KREATİNİN KLİRENSİ
• Kreatinin klirensi, böbrek fonksiyon testlerinden biridir.
• Kreatinin klirensi, glomeruler filtrasyon hızının (GFR) düzenlenmesi için en sık kullanılan testtir.
• GFR: Glomeruluslardan birim zamanda Bowman kapsülüne süzülen sıvı miktarının ölçümüdür. Ya da gromerüllerden serbestçe filtre olan ve tübüllerden geri emilmeyen ve
salgılanmayan bir maddenin atılımının ölçülmesi ile saptanır.
• Kreatin, organizmada amino asitlerden yararlanılarak protein özelliği taşımayan ama azot içeren ve biyolojik açıdan önemli bileşikler sentezlenir. Bunlardan biri de kreatindir. Kreatin arginin, glisin ve metiyonin aminoasitlerinden hareketle sentezlenen azotlu bir bileşiktir.
• ADP’den ATP sentezini sağlayan yüksek enerjili bir fosfat
taşıyıcısıdır. Fosfokreatin, gerektiğinde fosforik asidini vererek halkalı bir bileşik olan kreatinine dönüşür.
• Kreatinin kas metabolizması sonucu oluşur ve kas kitlesi ile doğru orantılı olduğu için günde erkeklerde 20-26 mg/kg ve kadınlarda 14-22 mg/kg idrarla atılır. Kasların kasılma
yetenekleri içerdikleri fosfokreatine bağlı ve kasılma kuvveti fosfokreatin yıkılma derecesiyle orantılıdır.
• Az miktar kreatin ile kreatinin idrarla atılmaktadır.
• Bir gün içinde vücudun her bir kilogramı başına dışarı atılan mg cinsinden kreatinine
‘’kreatinin koefisyanı’’ denir.
• Plazma kreatinin düzeyleri normal kişilerde ve hafif böbrek bozukluğu olanlarda oldukça sabittir, bu nedenle klirens ölçümü için kullanılır.
• Kreatinin klirensi böbrek fonksiyonu normal veya hafif böbrek bozukluğu olan kişilerde GFR’nin saptanması için oldukça
hassas bir yöntemdir.
Serumda Kreatinin Tayini (Alkali Pikrat Yöntemi)
• Serbest proteinsiz filtrat içindeki kreatinin alkali çözeltide pikrik asitle kreatinin pikratın kırmızı totomerini oluşturur.
Deneyin yapılışı
• 6 ml su + 2 ml serum deney tüpüne alınır,
• Üzerine1 ml %10 luk sodyum tungstat + 1 ml 0,66 N sülfürik asit eklenir ve böylece serum filtrat hazırlanmış olur.
• Kalibrasyon grafiği için standartlar hazırlanır.
Kalibrasyon Grafiği İçin Standartlar
Tüp ml Seyreltik
standart çözelti ml filtrat ml distile su
Kör - - 5
STD I (2mg/dl) 1 - 4
STD II (4mg/dl) 2 - 3
STD III (6mg/dl) 3 - 2
STD IV(8mg/dl) 4 - 1
STD V (10mg/dl) 5 - -
Örnek - 5 -
• Hazırlanan bütün tüplere 3 ml pikrik asit ve 1 ml %10’luk sodyum hidroksit ilave edilir.
• 10 dk oda sıcaklığında bekletildikten sonra Transmittans değerleri (%T) 520 nm’de ölçülür.
• Yarı logaritmik kağıda %T’e karşı konsantrasyon değerleri girilerek bilinmeyen Pkr değeri bulunur.
Transmitans
• Çözeltiden çıkan ışık şiddetinin çözeltiye giren ışık
şiddetine oranı (I/Io), transmittans (T) olarak tanımlanır.
Transmittans, genellikle (% T) olarak tanımlanır.
• A=2-logT
A T%
0 100
1 10
2 1
Yarı logaritmik kağıt
Kreatinin klirensinin hesaplanması
• (Ukr/Pkr) x V x A
Ukr= İdrardaki kreatinin konsantrasyonu (100 mg/dl)
Pkr= Serumdaki kreatinin konsantrasyonu V= İdrar akış hızı(1.5 ml/dak)
A=metre kare cinsinden vücut yüzey alanı(1.73)
Standart değerler
• 70-80 yaşındaki erkek bir birey için standart aralık 55-113 ml/dk/1.73 m2
• Diyette fazla protein tüketimi sonucu serumda fizyolojik olarak artış gözlenir.
• Gigantizm ve akromegali gibi hastalıklar sonucu kreatinin yapımı artar, renal yetmezlik, konjestif kalp yetmezliği gibi durumlarda böbrekten atılımı azalır.
• Kreatinin klirensinin yüksek olduğu durumlar - Vücudun susuz kalması
- Kas yaralanmaları - Ağır egzersizler - Yanıklar
- Karbonmonoksit zehirlenmesi, hipotiroidi
• Kreatinin klirensinin düşük olduğu durumlar - Böbrek yetmezliği
- Böbreklerdeki kan akışının çok az olması
- Böbreklerdeki filtreleme bölümlerinin hasar görmesi - İdrar yolu tıkanıklığı
Referanslar
• BİYOKİMYA PRATİK FÖYÜ (2004)
• Shahbaz H, Gupta M. Creatinine Clearance. [Updated 2019 Jul 5]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan-. Available from:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK544228/
