birlikte topluluk halinde ve herkesin önünde veya özel
olarak, din ya da inanç değiştirme özgürlüğünün yanı sıra, ibadette,
öğretimde, uygulamada ve törenlerde dinini
veya inancını açıkça ortaya koyma
AB ANAYASA TASLAĞINDA DİN VE DİN ÖĞRETİMİ
Madde II-21: Ayrım yapmama
1. Cinsiyet, ırk, ten rengi, etnik veya toplumsal köken, genetik özellikler, dil, din veya
inanç,siyasi veya herhangi başka bir görüş, bir ulusal azınlığın üyesi olma, mülkiyet, doğum, özür, yaş veya cinsel tercih gibi gerekçelere dayanan her türlü ayrımcılık yasaklanmıştır.
Madde II-22: Kültür, din ve dil çeşitliliği
Birlik, kültür, din ve dil çeşitliliğine saygı
AB ANAYASA TASLAĞINDA DİN VE DİN ÖĞRETİMİ
Madde 37: Kiliselerin ve Dünya Görüşü Cemaatlerin Statüleri (Taslak maddesi)
Avrupa Birliği, üye ülkelerdeki kiliselerin ve dinî dernek ve cemaatlerin statülerine, o ülkenin
hukuku çerçevesinde saygı gösterir ve bu hukuka zarar vermez.
Avrupa Birliği, dünya görüşü cemaatlerinin statülerine de aynı şekilde saygı gösterir.
Birlik, bu kiliselerin ve cemaatlerin katkılarını,
sürekli onlarla ilişki içinde olarak ve onları
AB genelinde
üstlenicileri açısından üç ana din dersi modeli
1. Sadece dini cemaatlerce verilenler din dersleri: Mezhebe
bağlı/doktriner/ilmihalci.
2. Devlet ve Dini Cemaat tarafından
işbirliği içinde verilenler Mezhebe bağlı ya da mezhebe bağlı değil. Seçmeli ya da zorunlu.
3. Sadece devlet tarafından verilenler:
AVRUPA BİRLİĞİNİN ORTAK DİN ÖĞRETİMİ STANDARTLARI VAR
MIDIR? NELERDİR?
Dersin temellendirilmesinin teolojik değil pedagojik olmalı
Dinin değil genel eğitimin bir parçası olarak görülmeli
Ders Öğretim Programlarında şu dört hedefte ortaklık gözlenmekte ve önerilmektedir:
1. Hayatın dini boyutunun ve dinin farkına vardırma
2. Dini imkânların ve dinle ilişkili ahlaki davranış kurallarından haberdar etme
3. Dini bilgi ve tecrübe aktarımı
4. Bilme ve anlama
- Şu ortak standartlar üzerinde durulmaktadır:
1. Din Dersi genel eğitim ölçütlerine dayanmalıdır
2. Din Dersi kamusal/toplumsal bir önemi haizdir. Bu öneme uygun öğretilmelidir.
3. Din Dersi mezhepler arası ve dinler arası eğilimli olmalı ve çoğulculuk gerçeğini göz önünde bulundurmalıdır.
4. Din Dersi çocuğun din ve din eğitimi hakkı üzerine dayanır. Din Dersi
