SENE 1 SAYI 4
N İ S A N 1 9 3 1
«->->• - -
A N A D O L U H A N .m 2 0 İ S T A N B U L
Telefon: 21307
A Y L I K M E C M U A
N Ü S H A S I A L T I A Y L I Ğ I S E N E L İ Ğ İ
I L İ R A 6 L İ R A 12 L İ R A
Abone olanların adreslerine gönderilir
Mecmuada çıkan yazıların her türlü mesuliyeti imza sahiplerine aittir. Tahrir heyeti makalelerde ileri sürülen ilmî meslekî içtihatlara hiç bir suretle karışmaz, ve mes'uliyet kabul etmez.
/ >
N a z a r ı d i k k a t e :
/ — Bir dolandırıcı Rusun M i m a r Mecmuası namına sahte mühür ve makpuz mukabilinde abone ve rek- lâm parası topladığını haber al - dik. Polis ve Müddeiumumilik keyfiyetten haberdar edilmiştir.
Muhterem okuyucularımıza Mi - m a r ' ı r ı hariçte hiç bir memur ve ya vekili olmadığını ve abone kaydının doğrudan doğruya Mtc - mua Müdürlüğü tarafından yapıl- dığım arz ederiz.
2— M i m a r müstakil bir idarehane tesis ederek atideki adrese nak - le m iştir.
Gönderilecek mektup ve havalelerin :
M i m a r , A y l ı k M e c m u a . A n a d o l u H a n M 2 0
İ s t a n b u l adresine yazılması rica olunur.
-
MİMAR SİNAN VE YENİ SAN'AT
Mimar :
Burhan Arif
Sinanın 343 üncü devri senevîsini mecmuamızda ile Sinanın kendi devrinde olan mimarî kıymetini mesleğimiz namına yaşatmak isteyoruz. Bu vesile ve bu gün, modern mimarlık eserlerinde ne suretle
Sinan baltasından istifade edilebilir, bunu teşrih etmek isteyoruz.
Sinan asarının kıymeti hakikiyesini görmek için bu eserlerden evvelki Bayazıt camii devri, ve son- raki Sultan Ahmet camii, Yeni cami zamanlarının birbirile irtibatı ve mukayesesini görmek faidelidir.
Bu mukayeseden elde edilecek olan karakter bize Sinan eserlerinin ilmî bir kıymetini verebilir.
Derler ki: [Sinan kendinden evvel gelenlerin olgun meyvalarını toplıyan talili bir bahçevandır.]
Sinanın bu kıymeti yalnız türklerde değil, bütün devrinin şaıktan gelen, ve Yunan ve Roma ile ayni bir asalette olan san'atında bir kemal derece ve eseridir.
Bariz şahsiyet ve asaleti olan Sinan devrinde yalnız bir Türklük, Araplık, acemlik, şarklılık garb- lılık aramak değil, ancak kıymetinin umum san'at tarihinde son kemal mertebesine gelmiş derece- sini bulmalıdır.
Kıymetlerin son yüksek noktasında işte Sinanı buluyoruz. Bayazit camiinin avlusunu dahilen ve haricen çeviren üç cephede olan fevkalâde güzel emsalsiz nisbet ve mikyasını bulmuş muvaffakiyetine Sinan eserlerinde, büyük küçük her kompozisyonda hazm edilmiş bir halde görüyoruz.
Yeni mimarîde, muvaffakiyetin en büyük bir amili olan, mezu kudretinin en basit ifadesi Sinan eserlerinde de vardır. Bu ifade vazıhdır.
Eski eserlerde zaten mevcut bediî unsurların daha temiz bir ifadesi Sinan eserlerindeki yeniliği vücude getiriyor.
Bir cihetten düşünülecek olursa Sinan devri eserlerinin büyük farikalarından, uzvî tekâmülle- rinden dolayı kolaylıkla tesbiti ve etüdü kabildir.
Bu tesbit, bize sinanı, zamanımızın en modern mimarı olarak gösterir.
Barok mimaride ve yahut bir mecidiye üslubun- da, böyle mantıkî bir tesbiti kolaylıkla yapmamız imkânı olmıyacağından bu devirleri zamanlarının modern ifadeleri olarak talâkkimiz kabil olmıyor ve hükümlermiz bir moda derecesinden ileri geçemiyor.
Sinanı, asrın'n en moderni olarak görmek lâzım- dır. Sinan konsepsionunu ve eserlerini bir mukallit olarak bir sivri kemer, kubbe, geniş saçak gibi bir mimarî malzemesi olarak maddeden ibaret görmek doğru olamaz. Sinan eserlerinin tetkikinde zamanı da göz önünde bir an tutmamak çok yanlış talâk- kilere sebebiyet verebilir. Bu taassubtur.
Sinan hakkında yapılan tazahurat yeni mimarlık için manası, olsa olsa memlekette san'at zevkini tamim ve münevver yüksek tahsil görmüş neslin zevklerini daha hassas bir hale getirmeğe çalışmak demektir.
Sinan eserlerinde en ufak bir duvar bile vazıh bir kudreti inşa nümunesidir. Aceleye gelmiyerek etüd edilmiş, haricin tesirinden kurtararak bizzat san'atkârın elinden ve ifadesinden çıkmış olan her eser güzeldir.
Sinanın, saltanat tarihinin mistik afakına gömül- müş efsanevî bir takım hikâyeler ve hayallerle de- ğil bizzat mevcut eserlerindeki inşaat kabiliyet ve temiz farikalarile güzellik dünyasındaki şahsiyetini görmekle tefrik edebilirz.
Binlerce kilometroluk bir sahrada tenevvü eden eserlerinin teferruat ve tafsilâtındaki ayrı ayrı olan itinadan evvel Sinanı büyük mikâblarile hacımlarile görmek lâzımdır. Bu eserlerde her zaman için bir modern ifade mevcuttur.
Yaşadığı uzun müddet zarfında kendi tekâmülü bizzat Sinansız bir memleketin mimarlığındaki tekâ- mül kadar mühimdir. Her eser üzerinde durarak tahlil ederek bir ilerleyiş bize bunların Edirne Seli- miyesini vücude getirmek için üstadane bir tecrübe
mesaisi hissini ilka eder. Kendi mektebine mensup çırakları tarafından yapılan Sultan Ahmet ve Yeni cami devirleri bir merhale ve duraktır, bir yerinde sayıştir.
Bir de, Sinanın temiz eserlerinin mukayesesi, mütaleası bu günün mimarları için kendi vücude getirmekte olduklaıı eserler üzerinde cezrî bir mu- hakeme misali, aynı asaleti haiz yeni san'at talâkki- lerini ortaya koymak için derunî bir varlık olmalıdır.
