MA TERY AL VE METOD. Samsun. ili ve ilcelerinin tamamından 2191 adet sığır gaitası,.

Gaita yuklamaları - Celep

. .

SAMSUN VE ORDU

SIGIRLARDA

MUAYENE SONUÇLARINA . GÖRE

BULGULAR VE

KAN

·MUAYENE SONUÇLARI

Ahmet CELEP (*)

GiRiŞ

1981 Temmuz ayından 1983 Eylül ayı sonuna kadar Ordu ili ve ilçeleri ile Samsun ili ve ilçelerinden laboratuvarımıza muayeneye gönderilen sığır ve mandalara a.it marazi madde muayene sonucları

ilginç bulundu. Aynı yörede sığır ve mandalara ait geniş kapsamlı

paraz-iter bir araştırmaya rastlanıla.madığından· calışma son~clarımı­

zın yayınlanması uygun görüldü.

MA TERY AL VE METOD

Ordu ili ve ilçelerinden (Uiubey, Fatsa,. Perşembe, Ünye, Göl-. köy, MesiJdiye, Korgan ve· Kumru) 599 baş sığır materyalinden doğ­

rudan rektumdan en az 3 gr. ga.ita alındı. Aynı hayvanlardan 599 adet periter kan frotisi yapıldı. ·

Samsun. ili ve ilcelerinin tamamından 2191 adet sığır gaitası,.

aynı tarz ve miktarlarda alındı ve periter kan frotileri yapıldı. Ayrıca.

Gelemen Devlet Üretme Çiftliği ile Bafra Karaköy Harası sığırlörın-

( *) Samsun Veterin~r Kontrol ve Araştırma ı:,:nstitüsü Parazitolojl Laboratuvarı Şefi .

Et! il< Vet

-

dan yapılan periter kan tretileri de çalışma.larımıza dahil ediler~k

toplam 3170 adet kan frotisi gieınsa boyama. yöntemi ile :boyandı, muayeneleri yapıldı. Her froti 2 dakika muayene edildi.

Gaitalar 3 er gram olarak 'tartı ldı_ 42-cc. su ilave edile'iı~k mik- sırio parçalandı, homojen hale getirildi. 150 mikrenluk sü;zgeclerden süzülerek stoll muayene. yöntemi, ile mikroskobik muaye,!iel~ri yÇJ-

pıldı. ' ' . . ' . . .. · .

$amsun Belediye mezbahasında kesilen 197 adet _s!ğır, 69 -!TIOn- daya ait sofra keseleri Distomatosis yönünden laboratuvarırriızda muayene edildi. Sofra keseleri gaita kapiarına konorak muhteviyat-

Iarı boşaltı ldı. On dakika sedimentationa bırakıldı, sitone edildi. Dip- teki tortu pe'tri kutusuna. döküldü ve stero mikroskopta muayeneleri

yapıldı. ·

. . !-

SONUC

Muayenesi yapılan 2790 adet gaitanın 660 adedi % 23.65 hel- mi_ntolojik yönden · müsbet bulundu. Paramphistomiasis'in diğer p<l- raziter hastalıklardan çok daha ya,ygın olduğu saptandı. Gram gai- tdda en çok 4300 pdrdmphistomum sp. yumurtası sayıldı. Ordu-ili ve ilçelerinden gelen 599 adet gaitadan 188 adedinin % 33;05 paramp- histomia.sisli, Samsun'da bu nisbetin daha düşük ·% 16.5_6 olduğu belirlendi. Ciz'elge l.deiı d~ anlaşılacağı üzere F. hepatica 25 adet

% 0,89, F. gigan'tica 12 adet ,% o;43, D. dentriticum 10 adet,% 0,35, F. hepatica ve F. gigantica miks 11 adet % 0.39, Paramphistomun ve F. hepatica 20 adet '% 0.71, Ascariasis 16 adet -% 0.57 yayılış gösterdi. Diğer miks invazyonlar düşük nisbetlerde bulundu. Po- ramphistomiasisin Ordu ve Samsun'daki bölge ortalaması 561 adet

% 20.10 olarak tesbit edildi.

Sofra kese,si muayene sonuçlarına göre sığırlarda 197· sofra su- yunun 73 adedi % 37.05 Distomlu bulunou. 31 adet sığırdo % 15.73 D. dentriticum, 9 adet sığırda % 4.56 D. dentrfticum ve F_. h~patica miks, 30 adedinde % 15.22 F. hepatica, ı adedinde % 0.50 F. _gjgan- tica, 2 adedinde % 1.01· F. hepatica, ve F. gigantica miks invazyon görüldü. Mandalardan 28 adedi ·% 40.57 Distomlu bulundu 33 man- da da ·% 33 ·F. hepatica, 5 aded_inde % 7.24

F.

Gaita yuklamalan - ceıep -

·-· Cizelge· 2-den mılaşılacağı gibi mua,Yenesi yapılan 3170 frotiden· 328: ödedi %· 10.34-kan parazitleri yönünden müsbet bulundu. Thei'- leria sp. 174 adet'% ·5.48 ,Ba.besia sp.-50 adet·% 1'.5 72 vak'a' :acut,' Anaplasmosis 94 adet ·% 2,96 4 vak'a. acut. Theilerio ve Anaplasma sp. hıik·s·.·B, adet%

o : rs.

ya_yıi'ış~ gÖsterdi: Mayıs ~e Haziran ayları içerisinde laboratuvcirımıza'

gaita. ve ayiı ıçdlışma iie ilgili froti int.ikal 'etmedi: . -.

':· ' t

,-. ... . ' . ' .... _ ' ; ~= . '

;<Bölgemizde sığırlarda helmint hastalıklarının yayılışınÇJ dair ge_-, n iş, çapta' bir araşürmaya. rastlanılmadı.: Güralp'ın (5) Ankar.a. Et ve

Bal-ık Kurumu· mezbahasında -kesil.en sığırların menşe -şı;ıhadet- n~mer.

le.rine bakılara.k yapılan bakılannda paramphistomiasis'in Diyarbakır ilinden gelen sığırlarda ;% 43.9, Bolu' iline· ait sığırlarda 43.3 yayılış gösterdiği, 4 il sığırlarında hiç ras-tlanılmadığı 9 ilde ise Paramphis- tomiasis'in yayılışının % 2,1-22.4 arasında değiştiği bildirilmektedir .

. ·- Ca:lışmalarımızda.·ordu ilind~n gelen-:599 adet gaitanın 198 ,ade- dinin

-%

'?fo .16.56. Paramphistomiasisli olduğunu saptadı k .. Muayene yöntemi-

miz bir. gr:am · gaitadaki yumurta miktarının 100-.adetten aşa.ğısını göstermediği için Distomatosis'in bulgularımızdan daha: yaygın -ola-~

cağını-biliyoruz. Nitekim Samsun mezbahasından gelen 19Z siğır sa.f.-

rasınd.a · Dicrocoelium -dentriticum'un 31 adet % 15_.73., D. denfriti- cum ve F. hepatica miks 9-adet .% 4.56, F. hepatica 30·adet % 15\22; F. ,gigantica 1: adet ,% 0:5, F. hepatica ve F. gigantica.:miks 2 adet

%

ticalı, 5-adedinde F. hepatica ve D. dentriticum (miks) % 7.24 gör.ül- dü .. Mandalarda Fa.sciolasis daha yaygın % 40.57 bulundu·:

.. ; .

Sığırlarda kan parazitlerinin yayılışına dair çeşitli araştırındior

mevcuttur.--. Göksu (1) Karadeniz bölgesi·· sığırlarında la.tenr-Theileri- os-is 'oranın-ın çök yüksek '% 20 olduğunu, Piroplasınosis~in -%-3.75, Babesiosis;in ·% 3.75 ydyılış gösterdiğini bildirmektedir. Mimioğlt:f ve arkadaşları- (2,3.4) Theilerio mutans'ın Theilerio annulatanın· Latent Şekilleri ·ile· karıştırıldığını ve Theileria.~mutans'ın sığırl·arımızda"-' sanı~

lan'dan ·çoı<ı daha yaygın olduğunu belirtmektedir. Güler (6) T. mu- ta'iis'ııi butün illerin sığırlarında mevcut olduğunur bildirınekte anca!(

hangi oranda olduğuna dair açıklayıcı bir bilgi vermemektedir.

·Etlik Vet. .Mikrob. Enst. Derg. 1984 S (6 • 7)

Çalışına.larımızda 3170 baş· sığır~a ·ait frotiden 328 adedi .% 10.34 kan parazitleri yönünden müsbet görüldü. Theilerio sp. 184 adet

% 5.80, Babesia sp._ 50 baş ·% 1.57 2 adedi subacut, 94 adedi % 2.96 Anaplasma sp. 4 adedi acut, daha az,oranlarda ise miks enfeksiyon-

lar görüldü.

(:' ı '

. Çizelg~ l,i~ t~tkikinden. de anlaŞılacağı. üzere paramphistomi- asiii'in ayiar·a göre 'yayılışı oldukca. ~üksek niS~<?):Ierde 'görulmekte- dir. En az meraları·n bulaşmaması yöriünden meraya çıkarmadan ön- ce; yaz ortasında ·.ve sonba.harda sığır,lar. paramphistomiqsis'e. karşı

iıaclanmglıdır. ·r· ·.- · · · · ·

Latent Th·eileria sp. ve ·Ana.plasına

sp ..

. ·'

. ·' GZET . ·

' 't..:·

·1981.,,1982-1983 yılları ·içerisinde· Ordu ve Samsuri'dari· 2790 sı~fir gaittısı·, 3170 ö.det periter kan frotisi, 197 adet sığır sofra kesesi', 69 adet manda sofra kesesi laboratuvarıriıiza muayeneye gönderildi. "

Ordu'dan gelen gaitalarda Paramphistomio.sis % 33.05, Sçıın­

sun'dan gönderilen gaitalarda % 16.56 yaygın bulundu. Gram goita- da 1983 Nisan ayında. ençok 4300. yumurta sayıldı. Her iki ilde -F. he- patica % 0.89, F. gigantica % 0.43, D. lanceatum % 0.35, F. hepa- tica·ve.F. gigantica miks % 0.39, Paraınphistomum'sp. ve·F.· hepa'ti- ca ·;rıiks % 0.71, 'Ascariasis % 'o:57 ya.yıi ış gösterdi. ·-::

1 . ..

Sofra kesesi muayene sonuçlarına göre. yöre sığırlarımız % 37.05,

ınandalar

Sığır_larda

% 15.73, D. lanceatum ve F. hepatica. % 4.56, F. hepatica % ·15.22, F. gigantica.%. 0~~·: F:. hepatica ve F. ,gigantipo % 1.01, maı:ıq~larc(o

F. hepatica % 33, F. hepatica ye D. lçınceatum % 7.24 yayılış gös- terdi.

' Muayenesi yapı.lan 3170 adet periter kan frotisi % 10.34 kan pa- razitleri yönünden ıiıüsbet· bulundu. Theilerio ·sp. % 5.48, Babesia sp .. % 1.57, Ahçıplasmosis % 2.96, Theileria. ve.Anaplasma·sp. % 0.18

Babe.sia ve Theilerio sp. % 0.12 yayılış gösterdiği s~ptandı.

Gaita yuklamaları - Celep

SU M MARY

Studies on the taecal examination and blood protozoon in cattle in Samsun and Ordu provinces. ın Turkey.

In the years of 1981, 1982 and 1983, 2780 taecal samples, 3170 blood smears·, 197 ga.ll bladders from cattle and 69 gall bla.dders from _{· ; _}

'~ater

b~en

o~r ·.

l~boratory.

Paramphistomia.sis ıwas very commorl in the ftleca-1 samples : tak en· from · cattle iiı these provinces. The ra.te of the disease ıwas

33,05 % ın Ordu, and 16,56 % in Samsun.

' '

In both of these provinces, F. hepOtica (0,89 %

r

According to our exemination in 3170 peripheral blood sme'ars, theileriesis and babesiesis and anaplasmosis rwere rather com'mon.

T~e -~ percentage of blood protozoons in survey ıwere ·as follows : Theileriesis % 5.48, baQesiosis :% 1 ,57, anaplasmosis % 2,96, thei- le riosis- anapla.smosis % 0,18, babesiesis- theileriesis % 0,12.

KA V NAKL A' R

- Göksu, K .. 1968 Bazı Karadeniz bölgesi ·illerinin, sığırlarında müşahede edi- len Babesi da e ( Sprozoa : Piroplasmidea) enfeksiyonları ·ve ok en e ~nfestas­

yonları. A.Ü. Vet. Fak~ Derg. XV. 46-47.

2 - Mimioğlu, M., Ulutaş, M., Güler, S .. 1971. Vurdumuz sığiriarında Theilerio- sis etkenleri ve 9iğer kan parazitleri. Ajans-Türk matbaacılık sanayii, Anka- ra, 1971.

3 _'_: Mimi~ğlu, M., Güler, S .. Ulutaş, M., 1972. Untersuchuhgen Über die Blutpa-

rasiten in der Turkei. Vet. Fak. Derg. 19, 1-2, 92-105.

4 - Mimioğlu, M .. Güler, S., Ulutaş, M., 1973. Vurdumuz sığırlarında bulunan kan

paraziıleri üzerinde oraştırmala~. Türk. Vet. He k. Dern. Derg. ( 1-2), 8-16.

5 - Güralp, N., 1974. Helınintoloji. Ankara Üniversitesi Basını evi, Ankara.

6 ·- Güler, S., 1978. Türkiye sığırlarında .Thei.leria "mutans enfeksiyonu, yayılışı ve vektörleri üzerinde araştırmalar. A.Ü .. Vet. Fak. Derg. xx:V, 323-338.

YIL

VE iL

AYLAR

OCAK

. _ı

1982-83 SAMSUN

ŞUBAT 'ORDU

1982-83 SAMSUN

MART SAMSUN 1982-83

NiSAN

SAMSUN 1982-83

TEMMUZ

SAMSUN

ı

1981-83 AGUSTOS

SAMSUN 1981-83

EYYLÜL SAMSUN 1981-83

EKiM SAMSUN ^..

1981-82

KASIM ^'

ORDU 1981

ARALIK ORDU 1981-82, SAMSUN

TOPLAM

- - - -

CiZELGE : 1

O-RTA KARADENiZ BÖLGESt (ORDU-SAMSUN il VE iLÇELERi) SIGIRLARINDA GAiTA MUAYENE SONUCLARINA GÖRE TESBiT EDiLEBiLEN HELMiNTLER

Miktarlar Paramphis- Fascil o Fascil o Dicrocoelium F. hepatica Toplam Müsbet Menti tomum sp. hepatica gigantica laneectum F. gigantica

!

353 106· 247 97 2

-

422 109 313 -88 7 1 2 3

362 108 254 82 10

ı- -- ^{2 3}

364 81 283 63 3 6 3 _-

99 24 75 ·ı ^{24 - - -}

270 57 213 - 53

-

^- -

363 85 278 73

-

ı -

208 2 206 1 1 - -

-

1

75 35 40 33

-

-

-

274 53 221 47 . 2

-

2790 660 2130 561 . 25: 12 10 11

-- - - - - -- -

F. hepatica

Paramphisto- Ascariasis ı

mum sp,

ı ı

4 ^' -

ı

5

-

1

\

7 3

1 5

- -

- 4

-

-

-

-

3

-

20 16

... _...

-

;N

1

'

. . ^, '

YIL VE AYLAR OCAK . 1982-83

ŞUBAT

1982-83 MART 1982-83 NiSAN 1982-83 TEMMUZj

1981-Ş3

AGUSTOS 1981-83 EYYLÜL ^' 1981-83 E"iM 1981-82

KASIM 1981 ARALIK 1981-82 TOPLAM

Froıi .- gönderilen

iller SAMSUN ORDU SAMSUN_ ORDU

: SAMSUN

SAMSUN

SAMSUN

SAMSUN ' ' SAMSUN

SAMSUN

ORDU

SAMSUN ORDU

---;·~---··

CiZ.ELGE : 2 _:

ORTA KARADENiZ .. (ORDU-SAMSUN :iL VE iLÇELERi.) BÖLGESi SIGİRLARINDA

. · TESBiT El;>'iLEN LATE~T KA~ P.ARAZil\ERi

-· -··· . . ... :ı . - ^···- ··- ^.

-

Miktarlar -Lc~tenı. \ ^{! ·,} Theilerio

' _{Müsbet Menfi} _Thei(~~içı sp. Bcibesia sp, Anaplasma sp. ·ve Toplam Froti _. - froli .. . -· - Anaplasıi;ıa· sp.

' '

-

403 49 354 . 36 (j 6 ^{--~ . - - \} ·- ^{· ...}

•· !

1

423 39 384 12- _; 5

'

~ ı

.. 524 73 451 ., 29 3 38

- _ı

' 1

317 9 ... ^ı

337 _~o ; 10 ^... -·· ··-

i '

. .

'

-. 92 15 .. 77 9 6 ^.. - ^- _-

'

418 59 359 26 17 13 1 '

!

416 _., 21 395 --ı ^{17 3}

ı

208 19 189 ,_

14 1! 4 _- ^!

75 5 70 3 ^·\ . 2.

-

-.

274 28 246 19 9 - -

·- _"

. .

.. .

. 3170 328. 2842 174 50 94 6

..

Babesla ve

·· Theileri d sp.

1 -

-

-

1

- _ı

2

:

ı

-

- ' -

4

- - - --- -- - -

'

ı

Cl ~

"'

'<

iii ~ 3 "'

g

() (;) ;;

'C