(1)MAKALE / ARTICLE

Tam metin

(1)MAKALE / ARTICLE.

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

(7) ! "

(8) *

(9)

(10)

(11)

(12)

(13)

(14)

(15) !

(16) "

(17) # $

(18)

(19) # *.

(20)

(21)

(22)

(23)

(24) ! "#$%!%

(25)

(26)

(27) &

(28) ! '( ! ) * % !

(29) $ & *

(30) $ +

(31) +

(32) ",

(33)

(34) %

(35)

(36) .

(37) % %

(38) !

(39)

(40) & !

(41) $

(42) /

(43) / " 0

(44)

(45)

(46)

(47) !

(48) *

(49) % ! 1*

(50)

(51) % !

(52) ! $ &

(53) ", $ %$ * $& .

(54)

(55) $

(56)

(57)

(58) !

(59) &

(60)

(61) !

(62) !

(63)

(64)

(65) $%

(66)

(67) &

(68)

(69) &

(70) ". % &'()+,#

(71)

(72) #

(73)

(74) -

(75)

(76) #

(77) . %

(78) #

(79)

(80) ##

(81)

(82)

(83) ,# / /

(84)

(85) /

(86)

(87)

(88)

(89)

(90) #

(91)

(92) #

(93)

(94)

(95)

(96)

(97)

(98)

(99) # . 0 ,

(100) #

(101)

(102) 1

(103)

(104) 2 .

(105)

(106)

(107) #

(108) #

(109)

(110)

(111) ! #

(112) "

(113) # .

(114) 3 #

(115)

(116)

(117) -

(118) #

(119) "

(120) #

(121) / . ,

(122)

(123) 4 ,

(124) / ,

(125) .

(126) #

(127)

(128) .. # $ %&

(129)

(130) 2

(131)

(132) 2 .

(133) % ". Key words:

(134) 4

(135)

(136) #

(137) 4 # /

(138) "

(139) # .. *Bu makale 1. yazarın 2. yazar danışmanlığında Yıldız Teknik Üniversitesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü’nde gerçekleştirdiği doktora tez çalışmasından üretilmiştir.. *This paper reveals some of the findings of 1. authors’s PhD research at Yıldız Technical University, Department of City and Regional Planning, supervised by 2nd author.. 1. 1 Department of City and Regional Planning, Yıldız Technical University, Faculty of Architecture, Istanbul, Turkey.. Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, İstanbul.. MEGARON 2009;4(1):16-26 Başvuru tarihi: 20 Mart 2009 (Article arrival date: March 20, 2009) - Kabul tarihi: 1 Haziran 2009 (Accepted for publication: June 1, 2009) İletişim (Correspondence): Dr. Mehmet Hakan Uzbek. e-posta (e-mail): hakanuzbek@gmail.com, iclaldincer@gmail.com © 2009 Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi - © 2009 Yıldız Technical University, Faculty of Architecture. 16. 4 - SAYI NO. 1. m garonjournal.com. Mehmet Hakan UZBEK,1 İclal DİNÇER1.

(140) Uzbek ve ark., Kentsel Rejim Kuramı; Türkiye’deki Kentleşme Dinamikleri. Giriş

(141) !

(142)

(143)

(144) *

(145) !% ' $

(146) 3( &

(147) 4 & /

(148) ! 2 $/

(149) !!

(150) $

(151) "5+67,

(152)

(153)

(154) $

(155) &

(156)

(157) "8

(158)

(159) % / "

(160)

(161) 3urban regime theory4&)$

(162)

(163)

(164)

(165) !

(166) ! /$ 9 &)

(167) "5:+7 ,

(168) '% /

(169) &

(170) $%3 4!%3 4

(171)

(172)

(173) !

(174) ! & ! % )

(175) $

(176)

(177) $

(178) "5<7 =

(179) & 5>7

(180)

(181) $

(182) &

(183)

(184)

(185) !)

(186) ?)

(187) @$

(188) !

(189)

(190) &

(191) $/

(192) ",&

(193)

(194)

(195) & ) $ (

(196)

(197) 3! # 4 $

(198) "

(199) 85A7 93 $ B

(200) $& 4

(201)

(202)

(203) %

(204) & $ % ! $ %

(205) 3 / 4

(206) " ,

(207)

(208) %& .

(209)

(210)

(211)

(212) $

(213)

(214) %$

(215) /

(216) / "8

(217) %

(218) %

(219)

(220) '

(221) ! & % /

(222) % / "C %

(223) .

(224)

(225) % /

(226) %

(227) ! % ) "8

(228)

(229)

(230) $ ! % ! ! . &

(231) &$ /% / " 4 - SAYI NO. 1. Kentsel Rejim Kuramı 6 $%!%

(232)

(233)

(234) &

(235) $! ' /

(236) ! $&

(237) "5<7% % $% & ! +

(238) $

(239) " .

(240) ' & $ & )

(241) /

(242) % ' $ !

(243) & &

(244)

(245) %&

(246) %

(247)

(248) "#$%

(249) $ !' &

(250)

(251)

(252) ".

(253)

(254) &

(255) *

(256) *

(257) & %$ ! %$ & $ ! +

(258) % $ / "5D7,

(259)

(260) !

(261)

(262) "E@

(263) % +

(264)

(265)

(266) % $ ) ! & )

(267) "5<7 #$% % /

(268) B *5<7'

(269) & ! !

(270)

(271) " #$% ) +

(272) $

(273)

(274)

(275) ! )

(276)

(277) &

(278)

(279) * &

(280) " F $ %

(281) ) $ & 9)

(282) "B * !)

(283)

(284) 9 %$ % % &

(285) %$ ! &

(286) "G% & !)

(287) $

(288)

(289) !$

(290) $

(291)

(292) " , ' % H

(293) +

(294) I & H +

(295) I

(296)

(297)

(298) & )$

(299) " J

(300)

(301) & $ % /$! ) &

(302) /$&

(303) "5<7.

(304)

(305) $

(306) /

(307)

(308) "G &% &*

(309) &

(310) $

(311) " =$

(312)

(313) ' / ' % % / " 17.

(314) Tablo 1. Kentsel rejim kuramının diğer siyaset yaklaşımlarıyla karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi.* Üç Temel Paradigma Çoğulcu Paradigma. Yönetimci Paradigma. Sınıf Merkezli Paradigma. Temel Kavramlar. Birey temelli gruplar ile karar alma süreçlerindeki etkileri, serbest pazarlık,. Bürokratik ve kurumsal yapılanmalar,. Sermaye birikimi ve sınıf mücadelesi,. Güç Olgusuna Yaklaşım. Güç toplumsal gruplar ve kurumlar arasında dengeli dağılmıştır,. Güç bürokratik otoritenin elindedir ve merkezileşmiştir,. Güç egemen sınıfın elindedir,. Devletin Konumu. Devlet kendi başına bir güç ya da karar verici değildir. Gruplara eşit mesafede durur, hakemlik eder. Politikalar gruplar arası pazarlıklarla belirlenir.. Devlet kendi başına bir güç ve karar merkezidir. Bu yönüyle kendi dışındaki toplumsal güçlerden bağımsızlaşmıştır.. Devlet egemen sınıfın belirleyiciliği altındadır. Devletin neden kapitalist olduğunu açıklayan yaklaşımlar: araçcı ve yapısalcı görüşler.. Eleştiriler. Sosyo-ekonomik ve sınıfsal eşitsizliklerin dikkate alınmaması, Sınırlayıcıları olmayan bir pazarlık ve uzlaşı ortamı varsayılması, Oluşturulan uzlaşı ve ortaklıkların tek bir gündem maddesi ile sınırlı ve kısa ömürlü değerlendirilmeleri,. Devletin diğer toplumsal güçlerden bağımsız olduğunun varsayılması, Sosyo-ekonomik yapının bürokrasi ve kamu politikaları üzerindeki etkilerinin ve sınırlayıcılığının gözardı edilmesi,. Katı bir sınıfsal çelişki ve karşıtlık olgusu üzerine kurulu olması, Sınıf bakışını aşan uzlaşı ve ortaklıklara açıklama getirmemesi,. Ortak Eleştiriler. Her üç paradigmanın olgulara (yukarıda belirtilen) belirli kavramların çizdiği bir çerçeveden bakmaları ve bu çerçevenin dışına çıkıldığında açıklayıcılıkta yetersiz kalmaları, Gücün hangi toplumsal kesimin elinde olduğuyla ya da toplumda nasıl dağılmış olduğuyla ilgilenmeleri, ama buna karşılık “gücün nasıl oluştuğu” sorusunu yanıtsız bırakmaları,. Ortaklık Vurgulu Yaklaşımlar Büyüme Ortaklığı Kuramı (Growth Coalition Theory). Kentsel Rejim Kuramı (Urban Regime Theory). Temel Önermeler. Kentsel gelişmeyi büyüme ortaklığı (growth coalition / growth machine) olarak nitelenen ortaklıklar yönlendirmektedir. Bu ortaklıklar kente ekonomik büyüme ve “değişim değeri” temelli bakan arazi sahipleri, siyasiler, yatırımcılar ve ekonomik büyümeden doğrudan ya da dolaylı çıkar sağlayan aktörlerce oluşturulmaktadır. Seçkinler olarak da nitelendirilen bu oluşumun karşısında, kente “kullanım değeri” temelli bakan halk çoğunluğu yer almaktadır.. Yönetim gücü hiçbir toplumsal kesimin elinde önceden verili değildir, bir amaca yönelik olarak kaynakların birleştirilmesiyle yaratılmak durumundadır. Kentler biraraya gelerek kaynaklarını birleştiren aktörlerce oluşturulan ve böylece bir süreliğine “yönetim becerisi” elde eden rejimler tarafından yönetilmektedir. Rejimlerin amaç ve öncelikleri üst ölçek dinamiklerle gerçekleşen etkileşim sonucunda belirlenmektedir.. Eleştiriler. Kentsel topluluğun büyümeden yana ve karşı olan olmak üzere kesin bir biçimde ayrıştırılarak kutuplaştırılması, Büyüme ortaklıklarındaki “halk desteği”nin görmezden gelinmesi, Gücün nasıl yaratıldığına değinilmemesi,. Üst ölçek yapısal güçlerin yerel siyasete etkilerini açıklayan sistematik bir kuramsal çerçevenin eksikliği, Zamanla politik süreçlere ağırlık verilerek ekonomik yapıdan kaynaklanan sınırlamalar üzerine kapsamlı bir biçimde gidilmemesi,. *Kaynak: Makalenin yazarının doktora tez çalışmasından alınmıştır.. Temel Kavram ve Varsayımlar G ) $ &

(315)

(316)

(317) /

(318) !

(319) "

(320) * &

(321)

(322) $ !

(323) & ! % )

(324) $

(325) $&

(326) ", $

(327)

(328)

(329)

(330) % )

(331) /@$

(332) $$18. ' ! !

(333)

(334) $ ' %

(335) $%

(336) !

(337) $!

(338)

(339) ! %$% %

(340) $

(341)

(342) ",

(343) *

(344)

(345) & &*

(346) ! & % '& *& $$ )

(347) % &

(348) "56+7 0 ) 4 - SAYI NO. 1.

(349) Uzbek ve ark., Kentsel Rejim Kuramı; Türkiye’deki Kentleşme Dinamikleri. & & % $ !

(350) /

(351) & ) $ &

(352) " , $

(353) & !

(354) ' ! !

(355)

(356) %

(357) &

(358) & $/ ! & ' &

(359) H )I & *1$ )

(360) "57. /

(361) " ' % % ! *

(362) $ $

(363) ! ' & H

(364) I

(365) $

(366) &

(367) "G)

(368) ! $ ! ) ' & !

(369)

(370) H

(371) $ I 3%% &! 4

(372) "567. ,$

(373) ' & 3 4 && 3

(374) 4 & 3

(375)

(376) 4 !

(377) )& 3

(378) # 4

(379) * &

(380) $ /

(381) "G& +

(382)

(383)

(384) "K $ ! !/

(385) )

(386)

(387)

(388) %

(389) )

(390) " , & &

(391) ' & $ )

(392) /

(393) !H$

(394) I%&

(395) "J

(396)

(397) &

(398)

(399) % %$ &

(400) " & &

(401) $ )

(402) /

(403)

(404) '( !

(405)

(406) %

(407)

(408) % $!

(409) $ $

(410)

(411) " J

(412)

(413)

(414) $ &

(415) )&

(416)

(417) &

(418) 3

(419) / hip4&

(420) !

(421) ", & & H

(422) I

(423) $

(424) ! $

(425) &

(426) "567. B *5<7

(427)

(428) 3

(429)

(430) 4$

(431) ", % )

(432)

(433) % )

(434)

(435) $

(436) ?

(437) ", @&

(438) &

(439)

(440)

(441) " , %

(442)

(443) %

(444)

(445) % /

(446) % ? &

(447) %

(448)

(449) ",

(450) & %

(451) %$

(452) " K $

(453) *

(454) *! &

(455) "G

(456) * !

(457) ",

(458) %$ $

(459) &

(460) ". 8 567 8

(461)

(462) '

(463) "G ' %

(464)

(465)

(466) & $

(467) ",

(468)

(469) ! %

(470) $

(471) ! $

(472) !&

(473) " ,

(474) )

(475) /

(476) '

(477) $& ! $ ",

(478)

(479) % &

(480) 5<7 *

(481) "F!

(482)

(483) %

(484) * %

(485) "=% )

(486) $%

(487) $ )

(488)

(489)

(490)

(491) %

(492) L$ 4 - SAYI NO. 1. , B * @ '&

(493) % $

(494)

(495)

(496)

(497) %

(498) & $

(499)

(500) " G H I3

(501)

(502)

(503) 4 $

(504)

(505) $

(506) H

(507) I %

(508)

(509) $

(510)

(511) $ $ &

(512)

(513) "M

(514) !

(515) )

(516) $'

(517) '

(518)

(519) & &

(520) ! )

(521) /

(522) &

(523) " ,

(524) H

(525) $ I H$

(526) $ I5D7 &

(527) " G $B * @

(528)

(529)

(530)

(531) & )$

(532) N, % )

(533) !

(534) ) 3% )$ 4 !

(535) $ !9 2 %

(536)

(537) )

(538)

(539) $ 3

(540) ) 42 % 19.

(541)

(542)

(543) 3 &

(544) !*

(545)

(546)

(547) ) 4 / "5<7 Rejim Tanımı ve Katılımcıları G

(548)

(549) &

(550) ' &

(551)

(552)

(553) " ,

(554)

(555)

(556) )

(557) 3 4

(558) $

(559) *

(560) %

(561) $

(562)

(563) ", $ '

(564) $$& ! ! $ $ /

(565) "J

(566)

(567) $

(568) &

(569)

(570)

(571) $

(572) & $ %

(573) & $ & $%

(574)

(575) ",

(576) $

(577)

(578) $ ? % 3

(579)

(580) 4 & ' &

(581) /

(582) !$

(583)

(584)

(585) "56+7. =

(586)

(587) /

(588)

(589) % $!

(590) ' &) $ /

(591) " , %

(592) & '

(593) ! &

(594) $ %

(595)

(596) !% & '

(597) " ,

(598)

(599)

(600)

(601) $ '! %

(602) !

(603)

(604)

(605) $% &

(606) & $ * $

(607) "K &

(608)

(609)

(610)

(611) / $

(612) "567 G &) % $ 8 5678 8 &

(613) =,F

(614) /

(615) % %

(616) &)% %

(617) H' /

(618) %I $

(619) ",

(620) ' & & ! !

(621) & *

(622) /

(623) %$ $

(624) "F $

(625) /

(626) %&

(627)

(628)

(629)

(630) ! *

(631)

(632) " , =

(633) & 5<7

(634)

(635) $

(636)

(637) &

(638) " G &

(639)

(640)

(641)

(642) 20. ' &)

(643) !

(644)

(645) $?$

(646) 3

(647) 4

(648) ! & &

(649) ",

(650)

(651)

(652) )

(653)

(654) &$!% '& % % ! & $ $

(655) " 8)O5<<7

(656) !&

(657) % '@

(658) $! &

(659) !P %

(660) )

(661)

(662) %$ ! ! %$

(663) &

(664)

(665) & $

(666) " 8 FP&

(667) 8 567&

(668) $

(669)

(670) '* &

(671) / !

(672) & )

(673)

(674) " , ! !

(675) / "J

(676) $ %!

(677)

(678)

(679)

(680)

(681)

(682) $

(683) ",

(684) % & !$&

(685)

(686) &

(687)

(688) & '

(689) $

(690)

(691)

(692)

(693) " E@

(694)

(695) $$&

(696) &

(697)

(698) '

(699)

(700) " Rejimlerin Amaç ve Öncelikleri - Politikalar

(701)

(702) $% $ * $

(703)

(704) !%

(705)

(706) /$

(707) " #$%

(708) &

(709)

(710) & 9

(711)

(712) !% $ " J

(713)

(714) & %

(715) % !

(716)

(717)

(718) !

(719) %

(720) $'& ) ' '& ' & ) %$ $

(721) %

(722) "F

(723)

(724) !% $

(725) Q $

(726) % !

(727) ' +

(728) ! $

(729) / ",

(730)

(731)

(732) !% '

(733) $ '%

(734)

(735) '! $

(736) &

(737) "F $ $

(738)

(739)

(740) 4 - SAYI NO. 1.

(741) Uzbek ve ark., Kentsel Rejim Kuramı; Türkiye’deki Kentleşme Dinamikleri.

(742) !

(743) / $

(744) !&

(745) "567 8&

(746) )

(747)

(748) 9

(749) "567, % $ HI

(750)

(751) '& %

(752) & $ %

(753) $ % $ ", 8

(754) ! /

(755) +

(756) ! & ) ! ! !

(757) 9 $

(758) "R! $

(759)

(760) % $ S ,%' &

(761) 8

(762)

(763) & $

(764) ' )

(765)

(766) $

(767) ",&

(768)

(769) $

(770)

(771) !

(772) *

(773)

(774) !

(775) '& ) $ &!

(776) $

(777) ", % 8

(778)

(779)

(780)

(781) $ $

(782)

(783) & $!

(784)

(785)

(786)

(787) & )$

(788) " T

(789)

(790)

(791)

(792) % ! 1 ) ! !

(793)

(794)

(795) !

(796)

(797)

(798) ' &

(799) &

(800)

(801) " Rejim Türleri .

(802)

(803) $

(804) ! % * $

(805)

(806) "K $ 8=,F *

(807) 1$ )

(808) "567, '

(809)

(810) 3

(811)

(812) 4 )'

(813) $ !

(814)

(815) !$

(816) &

(817)

(818) &

(819) ", &

(820)

(821) 3 / mes4

(822)

(823) $

(824)

(825) &

(826) '(

(827) %

(828) & '* $&

(829)

(830) !$ '

(831) &

(832)

(833)

(834)

(835) "F %

(836) 3/

(837) 4 % % 3 & )*4

(838)

(839)

(840) !

(841)

(842) /

(843) $!

(844) %!

(845) ! $ *

(846) "8 4 - SAYI NO. 1.

(847) 3 /

(848) # !

(849) / sion regimes4 @ & !!

(850)

(851) )

(852) ! 9 & )

(853) ' %

(854) " ' &

(855) & )

(856) ! &

(857)

(858) &

(859) $/

(860) "56:7 Rejim Değişimleri 8

(861)

(862) $

(863) )$ $

(864)

(865) $ %$ & $ ",

(866)

(867)

(868) ! $

(869) &

(870) ! $

(871)

(872) & $

(873) " ,

(874) $ $ +

(875) ! &

(876) $

(877) ! &

(878) ",&

(879) $ * $/

(880) & ) $ '

(881)

(882)

(883) $

(884) $

(885) $

(886) &

(887)

(888) "G S!,%' &

(889) @

(890) &$ ) $

(891) &$

(892) $

(893) $! $ % $

(894) " , &$

(895)

(896)

(897) &$ )

(898)

(899) !& $ )

(900)

(901)

(902) ' * '

(903) ! %

(904) $ '

(905) "567. 8 U /$

(906) $

(907) $

(908) !

(909)