Deniz Kaplumbağalarını Koruma Projesi Kuzey Kıbrıs Faaliyet Raporu 2020

1

Deniz Kaplumbağalarını Koruma Projesi Kuzey Kıbrıs Faaliyet Raporu 2020

Meryem Ozkan, Damla Beton, Burak Ali Çiçek, Wayne Fuller, Brendan J. Godley, Robin T. E. Snape ve Annette C. Broderick

2

İçindekiler

Yılın Özeti ... 3

Teşekkürler ... 4

Öneriler ve Endişeler ... 6

Geçmiş ... 13

Yuva İzlemlerinin Özeti ... 14

Sonuçlar ... 15

Yuva Sayıları, Gösterge Sahiller ve Uzun Süreli Eğilimler ... 15

Zamansal Dağılım ... 17

Yumurtlayan dişilerin kabuk ölçümleri ... 18

Alagadi’deki Yumurtlayan Dişileri Marka Detayları ... 18

Yuva Başarıları ... 19

Yuva parametreleri... 20

Karaya Vuran Deniz Kaplumbağaları, Hedef-Dışı Av ve Denizde Yapılan Çalışmalar ... 20

Diğer Araştırma Projeleri ... 23

Yakın Zamanda Yayınlanan Bilimsel Makale ve Raporlarımız ... 23

Toplantılar, Bilinçlendirme Çalışmaları ve Savunuculuk ... 24

Bakanlıklardan Ziyaretler ... 25

Kurumsal Sosyal Sorumluluk Çalıştayı ... 25

Sahil Temizlikleri - 2020'de Plajlardan Üç Tondan Fazla Plastik Temizlendi ... 26

Deniz Plastikleri Üzerindeki Çalışmalarımız İçin İki Küçük Hibe ... 29

Alagadi, Karpaz ve Akdeniz'deki Etkinlikler ... 29

Balıkçılık Ortak Yönetimi Filmi, Sergi ve Diğer Savunuculuk Faaliyetleri ... 32

Kıbrıs Hedef Dışı Av Projesi I. Aşama Sonuçları Yayınlandı ... 33

Güzelyalı Plajında KTW’un 2020 Sezonunun Özeti - Jenny Tyler ... 33

Ek I: ... 35

Ek II: ... 38

Ek III: ... 39

3

Yılın Özeti

Kuzey Kıbrıs’ta gerçekleştirilen Deniz Kaplumbağalarını Koruma Projesi (DKKP) Kuzey Kıbrıs Kaplumbağaları Koruma Cemiyeti (SPOT), Exeter Üniversitesi Deniz Kaplumbağaları Araştırma Grubu (MTRG), Doğu Akdeniz Üniversitesi Su Altı Araştırma ve Görüntüleme Merkezi (DAÜ-SAGM) ve Kuzey Kıbrıs Çevre Koruma Dairesi işbirliği ile yürütülmektedir. Bu rapor projenin 29. yılını özetlemekte ve Kuzey Kıbrıs'ta izlenen tüm yumurtlama kumsallarının yuva sayılarını içermektedir.

Her yıl yaklaşık 70 kişi projeye gıda ve elektrik gibi masrafları karşılamak üzere bir miktar ücret de ödeyerek gönüllü olarak bizimle çalışıyordu. Küresel salgın nedeniyle, bu gönüllülerimizin projeye dahil olamamasıyla büyük bir zorlukla karşı karşıya kalınmıştır.

Uluslararası gönüllüler, projedeki gönüllü iş gücü ve bu çalışmaları destekleyen fonların geliştirebilmesi için kritik önem taşır. Kapasitemizde boşluklar öngörerek, MAVA vakfı, British Chelonia Grubu ve uzun süredir bizi destekleyen Roger de Freitas'tan acil fon yardımı almış ve

Exeter Üniversitesi'nin kitle fon geliştirme platformunda

(https://exeter.hubbub.net/p/Turtles2020/) bir proje kurarak sezonun temel işletme maliyetlerini karşılamayı başardık. Sağladıkları destekten dolayı bu kuruluşlara ve kişilere son derece müteşekkiriz.

Bu arada, yerli Kıbrıs Türk toplumundan gönüllü almak için bir kampanya düzenlenmiş ve uluslararası öğrencilerin ve ülkede yerleşik diğer yabancıların katılım ücretinden feragat edilmiştir. 300'den fazla başvuru alınmıştır, ancak çoğu başvuran tam zamanlı çalışamayacağını belirtmiştir. Bundan dolayı iyi eğitimli bir gönüllü havuzu oluşturma çok zor olmuştur. Karşılaşılan bu engel, deneyimli ekip liderleri, deneyimli gönüllüler ve ekibin geri kalanının işini zorlaştırmıştır. Gönüllüler ve takım liderleri, rekor seviyedeki bu en yoğun yuvalama sezonunda canla başla çalışmışlardır. Hepsine yoğun çalışmaları için teşekkür ederiz.

Pandemiye rağmen, en yoğun yuvalama döneminde üç haftalık gece çalışmasını tamamlamış ve Alagadi'ye yuva yapan dişi deniz kaplumbağalarının çoğunu belirleyip ölçümlerini almış, böylece uzun vadeli, kaplumbağalarının yaşamlarını tanımlamaya yarayan parametreleri sağlayan dişilerin izlenmesi programı sürdürülmüştür. Ayrıca yuva kuluçka sıcaklığı çalışmalarına devam edilmiş ve uluslararası ortak projeler için örnekler toplanırken, buna ek olarak çok önemli yuvalama plajlarından üç tondan fazla plastik atık temizlenmiştir.

Son üç yılda kaydedilen ortalama yuva sayıları ile karşılaştırıldığında, izlenen sahillerdeki yeşil kaplumbağa yuvaları Karpaz'da %100 ve diğer bölgelerde %30 artmıştır.

Bununla birlikte, iribaş (Caretta caretta) kaplumbağaları nispeten daha düşük seviyede yuvalamıştır ve bu yıl Yunanistan ve Türkiye'de bildirilen çok sayıda iribaş yuvası göz önüne alındığında bu sonuç endişe vericidir. 2020'de balıkçılar tarafından yakalanan ve kıyıya vurduğu bildirilen genç yeşil kaplumbağaların sayısı da hızla artarak, yakalandığı veya kıyıya vurduğu bildirilen rekor sayıda 265 kaplumbağa da endişelere neden olmuştur.

Bu çalışmaları, zorlu koşullarda 2400'den fazla yuvanın izlendiği ve yırtıcılardan korunduğu başarılı bir yuvalama sezonunu rapor etmemize olanak tanıyan, tüm özverileri için teşekkür ettiğimiz, 18 ülkeden 91 gönüllünün oluşturduğu harika çok-kültürlü ekip mümkün kılmıştır.

Önerilen alıntı şekli: Özkan, M., Beton, D., Çiçek, B.A., Fuller, W.J., Godley, B.J., Snape, R.T.E., ve Broderick, A.C (2020) Deniz Kaplumbağalarını Koruma Projesi Kuzey Kıbrıs. Yıllık rapor. SPOT. Lefkoşa s. 1-36.

Kapak fotoğrafı: Yuvalama plajındaki yetişkin dişi yeşil kaplumbağa, Ronnas Körfezi (Fotoğrafçı: Sydney Lewis).

4

Teşekkürler

Bu proje, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti hükümetinin devamlı desteği olmadan başarılı olamazdı. Destekleri için Cumhurbaşkanı Ersin Tatar'a ve bir önceki Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı'ya teşekkür ederken, Ersin Tatar'a dönemin Başbakanı olarak verdikleri destek için de teşekkür ederiz. Başbakan Ersan Saner'e; sırasıyla bir önceki, geçici ve şimdiki Turizm ve Çevre Bakanları Ünal Üstel, Kutlu Evren ve Fikri Ataoğlu’na; sırasıyla bir önceki ve şimdiki Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanları Dursun Oğuz ve Nazım Çavuşoğlu'na; sırasıyla bir önceki ve şimdiki Maliye Bakanları Olgun Amcaoğlu ve Dursun Oğuz’a; sırasıyla bir önceki ve şimdiki Ekonomi ve Enerji Bakanları Hasan Taçoy ve Erhan Arıklı’ya; sırasıyla bir önceki ve şimdiki Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanları Kudret Özersay ve Tahsin Ertuğruloğlu’na; sırasıyla bir önceki ve şimdiki Milli Eğitim ve Kültür Bakanları Nazım Çavuşoğlu ve Olgun Amcaoğlu’na; Sağlık Bakanı Ali Pilli’ye; sırasıyla bir önceki ve şimdiki Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanları Tolga Atakan ve Ünal Üstel’e; sırasıyla bir önceki ve şimdiki Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanları Faiz Sucuoğlu ve Koral Çağman’a; ve sırasıyla bir önceki ve şimdiki İçişleri Bakanları Ayşegül Baybars ve Kutlu Evren’e teşekkür ederiz.

Destekleri için Lapta Belediye Başkanı Mustafa Aktuğ, Esentepe Belediye Başkanı Cemal Erdoğan, Yeni Erenköy Belediye Başkanı Emrah Yeşilırmak, Dipkarpaz Belediye Başkanı Suphi Coşgun, Tatlısu Belediye Başkanı Ahmet Hayri Orçun ve Büyükkonuk Belediye Başkanı Ahmet Sennaroğlu'na teşekkür ederiz. Çevre Koruma Dairesi (ÇKD) eski müdürü Osman Bora Çağakan'a ve şimdiki müdürü Hasibe Kusetoğulları'na tarafımıza verdikleri izinler ve altyapı ve güvenliği organize ettikleri için özel olarak teşekkür ederiz. ÇKD görevlileri Savaş Namsoy, Hüriye Geceyatmaz, Sema Tuncan ve Ahmet Karabella ile tüm personele yardım ve destekleri için teşekkür ederiz. KKTC Emniyet Müdürlüğü'ne de teşekkür ederiz.

2020 yılı boyunca Güzelyalı plajı aktivitelerini yöneten ve SPOT için önemli fonlar toplayan Karşıyaka Turtle Watch Başkanı Jenny Tyler ve tüm gönüllülerine teşekkür eder ve bağış toplama çalışmalarına devam eden sanatçı Angela Wadsworth'a özel teşekkürlerimizi sunarız.

Cyprus Today editörlerine SPOT'u ve projeyi destekledikleri için çok teşekkür ederiz. Tarık Bozalan, Akdeniz Köyü'nde lojistik destek sağlamış ve bilinçlendirme etkinlikleri düzenlemiştir. Kıbrıs Türk Biyologlar Derneği'ne KKTC'de farkındalık yaratmaya verdikleri destek ve bağlılıkları için teşekkür ederiz. Aralarında daha sonra uydu takibi yapılan kaplumbağaların da olduğu hedef dışı yakalanan kaplumbağaların rehabilitasyonunu sağlayan ve bakımına yardımcı olan Meritta Deniz Kaplumbağaları Rehabilitasyon Merkezi'ne ve rehabilitasyon çalışmaları ve karaya vuran ölü kaplumbağaları SPOT bilgi ağına bildirdikleri için Taşkent Doğa Parkı'na teşekkür ederiz. Musa Sönmezler ve John ve Chris Bailey bizlere malzeme desteğinde bulundu. Satışlarından elde ettikleri karın bir kısmını derneğimize bağışlayan Blue Caretta Studio’ya katkılarından dolayı teşekkür ederiz.

Tüm sponsorlarımıza ve bize değerli maddi yardımlarda bulunan MAVA Vakfı, Kuzey Kıbrıs Turkcell, Hollanda Büyükelçiliği Orange Tulip hibe programına teşekkür ederiz. Kıbrıs Hedef Dışı Av Projesi, CERECON Projesi ve IUCN-Doğu Akdeniz'de Akdeniz Foku Koruma projesinin tüm ortaklarına destek ve iş birliği için teşekkür ederiz. IUCN projesinde Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nden Meltem Ok ve Ali Cemal Gucu'nun iş birliği için özellikle teşekkür ederiz.

Doktora öğrencisi Ceren Barlas'ı plastik araştırmalarına küçük bir hibe ile desteklediği için BeMED Projesi'ne teşekkür ederiz. Arazi aracı sağlayan Merit Hotels International'a, Doğu Akdeniz Üniversitesi'nin deniz kaplumbağası koruma projesi aracılığıyla Gazimağusa ve İskele bölgelerine destek veren Türkiye İş Bankası ve Sönmez Turizm’e de teşekkür ederiz. Patricia

5 ve Peter Dann, üst düzey saha personelimiz için hoş bir sığınak olan Alagadi'deki villalarının kullanımamıza izin vermiştir.

2008 yılından beri devam eden ve deneyimli gönüllülerin DKKP'ye yeniden alınmasını mümkün kılan destekleri için Erwin Warth Vakfı'na teşekkür ederiz. Son olarak, bu yıl kitlesel fon geliştirme çalışmalarımıza destek veren herkese, MAVA Vakfı'na, British Chelonia Grubu ve pandemi sırasında projeye fon desteği veren Roger de Freitas'a özel teşekkürlerimizi sunarız.

6

Öneriler ve Endişeler

Esentepe Plajını Nesli Tükenmekte Olan Yeşil Kaplumbağalar İçin Kurtarın Çevre Koruma Dairesi’ne bu yıl sunulan daha geniş bir açıklama talep üzerine temin

edilebilir. 2001-2007 yıllık raporlarımızın öneriler bölümlerinde, önemli bir yeşil kaplumbağa yuvalama alanı olan bu bölgenin yüksek koruma statüsünde olması için çağrılar yapılmıştır^1,2.

Şekil 1. Esentepe plajının 2003, 2014, 2016 ve 2020 yıllarındaki uydu görüntüleri.

Ancak 2014 yılında, restoran³ yapımı için plaj ve kum tepeleri temizlenmiş ve bu işlem 2015 yılında da devam etmiştir. 2016 ve 2017 yıllarında plajın arka kısmına bir duvar eklendiğinde ve konaklama için bungalovlar yapıldığında endişeler artmıştır⁴ (Şek. 1).

1 Glen, F., Broderick, A.C & Godley, B.J. 2001. Marine Turtle Conservation Project North Cyprus. Annual Report. SPOT. Nicosia pp 1-16.

2 Fuller, W.J., Broderick, A.C & Godley, B.J. 2004. Marine Turtle Conservation Project North Cyprus. Annual Report. SPOT. Nicosia pp 1-16.

3 Snape, R.T.E., Bradshaw, P., Fuller, W.J., Godley, B.J. & Broderick, A.C. 2015. Marine Turtle Conservation Project North Cyprus. Annual Report. SPOT. Nicosia pp 1-27.

4Snape, R.T.E., Davey, S., Fuller, W.J., Godley, B.J., & Broderick, C. 2017. Marine Turtle Conservation Project North Cyprus. Annual Report. SPOT. Nicosia pp 1-25.

7 Şekil 2. Esentepe sahilinde plaj mobilyalarının arasına yapılmış bir yuva.

Bu yıl, dişi Caretta'ların yuva yapmasını önleyen plaj mobilyaları çok fazla engel teşkil etmeye başlamış (Şekil 2), ve sahilde bir restoran daha inşa edilmiştir. Belediye gece

kamplarını aktif olarak teşvik edilmekte ve çadır sağlamaktadır.

Şekil 3. 2020 yılında Esentepe sahilinde dağılmak üzere bırakılan duba.

8 Şekil 4. 2018 yılından beri Esentepe sahilinde kıyıya vuran ve kuma gömülen duba.

Yüzlerce plastik birimden oluşan bir yüzer iskele, 2017 yılında bir fırtınada yıkıma uğramıştır. Belediye buna karşın bir duba daha kurmuş, bu duba da bir fırtına sırasında yıkılmış ve hasarlı plastik dubalar nispeten daha az bozulmuş doğudaki koyda karaya

oturmuştur (Şekil 3 ve 4). Doğudaki koyda bulunan plastik duba kalıntılarını temizlemek için ağır araçlara gereksinim vardır ve karavancılar sahilin arka kısmını kullanmaya başladığından dolayı araç erişimini önlemek için bir bariyere ihtiyaç vardır. Kurulan bariyer aynı zamanda inşaat için kum çıkarmak üzere giren inşaat araçlarını da caydıracaktır (Şekil 5).

Şekil 5. Esentepe sahilinde yasa dışı kum çıkarma ve araç erişimi.

9 2020 yazında SPOT temsilcileri, Esentepe Belediye Başkanı ve Çevre Koruma Dairesi Girne Şubesi personeli görüşerek plastik dubaların temizlenmesi ve daha fazla gelişmenin engellenmesi için anlaşmaya varılmıştır. Ancak Ekim 2020'de dubaların hala sahilde olduğu, kum çıkarılmaya devam edildiği ve sahildeki restoran ve plaj mobilyaları tedarikinin

genişlediği gözlemlenmektedir. Şu anda herhangi bir işlem yapılmazsa, yaz sezonundan önce Doğu Körfezi'nin de kalkınma ve kum çıkarma niyetiyle kaybedilebileceğinden

korkulmaktadır.

Deniz Kaplumbağalarına Yapılan Zulüm Konusunda Endişeler

Kasım ayında Lapta bölgesinde kanoyla gezen Selim Güdü tarafından boynuna kasıtlı olarak ip ve tel bağlanmış genç bir yeşil kaplumbağa bulunmuştur (Şekil 6). Halat,

kaplumbağanın dalmasını önlemek için plastik bir şişeye tutturulmuş şekildeydi. Selim kaplumbağayı kıyıya geri getirerek halatı ve teli çözmüş ve kaplumbağayı sağ salim denize bırakmıştır.

Şekil 6. Denizde boynundan tel ve halatla yüzen bir şişeye bağlanmış genç bir yeşil kaplumbağa.

Şu anda yoğun bir gelişme baskısı altında olan ve önemli bir iribaş (C. caretta) kaplumbağa yumurtlama plajı olan Boğaz Plajı'nda, yuvalama mevsimi boyunca 13 kaplumbağa karaya vurmuştur. Daha az çürümüş beş kaplumbağanın boyun ve

yüzgeçlerinde yaralar bulunmuş ve bu kaplumbağaların üçünün olgun yumurtalara sahip olduğu bulunmuştur. Bölgede birçok büyük başıboş ve bağlanmamış köpeğin varlığından dolayı, başlangıçta başıboş köpeklerin bu kaplumbağalara saldırmış olduğu varsayılmıştır.

10 Bununla birlikte, iki taze numune incelendiğinde boynun sırt bölgesindeki kesiklerin temiz kesilmiş yaralar olduğu gözlemlenmiştir. Yakın sularda ağ atan bir balıkçı tarafından yakalanmış ve boynu kesilerek öldürülmüş, sahilde karaya vurmuş ve ardından yaralarının başıboş köpekler tarafından daha da açılmış olduğu düşünülmektedir. Bu vakalar İskele Polisi’ne bildirilmiş ve delil toplamak için olay yerine çağırılmış, ancak böyle bir davayı takip edecek kaynaklara sahip olmadıkları cevabı alınmıştır. Ayrıca temmuz ayında Çevre Koruma Dairesi’ne bu konuda özel bir rapor sunulmuştur.

Genel olarak, kasıtlı yaralama veya zulüm vakaları Kuzey Kıbrıs'ta nadir görülmektedir ve kesin olarak teşhis edilmesi zordur, ancak bu vakaların kasıtlı zulmün açık bir göstergesi olduğuna inanılmaktadır.

Yuva Yapılan Sahillere Araç Erişimi ve Diğer Tehditler ile Mücadele Etmek İçin Daha Fazla Kaynak Gereksinimi

Arazi araçları (Şekil 7), kum arabaları ve diğer lüks spor araçlar giderek daha popüler hale gelmekte ve her yıl kaplumbağa yumurtlama sahillerinde daha fazla görülmektedir. Şu anda Çevre Koruma Dairesi tarafından yakından izlenen ve her gün kontrol edilen Alagadi'de büyük ilerlemeler kaydedilmiştir. Ancak diğer bölgelerde, Özel Çevre Koruma Bölgeleri’nin (ÖÇKB) hem içinde hem de dışında, arazi araçları yuvaların üzerinden geçerek ekipmanlarımıza zarar vererek, genellikle yuvaların da tahrip olmasına neden olmaktadır. Bu giderek artan ciddi bir tehdittir. SPOT'un 2021-2022 yılları arasında ÖÇKB'lerdaki bazı yuvalama plajlarına araçlara erişimi kısıtlamak için bir bütçesi olabilir. Ancak, bu sorunun çözülmesi için Çevre Koruma Dairesi'nin yetkili personelinin devriye gezmesine ve olay yerinde kesilen para cezalarına ihtiyaç vardır.

Şekil 7. Kaplumbağa yuvalama sahilinde yasadışı olarak sürülen arazi araçları. Çevre Koruma Dairesi Müdürü Osman Bora Çağakan (solda) sahilden çıkmalarını isterken.

11 Tüm Yumurtalarımız Tek Sepette - Bardawil Gölü'nde Neler Oluyor?

Yakın zamanda yapılan sabit izotop analizi ve uydu izleme çalışmalarımız, Kıbrıs'ta artan yeşil kaplumbağa sayılarının kaynağının, bu kaplumbağaların Mısır'daki Bardawil Gölü'nde büyüyüp, yiyecek bulabilmesiyle ilgili olduğunu göstermiştir. Karpaz'dan takip edilen kaplumbağaların %70’inin (n = 20) bu bölgede beslendiği gözlemlenmiştir.

Geçtiğimiz yıllarda yeşil kaplumbağa yuvalarındaki artış göz önünde bulundurulduğunda, Mısır’daki koruma gruplarının su içi çalışmalar yürütmesini ve bölgedeki paydaşlarla işbirliği yaparak, oradaki ekololojik ya da insan etkisindeki değişikleri araştırıp, bu pozitif yöndeki gelişmenin sebeplerini anlamalarını ve oradaki kaplumbağalara herhangi bir şekilde tehdit teşkil eden durumların önüne geçmelerinin desteklenmesini savunuyoruz.

Lagünün yeşil kaplumbağalar için bir gelişim alanı olduğunu ve genç ve yetişkin iribaş kaplumbağaları için de bir beslenme alanı olduğunu kesinleştiren Attum ve Rabia⁵ tarafından yayınlanan son çalışma memnuniyetle karşılanmıştır.

Kuzey Kıbrıs’taki Atık Yönetimi Krizi için Ulusal Eylem Planı Gereksinimi

2020'de IUCN, her yıl yaklaşık çeyrek milyon ton plastiğin (her gün yaklaşık 500 nakliye konteynerine eşit) Akdeniz'e sızdığını bildirmiştir⁶. Mısır, İtalya ve Türkiye, geniş kıyı nüfusu ve kötü atık yönetim sistemleri nedeniyle denize ulaşan plastik atığı oranlarının en yüksek olduğu ülkeler olarak belirlenmiştir. Daha küçük ülkelerin ise bu miktara kişi başına yıllık 3 - 8 KG oranında katkı koyduğu belirtilmektedir. Siyasi izolasyonu nedeniyle, Kuzey Kıbrıs bu çalışmada temsil edilmemiş olmasıyla beraber, Akdeniz'deki plastik krizine kişi başına düşen katkının en yüksek oranlardan bazılarına eşit olabileceğinden şüpheleniyoruz. Kuzey Kıbrıs sahilleri, dünyada plastik kirliliğinde en çok etkilenen sahiller arasındadır (Şekil 8) ve SPOT, personel, gönüllüler ve fonlar aracılığıyla hem karadan hem de denizden kaynaklanan kıyı çöpleriyle başa çıkmak için kapasite tahsis etmektedir.

Şekil 8. Kuzey kıyısındaki bir yuvalama kumsalındaki plastik birikimi.

5 Attum, O, & Rabia, B (2020). Sea turtles in Lake Bardawil, Egypt - size distribution and population structure.

Herpetol Bull, 151:32-36.

6 Özet ve tam kaynak: https://www.iucn.org/news/marine-and-polar/202010/over-200000-tonnes-plastic- leaking-mediterranean-each-year-iucn-report

12 Belediyelerin atık yönetimi ile başa çıkacak kapasiteleri mevcut değildir. AB tarafından finanse edilen yeni Güngör atık depolama sahası, kapasitesine çok erken ulaşmıştır. Bununla beraber belediyeler, çiftlikler, sanayi bölgeleri ve şantiyelerin giderek daha fazla kayıtsız ve plansız çöplükler kullanmaya başladığı görülmektedir. Bu tür alanlar su yollarında olma eğiliminde olmakta ve karadan veya akarsulardan denize plastik sızmasına sebep olmaktadır.

Kaçak çöp boşaltımı ve çevreye çöp atma yaygın suçlar olup maalesef yargılanmamaktadır.

Şekil 9. Bir plastik ambalaj parçasına takılan ve kumun altında ölen bir yavru kaplumbağa.

Bu atık yönetimi sorunu vatandaşlarımızın sağlığını ve yaşam kalitesini etkilemekte ve turizm üzerinde bariz bir olumsuz etkiye sahip olmakla birlikte ekolojik sistemlere de zarar vermektedir (Şekil 9). Bu nedenle yetkilileri, atık yönetimini küresel iyi uygulama standartlarına getirmek için ulusal bir eylem planı aracılığıyla bu durumu kontrol altına almak için iddialı hedefler taahhüt etmeye çağırıyoruz.

13

Geçmiş

Kuzey Kıbrıs'ta deniz kaplumbağalarının yuvalanmasıyla ilgili ilk araştırmalar Brian Groombridge ve Clare Whitmore tarafından⁷ 1988'de Akdeniz çapında bir araştırmanın parçası olarak gerçekleştirildi. Çalışma, Kuzey Kıbrıs'ta dönemin Ormancılık ve Çevre Koruma Dairesi ile ortaklaşa geliştirildi. Özellikle yeşil kaplumbağalar için önemli yuvalama sayılarının bildirilmesi Kutlay Keço, Ian ve Celia Bell tarafından Kaplumbağaları Koruma Derneği'nin (SPOT) kurulmasına yol açtı.

SPOT, 1992'de Glasgow Üniversitesi'nden öğrencileri Kuzey Kıbrıs'a davet etti ve öğrenciler kıyılarda kamp kurarak ve kapsamlı bir inceleme yaptı. Çıkan olumlu sonuçlara dayanarak, SPOT kaynak yaratmaya başladı ve yıllık çalışmaları desteklemek için Alagadi'de bir üs hazırladı.

Sonuçlar ayrıntılı olarak ilk kez, 1992'den beri Kıbrıs'ta üst düzey roller üstlenen ve yüksek lisans dereceleri alan Annette Broderick ve Brendan Godley tarafından 1996'da yayınlandı⁸. Annette ve Brendan, dünyanın diğer bölgelerindeki deniz kaplumbağaları projeleri ile genişleyen Deniz Kaplumbağaları Araştırma Grubu'nu (MTRG) geliştirdi. Grup, 2000 yılında Swansea Üniversitesi'ne ve son olarak 2003 yılında projenin yurtdışındaki kalıcı evi olan Exeter Üniversitesi'ne taşındı. SPOT ve MTRG 2020 yılında Kuzey Kıbrıs'ta Deniz Kaplumbağaları Koruma Projesi kapsamında çalışmaktadır.

Proje Çevre Koruma Dairesi ile yakın iş birliği içerisinde gerçekleştirilmektedir. Çevre Koruma Dairesi 1999-2017 yılları arasında Direktörler Asaf Şenol ve Hasibe Kusetoğulları önderliğinde, Berlin'deki Humboldt Üniversitesi'nden gönüllüler ile birlikte çalışma yürütmüştür. Gazimağusa Körfezi'nin izlenmesi 2006 yılından bu yana DAÜ-URIC'den Dr.

Burak Ali Çiçek liderliğindeki bir ekip tarafından yapılırken, Güzelyalı Plajı ise Karşıyaka Turtle Watch (SPOT tarafından kurulan yerel bir gönüllü grubu) tarafından 2008 yılından beri izleniyor.

Ortaya çıkan uzun vadeli yuvalama verileri, Alagadi ve Ronnas Plajlarının Akdeniz'deki yeşil kaplumbağalar için en önemli yuvalama alanları olduğunu vurgulamıştır. Alagadi'deki 29 yıllık dişileri bireysel olarak izleme projemiz, yuvalama davranışı, üreme çıktıları, doğurganlık, büyüme, yeme alışkanlıkları hakkında yeni bilgiler sağlamış ve birçok küresel çalışmaya katkıda bulunan markalama ve izleme yöntemleri ve teknolojileri geliştirmek için bir platform sağlamıştır. Ayrıca, Akdeniz kaplumbağalarının koruma ihtiyaçlarını daha iyi anlamak için genetik ve adli analitik teknikler uygularken, araştırmalar hedef dışı avlanma ve kirliliğin etkilerine ve su içi davranış araştırmalarına kadar genişletilmiştir.

Bu çalışma sayesinde, deniz kaplumbağası yaşam alanlarını kalkınma ve balıkçılık tehditlerinden korumak için beş Özel Çevre Koruma Bölgesi belirlenmiştir. Kuzey Kıbrıs'ın deniz kaplumbağaları ulusal bir amblem haline gelmiştir. Birçok yerel şirket deniz

7 Groombridge, B, & Whitmore C (1989). Marine Turtle Survey in Northern Cyprus. Marine Turtle Newsletter 47, 5-8.

8 Broderick AC, & Godley BJ (1996). Population and nesting ecology of the Green Turtle, Chelonia mydas, and the Loggerhead Turtle, Caretta caretta, in northern Cyprus. ZoolMiddleEast. 13:27-46.

14 kaplumbağalarını logo olarak kullanırken, deniz kaplumbağaları KKTC vatandaşlarının kimlik kartlarında yer alıp, Turizm Bakanlığı'nın da logosu olmuştur.

Yuva İzleme Çalışmalarının Özeti

Tüm yuvalama faaliyetlerinin sayımı, yuvaların korunması ve yuva akıbetlerinin analizini içeren ayrıntılı izlem, DKKP tarafından 2a, 2b, 3, 4 ve 5. bölgelerde

gerçekleştirilmiştir. Bölge 1, DAÜ-SAGM tarafından izlenmiş, Güzelyalı Plajı’ndaki yuvalar SPOT rehberliğinde Karşıyaka Turtle Watch (KTW) tarafından bulunmuş ve korunmuştur (Şekil 10). Yeşilırmak'taki plajların sınırlı incelemesi de SPOT tarafından gerçekleştirilmiştir.

Alagadi'de yuva yapan dişilerin geceleyin izlenmesi ve araştırılması devam etmiş, ancak bu çalışmalar bu yıl çok azalmıştır. Bununla birlikte, 16 Haziran-30 Haziran tarihleri arasında arka arkaya 15 gece boyunca ve 3 & 9 Haziran ve 10, 17 & 24 Temmuz tarihlerinde ek gece devriyeleriyle sahili izlemeyi başardık. Bu çabalarla yuva yapan dişilerin çoğu

kaydedilmiştir. Ayrıntılı uzun vadeli izleme metodolojileri için bkz. Broderick & Godley (1996)⁹. Daha detaylı metodolojiler için, yayınlarımız internet sitemizde mevcuttur ve 1992- 2019 arası yıllık raporlarımız talep üzerine temin edilebilir.

Şekil 10. Kuzey Kıbrıs'taki deniz kaplumbağası yuvalama bölgeleri.

9 Broderick AC, & Godley BJ (1996). Population and nesting ecology of the Green Turtle, Chelonia mydas, and the Loggerhead Turtle, Caretta caretta, in northern Cyprus. ZoolMiddleEast. 13:27-46.

15

Sonuçlar

Uzun Süreli İzleme Çalışmaları

Kuzey Kıbrıs'ta 2020 yılında rekor kırılarak toplam 2408 deniz kaplumbağası yuvası kaydedilmiştir. Bu, 2018'de kaydedilen 2401'lik önceki rekordan biraz daha fazladır. Bu yuvaların 1690'ı yeşil kaplumbağa (Chelonia mydas) yuvaları, 641'i ise iribaş (Caretta caretta) yuvalarıdır; 77'si ise türe atfedilmemiştir. Karşıyaka Turtle Watch tarafından Karşıyaka

mevkiinde 81 adet iribaş ve 3 adet yeşil kaplumbağa yuvası kaydedilmiş, Doğu Akdeniz Üniversitesi Ekibi tarafından Gazimağusa Körfezi'nde 191 iribaş yuvası kaydedilmiştir. Kalan yuvalar SPOT tarafından kayda alınmıştır. Yuvaların tüm ayrıntıları ve dağılımı Ek 1'de bulunabilir.

Yuva Sayıları, Gösterge olan Sahiller ve Uzun Süreli Trendler

DKKP'nin gösterge sahilleri, standartlaştırılmış protokollere (Broderick & Godley, 1996) göre ve özel bir uzun vadeli izleme çabasının parçası olarak 1993'ten beri tutarlı bir şekilde izlenen bölgelerdir. Gösterge sahillerden elde edilen veriler, yuvalama sayılarındaki uzun vadeli gelişmeleri değerlendirmek için kullanılır.

DKKP gösterge sahilleri için tarihsel trende yönelik veriler Şekil 11'de sunulmaktadır.

Kuzey ve Batı kıyılarındaki yuvalama sahillerinde sırasıyla 455 yeşil kaplumbağa yuvası ve 241 iribaş yuvası kaydedilmişken, Karpaz'da 1162 ve 27 yuva kaydedilmiştir. Bu yılki rekor sayıda yuva, yeşil kaplumbağa yuvalamasına atfedilirken (kayıtlar 1993'te başladığından bu yana en büyük), tam tersine, iribaş kaplumbağaların yuvalamalarının çok daha düşük olduğu gözlemlenmiştir.

2019'a kıyasla yeşil kaplumbağa yuvalarının sayısında artış olmuş ve gösterge

sahillerde rekor bir yıl (1993'te kayıtların başlamasından bu yana en yüksek sayı) kaydedildi.

Karpaz'daki bu artış, son üç yılda kaydedilen ortalama yuva sayısının iki katına yakındır. Bu arada, iribaş kaplumbağa yuvalarının sayısında bir azalma kaydedilmiştir. İribaş

kaplumbağalarının sayısı gösterge sahillerde düşmüş ve Gazimağusa Körfezi’nde de yuvalamanın azaldığı görülmüştür. Ancak Güzelyalı sahilinde bulunan iribaş kaplumbağa yuvalarının sayısı artmış ve bu yıl bölge için rekor bir yıl olmuştur. Yeşil kaplumbağaların Kuzey Kıbrıs'ta yuva yapan popülasyonunun iyileşme sürecinde olduğu görülmektedir, bu da muhtemelen koruma çalışmalarının bir sonucudur¹⁰. Alagadi'deki bireyleri izleme ve adli bilim çalışmaları ve Alagadi ve Karpaz'daki yetişkin kaplumbağaların uydu takip

çalışmalarından elde edilen bilgilere göre, burada yumurtlayan yeşil kaplumbağa sayılarının artmasını sağlayan dişilerin Bardawil Gölü'nde beslendikleri giderek daha açık hale geliyor¹¹.

10 Stokes KL, Fuller WJ, Glen F, Godley BJ, Hodgson DJ, Rhodes KA, Snape RTE, Broderick AC (2014) Detecting green shoots of recovery: the importance of long-term individual-based monitoring of marine turtles AnimConserv 17:593-602

11 Bradshaw PJ, Broderick AC, Carreras C, Inger R, Fuller W, Snape RTE, Stokes KL, Godley BJ (2017) Satellite tracking and stable isotope analysis highlight differential recruitment among foraging areas in green turtles. MarEcolProgSer 582:201-214

16 Şekil 11. 1993-2020 döneminde (a) Kuzey ve Batı kıyılarındaki ve (b) Karpaz'daki temel yuvalama kumsallarında kaydedilen yıllık yuva sayıları (siyah noktalar, verilerin mevcut olduğu yılları göstermektedir).

17 Zamansal Dağılım

Şekil 12. 2020 yılında Alagadi'de yapılan ve yumurtaları açılan yuvaların zamansal dağılımı.

18 2020 sezonunun ilk yeşil kaplumbağa yuvası 22 Mayıs'ta yapılmıştır; bu tarih 2019'da ilk yeşil kaplumbağa yuvasının yapıldığı 26 Mayıs tarihine yakınlık göstermektedir. İlk iribaş yuvası, 2020’de 24 Mayıs’ta ve 2019'da 25 Mayıs'ta yapılmıştır (Şekil 12). Bu nispeten geç bir başlangıç olmasına rağmen, yuvalama sezonu genel olarak yıllar içinde daha erken olmakta ve yuvalamanın zirve yaptığı tarihler, muhtemelen iklim değişikliğinin sonucu olarak son on yılda önemli ölçüde değişmiştir.

Yumurtlayan dişilerin kabuk ölçümleri

Alagadi dişileri izleme çalışmaları sırasında, gönüllü ekibimiz karşılaşılan tüm yuva yapan dişileri ölçmektedir. Çentikten çentiğe (minimum) kavisli kabuk uzunluğu (CCL) ve maksimum kavisli kabuk genişliği (CCW) kaydedilmektedir.

Yeşil kaplumbağaların demografisinde bir değişiklik gözlemlenmiştir. İyileşme

sırasında, popülasyon başlangıçta daha genç ve daha küçük bireyler tarafından domine edilir ve bu da ortalama kabuk uzunluğunda bir azalmaya neden olur. 2020 yılında, Alagadi'deki yeşil kaplumbağaların ortalama kavisli kabuk uzunlukları, çeyrek asır önceki 92.0 cm'ye kıyasla 89.6 cm idi (Tablo 1) ve bu, son beş yıllık izleme ile tutarlıdır.

Tablo 1. 2020 yılında Alagadi'de yumurtlayan yeşil ve iribaş kaplumbağaların kavisli kabuk uzunluğu ve genişliği.

Ortalama ± standart sapma (aralık)

Yeşil Kaplumbağalar İribaş Kaplumbağalar

Kavisli kabuk uzunluğu (cm) 89.6 ± 6.1 (72.5-105.0) n=74 72.3 ± 3.0 (67-75.2) n=6 Kavisli kabuk genişliği (cm) 81.1 ± 5.9 (66.33-97.5) n=74 67.8 ± 4.2 (65-73.8) n=6

Alagadi’deki Yumurtlayan Dişilerin Marka Detayları

Salgından dolayı gönüllü sayılarının kısıtlanması nedeniyle, Alagadi'deki gece

çalışmaları bu sezon sadece üç hafta sürdü. Mümkün olduğunca çok sayıda dişiyi incelemek için bu haftalardan ikisi yuvalamanın zirvede olduğu haftalardı. Daha sonra, gönüllü sayısı azalmış olmasına rağmen, bu yıl araştırılan bölgede yuva yapan dişilerin çoğunu kayıt altına almayı başardık.

Alagadi'de, eğitimli gönüllü ekibimiz tarafından ilk kez tanımlanan ve markalanan tüm dişiler, iki ‘inconel’ yüzgeç markası ve bir PIT (Pasif Entegre Transponder / mikroçip) ile markalanır. Daha önce markalanan dişiler markalarını kaybetmiş ise, bunlar yenilenir.

Gece çalışmasının sürekli olduğu ve daha az yuvanın olduğu 2019'da tespit edilenden daha fazla sayıda, yani 86 yeşil kaplumbağa tespit edilmiştir (sırasıyla 2019 ve 2020'de 215 ve 314 yeşil kaplumbağa yuvası yapılmıştır). Pandemi nedeniyle azalmış gönüllü sayımız göz önüne alındığında, bu haber çok sevindiricidir. Kaydedilen yeşil kaplumbağaların %42'si ilk kez yuva yapan dişilerdi. İribaş kaplumbağaların %50'si ilk kez yuva yapan dişi olarak tanımlandı. Yeşil kaplumbağalardaki ilk kez yuva yapan dişi sayısı, bu sayının %30 olduğu

19 2019'a göre daha fazlaydı. İribaş kaplumbağaların ilk kez yuva yapan dişi sayılarında da gece çalışması sırasında gözlemlenen toplam iribaş kaplumbağa sayısında da bir azalma

gözlemlendi.

Yuva Başarıları

Yuva bulmak için yapılan günlük çalışmalar sırasında, deneyimli gönüllüler, denize çok yakın yumurtlanmış veya suyun alıp götüreceği ya da su altında kalacağı kesin olan yuvaların yerlerini değiştirdiler. Doğal olarak seçilen kuluçka sıcaklıklarını ve dolayısıyla cinsiyet oranlarını korumak için yuvanın yerinin değiştirilmesi her zaman son çare olarak görülmektedir. Yuvaların, kuluçka döneminin ilerleyen zamanlarında yükselen deniz seviyesinden etkileneceğinin bilindiği veya tahmin edildiği durumlarda da yuvaların yeri değiştirilir. Bu, su basan ve suyun alıp götürdüğü yuvalardan kaynaklanan net üreme kayıplarını en aza indirgemek içindir.

Tüm kuzey ve batı sahilleri, şiddetli batı ve kuzey batı rüzgarlarının fırtına dalgalanmalarına neden olduğu 8-9 Ağustos boyunca fırtınalardan etkilenmiştir. Bazı durumlarda, büyük yuvalama sahilleri su altında kalmış ve deniz bazı yuvaları tahrip etmiş, yumurtaları denize çekmiştir. Gönüllülerin çabaları, Batı kıyısı, Alagadi ve Ronnas

Körfezi'ndeki ağır etkilenen alanlarda olabildiğince çok yuvayı güvenli noktalara taşımaya odaklanmıştır.

Çoğu yuva, yapıldıktan sonraki 24 saat içinde bulunmuş ve metal kafeslerle korunmuştur; bu da köpekler ve tilkiler tarafından düşük avlanma oranlarına neden

olmuştur. Bu önlemlerden önce, geçmiş yıllarda, köpek ve tilki tarafından avlanma %60'lara kadar çıkmıştı. Bununla birlikte, kafeslemeye rağmen, Batı Kıyısı plajlarında (Bölge 5) tilki ya da köpeklerce tahrip edilerek kaybedilen çok sayıda yuva olmuştur; bu yuvalar çoğunlukla yuvalamanın hemen akabinde o gece tilki veya köpeklerin yuvayı kazıp, yumurtaları tüketmeleri sonucu kaybedilmiştir (Şekil 13). Alagadi'deki tilkilerin verdiği hasar, muhtemelen gece devriyelerinin azalması nedeniyle 2020 sezonunda artmıştır.

Pek çok yavru yumurtadan çıktıktan sonra tilkiler tarafından yenmektedir. Hatta, çoğu durumda yuvadan çıkan yavruların denize ulaşmayı başarıp başaramadıkları bile kesin olarak bilinmemektedir. Kızıl tilki ve sokak köpeği popülasyonlarının, genellikle kullanılan ve diğer yerel vahşi yaşamı da tehdit eden ve köpek sahipleriyle çatışma yaratan zehirli etin yasadışı kullanımı dışındaki yollarla daha iyi kontrol edilmesi gerekmektedir.

20

Şekil 13. Gösterge sahillerde yuva başarı yüzdesi. “Yumurtadan çıkan” yuvalar, bir veya daha fazla yavrunun yumurtadan çıktığı yuvalardır.

Yuva parametreleri

Kuluçka dönemleri önceki yıllara benzerlik gösterirken, yuva başına yumurta sayıları 2019'da açılan yuvalardan daha yüksekti, ancak iribaş kaplumbağaların yuvadan çıkma başarısı önemli ölçüde düşüktü. 2020 sezonunda her iki türün kuluçka dönemi, yuva başına yumurta sayıları ve yavru başarısı aşağıdaki Tablo 2'de gösterilmektedir.

Tablo 2. Alagadi'deki yeşil kaplumbağa ve iribaş kaplumbağa yuvalarının kuluçka süresi, yuva başına yumurta sayısı ve yavru başarısı.

Yeşil Kaplumbağalar İribaş Kaplumbağalar

Kuluçka süresi (gün sayısı) 50 ± 4 (43-59) n=105 50 ± 4 (45-58) n=17 Yumurta sayısı 114.1 ± 30.0 (28-191) n=294 84.7 ± 19.4 (47-128) n=22

Yavru başarısı (%) 75 ± 23 (2.8-100) n=294 57 ± 24 (2-84) n=18

Karaya Vuran Deniz Kaplumbağaları, Hedef-Dışı Av ve Denizde Yapılan Çalışmalar 2020 yılında karaya vurmuş veya hedef dışı yakalanmış olarak 265 kaplumbağa kaydedildi. Bu rakam, kıyıların uzun vadeli izlenmesinin başlamasından bu yana en yüksek rakamdı. Kaydedilen kaplumbağalardan 182'si yeşil kaplumbağa, 81'i iribaş kaplumbağa ve ikisi tespit edilemeyen türdendi. Artış, kısmen balıkçılar ve halk tarafından daha fazla kayıt yapılmasına atfedilmektedir ve çabadaki bu çeşitliliği kontrol etmek için daha fazla analize ihtiyaç vardır. Toplam 265 kaplumbağadan 156'sı kıyıya vurmuş veya denizde bulunmuş (84 yeşil kaplumbağa, 71 iribaş kaplumbağa ve 1 türü bilinmeyen) ve 109'u çalışmalara katılan balıkçılar tarafından hedef dışı av (98 yeşil kaplumbağa, 10 iribaş kaplumbağa ve 1 türü bilinmeyen) olarak kaydedildi. Kaplumbağaların 192’sinin (%74) öldüğü bildirildi (123 yeşil kaplumbağa, 68 iribaş kaplumbağa ve 1 türü bilinmeyen). Kalan 73 kaplumbağadan 17'si

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Yumurtadan çıkan Avlanan Su basan Bilinmeyen

Yuvalar %

Yeşil Kaplumbağa İribaş Kaplumbağa

21 rehabilitasyon merkezlerine gönderildi ve 56'sı doğrudan serbest bırakıldı. Otuz üç yeşil kaplumbağa ve altı iribaş kaplumbağa, serbest bırakılırken yüzgeçlerinden markalandı ve bir yeşil kaplumbağaya uydu vericisi takıldı.

Hedef dışı yakalanan/karaya vuran yeşil kaplumbağaların kabuğu ortalama 36,3 cm ± 13,2 cm CCLmin (ortalama ± 1SD; n = 142; aralık 5,6 - 90,0) olarak ölçülmüştür. İribaş kaplumbağaların kabuğu ise 66.6 cm ± 10.1 cm CCLmin (n = 60; aralık 8.0 - 87.0) olarak ölçülmüştür. Her türün bireyleri, her iki tür için de en yüksek sayı mayıs ayında olmak üzere, yıl boyunca rapor edilmiştir (Şekil 14).

Şekil 14. 2020'de aylara göre yakalanan veya karaya vuran yeşil ve iribaş kaplumbağaları.

Şekil 15. 2010'dan beri her yıl kaydedilen hedef dışı yakalanmış ve/veya karaya ölü ya da yaralı olarak vurmuş yeşil (Chelonia Mydas) ve iribaş kaplumbağalar (Caretta caretta).

0 50 100 150 200 250 300

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

Strands/bycatch

Loggerhead turtles Green turtles 0

5 10 15 20 25 30

Strands/bycatch

Green turtles Loggerhead turtles

22 2017'den beri kaydedilen kaplumbağa sayısında önemli bir artış gördük (Şekil 15). Bu, en azından kısmen, Kıbrıs Hedef Dışı Av Projesi'nin desteği yoluyla, bu parametreleri izlemek için SPOT’un artmış kapasitesinden kaynaklanmaktadır. Stajyerler hemen hemen bütün yıl boyunca hedef dışı av gözlemleri için burada ağırlanıyor. Giderek artan bir şekilde, balıkçılar hedef dışı avlarını doğrudan SPOT'a bildiriyorlar. SPOT, balıkçıları sağlıklı kaplumbağaları ölçmek, markalamak ve serbest bırakmak; sağlık durumu belirsiz olan kaplumbağaları rehabilitasyon için ve ölü kaplumbağaları otopsi amacıyla limana geri getirmek üzere giderek daha fazla eğitmektedir. Karşılaşılan genç yeşil kaplumbağaların sayısının, tamamen bizim yoğun izleme çabamızdan kaynaklanmayacak bir şekilde arttığı görülmektedir. Yuva yapan dişilerin sayısının 10 yıl önce artmaya başlamasının bir sonucu olarak, kıyılardaki yeşil kaplumbağa sayılarında artış görüyor olabiliriz (Şekil 11). Eğer durum buysa, o zaman yeşil kaplumbağaların hedef dışı avlanmalarında ve yönetim müdahalesi olmadığı sürece, ölümlerde de artış görmeye devam edeceğiz. 40 cm CCL'den büyük boyutlarda yeşil kaplumbağalara nadiren rastlanır, bunun nedeni muhtemelen balıkçılıkla bağlantılı erken ölümler veya daha büyük bireylerin diğer beslenme alanlarına kaymalarıdır. Bu arada, iribaş kaplumbağaların hedef dışı avlanma oranları daha düşük görünürken, ağlara yakalanan kaplumbağalar daha büyük bireylerden oluşmaktadır. Bu bireyler yetişkine yakın / yetişkin boyutunda olduğundan, daha yüksek üreme değerine sahiptir, bu nedenle iribaş kaplumbağaların hedef dışı avlanmalarının popülasyona etkisi endişe vericidir.

Yeşil kaplumbağaların ve iribaş kaplumbağaların hayatta kalmasını sağlamak için Deniz Koruma Alanları ve balıkçılık yönetimine acilen ihtiyaç duyulmaktadır. SPOT, bu amaca yönelik bir savunuculuk ve küçük ölçekli balıkçılık ortak yönetimi kampanyası yoluyla bu sorunlar üzerinde çalışıyor ve çalışmalarımızdan önümüzdeki yıllarda sonuç alınacağını umuyoruz.

Plastik çöplere, özellikle endüstride hayvan yemi, tohum, un, çimento vb. taşımak için kullanılan polipropilen örme çuvallara az sayıdaki dolanma/takılma haricinde, karaya vuran neredeyse tüm kaplumbağaların balıkçı ağlarına yakalanmış olduğu kabul edilmiştir. Bu malzemelerle ilgili bir farkındalık artırma videosunun 2021'de yayınlanması planlanıyor.

23 Diğer Araştırma Projeleri

2020 yılında aşağıdaki araştırma projeleri yürütülmüş veya sürdürülmüştür:

Julia Haywood (Doktora öğrencisi): Beslenme başarısının göç ve üreme üzerindeki etkisini ve iklim değişikliğinin Caretta’lar üzerindeki etkisini inceleme. Tamamlandı.

Ceren Barlas (Doktora öğrencisi): Deniz plastiklerinin yeşil kaplumbağalar ve Caretta’lar üzerindeki etkileri. Devam ediyor. Çalışmasını desteklemek için BeMed'den küçük bir hibe almıştır.

Josie Palmer (Doktora öğrencisi): Küçük ölçekli balıkçılığın Doğu Akdeniz'deki deniz kaplumbağası popülasyonları üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi. Devam ediyor.

Eric Leung (Yüksek Lisans öğrencisi): Kuzey Kıbrıs'taki deniz kaplumbağalarının karaya vurması ve hedef dışı avlanma analizi.

Merve Buba (Yüksek Lisans öğrencisi): Kumdaki makroplastiklerin yeşil kaplumbağa yavrularının çıkış başarısı üzerindeki etkisinin belirlenmesi.

Hannah McCormick (Lisans öğrencisi): Kuzey Kıbrıs, Alagadi sahilindeki yeşil kaplumbağa (Chelonia mydas) yuvalarının yumurtadan çıkma başarısını etkileyen faktörlerin araştırılması.

Ella Grantham (Lisans öğrencisi): Caretta caretta yavrularında konjenital malformasyona etki yapan değişkenler.

Hannah Broad (Lisans öğrencisi): Kuzey Kıbrıs, Alagadi Sahili'ndeki yeşil (Chelonia mydas) kaplumbağaların cinsiyet oranlarına sıcaklığın etkisi.

Yakın Zamanda Yayınlanan Bilimsel Makale ve Raporlarımız

Aşağıda belirtilen makaleler ve proje raporları SPOT/MTCP/Exeter Üniversitesi aracılığı ile 2020 yılında yayınlanmıştır.

Akbora, H.D., Snape, R.T.E., Ayas, D., Çiçek, B.A. 2020. The first substantiated record of blunthead puffer Sphoeroides pachygaster (Müller and Troschel, 1848), from the coast of northern Cyprus (eastern Mediterranean). J. Mar. Sci. Technol. 10, 1-7.

Beton, D., Broderick, A.C., Godley, B.J., Kolaç, E., Ok, M., Snape, R.T.E. In Press. New monitoring confirms regular breeding of the Mediterranean monk seal in Northern Cyprus. Oryx.

Edwards, R.C., Godley, B.J., Nuno, A. 2020. Exploring connections among the multiple outputs and outcomes emerging from 25 years of sea turtle conservation in Northern Cyprus. J. Nat. Conserv. 55, 1258162.

Haywood, J., Fuller, W.J., Godley, B.J., Margaritoulis, D, Shutler, J.D., Snape, R.T.E., Widdicombe, S., Zbinden, J.A., Broderick, A.C. 2020. Spatial ecology of loggerhead turtles: Insights from stable isotope markers and satellite telemetry. Divers. Distrib. 26, 368-381.

Haywood, J., Casale, P., Freggi, D., Fuller, W.J., Godley, B.J., Lazar, B., Margaritoulis, D., Rees, A.F., Shutler, J.D., Snape, R.T.E., Swain-Diaz, N.R., Widdicombe, S., Broderick, A.C. 2020.

Foraging ecology of Mediterranean juvenile loggerhead turtles: insights from C and N stable isotope ratios. Mar. Bio. 28, https://doi.org/10.1007/s00227-020-3647-5

Snape, R.T.E., Schofield, G., White, M. 2020. Delineating foraging grounds of a loggerhead turtle population through satellite tracking of juveniles. Aquat. Conserv. 30, 1476-1482.

24 Snape, R.T.E., Çiçek, B, A., Hadjioannou, L., Öztürk, A.A., Beton, D. 2020. Two sperm whale (Physeter macrocephalus) sightings in Cyprus from social media. J. Black Sea/Medit. 26, 238-248.

Snape, R.T.E., Bengil, E., Beton, D., Çağlar, Ç., Palmer, J., Broderick, A. 2020. Cyprus Bycatch Project “Understanding multi-taxa ‘bycatch’ of vulnerable species and testing mitigation a collaborative approach in Cyprus”. Technical Report: Results of Phase 1 (2018-20019) of the bycatch monitoring programme in Northern Cyprus. Society for Protection of Turtles (SPOT). Nicosia. Pp45.

Tüm diğer yayınlarımıza www.cyprusturtles.org/home/publications adresinden ulaşabilirsiniz.

Toplantılar, Bilinçlendirme Çalışmaları ve Savunuculuk

Aşağıdaki faaliyetlere ek olarak SPOT ve DAÜ, bilgi yaymak ve farkındalık yaratmak için yerel toplantılara ve etkinlikler ve köy festivallerine katılmıştır. Pandemi nedeniyle okul faaliyetleri sınırlandırılmıştır.

Caretta Bayrağı Sertifikasyon Programı

Şekil 16. Akdeniz ÖÇKB'deki Caretta Restaurant'ın sahibi ve ailesi Caretta bayrağı ile ödüllendirildi.

SPOT, "Kaplumbağa Dostu" kıyı işletmelerini "Caretta Bayrağı" ile ödüllendirmek için Sivil Alan ve MAVA vakfının desteğiyle bir program başlattı. Bu, yerel işletmeleri deniz kaplumbağalarını bir sembol tür olarak düşünmeye teşvik etmek ve kıyı habitatlarının

25 korunmasına yardımcı olmak içindir.

Bayrakla ödüllendirilecek işletmelerin 5 kurala uyması bekleniyor: Farkındalığı artırmak, doğa için alan sağlamak, ışıkları söndürmek, plastikleri azaltmak için kıyı işletmeleri ağına katılmak ve sahili korumak.

İki yerel işletme (Akdeniz ÖÇKB'deki Caretta Bar ve Restaurant ve Alagadi ÖKÇB'deki Turtle Paradise Restaurant) Caretta bayrağıyla ödüllendirildi (Şekil 16). Yerel topluluğun bu işletmelere daha fazla gitmeyi ve desteklemeyi seçeceğini umuyoruz, böylece diğer işletmeler bayrak verilecek yönergeleri takip etmek isteyeceklerdir.

SPOT, bayrağı aldıktan sonra hala yönergeleri takip etmelerini sağlamak için bayrakla ödüllendirilen işletmelerin eylemlerini takip edecektir.

Bakanlıklardan Ziyaretler

Maliye Bakanı Olgun Amcaoğlu ve Turizm ve Çevre Bakanı Kutlu Evren, ekibimizle görüşmek ve deniz kaplumbağaları ve bu türlerin Akdeniz ekosistemi için önemini öğrenmek için ağustos ayında Alagadi Üssümüzü ziyaret etti. Ekibimizle bir yavru bırakma etkinliği için sahilde buluştular. Kaplumbağaların hayatta kalma oranları ve Bakanlarımıza koruma çabalarının her iki türün popülasyonlarını nasıl olumlu etkilediği hakkında bilgi verildi.

Yavrular denize bırakıldıktan sonra, Bakanlar üsse davet edildiler ve ekiple mevcut durumu ve yapılabilecek iyileştirmeler konusunda görüş alışverişi yaptılar.

Çevre Koruma Dairesi Başkanı Osman Bora Çağakan, ekiple görüşerek mevcut durumu konuşmak ve ailesiyle birlikte bir yavru bırakma etkinliğine katılmak için Alagadi, Akdeniz ve Karpaz'daki tüm üsleri ziyaret etti. Osman Bey, Karpaz ve Yeni Erenköy'de öğretmenlerle düzenlenen Ronnas Sahil temizliğinde Turizm ve Çevre Bakanı Ünal Üstel ve Dipkarpaz Belediye Başkanı Suphi Coşkun'a da eşlik etti.

Kurumsal Sosyal Sorumluluk Çalıştayı

Şekil 17. Sivil Büyü’nün Kurumsal Sosyal Sorumluluk Çalıştayı.

24.10.20 tarihinde Sivil Büyü tarafından düzenlenen Kurumsal Sosyal Sorumluluk konulu bir çalıştaya katıldık (Şekil 17). Çalıştayın temel amacı, Kurumsal Sosyal Sorumluluğu

26 aktif olarak savunan STK'larla mevcut eylemlerin neler olduğu ve nasıl geliştirilebileceği hakkında tartışmaktı. Ayrıca şirketleri, STK'ları veya toplumu sorumluluk almaya ve

desteklemeye teşvik etmede STK'ların nasıl rol alabileceği ve şirketlerin bu eylemlerini teşvik etmek için hükümet organlarına ne yapmaları konusunda nasıl tavsiyelerde

bulunabilecekleri konusunda konuşuldu.

Sahil Temizlikleri - 2020'de Plajlardan Üç Tondan Fazla Plastik Temizlendi

Bu yıl ana yuvalama kumsallarında, kaplumbağalar için üreme başarısının artmasının yanı sıra, ÖÇKB'lerinin yerel halk ve turistler tarafından daha fazla takdir edilmesine yol açacağını umduğumuz dokuz sahil temizliği etkinliği düzenlendi.

Şekil 18. Ceren Barlas, BeMed tarafından finanse edilen projesinin bir parçası olarak plaj temizliği sırasında toplanan plastikleri tartarken.

İlk kez temizlik programımızı yöneten Ceren Barlas ile plajlardan toplanan plastik atıkları tartmaya başladık ve inanılmaz oranda, 3193 kg plastik atık kaydettik (Şekil 18).

27 Şekil 19. Akdeniz ÖÇKB'de sahil temizliği.

2020 yılında 50'den fazla kişiyle gerçekleştirdiğimiz ilk etkinlik 19 Mayıs'ta Akdeniz ÖÇKB'deydi (Şekil 19). Bölgedeki uçurtma sörfçüleri de dahil olmak üzere temizlik çalışmalarına çok sayıda insan katıldı. Çok başarılı bir etkinlikti.

Şekil 20. Kantara sahilinde Roots Ramblers ile sahil temizliği.

Bir diğeri ise Tatlısu ve Kantara sahillerine odaklandı ve 8 Mayıs'ta Roots Ramblers'dan gönüllülerin desteğiyle gerçekleştirildi (Şekil 20).

28 Şekil 21. Gönüllüler ve Çevre Koruma Dairesi çalışanları, Ronnas sahilinde bir sahil temizliği etkinliğinden sonra.

Ayrıca, Akdeniz'deki yeşil deniz kaplumbağalarının en önemli yuvalama sahillerinden biri olan ve aynı zamanda dünyanın en kirli sahillerinden biri olarak tanımlanan Ronnas Sahili'nde iki temizlik etkinliği düzenlendi. İlki, Karpaz ve Yeni Erenköy bölgesindeki bir grup öğretmenle organize edildi ve etkinliğe Turizm Bakanı Ünal Üstel, Çevre Koruma Dairesi Müdürü Osman Bora Çağakan katıldı (Şekil 21). Sahili iki tam gün temizlemek için sahanın yakınında kamp yapan Bununla birlikte, bir başka etkinlik organize edilerek, Yakın Doğu Üniversitesi Mağaracılık Kulübü yasal izinler alıp, sahile yakın bir noktada kamp yaparak sahili 2 tam gün boyunca temizledi.

Şekil 22. Yeşilırmak'ta Brothers Team ile sahil temizliği.

Ayrıca Alagadi ve Yeşilırmak'ta Brothers Team ve Bahçeli Gençlik, Çevre ve Kültür Derneği ile sahil temizliği yapılırken, SPOT gönüllüleri ile de Esentepe sahilinde sahil temizleme çalışmaları yapıldı (Şekil 22).

29 Karşıyaka Turtle Watch ise günlük kontrolleri sırasında Güzelyalı sahilindeki atıkları topladı.

Tüm bu faaliyetler büyük farkındalık yaratmış ve iyi tanıtılmıştır. Bu kadar çeşitli grupların etkinliklere dahil olduğunu görmek çok güzeldi. Sahiller yaban hayat, yerel halk ve turistler için daha iyi bir durumda bırakıldı.

Deniz Plastikleri Üzerindeki Çalışmalarımız İçin İki Küçük Hibe

Okyanus Plastiklerini Azaltmak İçin Birlikte Harekete Geçmek - Orange Tulip Ödülü, Hollanda Büyükelçiliği

Hollanda'nın Kıbrıs Büyükelçiliği'nin finansman organı olan Orange Tulip Fund'dan bir hibe alınmıştır. İki toplumlu proje, Güney Kıbrıs'taki Enalia Physis ile iş birliği içinde gerçekleştirildi. Proje, biz dizi sahil etkinliği düzenlenmesi ve düzenlenen etkinliklerin en az iki tanesinin çift-toplumlu olarak gerçekleştirilmesi yönündedir. Proje, Aralık 2019'da Home for Cooperation'da bir sunum ve kokteylle başladı. Bununla birlikte, COVID-19 önlemleri uygulamaya alındıktan sonra, iki toplumlu etkinlikler bir seçenek olmaktan çıkmıştır. Bu nedenle denizde plastik kirliliği ve bunun deniz kaplumbağaları üzerindeki etkileri üzerine tasarlanmış ve yaratılmış bir animasyon filmi yapılmasına karar verilmiştir. Bu film, farkındalık yaratmak amacıyla sosyal medyada kamuoyuna duyurulacaktır.

Bu arada Alagadi'deki bir sahil temizliği, güneyde Enalia tarafından yapılan sahil temizliği ile aynı gün yapılacak şekilde düzenlendi ve bu yolla doğrudan birbirimizin etkinliklerine katılamasak da, ada çapındaki etkinlikleri ortaklaşa tanıtma fırsatı bulduk.

Kuzey Kıbrıs'ta plastik kirliliğiyle mücadele ve halkın bilinçlendirilmesi – BeMed

Bu küçük hibe, Exeter Üniversitesi'nde plastiklerin deniz kaplumbağaları üzerindeki etkisini değerlendirmek üzere yaptığı doktora çalışmasında, Ceren Barlas'ı desteklemek için finansman sağlıyor. Ayrıca, reklam panoları ve sosyal medya gibi farkındalık yaratma girişimleri için fon sağlamıştır.

Alagadi, Karpaz ve Akdeniz'deki Etkinlikler

Bu yılki etkinliklere yabancı turistlerin salgın nedeniyle pek fazla katılım gösterememesine karşılık, yerel turizm yoğundu. Normalde tatilleri için yurt dışına seyahat eden birçok vatandaşımız, bu dönemde Karpaz bölgesinde konaklayarak, tatillerini orada geçirdi. Ada genelindeki üslerimizde, yavru bırakma etkinliklerimize katılan yerli turist sayımız her zamankinden fazlaydı.

30 Asya Hilmioğlu Anı Etkinliği

Şekil 23. Asya’nın ailesi ve arkadaşları anma etkinliğinde.

Asya, 2015 yılında vefat eden genç bir DKKP gönüllüsüydü. Etkinlik, deniz kaplumbağalarının koruma altında olduğuna dair farkındalığın artmasına yardımcı oluyor ve insanlara koruma çabalarının ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. Etkinliğe yaklaşık 200 kişi katılmıştır. Asya’nın ailesinin, dostlarının ve geçmişte bizimle çalışmış olan ve şu anda bizimle çalışan gönüllülerimizin bu yılki etkinlikte yeniden bir araya geldiğini görmekten mutluluk duyduk (Şekil 23).

Denizde Doğayı Hisset 2

İkinci etkinlik KKTC Uyuşturucuyla Mücadele Komisyonu ve OGGA iş birliği ile düzenlendi. “Denizde Doğayı Hisset 2” adlı etkinlik 6 Eylül'de Alagadi sahilinde gerçekleşti ve aynı gün bir sahil temizleme etkinliği de yapılmıştı (Şekil 24). Amaç, gençleri uyuşturucu kullanma eğiliminde olmalarını engellemek için doğada vakit geçirmeye birbirleriyle bağ kurmaya teşvik etmekti. SPOT olarak bu etkinliğin bir parçası olduğumuz için çok mutluyuz.

Etkinlikte, katılımcılara deniz kaplumbağaları hakkında bilgi verip, yavruları denize bırakma etkinliği de gerçekleştirdik.

31 Şekil 24. Denizde Doğayı Hisset 2 etkinliği.

Kumdan Yaşama

Şekil 25. Gönüllülerden oluşan ekip, Kumdan Yaşama festivali sonunda.

Bu etkinlik, Akdeniz Köyü Koruma Derneği ve Kıbrıs Türk Biyologlar Derneği iş birliğiyle kıyı ekolojisi hakkında farkındalık yaratmak için her yıl düzenlenen bir etkinlik. Yerel halkı doğamızdaki canlıları koruma konusunda bilgilendirmek için deniz kaplumbağaları ve kum zambakları sembol türler olarak kullanılmaktadır. Etkinlikte doğa koruma uzmanları konuşmalar gerçekleştirirken, el yapımı ürünler satmak için standlar ve canlı müzik de vardı.

Festivalde plaj temizliği ve yavru bırakma etkinliği yapıldı. SPOT hem yerel hem de uluslararası gönüllülerle oradaydı (Şekil 25). Herkesin güvenli mesafeyi koruması için çok uzun bir kordon çekildi. Y-Katılımcılar yavruların denize bırakılmasını izlemekten çok keyif almış ve etkinlik büyük bir farkındalık yaratmıştır.

32 Balıkçılık Ortak Yönetimi Filmi, Sergi ve Diğer Savunuculuk Faaliyetleri

Kıbrıs Hedef Dışı Av Projesi aracılığıyla, sürdürülemez balıkçılığa; özellikle deniz kaplumbağalarının ve diğer savunmasız türlerin avlanmasına yol açan temel faktörün etkisiz yönetim olduğunu belirledik. Bu nedenle, bu yıl KKTC balıkçılığındaki sorunlar hakkında

“toplumun sesi” tarzında kısa bir belgesel yayınlayarak, farkındalık yaratmayı amaçladık. Bu, balıkçılara ve KKTC’deki sorumlu makamlara, araştırma bulgularımızı göz önünde bulundurarak, daha iyi balıkçılığa giden yolun ne olduğunu düşündüklerini kamuoyuyla paylaşma fırsatı sunmuştur. Ayrıca bir fotoğraf sergisi düzenlenerek, toplumda hedef dışı av anlayışı oluşturmak ve topluma balıkçıların hayatlarından kesitler ve balıkçılık yöntemlerini sunduk.

Şekil 26. Yeni Erenköy Belediye Binası'nda balıkçılık sergisi kurulurken.

33 Kıbrıs Hedef Dışı Av Projesi I. Aşama Sonuçları Yayınlandı

Proje kapsamında iki yıl boyunca gönüllüler teknelerde gözlem yaptı. İki yıllık gözlem sonucunda yılda 2.500'den fazla deniz kaplumbağası ve 35.000'den fazla köpekbalığı ve vatozun yakalandığını tespit edilmiştir. Raporumuz bu veriyi özetleyerek, aynı zamanda deniz kuşlarının, yunusların, Akdeniz foklarının ve gagalı balinaların kıyıya vurduğunu belgelemektedir.

Güzelyalı Plajında Çalışma Yürüten KTW’un 2020 Sezonu Özeti - Jenny Tyler

Şekil 27. Sahilde çalışan bir Karşıyaka Turtle Watch gönüllüsü.

Çeşitli görevleri olan 29 gönüllümüz var; hepsi kumsalda yürüyemese de başka şekillerde yardımcı oluyorlar. 4 veya 5 kişilik takımlar her gün kumsalda yürümekte ve kaplumbağa aktivitelerini kayıt altına almakta ve yürürken çöp toplamaktadırlar; ne yazık ki, her zaman oldukça fazla çöp çıkıyor! Ayrıca bölgedeki küçük plajları periyodik olarak kontrol ederek, yuvalama faaliyetleri ve karaya vuran kaplumbağalarla ilgili çağrılara yanıt vermekteyiz.

Güzelyalı plajı bu yıl büyük ölçüde değişmiş ve batı ucu oldukça daralmıştır, bu da gelgitin neredeyse sahili kapladığı anlamına gelmektedir, bu nedenle o bölgedeki yuvalar taşınmaya karar verilmiş ve neyse ki taşınan yuvalarda başarı oranı yüksek olmuştur.

Bu yılki ilk yuvamız 23 Mayıs'ta yumurtlanmıştır (Caretta caretta). Bu sezon 81 Caretta

34 caretta yuvasına ek olarak 3 yeşil kaplumbağa yuvası da yapılmıştır, ki bu oran bu küçük koyun Caretta caretta’lar için ne kadar önemli olduğunu göstermektedir.

Türkiye'den gelen tatlı su hattının onarımıyla ilgili de ek bir sorun yaşanmıştır. Şirket (DSİ) işimize sempati duymuş olsa da bazı çalışmalar aksamış ve daha da fazla kumsal kullanım dışı kalmıştır.

Ne yazık ki, pandemi nedeniyle, büyük bir bağış toplama çalışması olan yıllık Sal Yarışımızı düzenlemedik. Ayrıca, bağış toplamamıza ve hediyelik eşya satışı gerçekleştirmemize olanak sağlayan yuva açma etkinlikleri sezon sonuna doğru COVID-19 önlemleri kapsamında durdurulmuştur. “Bir yuvaya isim ver” bu yıl yine başarılı olmuş ve fonlarımıza katkı sağlamıştır.

Bununla birlikte, fon toplamanın başka yolları da var; Olive Press bilgi yarışmaları düzenleyerek, Pauline kartlar hazırlayıp satarak bağış toplamakta ve elde edilen tüm gelir tüm gelir KTW'ye gitmektedir. Gönüllülerimizden birinin eşi sponsorluk yoluyla fon toplamak için Londra Maratonu’na kabul edilmişti, ancak Maraton ne yazık ki bu yıl gerçekleştirilemedi.

Bunun yerine Pete gelecek yıl Ekim ayında düzenlenecek maratona kabul edildi. Bunun yanında Pete uzun bir yürüyüş de yaparak, Road House’ta bir akşam fon toplama etkinliği düzenledi.

Ayrıca, Lilian White'ı Bağış Sorumlusu olarak takımımıza kattık. Lilian 1 Haziran ve 1 Eylül'de olmak üzere iki ‘Loggerhead Bash’ etkinliği düzeledi ve sırasıyla 7.000+ TL ve 6.500+

TL toplanmasına yardımcı oldu.

KTW volunteers at the shack

35

Ek I:

Bölge Koordinatlar Sahil Adı Sahil

no Yuvalar

Enlem / Boylam G L ? Toplam

1 Bafra 0 5 0 5

1 Onur Camping 0 19 0 19

1 Marinero 0 4 0 4

1 Salamis/Galpsides 0 16 0 16

1 İskele Halk Plajı 0 17 0 17

1 9 Evler Sol 0 50 0 50

1 9 Evler Sağ 0 66 0 66

1 Bogaz (Harup) 0 14 0 14

Toplam 0 191 0 191

Bölge Koordinatlar Sahil Adı Sahil

no Yuvalar

Enlem / Boylam G L ? Toplam

2a 35.44044/34.1763 753 Beach 2 0 0 2

2a 35.47432/34.26059 Very Big 2 1 0 3

2a 35.46444/34.23339 Big 13 0 0 13

2a 35.45475/34.21268 Harbour 3 0 0 3

2a 35.45287/34.20945 Surprise beach 0 0 0 0

2a 35.43711/34.17013 Tomato 2 0 1 3

2a 35.42941/34.15763 Heron 5 2 0 7

2a 35.42362/34.14654 First 2 1 0 3

Toplam 29 4 1 34

Bölge Koordinatlar Sahil Adı Sahil

no Yuvalar

Enlem / Boylam G L ? Toplam

2b 35.64014, 34.53749 Golden 46 28 4 3 35

2b 35.63472, 34.51805 Peach 45 26 4 3 33

2b 35.55509, 34.39831 Dipkarpaz South 39 172 2 1 175

2b 35.54808, 34.38704 Dolphin 38 59 1 7 67

2b 35.53879, 34.36812 Melon 1 35 39 1 2 42

2b 35.53728, 34.36368 Melon 2 34 38 1 0 39

2b 35.53481, 34.35756 Wolf 1 33 24 0 1 25

2b 35.53369, 34.35561 Wolf 2 32 25 1 0 26

2b 35.52562, 34.34477 Greenfields 1 31 3 1 2 6

2b 35.52358, 34.34140 Greenfields 2 30 0 2 0 2

Toplam 414 17 19 450